Woensda<
9
September I
BUITENLAND.
De Oorlog-
DE VLIEGMACHINE.
5e Jaargang.
No. 1493
£cidóoke (Bou/ta/nt
Bureau OUDB SINGEL 84, LEIOEN.
latere. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAO, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAOEN
DE ABONNEMENTSPRI1S bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week
1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
post 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 21/, cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent
1914
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 cent
Ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent. met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Oroote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 15 regels 50 cent, iedere regel ""At 10 cent
Taaie kalmte.
Twee berichten opeens, die onze ze
nuwen alweer aantasten: het oproepen
van vrijwilligers voor den Landstorm en
het verklaren in staat van beleg let
welin s taat van beleg van eed groot
aantal plaatsen in ons land.
Gelukkig staat er, wat dit laajtste be
treft, ter geruststelling bij, dat de be
doeling voornamelijk is, de militaire
overheid in staat te stellen den uitvoer
te beletten van schepen, die mogelijk
door of vanwege oorlogvoerende mo
gendheden zijn aangekocht voor militaire
doeleinden. Dergelijke schepen vrij te
laten, ware in strijd met onze neutrali
teit, en, waar de staat van beleg, welke
dan ook alleen betreft plaatsen, gel'e
gen aan waterwegen, ten doel heeft die
neutraliteit des te scherper te kunnen
bewaken, stemt de maatregel eer tdt
gerustheid, dan tot vermeerdering der
spanning.
Wat nu betreft het oproepen van Vrijt-
willigers voor den Landstorm; dit wijst
er wel op, dat de overheid aan 't naar
huis zenden der troepen nog niet denkt.
Integendeel: versterking wordt beoogd,
wat wel toont, dat voor o n (ts panning
der gemoederen vooralsnog geen tijd is.
Wij moeten op ons qui vive blijven,
hoe zware offers dit, speciaal van de
troepen, ook vraagt
De autoriteiten blijken intusschen de
touwtjes goed in handen te willen hou£
den. Hierop wijst de vermelding, dat
„vrijwilligerscorpsen), welke zich niet voor
den vrijwilligen dienst 'bij den Landstorm'
aanmelden, niet worden erkend". M.a.w,
Oipjhulp buiten het militair verband stelt
de overheid geen prijs, wat we uitstek
kend achten. Voor liefhebberij en vot-
lontairschap met vrije opvattingen is bij
de landsverdediging geen plaats.
Dat al dus {gestadig twordt gearbeid aan
de steviging onzer neutraliteit moet iieder
kalmeeren.
Maar 't moet taaie kalmte zijn, wan{t
't kan lang duren.
De toestand in Frankrijk.
Een belangrijk wapenfeit voor het
Duitsche leger is de val van M a u*
b e u g e.
Maubeuge was de laatste vesting aan
de Fransch-Belgische grens, welke neg
niet in handen der Duitschers was ge
vallen. Zij werd om haar geheel mo
derne Inrichting en haar sterke verde-
digingsmiddelen als een der sterkste
vestingen in Noord-Frankrijk beschouwd.
Er werden, naar uit Berlijn wordt ge
meld, 40.000 krijgsgevangenen gemaakt,
waaronder 4 generaals, terwijl 400 ka
nonnen rein ©(ff talrijke hoevieelhieidi oor
logsmateriaal, bestaande uit tainu/tie, enz.
werden veroverd.
Zal het aan de Duitsche legers ge
lukken het front der Franschen tusschen
Parijs en de Lotharingsche grens te ver-
FEUILLETON.
65)
Eenige seconden lanig drukte een slui
er van duisternis op zijn zielboven hem
de oneindige (diepe hernial, onder hjfijm die
de groote Stille Oceaan. Hij Vloog nu
in het sombere en diepe blauw van den
naderenden nacht
Aan zijn voeten schenen de zwarte got
ven te zwellen, naar hem' op te stijgen,
om hem mee te sleepen in een vaste,
doodelijke omarming.
Maar de verloofde van Kate verdreef
deze sombere vizioenen: het firmament
schetterde, de zee weerkaatste op haar
zwarte golven de fonkelende sterren en
achter hem blies de gunstige passatwind
in de vleugels.
Hij herstelde zich door er aan te den
ken,, dat hij toch onder tamelijk gUnstij-
ge omstandigheden zijn vlucht kon doen.
Het was toevallig, dat deze buitenge
wone vlucht in zuJJc een kalm tijdperk
Viel. De minste tegenwind zou zijtn snel
heid verminderen en dan zou zijn yoorP
zaad benzine zeker niet voldoende zijln,
nochtans zijn maximum-voorraad, want
deze te kunnen vervoeren, had hij
ïicjh van zijn reisgezel moeten ontdoen.
breken? Naar het schijnt is de poging,
om dit gisteren té doen even ten noor
den van Parijs, bij Precis-sur Oise, waar
de Engelschen den aanval afsloegen,
evenzeer mislukt als eergisteren bij L*
Ferté sous Jouarre, dat oostelijk
Parijs gelegen is. Gelukt deze verbre
king van den keten, waarmede generaal
Joffre den sterken Lotharingschen ves
tingenketen heeft verbonden met Parijs,
dan zou het Fransch-Engelsche leger van
de hoofdstad gescheiden zijn.
Spoedig zullen nadere berichten ons
bereiken omtrent de keus, die de Fran-
sche opperbevelhebber zal doen, want
daartoe zal het, indien de druk, door
het Duitsche leger op zijn front uitge
oefend, aanhoudt, weldra moeten komen,
tenzij het óf hem gelukt de Duitschers
terug te werpen, óf deze er in slagen
zijne linies te doorbreken. In dit laatste
geval is niet alleen Parijs afgezonderd
van de Lotharingsche vestingen, maar
gaan deze laatsten ook met zekerheid
het lot tegemoet van Maubeuge.
Een dagorder van den Franschen op
perbevelhebber, dato 7 dezer, aan „de
ongeduldige troepen" zegt: Het oogen-
blik is er niet naar, om naar achteren
om te zien, maar om den vijand aan te
vallen en terug te werpen en tot eiken
prijs eventueel het gewonnen terrein te
behouden.
Eveneens verluidt uit officieele bron:
Onder den druk van de linkervleugel
van het Fransch-Engelsche leger moest
het eerste Duitsche Leger zich noord
waarts terugtrekken. H,et wordt in het
front en op de flank achtervolgd.
Geen eil'kel ernstig gevecht wordt in
het front van het 2e, 3e en 4e Duitsche
leger gemeld, maar voor het 5e, dat
door den Franschen rechtervleugel in
bedwang wordt gehouden, werd' een
krachtige voeling verkregen.
Den 6en Sept. 's avonds deden die
troepen van Verdun een uitval en namen
oonvooien van het 5e legercorps weg.
Het Fransche officieele communiqué
van gisteravond elf uur luidt:
Aan onzen linkervleugel rukten de
legers der bondgenooten voorwaarts,
zonder ernstigen tegenstand te ontmoe
ten. In het centrum, de streek van
Verdun, trokken de Franschen afwisse
lend vooruit en achterwaarts.
De toestand is onveranderd. Men heeft
verschillende gedeeltelijke successen be
haald aan den rechtervleugel in de
Vogezen.
In de omgeving van Parijs leverden
de voorposten gevechten in de buurt
van de Ourcq, een zijrivier van de Marne,
die gunstig voor de Fransche troepen
afliepen.
De toestand in België.
De verwoesting van Dinant, waar
omtrent nog geen nadere bijzonderheden
zijn binnengekomen, vermeerdert weder
om de onherstelbareverliezen, door
dezen oorlog aan het beschavingswerk
veler eeuwen gebracht. Wiehad ooit
durven veronderstellen, dat de 20$ eeuw
yan dergelijke feiten getuige moest zijn
Naar uit Ostenide wordt gemeld', is ook
Zijn hoedanigheden van' „vogel-
m'enscjh" Waren no(g te sljebht ontwikkeld,
dan dat hij evenals de albatrossen tegen
iederen rukwind kon kam'peit
In de heerlijke kalmte van een Juni-
nadht had hij slechts op ide richting
te letten.
(61 graden, had luitenant Fbrsfer
hem bij het vertrek toegeroepen.
Toen de zon achter hem1 onder was
gegaan, had hij opgemerkt, dat hij in
de goede richting was, daar de schaduw
van den aroplaan met 2ijn richting een
oomplementairen hoek van 30 graden
maakte, wat gemakkei ijk was te zien,
zelfs met het bloote oog, omdat hij het
derde gedeelte is van een ges trekten hoek.
De ingenieurs telde zich echter niet
met deze benaderde aanwijzing tevre
den nu en dan keek hij op het eompas,
dat zijn vriend Forster hem had afge
staan. Daar zijn verticaal stuur op het
nulpunt stond, had hij niet dikwijls deze
waarneming te doen om zeker van zijh
richting te Zijn.
Het was voor den vlieger van het
grootste belang niet af te wijken van de
lijn, 'die op San Frankrisco uitliep; 20
graden hooger, dan zou de vlieger te
Vancouver in Canada landen, 20 graden
Lager, dan zou hij stuiten op het Califoii-
nische schiereiland.'
Maurice iRimbaut was in het begin
bijna geheel Dendermonde door de
Duitschers in brand gestoken.
Een telegram uit Terneuzen dd. 8
Sept. meldt:
Gistermiddag kwam een Duitsche
troepenafdeeling uit de richting van
Aalst bij Melle, een plaatsje van onge
veer 450(0 inwoners, eenige kilometers
ten zuiden van Gent, in botsing met
garde civique en Belgische legertroepen,
die aldaar waren verschanst. De Duit
schers openden een hevig kanonvuur,
dat met batterijgeschut door de Belgen
werd beantwoord. Weldra waren ver
schillende fabrieken en woningen van
het dorp in brand geraakt; ook het
groote pensionaat, dat naar het schijnt
door den vijand voor een kazerne werd
aangezien, had veel van het daarop ge
richte kanonvuur te lijden.
Na dapper te hebben standgehouden,
moesten de Belgen ten slotte retireeren,
wat in goede orde en met medeneming
van het geschut plaats had.
Te Gent werd een aantal gewonden
in de hospitalen gebracht. Na de beëin
diging van het bombardement wilden
velen het gedeeltelijk in brand staande
dorp verlaten, doch werden door het
bestuur verzocht in hun kelders te gaan,
omdat, naar men zeide, de Duitschers
bezig waren hun geschut zoodanig op
te stellen, dat zij den weg naar Gent
konden bestrijken. Dit bleek evenwel
later onjuist te zijn. Velen zochten daar
om spoedig een goed heenkomen.
Onder hen bevonden zich ook twee
te Melle vertoevende Nederlandsche
dames met kleine kinderen, die verheugd
waren hier in veilige haven aangeko
men te zijn. Zij waren zoo gelukkig
geweest te Gent eeri landgenoot aan
te treffen, die deze dames ter zij die
stond. Onder de Belgen, die naar Neder
land uitweken, zijn velen, die behooren
tot de ontwapende burgenvacht. Zij
deelen mede, dat die Duitschers in die
door hen bezette streken op de hoogte
trachtten te komen van de namen der
genen, die tot de burgerwacht behooren.
Zij worden dan als krijgsgevangenen
weggevoerd. Daarom gaan zij naar Ne
derland om aan krijgsgevangenschap te
ontkomen.
Men meent, dat de Duitschers naar
Gent zullen oprukken,waarvan zij slechts
enkele kilometers verwijderd zijn. Ande
ren meenen en hopen, dat de Duitschers
evenals voor eenige weken, toen zij ook
in de nabijheid van Melle waren, weer
zuidoostwaarts zullen wegtrekken naar
het Oosten van Frankrijk, ter versterking
van het Duitsche leger aldaar.
Een later telegram luidt:
De trein uit Gent, die hedenmiddag
1 uur met vertraging aankwam, deed
voorzien, dat er iets gaande was. Hij
bracht een groot aantal vluchtelingen
mee. Wij vernemen, dat door het ge
meentebestuur van Gent de bezettHng
door de Duitschers als aanstaande
wordt beschouwd.
De burgerwacht is gisteren definitief
ontbonden. De vrees om krijgsgevangen
van zijn tweede vlujdht niet zonder on
gerustheid over de goede werkirtg van
zijn carburateur,.
Alles ging goed. De explosie-motor
was Van een buitengewone stevigheid
en soepelheid te gelijk len, toen tegen zes
uur in den avond de alcool inl den veiV
gaarbak kwam, liet zich niets bijzonders
merken: de machine vervolgde haar re
gelmatig getuf in de indrukwekkende
stilte van den Oceaan en Maurice Rim1,
baut liet, gerustgesteld, (door middel van
een hevel den vergaarbak volloopen.
Vóór het vertrek had hij de slang
van caoutchouc gereed gemaakt; hij
dompelde haar in het tonnetje, trok de
vloeistof met den mond aan, trok een
leelijk gezicht, toen hij onwillekeurig
een mondvol zuiveren alcohol inslikte en
dompelde de buis eindelijk in de ope
ning van den vergaarbak onder de zit
plaats van zijn reisgezel.
Het verschil van vlak der beide vaten
zou de rest doen.
Voor verscheidene uren gerustgesteld
over deze uiterst belangrijke kwestie van
te droomen, de oogen gevestigd op het
de vulling van den vergaarbak, begon
Maurice Rimbaut eenige oogenblikken
stekje cyclamen, dat zon en vulkaan-
warmte reeds hadden doen verdorren.
Wonderbare loop van een menschen-
leven toch!
te worden gemaakt, voerde een groot
aantal hunner over de grens.
De burgemeester van Gent, Braun,
van wien gezegd wordt, dat hij Ameri-
kaansch gezantschapssecretaris zal wor
den of reeds is, zal hedenmidfdag de
Duitschers tegemoet gaan, om de stad
over te geven en hun te verzoeken
de stad te sparen.
De Nationale Bank was gisteren reeds
gesloten, terwijl ook de post geen geld
zaken meer behandelde. Ook de staats-
werkplaatsen zijn gesioten, zoodat 1500
arbeiders zonder werk zijn.
Russen en Oostenrijkers.
Omtrent de berichten uit helt zuidL
oosten over den strijd tussChen Rusf
sen en Oostenrijker^ wordt uit hetOos'-
tenrijksChe hoofdkwartier gemeld, dat
Lemberg reeds door de Oostenrijkers,
was ontruimd en toen doqr de Russin
beschotenwerd. De ontruiming had
plaats in den nacht vaij 3 op .4 SepL
tember, en werd volvoerd, zonder dat
de Russen het bemerkten.
Die ontruiming wordt door de Oosr
tenrijksche regeering voorgesteld alsj een
strategische noodzakelijkheid.
Van 24 Augustus tot 5 September i<$
langs de geheéle linie van de Dniesi-
ter tot de Weichsel hardnekkig gestre
den, met het resultaat, daff over het ge}-
heele front een opmerkelijke wijziging
in de richting heeft plaats gehad. De
aanvankelijke positie der beide legers
was er een in de richting van post naar
west. Na de geleverde getvfeChten, waarbij
de Oostenrijksche (rechtervleugel werd te
ruggeslagen, terwijl de linkervleugel
vooruitrukte, had om het leger van Auff
fenberg een zwenking plaats, waardoor
de beide legers nu in een richting van
Noord naar Zuid staan.
Dit wordt in Oostenrijk een belangf
rijk strategisch v,oordeel geacht
Van de zijde der Russen worden echf
ter nieuwe overwinningen gemeld, zoo.
wel in de streek van Lemberg, waar de
stad Mikolajof genomen is, als' bij Luj.
blin, aan den Oostenrijkschen linkervleur
gel, waar de Russen het tweede Oos;
tenrijksche leger groote verliezen toe
brachten.
Russen en Duitschers.
Naar uit Berlijn wordt gemeld, komen
daar dagelijks berichten in over Russi
sche gruwelen in Oost-Pruisen. Geheel e
districten werden verwoest en de inf-
woners gefusileerd of naar elders ver
voerd.
Een protest van Keizer Wilhelm.
De Duitsche Keizer heeft, naar de
Norddeutsche Allgemeine Zeitung mee
deelt, een uit (het Groote Hoofdkwarf-
tier gedateerd telegram1 vap den 4den
September doen toekomen aan president
Wilson. Het telegram Luid'tl:
„Ik beschouw het als mijn plicht, U
mijnheer de President, als den voornaam1-
sten vertegenwoordiger van de begin
selen der menschelijkheid, ervan te ver
wittigen, dat na de inneming van de
Fransche vesting Lpngwy, mijn floepen
Geneigd tot alles wat avontuurlijk
was, had de jonge ingenieur zich hon
derdmaal voorgenomen nooit te trou
wen, om deze onafhankelijkheid niet te
verliezen, die hem dierbaar was en waar
in hij het beste hulpmiddel vond een
souverein te worden op het gebied van
de vliegkunst.
En nu op zijn eerste reis leerde hij
haar kennen; vooral om haar ondernam
hij de gevaarlijkste reis, die ooit onder
nomen was.l
O, als hij er nu eens kon komenjl i
En zijn hart klopte onstuimiger en
zijn borst hijgde; hij liet de machine
op haar maximum-snelheid loopen. De
schroeven waren onzichtbaar, zóó snel
was de omwenteling.
Bij het vallen van de duisternis moest
de „Katesbird" een snelheid van 200
kilometers per uur hebben bereikt.
Ook op dit oogenblik bemerkte de
vlieger het eerste schip, dat hij sedert
zijn vertrek had ontmoet. Het was een
groote stoom er met drie masten, die
zonderling genoeg voor anker scheen
te liggen, want geen schroefwenteling
woelde den kalmen spiegel van den
oceaan om en geen rookpluim wees er
op, dat de machine werkte.
Het was halfnegen in den avond. De
aeroplaan passeerde het onbewegelijke
schip op de hoogte van de masten en
daar duizenden dum duin kogels ontdekt
hebben, die in een speciale regeeringsT.
fabriek waren vervaardigd. Zulke kogels
zijn ook aangetroffen op gedood e of gö-
wonde soldaten en bij de Engelsche
soldaten. U weet hoe vreeselijke wonden
en pijnen deze kogels veroorzaken. U
weet ook dat het gebruik van die kop
gels door de erkende beginselen van
het internationale recht gestrenglijk is
verboden.
Ik wend mij daarom tot U met een
pleChtig protest tegen deze wijze van
oorlogvoering, die tengevolge van .de
middelen, door onze tegenstanders ge.
brui kt, een van de meest barbaarsche
is geworden, die men in de geschicdef
nis kent.
Hiet enkel hebben onze tegenstanders
deze wreede wapenen gebruikt, doch de
Belgische regeering heeft openlijk het
meedoen aan den strijd door de -Bell
gische burgerlijke bevolking aangemoef-
digd en sinds langen tijd voorbereid.
De in d«sz* guerilla tot zelfs door vitjuwen
en geestelijken gepleegde wreedhe
den, ook aan gewonde soldaten, genees
kundigen en ziekenverpleegsters (dok
ters zijn gedood, hospitalen met gewe
ren beschoten) zijn van dien aard gé-
weest, dat mijn generaals zich ten slotte
genoodzaakt hebben gezien, tot de
middelen van bestraffing der schuldigen
hun toevlucht te nemen en de bloeddor
stige bevolking af te schrikken van het
voortzetten harer verachtelijke moordpar
tijen. en schanddaden.
Eenige dorpen, en zelfs de oude stad
Leuven met uitzondering van het
sChoone sTadhuis moesten in zelf
verdediging en in het belang der vei
ligheid van mijn troepen worden ver
nield.
Mijn hart bloedt, nu ik zie, dat zulke
maatregelen onvermijdelijk zijn gewor^
den, en wanneer ik denk aan de tallooZe
onsChuldigen die tengevolge van het bar
baarsche optreden van zulke misdadiger»
huis en bezit hebben verloren.
Gemengde Oorlogsberichten.
G uerilla-oorlog. Dat ook In
Frankrijk door de plattelandsbewoners de
guerilla woildt gevoerd, blijkt uit een
bericht van den correspondent der „Daily
Chron.'" te Bordeaux. Deze vertelt dat
hij op zijn reis van Pairijs naar Bor
deaux met dertig vluchtelingen in eeu
veewagen van een der medere zi^ers
Vernam, (dat vijf van diens kinderen waren
omgekomen bij die verwoesting van zijn
dorpje in de Ardennen bij Vougiers. De
man vertelde dat op de nadering der
uihlanen, hij al de mannen die hij be: ei
ken kon, bijeenriep en deze benevens
eenige jongens en vrouwen met geweren
bewapende. Deze guierilla-bende legde
zich achter een heg in hinderlaag en
doojdde de uihlanen op één na. Deze
ontkwam en keerde den volgenden dag
met een grooteren (troep uhlanen terug,
die het dorpje in brand' staken. De kinde
ren van den verteller, van wie de oudr
ste H jaren was, kwamen in de vlam
men om.
de verbazing van de opvarenden moest
groot geweest zijn, toen zij dien reus-
achtigen, rumoermakenden vogel als het
ware op zich neer zagen storten.
Het zien van "de boot was den inge
nieur buitengewoon 'aangenaam, want hij
had meer dan 3000 kilometers afgelegd
zonder een vaartuig te hebben ontmoet,,
behalve Japansche schepen.
De tijding van den aanval der gelen
was nu in de geheele wereld bekend
en de afwezigheid der schepen bewees,
dat men wist, dat de Sandwich-eilanden
in handen der aanvallers waren. Maar
hoe had men kunnen vermoeden, dat een
van de eilanden altijd nog stand hield?
Maar de Amerikaansche regeering zou
spoedig zijn ingelicht, mits de gevleu
gelde boodschapper, die in de schadu
wen Vfln den avond onzichtbaar was,
het nog twaalf uren boven den oceaan
kon uithouden.
Toen hij de boot voorbij was, maakten
een aantal bijzonderheden de aandacht
van den vlieger gaande; zooals het dik
wijls gebeurt bij plotselinge indrukken,
waren deze bijzonderheden in het voor
bijgaan als het ware in zijn hersenen
gefotografeerd, zonder gedachten ge
wekt te hebben; maar daarna kwamen
de gedachten.
(Wprdt vervolgd.)