kameroverzicht.
BUITENLAND.
De Oorlog.
"feuilleton.
DE VLIEGMACHINE.
5e Jaargang.
No. 1486.
e £ctcbehe Sou/ïo/nt
Bureau OUDE SINGEL. 34, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAO, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAOEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Lelden 9 cent per week
ƒ1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, I 30 per kw.irtaal. Franco
per post ƒ1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2V. cent. met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 cent
Ingezonden mededeeltngen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine AdvertentiSngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geen handels-advertentiSn) 15 regels 25 cent, Iedere regel ineer 5 cent; aangeboden
Betrekkingen 15 regels 50 cent, Iedere regel .er 10 cent.
TWEED" KA ER.
JM Koningin gehuldigd. Beurswet je.
Voorkoming won falllWverkfarlng,
Nog nooit is er een Kamerzitting ge
houden op Koningins verjaardag. De
Voorzitter, uur. Goeman Borgesius, vond
hierin gelegenheid om in zeer hartelijke
bewoordingen, welke door de aanwezi
gen staande werden aangehoord, Hare
Majesteit te huldigen om hare persoon
lijke eigenschappen, Idie in dagen, als het
land thans doormaakt, zoo bijzonder tot
haar recht 'komen.
De minister-president, de heer Cort
van der .Linden sloot zich hij" deze hul-
de-betuiging aan.
Driemaal weerklonk een enthousiast
f,Leve de Koningin''.
De drie reeds aanwezige sociaal-demo'^
craten hadden tijdens de rede van den
Voorzitter de Vergadering verlaten.
Na langdurige discussie werd ten slot
te met (algemeene stemmen aangenomen
het z.g. Beurswetje, waarbij de regeering
Imiedezeggingsschap krijgt over het ope
nen en sluiten van de Beurs en de Koers.
bepaling der fondsen.
Over het noodwetje tot voorkoming
van faillietverklaring wegens geldelijke
moeilijkheden, tengevolge van de tegen
woordige buitengewone omstandigheden
onstaan, werd 'slechts weinig gezegd. De
heer Mendels kreeg ten antwoord dat
het look voor uitstel van 'betaling van
huurschuld ten (behoeve Van kleine l'uide!n
zou 'kunnen dienen, die dus niet bij wan
betaling Van hun huur onmiddellijk uit
hun huis zullen worden gezet. Aan het
stelsel, door hem gekozen, gaf de MiJ
nister o. jl. terecht de voorkeur boven
de „oorlogs-sursléance" door tweehoog
leeraren in het Burgerlijk Recht aanbe
volen. Er ligt in 'de gekozen regeling
een sterke drang tot betaling van schul
den tot welker voldoening mien bij mach
te Is die drang ontbreekt bij de „oor
logssurseance", waarvan ^nog al wat on
gemotiveerd (gebruik te* duchten zou
zijnl
De Eerste Kamer zal, naar men ver
wachten mag, reeds morgen aan beide
aangenomen ontwerpen, alsmede aan dat
tot uitbreiding van den amnestie tot In
dische deserteurs, haar goedkeuring ver.
leenen. f
De toestand
Berichten vol tegenstri joligheden.
Als men de telegrammen naast elkan
der legt, is er dikwijls gieèh touiw aan
vast te knoopen,
(Het hier volgende Fransche Communi
que geeft een algemeen overzicht om
trent den toestand', verbloemt enkele te
genslagen niet, overdrijft evenmin die ver-
59)
Maar op het oogenblik, dat hij daar
over nadacht, zwiCnkte Maurice Rimbaut,
die de aeroplaan weer op 200 meters
had gebracht, mièt een rechten hoek naar
d'e kust.
Er werd werkelijk een klein dal zich Ir
baar in de) richting jynn den vulkaan.
De „Katesbird" pas.sleerde een röeks
riffenwaarop de golven uiteenspat
ten, bereikte die eerste rotsen en eenige
oogenblikken later snorde hij boven de
vallei, maar Zonder zijn snelheid te ver
meerderen.
Gelukkig, we kunnen al wat beter
zien, zeide Maurice Rimbaut en als de
vallei een beetje naar links draait, wat
ik! wel hoop, zullen zij ons niet meer
terugvinden, als de Kaap eejntaaal omge
varen is.
Als de wachter Van den vuurtoren
hem maar niet de noodige signalen geeft
eindigde de zeeofficier.
De jonge Franschman antwoordde
slechts met een ongerust' hoofdschud
den.
Zou men met vermeerderde snelheid,
ie spoedig den torpedovernieler ach-
?r zou doen blijven, weer de zee nemen
kregen successen en geeft den indruk
van oprechtheid.
Het overzicht begint met de Vogezen
en Lotharingen. Eerst waren de Fian-
schen daar tot den aanval overgegaan
en hadden zij den vijand teruggewor
pen, doch daarna hebben zij ernstige te
genslagen gehad voor Saarbuig en jm
•de streek van Morgagne, waar de Duit-
schers zeer sterke verdedigingswerken
hadden. De Franschen zijn toen torn hun
krachten te herstellen terqggetrokken op
idie 'Grande couronne van Klancey ièn in de
Fransche Vogezen.
Daarop zijn de .Duitschers tot kien aan
val overgegaan, welke door de Franschen
uit sterke stellingen is afgeslagen,. Siedert
twee dagen hebben nu de Franschen dien
aanval hervat en winnen langzaam yeld.
De strijd in deze streek begint op een
belegeringsoorlog te gelijken, want elke
bezette stelling wordt onmiddellijk door
beide partijen versterkt,. Dat verklaart 'dien
langzamen gang van |aen opmarsch; jn-
tusschen behalen de Franschen dagelijks
nieuwe plaatselijke voordeellen.
I;n de streek van Nancy ,en Wpëvres
(het landschap ten westen van Lotharin
gen op Fransch gebied) is sedert het
begin van den oorlog geen enkele be
langrijke krijgsverrichting voorgevallen,.
Aan de 'Maas, tusschen Verdun en
Mézières, hadden de Franschen aanvan
kelijk het offensief in de richting van
Longwy, Neufchateau en Palis eul (in Lu
xemburg.) De troepen, idie jn de streek
van Spincourt en Longwy opereerden,
hadden den Duiitschers onder den kroon
prins een nederlaag toegebracht, maar
in de streek van Neufchateau en Paliseul
hadden Fransche troepen tegenslagen, die
hen dwongen op -de Maas terug te trek
ken. Ofschoon niet alle troepen in deze
streek daarbij betrokken waren, moesten
zij toch aan de terugtrekkende beweging
deelnemen.
De Duitschers hebben de laatste da
gen getracht met groote strijdkrachten
van de Maas af op 'te rukken, maar
een krachtige tegenaanval der Franschen
heeft hen met aanzienlijke verliezen op
de rivier teruggeworpen. i
In tusschen zijn nieuwe Duits ene troe
pen door ide streek van Romcroy naar
Rethel (40 K.M. ten N. O. van Reims,
'aan den spoorweg paar'Pa; ij j) ppmarsch.'
Op het oogenblik is een algemeen ge
vecht gaande tusschen de Maas en Re-
theel,waarvan de afloop nog niet is te
voorzien.
De operaties van de Fransche en En
gelsche troepen in 't Noorden hebben
zich aanvankelijk uitgestrekt tot de stre
ken van Dinant, Charleroi en Bergen.
Tengevolge van gedeeltelijke nederlagen
op enkele punten 'en het overtrekken van
de Maas door d'e Duiitschers in die buurt
van Olivet, waardoor de Fransche flank
aan die zjjTde werd bedreigd, zijd de
Franschen gedwongen zich achterwaarts
samen te trekken,. De Duitschers tracht
ten tegelijkertijd in 't LW]esten verwarring
aan te richten en vielen met een zeer
groote overmacht de Engeiscben aan in
en een ander eiland trachten te berev
ken
Welk'?
Zou men de hoogten overvliegen, die
men voor zich had, dan zou de torpedo-
vernieler zeker niet kunnen volgen, als
ze op de tegenovergestelde kust neer
streken.
Maar noe zou de aeroplaan er in sla
gen hellingen van drieduizend meters
over te vliegen?
In Zijn besluiteloosheid en daar hij!
slechts eenige minuten had, om' een be
sluit -fee nemen, wendde Maurice Rimbauj
zidh weer tot het eerste plan!: hij zou
dalen ,waar hij zeker was, alcool of ben
zine te zullen vinden.
Dat was het voornaamste), het andere
was van ondergeschikt belang.
En daar het dal naar de groote kraters
in de verte omboog, verliet de ingenieur
het en richtte zich naar den vulkaan van
Kilauea, die men (gemakkelijk (kon kenden
aan den rooden schijn links.
Hij stak een helling over, bezaaid met
zwarte blokken hard geworden lava en
bedekt snet geelachtige heideplanten
vervolgens kwam er een vlakte, die met
een zachte glooiing steeg, uitgestrekte
heiden zonder bloemen, velden met grijs
gras met lansvormige bladen en eenige
verschromp elde boom en.
Waar is de plantage, Archibald?..
Meer naar links, maar van hieruit
die buurt van Le CaUau en Kamerijk,
waardoor de Engelschen zuidwaarts moes
ten terugtrekken op he.zelfde oogenblik
dat de Franschen in <l'e omgeving van
Avesnes en Chimay ageerden. De ach-
terwaartBche beweging moest de volgen-
de dagen worden voortgezet.
Intusschen hebben de Franschen in den
algemeenen slag, weike eergisteren is ge
leverd in de buurt van (St. Quentin en
Vervins, en bij Ham en 'Péronne, een
belangrijk voordeel behaald op den rech
tervleugel, waar zij de Pruisische garde
en het tiende legerkorps over ide Oise
terugwierpen. Daarentegen hebben de
Franschen op den linkervleugel, waar de
Duritsche rechtervleugel, waartoe de beste
legerkorpsen behooren, veld won, op
nieuw een terugtrekkende beweging moe
ten uitvoeren. Om kort te gaan: De
Fransche rechtervleugel heeft na het lij
den van gedeeltelijke nederlagen het of
fensief hervat. De vijand wijkt in 't cenr
trum terug. De Franschen vechten ,hier
met afwisselende voor- en tegenspoed'.
De groote algemeene slag is hervat.
Op iden linkervleugel hebben de Engel
sche en Fransche troepen terrein mioetern
prijsgeven tengevolge van "een reeks van
omstandigheden, welke ten guinste van idle
Duiitschers zijn gekeerd^ ondanks verschil
lende welgelukte tegenaanvallen. Nergens
zijn ide Fransche legers Werkelijk versla
gen, al zijn er enkele onbetwistbare na
deel en geleden. Hiet moreel der troepen
blijft uitnemend. De geleden verliezen
zijn inderdaad aanzienlijk, doch door de
gezonden reserves zijn ide open plaatsen
reeds weer aangevuld.
Te Antwerpen loopt, aldus een Re,u-
tertelegram, het geruch|dat generaal 'Paiu
in de omstreken van r Peronne (er ligt
•een plaatsje Peronne ten Zuiden van Rijjs-
sel en een ten N,Wl van St. Quentin,,
Red|.) een schitterende overwinning heeft
behaald. Vijftigduizend Duitschers zouden
buiten gevecht zijn gesteld. Hiet is on
mogelijk bevestiging van idit bericht te
verkrijgen.
Hier volge nu 1de Duits che lezing over
den toestand de lezer concludeer^
dan zelf,. Het is een officieel bericht uit
het hoofdkwartier.
Het leger van den veldmaarschalk tVon
Kluck heeft ide met zwakke Fransche
krachten ondernomen poging om een
flankaanval uit te yceren 'in ide buurt
van Combles, met een legerkorps ver
ijdeld. Het leger van den veldmaarschalk
Von Bulow heeft een oppermachtig
Fransch leger bij St. Quentin geheel ver
slagen, nadat het bij het oprukken reeds
een Engelsche infanteriebataljon gevan
gen 'genomen had. ,Het leger van dein
veldmaarschalk Hiausen heeft den vijand!
tot Aisne bij Rethel teruggedrongen» Hiet
leger van den Hertog van Wur tem burg
heeft bij het voortzetten van heit over
trekken over de Maas, den vijland' eerst
teruggedreven, doch moest bij het optre
den van sterkere vijandelijke troepen,
voor een gedeelte weder over de Maas
terugtrekkenvervolgens is het "d'e Maas
weder overgetrokken en rukt thans op
zie ik geen 't(errein, dat voor het ver
trek geschikt is.
Laten we dan baar den vulkaan zelf
gaan.
Juist, want als (het om ons te doen
is, kunnen we op deze wijze verschei
dene uren winnen»
Dat is waar... Maar de) alcool. hoe
zal men dien Ihier brengen
Langs den weg, die nog meer naar
links ligt, dien ik Wiel zal vinden, met
behulp van de Kananken van de plan
tage, zonder dat de Japanners het be
merken.
Denkt ge werkelijk, dat ze ons tot
hier zullen volgen?
Alles is mogelijk, vooral 'als ze van
Hionoloeloe er voor hier zijn gekomen:
•de vangst is Ide tnoeite Waard.
Jk zou liever mijn machine in de
gloeiende lava gooien, dan haar door
hen te laten nernen,.-^
(Ha! het hotel
Dp (den (top van het vlak verhief zich
werkelijk een uitgestrekt modern gebouw
Imet twee verdiepingen, prnfingd IdOor 'mlar
gere boom en en eenige hutten.
Plotseling, toen de aeroplaan nog een
twintigtal meters gestegen wais, ontsnapte
den ingenieur een (kreet van bewondering.
iWat is het mooi!
Aan de overzijde van het 'hotel ver
toont zich een onmetelijk circus, ge-
tegen Aisne en Fort-les-Ayvelles, H;et
leger van den Duitschen Kroonprins zet
den opmarsch voort tegen en over de
Maas. Nadat de bevelhebber van Mont-
medy met de geheele bezetting bij een
uitval gevangen genomen werd, Is de
vesting gevallen,. De legers van dan
Kroonprins van Beleren en den veldmaar
schalk Von H ee ringen zün nog in voort
durende gevechten in Franscn-Lotharin-
gen gewikkeld. i
In Oost-Pruisen.
Hoe staan (de zaken in Oost-Pruisen?
Aan de eene zijde «en bevestiging van
de gevangenneming der 30.000 Russen,
bij 'O r t e 1 s b u r g, zelfs wordt er ,titi in
de officieele berichten gesproken van
C0.00R man; aan de andere Zijde die ver
zekering, dat geheele regimenten Oos
tenrijkers door de Russen werden gevan
gen genomen. Van Duitsche zijde berich
ten, die doen concludeercn, dat geheel
Oost-Pruisen vrij van Russen is. ,Van
'Fransche zijlde het „officieele" bericht,
dat Koningsberg, de grootste vesting van
Oost-Pruisen en een der grootste van
het Duitsche Rijk, idoor de Ruissen zou
zijn ingenomen, Wij gelooven echter, dat
de Duitsche overwinningsberichten wel
waarschijnlijk Zijn,.
Het troepenvervoer uit België gaat in
tusschen voort. Maar in He Duitsche pers
komen toespelingen, ,dat dit vervoer niet
Oost-Pruisen tot doel heeft.
Evenals in Frankrijk en België gaat
meen ook in Duitschland 'de verliezen,
voelen. Op de bevolking al ziet
zij nog zoo herroiek haar zonen in
den strijd trekken (in dit opzicht
kan Duitschland ieder volk ten voorbeeld!
verstrekken) gaan de lange dodenlijsten
in de bladen een druk uitoefenen.
Daarom heeft het oppercommando aan
de Vereeniging van Du!tsche dagbladuit
gevers te Maagdenburg een schrijven ge
richt, waarin gezegd wordt, dat die bla
den de verlieslijls ten niet meer mogen
publiceeren, hoogstens voor zoover een
locaal of provinciaal belang daarmee 'ge
diend is. i
Ingevolge deze order, schrijft de Köl-
nische, publiceeren we van nu af alleen
nog maar de tezamen vattende overzich
ten en de namen, die voor onzen lezers
kring be'ang hebben,. De lijsten zelf wor-
\de,b i d Land rats mt rj„ enz. ter visie
•Wij twijfelen oif ideze maatregel de on
gerustheid der achtergeblevenen nog niet
grooter zal maken.
Maar welk een zee van ellende spreekt
er uit. i
De Turken op den tweesprong.
Er schijnt in Turirije thans iets te drei-
geh, het mobiliseert en schijnt zich ook
al gereed ,'te maken in dezen oorlog in te
grijpen. De berichten ,uit Turkije geven
de „Timies" aanleiding tot een waarschu
wend artikel. Als de Turken aan den
oorlog gaan deelnemen onder den in
vloed van Duitschland, dan, zoo meent
het Engelsche blad, staat hun bestaan
als staat op het spel. „De 'mogendheden
vormd door verticale muren van 150 h
200 meters hoogte, de bodem van dit
circus is de krater van de Kalauea, een
soort cirkelvormige afgrond, waarvan de
bodem van afgekoeld lava zwavelachtige
dampen doorzweet.
In dezen afgrond is een 'andere holte:
het is de vulkaan zelf, de Xalemaumau.
En naarmafe ide aeroplaan dichterbij
komt, naarmate ide bijzonderheden duide
lijker .njn waar te nemen, 'maakt een
sterke ontroering zich van (de beide vlie
gers meester,.
Het schouwspel is werkelijk treffend^
onvergelijkelijk. 1
De vulkaan is een cirkelvormige put
van honderd meters breedte en vierhon
derd meters diepte. De witgloeiende
lava, 'die hij bevat, is altijd in beweging
en met een dof lawaai klotsen vuurgok-
ven van meer (dan twintig 'meters hoogte
tegen elkaar en breken zich 'tegen den
rotswand.
Niet zonder moeite onttrok Maurice
Rimbaut zich aan dit schouwspel. 'Maar
hij had niet net recht zich op te houden.
Hij 'moest landen en wel 'zoo spoedig
mogelijk,.
Hij bemerkte een geschikt punt op de
hoogte van den vulkaan,.
Het was een barre helling, -die op een
lavarivier leek, die plotseling was ge
stold; hij bemerkte bovendien, dat bet
terrein in den omtrek met 'gele heide-
van de Triple Entente hebben geen
twist met de Turken. Engeland heeft al.
tijd slechts den wensch gehad hen in vei
ligheid en (vrede te zien (voortschrijden op
den weg der hervorming. Alles wat En
geland en zijn bondgenooten nu vragen
is dat Turkije in den Europeeachen oor-
Log neutraal zal blijven en af zal zien
van aanvallen op zijn buren in den Bal
kan. In ruil hiervoor bieden zij een igroo.
ten prijs. Zij zijn bereid die integriteit en
onafhankelijkheid van het Turksche ge
bied te waarborgen, vrijgevigen finan-
cieelen steun te verleeruen en het te be-
vrijden van de drukkende verplichtingen,
welke Duitschland het door verschillen
de eenzijdige 'contracten heeft opgelegd.
Al die Vvoordeelen, benevens de welwil
lende vriendschap van Engeland, Rus
land en Frankrijk kan het verkrijgen
eenvoudig door rustig te blijven en de
plechtig aangegane beloften na te ko
men''. Indien fTuricije echter Ide ,wenschen
van Engeland en zijn bondgenooten in
den wind slaat, zich stort in een avon
tuurlijke politiek, zal zijn ondergang op
eigen hoofd neerfcomien, waarschuwt de
„Times''. De (dri;e (mogendheden, Idle Tup
kije het imieeste kunnen schaden, zooals
zij het ook het beste helpen kunnen, zul.
len het niet sparen, indien ze gedwongen
worden het als vijand te behandelen).
In Klein-Azië, Arabië, Europa ligt Tur
kije open Voor de aanvallen der mogend,
heden van de Triple Entente en op hulp
van Duitschland of Oostenrijk kan het
hier niet rekenen.
Zoo waarschuwt de „Times" de Tur
ken voor een mogelijk partij trekken
voor Duitschland, dat door het blad be
schuldigd wordt van allerlei intriges, om
zoowel aan de Russisch-Turksche grens
als in Egypte opstand te verwekken.
Maar uit het slot van dit artikel blijkt,
dat het blad toch lang niet overtuigd
is dat de waarschuwing zal inslaan. In
Engeland begint Men dus blijkbaar M te
rekenen op Turksche moeilijkheden/.
Maar men mag dan natuurlijk ook
weer een ingrijpen van Griekenland te
gen Turkije verwachten indien het
waar is dat Duitschland in Konstantino-
pel werkt om Turkije's steun te verkrij',
'gen, te A»thene zal door de Triple En
tente dan zeker m'et niet minder ijvez
worden 'gewerkt om in Griekenland een
bondgenoot te verkrijgen, die den nieu.
wen Turkschen vijand in toom zal moe
ten houden.
Wie komen dan aan de beurt?
De krant in oorlogstijd.
In Duitschland misschien ook wel
in ons land schijnt de meenijhg te
heerschen, dat oorlog een goede tijd
voor het krantenwezen beteekent.
In waarheid, schrijft een Duitsch blad
en wij kunnen ons daar van ganscher.
harte bij hansluiten, heeft (misschien geen
enkele, andere tak van industrie zulke
zware offers te brengen als juist het
krantenbedrijf.
Bij het uitbreken van porlog wordt
aan de bladen hun levenszenuw, de ad-
planten was bedekt, waar tusschen de
aeroplaan, die zelf ook geel was, zich
kon verbergen en zich aan de verrelkij
kers onttrekken, (die van uit de zee den
horizon zouden onderzoeken,. ,W|ant de
top van den krater was hit zee zichtbaar*
Deze laatste gedachte deed! djen inge
nieur zijn besluit nemen.
Om het gekozen punt te bereiken, moesrë
men over het lavameer vliegen,.
Het was een onvergetelijk oogenblik.
Een geknetter van vloeibaar gewondiem
stoffen idie opborrelden uit het 'diepst van
den aardbol ontsnapte uit het'diepst van
dien helleput en steeg op Tot rfe moedige
vliegers met wolken van hee ten stoom.
Zij konden zich niet verzetten tegen
een gevoel van schrik en een soort dui
zeling maakte zich van hen meester, toen
zij hun blikken op (dien Vuiurpoit richten.
De ingenieur vroeg zich af of de sa
menstelling van de lucht boven den kra
ter niet veranderd was en of 'zijn motor
er geen schade van zou ondervinden;
Maar het lava-meer was reeds achter
den rug. f'
Aan den anderen kant was de onme
telijke rotssteilte, waar ide aeroplaan nu
nauwelijks 10 meters boven zweefde.
Maurice Rimbaut durfde den motor niet
stil zetten, voor dat hij boven de rotsen
was, met het gevolg, dat de aeroplaan
het gekozen punt een weinig voorbij
schoot. (Wjordt vervolgd.)