Dinsdag 22 Db VLIEGMACHINE. BUITENLAND. De Oorlog. 5e Jaargang. No. 1504. 3)e &2icbeli£ Qou/tcmt Bureau OUDE SINGEL, 54, LEIOEN. latere. Telefoon 935. Postbus 6. OrT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAO, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAOEN DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering l het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week 1.10 per kwartaalbij onze agenten 10 cent per week, 1 30 per kwartaal. Franco ier post 1.50 per kwartaal. Afzonderlijke nummers 2'/, cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent. September 1914 De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 een! Ingezonden mededeellngen van 15 regels 1.50, elkl^regel meer 30 cent. met gratis bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte. Kleine AdvertentiSngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop (geen handels-advertentiën) 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 centaangeboden betrekkingen 15 regels 50 cent, iedere regel -.er 10 cent. „Nader tot U". Het moet gewoonweg verbluffend we ll, zooals de Franschen nu weer hun oevlucht nemen tot het gebed. Te Parijs b.v., waar de godsdienstige li tingen al [heel erg verslapt waren, hedft u in de Notre Dame een plechtig lof ilaats gehad, (gecelebreerd door Kardi- iaal Amette, waarbij niet alleen de kerk tampvol was, maar ook een groote me- ligte buiten stond„ De bladen schatten iet aantal kerkgangers bij die gelegen- leid op 15.I000 tot 30.000. Heel stichtend verliep alles- Er werd en processie gehouden miet de reliek- chrijnen, (gedragen door mannen en rrouwen vian (allerlei stand, en luide Werd ioor de "menigte een litanie meegebeden.. De corresp. van t „Hbld." stond ver- laasd over wat hij zag. Hij had „in de wintigste eeuw het volk van Parijs" tot «n. dergelijke (godsdienstuiting niet meer staat geacht. En dan filosofeert hij „Het is een quaestie van standpunt of men bij hen die te voren niet ge- oovig waren dezen terugkeer tot het oude, kinderlijke geloof der vaderen, iets noois wil noemen, iets dat in deze vree- selijke tijden den geest boven de ellen den van het oogenblik Verheft en de aan dacht vestigt op de geestelijke schoon heden, die de levens van zoo tallooze geslachten hebben vervuld, en die de mspiratie hebben gegeven tot de aan grijpendste kunstwerken, die nog thans nis leven mooi maken, dan wel als een droevig bewijs van de zwakheid en lafheid der menschen, die in tijd van nood hun trotsche zelfbewustzijn weer zoo gauw kwijt zijn en als bange kin deren smeeken om de hulp van een mlacht, waarvan ze het bestaan, zoolang iet goed ging, met zooveel nadruk heb ben ontkend, en waaraan ze ook weer rullen ophouden te gelooven, zoodra hun angst geweken is. Tusschen beide op vattingen kieze elk voor zichzelfik heb ditmaal van het schouwspel dat ik bij woonde alleen het uiterlijk-mooie en in drukwekkende even willen schetsen!" Men ziet: de verrassende geloofsma- nifestatie heeft bij den corresp. wel in geslagen, maar den ondergrond ervan peilde hij niet Hij blijft bij beschouwin gen over het menschelijke in de zaak terwijl hij eenvoudig zich had behoe- yen te spiegelen aan het gebeurde bij het vergaan vian de „Titanic" om de ware drijfveer te vinden. Was het „laf" van de schipbreuke lingen, toen zij in 't aangezicht van den dood het „Nader tot U, mijn God" aan hieven? Neen, hun eigenlijke-natuur her nam daarhhj' (slechts haar rechten, welke tot dan niet door allen waren erkend., En is, wie zijn ongelijk inziet, ooit laf, wanneer hij hiervan getuigenis 'geeft Neen, laf zullen pas zijn diezelfde Pa- rijzenaars, als zij straks, wanneer het ge vaar voorbij zal wezen, tot hun oude Wuftheid terug zullen keeren. En zoo zullen er wel bij zijn, helaas. FEUILLETON. 73) Mijnheer, zeide hij met ernst in zijn stem, ik ben Amerikaan, en ik verklaar, dat geen Amerikaan ooit gedaan heeft voor zijn land, wat gij, die Franschman zijt, er voor doet De 90millioen bur gers, die onze staten bevolken, groeten u door mijn mond met warmte en dank baarheid. Zij danken u hartelijk en her halen (thans den kreet, 'waarmee wij u op de Fulton" hebben ontvangen: „Le ve Frankrijk'" Als een honderdvoudige echo daverde dezelfde uitroep uit de monden van de geheele bemanning, die langs de ver schansingen stond geschaard en Tn de raas was geklommen. Maurice Rimbaut bemerkte nu, dat al de manschappen een glas in de hatnd had den. Ter eere van den Franischman duis dronk de heele bemanning wijn' van Frankrijk. Hij zelf dronk langzaam een teug wijn en riep op zijn beurt: „Leve de Ver- eenigde Staten Maar plotseling werd alles doodstil. Men wachtte nu op het plechtig oogen blik. Evenals bij de vorige ops tijgingen, De Duitschers in Frankrijk. Veel nieuws valt er niet te vermelden.. De pogingen van het leger der bond- genooten om1 Westelijk van den rech tervleugel van het Duitsche leger in de buurt van Noyon terrein te winjpen won den voortgezet, maar vorderen, naar het schijnt langzaam. Deze pogingen heb ben blijkbaar, zooals de overzichtschrij ver van het „Vad.l" opmerkt, een twee ledig doel, n.jL een direct en een indi rect, Het directe is, der Duitschers rech tervleugel om te trekken, het indirejete hem af te sn ijlden yan zijn verbi'Küngsr lijnen met België. Het in een Duitsch telegram genoemde Tergnier toch, welks bezit, volgens dat bericht, den aanvoer van versche troepen en andere aanvoe ren door België en Luxemburg verze keren moet, ligt sledhts een goede 20 KjM. ten N.W„ van Noyon, dus om zoo te zeggen vlak achter de hoogten waar nu reeds zoolanlg de hardnekkige strijd woedt, Noyon ligt op den rechteroever van (de Oise, en op uitvoerige kaarten, dEej de kleinste dorpjes en gehuchtjes weer geven, kan men nu langzamerhand de vorderingen Van het Fransch-Engelscbe leger nagaan. In het bericht van h'et Fransche gezantschap te 's-Gravenhjage dat gisteren in den loop van den dag werd ontvangen, is sprake van een be zetten van de linie Ribécourt—Ressons sur Matz. Het eerste ligt 8 K M. ten Zuiden van Noyon, aan de Oise, het andere 15 K.jM. Westelijk daarvan. Een gisteren avond ontvangen later bericht meldt evenwel het bezetten van Lassig- ny, dat "weer Noordelijker ligt, 13 KiM. verwijderd van Noyon. Te Noyon is het hoofdkwartier van den gevreesden generaal Von Kluck, wien het reeds éénmaal gelukte de Fran- schen terug te slaan, en wel ten Z. Van "Noyon[hij zal zich nu naar* het Westen (moeten richten, wil hij'' jde verdere omr trekking van zijn vleugel vorkomen., Intusschen wijst 'het mislukken van zijn eigen omtrekkingsplan bij Parijs, dat de (onmiddellijke oorzaak van den terugtocht der Duitsche legers werd, er wel op, dat ,het ondernemen van een omtrekkende beweging nog niet hetzelfde is als het gelukken daarvan. 'Ook de bondgenoo- ten zouden, al wordt hun beweging blijk baar met bedachtzaamheid uitgevoerd, dit nog wel eens kunnen ondervinen, te meer omdat de versterkingen uit Lo tharingen, die volgens Duitsche berich ten, gedurende de laatste dagen achter de liniën der Duitschers zijn aangevoerd, naar luid daarvan Vooral aan Von Kluck ten goede zijn gekomen. iMet dit strategische plan van de bond genooten tegenover den rechtervleugel der Duitschers staat ongetwijfeld het ge vecht in verband, dat volgens een tele- moest er. weer plotseling een verbinding worden weggenomen. Ditmaal was het niet iets, dat het toestel tegenhield, maar dat het ondersteunde; het was nu een verticale verbinding, die door middel van een touw moest worden weggetrokken. De machien was stop gezet en op d* zee, die zeer kalm >vas, gleed de „Ful ton," die met opzet weer koers naar het Westen zette, heel langzaam voort, terwijl hij een rechtlijnige vaart ach ter zich liet, waarvan de richting juist die naar San Francisco was. De richtingshoek wa<s zorgvuldig ge meten op de zeekaart en aan den vlie ger opgegeven. Hij bedroeg 63 gr. 4 min, en was een weinig vergroot, ten gevolge van de afwijking, die de „Kates- bird" had moeten maken om naar het Noorjdetn voor de w Fulton" luit te (ste venen. Het punt, waar men zich bevond, was zeel naflwkeurig bepaald. I 1 Men bevond zich op 131 _gr. 2' 37" Westerlengte, volgens den meridiaan van Greenwich, en op 35 gr. 42' 8*? Noorder breedte. De afstand van dit punt naar San Francisco was 446 mijlen of 825 kilometer. Deze getalsopgaven waren op schrift aan Maurice Rimbaut verstrekt door den eersten stuurman. Al de booten van de „Fulticm" wa ren uitgezet en zouden van afstand tot gram van de Daily Mail ten Oosten van Peronne gevoerd wordt. Peronne ligt he melsbreed 40 K^M. te/i N. van Noyon (Den HaagHaarlem1) en is als spoor wegknooppunt minstens zoo belangrijk 6ls Tergnier. De beschieting van de kathedraal van Reims verschaft ons eenig nieuws om trent den stand der partijen bij Reims^ Terwijl nj.. op de reeds bij herhaling genoemde lijn ReimsCraonne, die rich ten N.(WL van de kroningsstad uitstrekt, voortdurend hevige aanvallen door de Duitschers werden gedaan, bepalen zij zich in den naasten omtrek van Reims tot een artilleriegevecht met he* zware belegeringsgeschut, maar gaan niet over tot infanteriegevechten. In beide richtingen hebben zij daar, volgens een later in den nacht ontvan gen telegram, terrein gewonnen. Bij Cra onne weiden de Franschen teruggedron gen, Bij Rheims stelde him bombarde ment van de stad hen in slaat het 'dorp Betheny, onder de muren van de bran dende stad, te bezetten. Ongelukkig stond 'bij dit artilleriege- Vecht de beroemde kathedraal tusschen de beide strijdende partijen in, en dus was de Verwoesting van het gebouw*, dörlogsnoodzaak, het (woord waarmee in dezen oorlog iedere verwoesting van een stad, van leen (gebouw, Van "een kunstwerk wordt goedgepraat. Tusschen Reims en het Argonnerwoud gaan de bondgenooten voort, de eene plaats na de andere te bezettengisteren Souain, heden Mesnil les ;Hurlus en Mas- sign es, kleine dorpen in de buurt van Ville sur Tourbe. Deze plaatsjes liggen op de Westelijke helling van het Argon nerwoud, waar de bovenloop van de Aisne is, die hier bijna Zuid-Noord loopL Eerst aan de overzijde van dat riviertje beginnen hier de eigenlijke hoogten van dat gebergte, dat tusschen de Aisne en de Maas verrijst. Aan gene zijde van de Maas, in la Woëvre blijven de Duitschers de streek Z„Q. van Verdun, bij Hatton Chatel'en Thiangourt, bezetten» Beide plaatsen wer den door hen beschoten, maar zij liggen te ver uiteen om te denken aan een ge zamenlijke (operatie, zoodat wij hier ;waan- schijnlijk te doen hebben met die kleine Duitsche troepenafdeelingen, waarvan in vroegere berichten, (handelende over deze streek, reeds een- en andermaal sprake was. Van meer beteekenis is, merkt boven genoemde overzichtschrijVer op, dat de Duitschers volgens een later ontvangen Duitsch telegram1 opnieuw tegen Ver dun ageeren. De gruwelen. De ?KMsbd" plaats een schrijven van' een zijner lezers, waaraan wij het vol gende ontleenen: Mijn neef, advocaat Wentrup, eerste luitenant der reserve, die bij de mitrail leurs staat en in den sl,ag bij Neufchateau gewond werd, schreef m'ij dezer dagen o.m. het volgende: afstand over een lengte van' 200 a 300 meters in de richting, welke de „Katejs- bird" zou nemen, geplaatst worden. Dit was gedaan uit voorzorg, voor het ge val, dat de aëroplaan kwam te vallen, hetgeen niet onmogelijk was, vanwege de onzekerheid, die de wijze van opstijgen bood. I' I I I d .Maürice 'Rimbaut had er voor gezorgd, (dat hij zijn diepte-roer volgens een vlak plaatste, dat evenwijdig liep aan den kabel, opdat ;t gegroefde wiel daarop zou blijven loopen tot het einde toe; hij zou het roer dan eerst naar boven draaien als hij dit laatste steunpunt ver liet Het was zeer moeilijk ,de vereischte beweging op het juiste oogenblik uit te voeren, en eenmaal ,aatf het einde 'gei- komen volgens een dalende helling, was hij niet meer dan vijf meters boven het water. En, van Midway was hij vertrokken op een hoogte van pieer dan tieni me ters boven de zee en van Hawaï op een krater bovendp de lavamassa's van den Homemaumau. Maar de jonge ingenieur had thans het volste vertrouwen in zijn toestel. Hij „voelde" het: 'A zou gelukken^ Hij voelde er zich op thuis als de ruiter op zijn mak, gehoorzaam paard. En toen hij, nadat hij met volle snel heid de schroeven in beweging had ge- Ik heb met tal van gewonde Duitsche soldaten gesproken, die bij Charleroi en bij Thienen gestreden hebben. Zij waren vol lof over de Belgische liefdezusters en geneesheeren. Maar over de bevol-» king hoorde men telkens hetzelfde ver haal eerst vriendschappelijk opgenomen en later op hen geschoten. Eenige soldaten verklaarden mij op de meest stellige wijze (en ik moest hen gelooven, daar ze zeer betrouwbaar bleken en als academisch ontwikkelde mannen een goed oordeel konden vor men), dat bij hun afdeeling niets afkeu renswaardigs gebeurd was, tenzij klei nere dingen, als bijv. het wegnemen van een schoon hemd, om het al te lang gedragene af te kunnen leggen. Ook werden later niet meer alle genomen levensmiddelen betaald. Soldaten van een ander regiment verklaarden, dat het bij hen ruwer toeging, dat men één keeij wat al te haastig strenge maatregelen; nam. Maar de bevolking was verrader lijk. Zelfs de officieren werden daardoor zenuwachtig, zoodat ze ten slotte nie-» mand meer vertrouwden, en bij de klein ste gebeurtenissen iets erg veronderstel den. Maar ook deze soldaten verklaarden, dat inderdaad de bevolking weinig ver trouwbaar was, altijd tot schieten .ge reed als zij het uit een hinderlaag kon den doen. Ik wil dit punt hiermee besluiten; ik zou echter nog een aantal feiten van gruwelen, door de (Belgen aan Duitschers gepleegd, met naam van plaats en ge tuigen, op kunnen noemen. Gedachtig aan het „hoor en weder hoor", hebben wij de boven gegeven beschouwing in ons blad opgenomen. De verwoesting van de kathedraal (e Reims. De Engelsche bladen vinden geen uit drukkingen, krachtig genoeg om hun ver ontwaardiging over de vernieling van de kathedraal van Reims te uiten. Zij zien daarin een wandaad, die de ver nieling van Leuven nog overtreft. Vol gens de Engelsche bladen worden door zulke daden niet enkel de bondgenooten, getroffen, maar ook alle volken, die de christelijke beschaving niet willen zien weggespoeld door 'de golven van bar- baarschheid en vandalisme. Het gebeurde te Reims heeft ook een kreet van afschuw ontlokt aan de Ita-< liaansche pers. Het „Giornale d' Italia" schrijft, dat de Duitschers, door de oor logsopwinding aangetast, brutaliteit ver warren met kracht. Dergelijke oordeelvellingen vindt men in de Amerikaansche pers. Ia- en ora Antwerpen. De Duitschers gaan nog steeds voort, aldus wordt uit Antwerpen aan de „Tel." gemeld, ontzetting te zaaien onder de weerlooze ingezetenen van de dorpen in het zuiden der provincie Antwerpen. Zij verschijnen bij kleine patrouilles, stichten 7)rand en schieten de burgers omver. Te Tremeloo hebben zij, om zoo te zeggen, de gansche kom van het dorp zet ,en zijn „alles los" h^d ^geroepen, zich vooruit voelde gaan, was hij in 't minst niet ongerust: de „Katesbird" zou opstijgen en bezit nemen van haar ele ment met het gemak van een zwemmer, die zijn eerste paar meters aflegt Hij vertrok dan de aëroplaan licht, majestueus, zacht heen en weer schom melend, naar de lucht, zonder het water ook maar eventjes geraakt te hebben. En weldra hoorde de „vlieger van den Stillen Oceaan", niets meer van de don derende hoera's, die zijn'prachtige op stijging vergezelden. Het was 11 u. 20 '<s morgens. XIV. I OORLOG. Ondertusschen bracht een steeds toe nemende emotie niet alleen Sa(a-Francisr 00 en de groote landstreek van Cali- fornië, maar geheel Amerika in bewe- ging. 1 De Japansche kwestie, die de geesten zoo zeer in beweging gébracht had voor eenige jaren, die de ernstige geschil len had veroorzaakt tusschen den staat Californië en president Roosevelt ejn die indertijd minder dreigend scheen te wor den door het krachtig optreden der staatshoofden begon opnieuw verwarring te stichten en ging zonder twijfel eindi gen met een oorlog en zulks op een' oogenblik, waarop Amerika er niet meer aan dacht uitgebrand; 220 huizen werden vernie tigd. Men vraagt zich vergeefs af, wat ftnet die gruwelen strategisch wel be doeld kan zijn. De „Taube", die Vrijdagmorgen boven Antwerpen vloog, heeft, in strijd met het Reuter-telegram, geen bom geworpen. De groenteboer in quaestie werd getroffen door een vallenden geweerkogel, waar schijnlijk op het vliegtuig afgeschoten. Van iemand, die vandaag uit Brussel kwam, vernam ik, dat alles daar zeer rustig is. Het leven wordt er schandelijk duur en er begint zoowat gebrek aan alles te komen. Deze persoon bevestigde volkomen mijn inlichtingen over de oor zaken van den bloedigen twist tusschen Pruisische en Beiersche soldaten. Verschillende Beiersche belhamels werden gefusileerd. Nu 'zijn er geen Beie ren te Brussel meer. In 't algemeen zijn trouwens schier al -de Duitschers naar het Fransche of het Russische front vertrok ken en vervangen door Oostenrijkers er zijn er 30 tot 40.000- Zij hebben zeven stukken belegeringsgeschut mee gebracht en twee wagens met granaten. De Duitschers hebben de kazerne der karabiniers bijna afgebroken. 1 Burgemeester Max heeft al de ver nielde voorwerpen op de koer van het stadhuis doen tentoonstellen voor de be volking. 1 1 Mijn zegsman bevestigt, dat het lezen van Belgische bladen op doodstraf ver boden is. Toch worden er nog dagelijks binnengesmokkeld en in 't geheim van hand tot hand gegeven. Er staan geen mitrailleurs meer in de straten. De Duitsche vloot. Toen in net begin van den oorlog het stoutmoedig optreden van eenige Duitsche kruisers bekend werd, zoo schrijft de gepensionneerde Duitsche kaitein ter zee Persius aan het „Berl, Tagebl.", meende men, dat nu ook wel dra de groote zeeslag zou volgen, waarin de Duitsche vloot minstens een deel van de Engelsche marine zou vernietigen. Er gebeurde echter niets bijzonders. Kleine gevechten kwamen nu en dan voor, een groote zeeslag liet zich echter wachten. Dat gaf in Duitschland aan leiding tot uitingen van ongeduld ert wrevel. Zeer ten onrechte. Bij kalm na denken moet de Duitscher tot de over tuiging komen, dat bij het groote nume rieke verschil tusschen de Engelsche en de Duitsche vloot, zelfs met die van de Entente-mogendheden samen, voor de Duitsche vlootvoogden de grootste voor zichtigheid noodig is en dat zij zich be slist moeten onthouden van al te over moedig optreden. Het materieel speelt op zee een veel grooter rol dan te land. Wel strijden geen schepen, maar menschen. Maar ook de heldhaftigste, de uitstekendst geoefen de en gedisciplineerde bemanning zal de overwinning niet behalen, wanneer zij is aangewezen op te gering materieel. Duitschland moet dus zijn groote ge vechtseenheden zooveel mogelijk sparen. De tijd was lang voorbij, dat de Yan kee, de voornaamste uitvoerder naar het Japansche rijk, dat hem toen zijn profes soren en leermeesters vroeg, een ware voorliefde had voor de aardige, kleine Japs" en er behagen In schepte om in hen de navolgers te zien van zijn eigen goede hoedanigheden, het initaitief en het volhardend doorzetten. De overwinningen van Japan op Rus land, waarvan de tijdingen eerst in de Nieuwe Wereld met zooveel sympathie waren ontvangen, hadden de hoopvolle verwachtingen der Vereenigde Staten ge schokt, en hun getoond, dat een gevrees de concurrent zich tegenover hen ontwik keld had op economisch gebied. Eenmaal gevestigd aan de oevers van den Stillen Oceaan, had de Amerikaan gemeend, dat hij er een Amerikaansche Middellandsche Zee van Tcon maken en had hij zijn imperialisme ter zee dadelijk naar het Westen uitgebreid ,door de naasting van de Hawaï-eilanden, Samoa- eilanden, Philippijnen en een deel der Mariannen. Plotseling werd het hem duidelijk, dat er op den anderen oever een tegenstan den woonde, die in stijte overtuigd was van Zijn macht en groot ging op zijn overwinningen en thans vagft besloten was op den oceaan de opperheerschappij te handhaven van de Rijzende Zon. (Wordt vervolgd.)

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1914 | | pagina 1