Z. H. Paus Pius X i
BUITENLAND.
5e Jaargang.
No. 1476.
Bureau OUDE SINGEL 54, LEIUEN.
Interc. Telefoon 93S. Postbus
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAO, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAOEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
tn het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week
JI.IO Per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post /1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2V, cent, met Oetliustreerd Zondagsblad 5 cent
Dondert'Hfc
20
Augustus
1914
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1-5 regels 0.75, elke regel meer 15 cent
Ingezonden mededeellngen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent. met gratis
bewijsnummer. BI] contract aanzienlijke korting. Oroote letters naar plaatsruimte.
Kleine AdvertentiSngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geen handels-advertentiSn) 1—5 regels 25 cent, Iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent. Iedere regel .er 10 cent.
De Paus is dood.
In den vroegen morgen van de
zen droeven dag schokte ditdraadT
bericht de Katholieke wereld, en
greep haar aan een sombere droef
heid, een sprakelooze ontsteltenis.
De Paus is dood.
Hij, dien wij allen Vader noemt-
den, maar van wien wij ook wisten,
dat Hij voor ons was een Vader,
wiens hart onze nooden meevoelde
en wiens wijsheid ons de genees,-
middelen voor onze kwalen aart
wees.
De Paus is dood.
De menschheid, die Hij lief had
zooals Christus, Wiens plaatsver
vanger Hij was, haar bemint met
een allen-omvattende liefdede
menschheid ligt gebukt onder het
schrijnende juk der oorlogsellende.
Die smarten van allen, vooral die
van zijn kinderen, moet de H. Var
der wel diep hebben medegevoeld.
En toen zich bij die ziele-smarten
een ernstig lichamelijk lijden had
gevoegd, is Zijn levensdraad ge
broken en vernield 4
De Paus is dood.
Juist nu te midden van den we
reldbrand bereikt ons deze tijding.
Wij zijn er zeker van, dat de H.
Vader alles heeft gedaan, wat Hij
de door de wereld onttroonde en
en beroofde souverein heeft
kunnen doen om de droeve ramp
van een Europeesche oorlog van
ons af te wenden. Maar. wij zijn er
ook zeker van dat Hij de hei
lige man Gods Zijn zwaar lijden
aan God heeft opgedragen om ont
ferming af te smeeken over de we
reld, die Hij m zijn liefde en in
zijn wijsheid wilde hervormen in
Christus, en wij bidden God dat
Hij het offer van het leven van Zijn
uitverkoren Dienaar moge aanvaar
den tot redding der wereld, gelijk
H,ij dit leven zelf tot heil der
menschheid heeft gericht
De Paus is dood.
Nu wij Katholieken der gehee-
le wereld, ons in den geest veree
nigen om het sterfbed van ons al
ler Vader, nu welt het ons uit het
hart Hij is zoo goed voor ons
geweest. Hij is zoo goed voor ons
geweest door ons verstand te lei
den op de wegen der waarheid en
ons met ernst en met klaarheid te
wijzen op de dwalingen van onzen
tijd. Hij is zoo goed voor ons ge
weest door ons hart te vormen vol
gens het Goddelijk model en ons
met aandrang en met liefde uit
te noodigen om dagelijks aan te
zitten aan de tafel des Heeren.
De Paus is dood.
Wat nu? Nu, te midden van de
zen. wereldbrand de Katholieke kenk
is zonder zichtbaar Opperhoofd?
De kerk van Christus zal hecht
en sterk blijken te staan, ook te
midden van dezen wereldstrijd.
De tijdsomstandigheden mogen
de bijeenroeping van het conclaaf
wellicht wat bemoeilijken, het zal
toch zeker na niét te langen tijd ge
houden worden.
Vertrouwend op den beloofden
bijstand van haar Stichter, vervolgt
de Katholieke Kerk haar weg door
de eeuwen, en geen macht kan
Haar in haren gang stuiten.
'Maandag werd de Paus door uit
putting en zwakheid aangegrepen.
Alle op het Vaticaan aanwezige
kardinalen begaven zich naar de
kamer van den hooge zieke. Toen
de Paus weer bij kennis kwam,
verzochten de geneesheeren den
kardinalen héén te gaan om den
Paus voor een hevige emotie te be
waren.
Een Reuter-telegram, gedateerd
van gisteren meldde:
Het bulletin omtrent den gezond
heidstoestand van den Paus, om 3
uur' hedenmiddag uitgegeven, luidt
als volgt: De verergering van de
uitbreiding der bronchitis in de
onderste lobben der linkerlong
duurde voort. Om 10.30 deden zich
onmiskenbare verschijnselen voor
van hartverzwakking en deze wa
ren zóó dreigend, dat men mocht
gelooven, dat het leven van Zijne
Heiligheid in het grootste gevaar
was.
Om 1.30 verbeterde de toestand
van den Paus eenigszins, ofschoon
hij toch zeer ernstig bleef. 1
Om 3 uur was de temperatuur
39.5, de pols 130, ademhaling ge
middeld 50.
Een later telegram:
De prefect van de Apostolische
kapel is bij den Paus om hem de
laatste H. Sacramenten toe te die
nen. Mgr. Bressan bidt met eenige
paters Augustijnen in het aangren
zend vertrek.
Eenige Kardinalen werden op't
Vaticaan ontboden, w.o. Kardinaal
Serafino Vannutelli, de grootj-pe-
nitentiarius van Z. H. De Kardi
nalen Merry del Val, Bisleti, van
Rossum, Ferrata, Cagiano zijn reeds
op het Vaticaan aanwezig.
Ook de Oostenrijks che gezant,
de Beiersche zaakgelastigde en an
dere diplomaten bij den H. Stoel
begaven zich naar het Vaticaan.
Een later telegram
De Kardinalen Ferrata, Gaspar-
ri, Billot en Bisleti, die zich heden!,-
morgen in het Vaticaan bevonden,
toen de crisis in den toestand des
Pausen intrad, werden .getroffen
door de gelaatstint des Pausen en
het feit, dat de pols zeer zwak
was.
De Paus maakte pp dit oogenblik
een crisis van zwakheid door. De
geneesheeren werden dadelijk ge
waarschuwd en kwamen onmidj-
déllijk naar het Vaticaan.
Zij wisten een uithoesting te
doen plaats hebben, die weldoende
resultaten had en de Paus werd
.dan ook een weinig beter.
Op het oogenblik van de crisis
werden alle aanwezige curie kardi
nalen gewaarschuwd.
De meesten van hen begaven zich
dadelijk naar het Vaticaan.
Behalve de bovengenoemde kar
dinalen begaven zich ook de kardi'-
nalen Granito di Belmonte en Gofc-
Jti naar den Paus.
Ook de zusters en de nicht des
Pausen begaven zich naar het Va;-
ticaan.
Insgelijks werd de broeder des
Pausen telegrafisch gewaarschuwd.
Met het oog op de verergering
van hedenmorgen diende monseig-
neur Zampin, prefect van de Apos
tolische kapel, den Paus om 11 uur
de laatste H.H. Sacramenten toe,
daar kardinaal Serafino Vannutelli,
poenitentiarius major zich op het
oogenblik niet te Rome bevond.
In de basiliek van St. Pieter
werd het Allerheiligste uitgesteld
en kwamen verscheidene zusters en
geloovigen bidden.
Op het plein voor de St. Pieter
heerschte groote drukte.
IHet Allerheiligste is ook in alle
andere kerken van Rome uitgesteld.
Tal van geloovigen spoeden zich
naar de kerken om voor den H. Va
der te bidden. 1
Om acht uur gisteravond werd te
Rome het volgende bulletin over
den gezondheidstoestand van Z. H.
gepubliceerd:
De toestand van den Paus blijft
zeer ernstig. De temperatuur was
39.8, de pols 140 en onregelmatig,
de ademhaling 60. De uithoesting
wordt moeilijker. De toestand is
Inog door eennierontsteking gecom
pliceerd. De Paus behoudt zijn gel-
wone helderheid van geest
Een telegram van hedenmorgen
meldde, dat Z. H. hednnacht om
1.20 is overleden.
Jozef Melchior Sarto werd 2
Juni 1835 te Riese geboren uit
het huwelijk van Joannes Baptista
Sarto en Margaretha Sanson, en
kende, tengevolge van de zeer ber
scheiden, ja bijna pijnlijk drukkende
levensomstandigheden, waaronder
het godvreezend ouderenpaar met
zijn acht kinderen leefde, slechts
een jeugd vol ontbering. Ziin ern
stig verlangen, priester te worden,
maakte dat de altijd blijmoedige
en opgewekte knaap, na het lager
onderwijs te hebben genoten op de
school en een paar jaar te hebben
doorgebracht op het gymnasium te
Castelfranoo, door bemiddeling van
den pastoor zijner parochie, den
Eerw. heer Fusarini, in het jaar
1850 opgenomen werd onder de
leerlingen van het seminarie te
Padua. i
In 1858 werd de Weleerw. heer
Sarto priester gewijd, en in he^-
zelfde jaar benoemd tot kapelaan
te Tömbolo, om na negen jaar te
worden aangesteld als pastoor te
Salzano. In 1875 volgde zijn bej-
noeming tot kanunnik der kathe
draal en een weinig later tot vica
ris-generaal. In 1884 werd Mgr.
Sarto benoemd tot bisschop van
Mantua. In 1893 volgde de bé-
noeming tot patriarch van Venetië,
en in hetzelfde jaar die tot Kar
dinaal.
Den 3en Aug. van het jaar 1903
werd Mgr. Sarto gekozen tot op
volger van Leo XIII op den Stoel
van St. Pieter. „Zoudt ge wel wil*
len gelooven", zeide, kort na de
Pauskeuze, Kardinaal Gibbons tot
een zijner vrienden, „dat juist de
groote bescheidenheid, maar tevens
de groote wijsheid, die uit zijn
woorden spraken, hem meer en
meer de aandacht deden trekken
van het conclave? Uit zijn woorden
leerden wij hem nog beter waar.
deeren dan uit hetgeen wij van die
genen, welke hem kenden,vernamen
omtrent zijn arbeid. Toen ik den
avond vóór zijn verkiezing hem op
ging zoeken, teneinde te trachten
zijn bezwaren te overwinnen, kreeg
ik ten slotte hoop, dat hij wel
het hoofd zou buigen."
In de toekomst zal het groote
werk, door Paus Pius X gewrocht
helderder in lijnen en vormen op
treden, dan het voor ons, mee-
levenden, mogelijk is. Vooral zaJ
men in de geweldige krachtdaad
zijner encyclieken tegen het mor
dernisme kunnen doorvoelen een
bovenmenschelijk ingrijpen in hel
raderwerk van een van God afge'
keerden tijdgeest.
Het inwendig leven, de ziel van
de uitwendige verschijning van
Christus' Kerk, is'uitgeschoten in.
takken en' blaren en bloesems onder
de onvermoeide zorgen van Paus
Pius X.
In alle zijne hoogpriesterlijke da
den klopte een hart, dat liefhad en
leidde, bekeerde en versterkte, hel
hart van den Vader der Christen'
heid.
De Paus is dood.
Moge het ons gaan als de kinj-
deren van een huisgezin, waaruit
plotseling de vadet door den dood
is weggerukt: mogen wij ons, ver-
eenigd in gebed, sterker dan anf-
ders gebonden voelen door de
band der eenheid 1
13e Oorlog.
De eerste berichten over het groote
gevecht, dat in
Noord-België
wordt geleverd, komen aan.
Wij deelden reeds mede, dat de Bel
gische troepen, na zich eenige dagen
te hebben staande gehouden in den om
trek van Thienen, in westelijke richting
terugtrokken. Waarschijnlijk was het hun
bedoeling, zich niet door een omvattenr
de beweging van de Duitsche troepen
van Antwerpen te laten afsnijden. Het
Belgische hoofdkwartier was te Leuven
gevestigd, de Duitsche troepen stonden
oostelijk van een lijn DiestThienen,
zoodat men veronderstelde, dat in het
gebied fusschen Hasselt en Leuven, Aer-
schot-Diest en Thienen het groote ge
vecht zou worden geleverd, dat sedert
eenige dagen werd verwacht.
De terugtrekkende beweging der Bel
gen heeft klaarblijkelijk de Duitsche be
velhebbers er toe gebracht, den slag te
beginnen, om daardoor het voordeel,
dat zij thans bezitten van hunne aange
legde posities en hunne verkenningen
niet te verliezen.
Vandaar dat, volgens de ontvangen
berichten uit Brussel, het gevecht be^
gonnen Is, een hevig gevecht zeggen de
berichten; en dit gevecht moet wel in
het gebied plaats hebben, waar men den
slag verwachtte, volgens de mededeeling
dat bewoners van Aerschot, Diest en
Thienen, vluchtende voor de nadering
der Duitsche troepen, te Brussel zijn
aangekomen.
Klaarblijkelijk dus naderen de Duit
sche colonnes uit oostelijke richting, en
achtervolgen zij de terugtrekkende Bel-
gisch,'-Fransche troepen, die naar het
westen gingen.
Het moet daarbij de bedoeling zijn
van de Duitsche legers de hoofdmacht
van de verbonden Belgisch-Fransch-En-
gelsche legermacht af te snijden van
Antwerpen en in zuidelijke richting te
rug te slaan. De slag wordt volgens de
Brusselsche berichten geleverd over een
zeer uitgebreid front. De rechtervleugel
van de Duitsche slaglinie moet, om het
doel, dat de Duitsche bevelhebbers zich
klaarblijkelijk voorstellen, te bereiken,
pogen de verbonden strijdmacht om te
trekken, en dan vervolgens diens linie
naar het zuiden te drijven.
De verbonden legers moeten pogen
die omtrekkende beweging te voorko
men, en de Duitsche legers in Noordoos
telijke richting terug te slaan.
De algemeene toestand.
In een officieel (dus gekleurd) bet-
richt uit Brussel wordt de algemeene
toestand op het oorlogstooneel in Belf
gië als volgt beschreven:
De Pruisische linkervleugel is, na
veel tijd, een groote hoeveelheid materi
eel en veel manschappen te hebben ver
loren, er in geslaagd terrein te winnen
op de beide oevers van de Maas, totdat
hij contact kreeg met de legers der
bondgenooten. De Duitsche troepen, die
ten noorden van de Maas zijn gelegerd,
bestaan uit afdeelingen, behoorende tot
de verschillende korpsen, die aanvanke^-
lijk voor Luik zijn gebruikt en nu bel-
schikbaar zijn geworden. Er 'is ook ca
valerie bij. Dank zij deze hebben de
Duitschers veel drukte kunnen maken
bij hun uitbreiding van het noorden naar
het zuiden. Daar stieten zij op ons en, de
Fransche troepen, in het noorden echter
had zij het veld vrij en kon zij stout
moedig in kleine afdeelingen voorwaarts
trekken en zoodoende ver doordringen
in de Kempen. In één woord, den Duit
sche troepen is door onze troepen een
groote tegenslag bezorgd; dat wij hun
meer dan veertien dagen deden verliep-
zen eer zij dit resultaat konden bereiken,
strekt onze wapenen tot groote eer.
Thans is het niet meer de "bedoeling
geheel alleen te manoeuvreeren of te
vechten. De dekking van het een of an
dere gedeelte van het land of van deze
of gene stad wordt van ondergeschikt
belang en het vervolgen van het doel,
onzer troepen aangewezen in de algef
meene dispositie, wordt de hoofdzaak
Dit doel mag niet onthuld worden. Zelfs
de slimsten kunnen het niet ontdekken,
daar zij in het duister moeten blijven
rondtasten, gegeven het feit dat de in*-
lichtingen betreffende de krijgsoperaties
zeer terecht zeer vaag worden gehou
den. 1
Er wordt gevochten langs het geheele
front, dat zich uitstrekt van Bazel tot
Diest. Hoe enger het contact wordt met
vijandige legers hoe meer de beslissing
nadert, des te waarschijn!ijker wordt het
dat hij óp één punt voordeelen beha
len kan, terwijl wij ons genoodzaakt zien
op een ander te wijken. Hierop moet men
altijd voorzien zijn wanneer veldslagen
geleverd worden langs een zoo uitge
strekt front als dat, hetwelk door groote
moderne legers wordt bezet.
Men moet dus niet alleen oordeelen
naar hetgeen aan onze deuren geschiedt.
De met een bepaald doel voorgeschreven
manoeuvre is geen terugtocht. De ge
vechten, in de laatste dagen aan het
front geleverd, zullen tengevolge heb
ben, dat de vijand groote omzi<2htighrid
zal gaan betrachten.
Verwoestingen.
Uit Tilburg wordt aan de „Msbd."/
geseind
Belgische conducteurs en machinisten,
die hier met den trein uit Antwerpen
aankwamen, vertellen, dat de lijn Ant
werpenHamont door DjuitsChe troepen
is opgeblazen. (Hamont ligt Vlak aan
de BelgischNederlandsche grens, juist
tegenover de §tad Weert in Hollandsch-
Limburg, dus aan de lijn Roermond-Anlf
werpen.
Aan deze lijn liggen van Hamont af
de volgende eenigszins belangrijke plaat
sen: Neerpelt, Moll, Gheel, Herenthalis
en Lier (Lierre).
Biij Neerpelt wordt de lijn gekruist
door een andere lijln, Noordwaarts naar
Eindhoven en Zuidwaarts naar Hasselt
loopend. Blij .Herenthals door een lijn,
loopende Noordwaarts naar Turnhout en
Tilburg en Zuidwaarts naar Aerschot).
Een hoofdöonducteurdie .gevlucht
was, wist nog mede te deelen, dat de
trein, waarop hij zich bevond bij Gheel
door Duitscne soldaten werd beschoten.
De machinist werd «gedood, de ma
chine ontredderd en tot staan gebracht,
De passagiers moesten den trein ver
laten en werden op de vlucht gedreven.
De conducteur en het verdere perso
neel trachten nog hedenavond over Hol
land heen hun standplaats Hamont te
bereiken. r t 1
Volgens ,,Le Peuple" hebben de
Duitschers Dinsdagmiddag opnieuw een
aanval gedaan op Diest. Zij schijnen met
een talrijke legermacht weder daarheen
teruggekeerd te zijn.
Volgens de „Dernière Heure" hebben
de Duitschers, na Diest te hebben gef
plunderd, de stad, welks bewoners in
doodsangst waren gevlucht, geplunderd.
Ook zou de DiuitsChe artillerie Thieri
hebben beschoten.
De toestand in Luik.
Een correspondent Van het „Hbld."!
geeft de volgende beschrijving van den
toestand in Luik:
Alle aanplakplaatsen in de stad zijn
bedekt met proclamaties waarin tegen
allerlei overtredingen met de doodstraf
wordt gedreigd. ,De jongste proclamatie
is gericht tot de eigenaars van postdui
ven. Zij moeten hun vogels inleveren,
zoo niet: doodgeschoten, niet de die
ren, maar de eigenaars. Deze laatste pro
clamatie is in tegenstelling van alle vo-
rigen, niet meer onderteekend door
den burgemeester van Luik, M. Kleyer,
namens den commandant der stad.
Nu worden de proclamaties niet meer
geteekiend, 't gaat den .Luikenaars
niets aan, wie hun de wet voorschrijft,
zij hebben eenvoudig te gehoorzamen.
Intusschen is het bestuur van Luik,
naast den commandant, luitenant-genei
raat B,ayer, opgedragen aan den nieuwen
gouverneur, generaal-maojor von Kole-
we, die met zijn administratie intrek heeft
genomen in het Paleis de la Province.
En de wijze waarop de heeren zich daar
gedragen, laat weer Zien hoe voortreffe
lijk alles vooruit is georganiseerd era
voorbereid. Ieder weet wat hij te doen
heeft, 't loopt alles van een leien
dakje alle bescheiden riie noodig
zouden kunnen zijn, liggen gereed en
behoeven maar ingevuld te worden met
de namen der belanghebbenden. De zaak
is volmaakt in orde, en telkens weer
wekt verbazing en bewondering wat het
Duitsche leger allemaal meevoert. Ik durf
bijna zeggen, dat de heele administratie
voor het tijdelijk bestuur van Luik vooraf