S)e Zeidóchz Son^ont
BUITENLAND.
BINNENLAND.
5e J»ar<r»n?
No. 1445.
Bureau OUDE SINGEL S4, LEIDEN.
latere. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ËLKEN DAÖ, UITOIZONDERD ZÓN- ËN PËISTDAQIN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-veraekafing
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Lelden 9 cent per week
ƒ1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2V9 cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1-5 regsls (175, elke regel meer cent
Ingezonden msdedeelingeri Van 1—8 regels IJO, éllU regel meef 30 cent mei gttSl
bewijsnummer, Bij contract aanzienlijke kóftlrtg. Groots lettert naar plaatsruimte.
Kleine AdvertentlSngevraagds betrekkingen, huur en vertow. koop M eerkoop
'geen handel s-advertentiën) 15 regels 25 cent, Iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, Iedere regel meer 10 cent
Dit nummer bestaat uit
TWEE bladen.
De haagsche staking.
[Midden is het zomerseizoen, waarvan
de Residentie het voor een groot deel
hebben moet, is daar de treinstaking in
getreden, waarbij duistere elementen rel
letjes verwekken, welke de autoriteiten
tot groot machtsvertoon en tot- ingrijpen
noodzaken.
Naar luid der officieele rapporten
doen de stakers aan de opstootjes niet
mede, waarin zij ook hierom1 groot gelijk
h,ebben, wijl alleen door kalm, behoorlijk
optreden behouden kan worden de steun
Ider publieke opinie, zonder welke geen
staking 't qjpi den duur kan uithouden.
Nu schijnt de publieke opinie wel aan
de zijde der stakers te staan. Schijnt,
want zooals altijd: wie bezadigd toezien
en niet overijld willen oordeelen laten
zich niet hooren, waarbij nog komt dat
de beoordeeling der loonquaestie door
het halve toegeven van de Tramdirectie
niet vergemakkelijkt is.
Misschien zal de Raadszitting van he
den de lijnen wat scherper trekken, op
dat voor ieder de toestand juist zal we-
zen. Misschien, want van debatten te
tmidden van een strijd valt niet veel kal
meering te wachten, ook al bezit men
het beroemde debatteertalent der Haag
sche Vroede Vaderen.
Hoe 't zij: op één punt is de TramJdi-
rectie Wel degelijk in 't ongelijk. W|e be
doelen hiermede 't ontbreken eener be
hoorlijke rechtspositie voor het personeel.
Er bestaat een zeer streng reglement
mét -krasse strafbepalingen, ten ernae tiet
personeel te houden aan stipte naleving
van zijn verplichtingen. Waarom ont
breekt tegenover dit reglement van plich
ten een reglement van rechten? Wlaarom
heeft de directie niet willen hooren Van
een scheidsgerecht, in het algemeen van
het verschaffen van waarborgen, dat de
rechten van het personeel even vast staan:
als zijn plichten? f
Dergelijke vragen moesten bij een mo
dern bedrijf niet gesteld kunnen worden.
Dat zij klinken kunnen en onvoldoende
antwoord vinden, is een aailklacht tegeii
de Tramdirectie, 'wier president-comlmis-
Saris in zijn publicaties dit punt dan ook
niet aanroerde. Hij had het wel druk
over loonen en fooien, dividenden en
aandeelen, maar over de rechtspositie
geen woord. Indien dit er op mocht wij
zen, dat de heer Van Houten die rechts
positie als iets van ondergeschikt belang
beschouwt, nu dan mag de Gemeente
raad hem1 dit wel eens anders aan 't ver
stand brengen.
De verhouding tusscfien overheid en
H. T. M. is in Den Hapjg nog nooit
schitterend geweest. Zij kibbelen altijd
aan de concessievoorwaarden, waarbij
hun verhouding ongeveer is als die van
contractanten, welke elkaar niet vertrou
wen. 't Is geven en nemen, maar tot het
eerste is geen der partijen bereid en zij
verdenken mekaar gestadig van het
tweede.
Moge het stakingsoonflict ook ten de
ze de lucht wat zuiveren tot tijd en wijle
het trambedrijf in handen der gemeente
komt.
Patronaten.
Gisteren en heden is te Utrecht een al
lerbelangrijkst congres gehouden het
eerste Nationaal Congres van R. K- Jon
genspatronaten.
Daar zal van dit congres, door de lee-
rende en bezielende woorden daar ge
sproken, een forsche stuwkracht uitgaan
over heel Roomsch Nederland, over heel
onze Roomsche patronaatsbeweging. En
wij zien al de bestaande patronaten ster
ker worden in innerlijke kracht en uiter-
lijken groeien wij zien al nieuwe patro
naten verrijzen in steden en dorpen, als
een levende 'getuigenis van de Roomsche
charitas, die zidh openbaart in de vor
men, welke door de tijdsomstandigheden
Worden vereischt.
De woorden, die pastoor Van Stee gis
teren te Utrecht sprak, moeten het
'kan riiet anders de oogen van hen, die
nog droomend rondloopen, openenmoe
ten hen overtuigen van "het reusachtig
groot arbeidsterrein, dat nog braak ligt.
„IWiat zijn", aldus pastoor Van Stee,
een goede 200 patronaten in 1100 paro
chies? |W|at een {15000 beschermelingen
bij de 60 k 70.000 Katholieke jongens
van dien leeftijd, waarvoor absoluut niets
wordt gedaan?"
Zestig k zeventig duizend moet dat
getal niet doen opvlammen, bij een ieder,
die Katholiek denkt en voelt, een
gloeiende ijver?
Het patronaat, het Katholieke patro
naat sterkt en staalt de jongens tegen de
verleidingen en verlokkingen daarom
is het ook zoo gewenscht en noodig op
het platteland, van waar zoovele jon
gens later plotseling komen te staan te
midden der gevaren van het groote
stadsleven. Op het Katholieke patronaat
toch worden in practijk gebracht de zoo
juiste waarheden, die mr. Aalberse giste
ren den Congres-bezoekers voorhield, dat
nl. het godsdienstonderwijs niet maar
naast het ontwikkelend onderwijs moet
gegeven "worden, doch er die grondslag
van moet zijndat alleen het verstand te
ontwikkelen en niet tevens het karakter
te vormen en de zedelijke kracht te ver
sterken, in zijn gevolgen een ware ramp
is, zoowel voor het individu als voor de
maatschappijdat hoe hooger de ver
standelijke ontwikkeling wordt opge
voerd, des te noodzakelijker is de zede
lijke opvoeding.
Doordat het Katholiek patronaat van
deze laatste grondstellingen uitgaat, kan
het niet worden vervangen door neutrale
inrichtingen, kan het ook niet worden
vervangen door een zelf-ontwikkeling op
lateren leeftijd.
ALGEMEEN OVERZICHT.
Albanië.
Het sdiijnt ebbe en vloed te rijn in
Albanië. Werden eCrst allerlei berichten
Vermeld, welke het aftreden van den
vorst reeds als een vaststaand feit me
dedeelden, thans is het juist het tegen
overgestelde geval. Nu heet het weer, dat
de Vorst blijft
Zoo seint de Correspondent Van de
Frankfurter Zeitung te Djurazzo het Vol
gende aan zijn blad: 1 I
De nationale raad, gisteren gehouden,
wekt over het algemeen den indruk,
dat de positie van den vorst nu, hechter
is dan te voren. Uit gesprekken miet
talrijke diplomatieke vertegenwoordigers
heb ik de overtuiging gekregen, dat al
léén een zeer energieke actie tegen Grie
ken land, welks leger het Albaneesdhe
gebied verwoest en wielks vertegenwoor
diger hier ter stede, naar te beVijzJ^
valt, den rebellen subsidies uitbetaalt,,
grooter onheil voorkomen kan.
Onbegrijpelijk genoeg „beeft de regee
ring een poging beproefd om: met de
rebellen te onderhandelen. De poging
is afgestooten op de weigering om on
derhandelaars te ontvangen. Men hoiudt
een spoedigen aanVal der rebellen op
Durazzo voor mogelijk
Het Grieksche gevaar
schijnt dan ook niet denkbeeldig te zijn.
Een telegram uit DuraZzo aan het
Duitsche „Korr. Bureau" wijst ook op
de# houding der Grieken. De beide uit
Ko'ritsa aangekomen- Nederlandsche of
ficieren verklaren, dat niet alleen Bpi-
rotische benden naar het noorden opblik
ken, doch ook sterke, geregelde Griek
sche troepen. De benden gaan voorop
en trekken zich, als Zij geslagen worden,
achter het front der Grieksche troepen
terug, die dan hun berggesChut laten
spelen. Opmerkelijk is, dat reeds den
4en Juli te Koritsa een ultimatum' van
den Griekschen majoor Wjardas is ont
vangen, waarin de overgave der stadi
werd geeischt.
Zoo zijn Wij dus weer eVefn' ver als
eenige maanden geleden, tqen dank Zij
een krachtigen stap van de mogendhe
den aan de Epirotische beweging, en
de rol, die Griekenland daarbij speelde,
de kop werd ingedrukt.
De correspondent bevestigt ook nog
het gerucht, dat de Albaneesche regee
ring de onderhandelingen miet de opstan
delingen1 heeft hernieuwd en keurt dit,
gelijk vanzelf spreekt, sterk af. Ditm'aal
zouden de parlementairen zelfs niet door
de opstandelingen zijn ontvangen. De
regeering heeft dus weer een échèc ge
leden. Wiij achten het intusschen voor
barig om uit de weigering van de op
standelingen te besluiten, dat deze spoe
dig een nieuwen aanval op Durazzo zou
den doen. De vraag is, uit welke toezeg
gingen zij de kracht voor hun weigering
putten en in hoever zij samenwerken!
met de Epiroten. Over dit laatste punjfl
ontbreken nog steeds voldoende gege
vens, maar wij geloovan, dat nu weer
ernstig het oog is gericht op het Grièk-
sche gevaar, dit wel 2al afnemen, al*
men ook eens wilde letten op het Ser
vische en het Turitóche gevaar, zou mis
schien de opstand der Albaneezen ook
spoediger Zijn te onderdrukken. Voor-
loopig is het zoover nog niet. Wlij zijp
thans aan het Grieksche gevaar, waar
tegen Italië met alle kracht strijdt!, Men
mag dus toenemenden Italiaanschen in
vloed verwachten en daarmede misschien
bespoediging van den terugkeer van Es-
sad. Zoo dus aan idien een en kant de po
sitie van den Vorst is versteekt, Wordt
hij aan den anderen kant verzwakt De
zelfde kring dus, Waarin men in Alba
nië blijft ronddraaien.
De laatste berichten
zijn echter niet zoo gunstig Voor cfd
regeeringstroe|pen men vreest n.L, dat
Wialona binnen twee dagen in handen
der opstandelingen zal vallen. Blijkens
betrouwbare inlichtengen wordt op dit
oogenblik! in de buurt .van Wiaicma ern
stig gevochten en zou de ètad reedis
gevallen Zijn.
Twee Italiaansche stoomschepen Zijn
naar Wialona onderweg, om de Italiaan
sche nederzetting in veiligheid te bren
gen. Naar verluidt gaat morgen ook een
deel der voor Durazzo liggende vloot
naar Wialona. I
Het Giornale d'Italia meldt dat de
Italiaansche regeering de mogendheden!
in overweging zal geven, op grand der
Verklaringen van Nederlandsche officie
ren, dat zich onder de opstandelinglen'
en Epiroten Grieksnh 3 officiëren en
soldaten bevinden, Griekenland te her
inneren aan de verantwoordelijkheid/
voor de jongste gebeurtenissen in Epi-
ru$.
Uit Sofia wordt aan de KölnisChe Zei
tung gemeld: Van bevoegde zijde wor
den de berichten over samen trekken van
Servische troepen aan de Oostenrijksch-
Hongaarsche en Grieksche grenzen on
juist genoemd 1 Alleen aan de Albanee-
Ische grens zijn de troepen zeer yersterftt
evenals de Grieksche grenstroepen on
derhouden Zij vriendschappelijke betrek
kingen met de opstandelingen.
Niettegenstaande de ontvangst van
alarmeerende tijdingen, gelooft men hier
in militaire kringen niet d!at zich op den
B'alkan binnenkort ernstige verwikkelin
gen zullen voordoen.
GEMENGD.
Het Hoogeyhuis en Home
Rule. Het Hoogerhuis heeft gisteren
het amendeeringsontwerp op de Home-
Rule-wet in Zijn gewijzigden vorm (uit
sluiting van [gehele! Ulster voor on be
paalden tijd) goedgekeurd. In de vóór
de stemming gehouden redevoeringen is
geen bepaalde verandering in de houding
der partijen gebleken; tegen het eind der
debatten heeft lord ,Beauchamp evenwel
gewezen op de mogelijkheid van ovejleg
tusschen alle partijen, die in het geschil
betrokken zijn, en lord Lansdowne heeft
verklaard, (dat de eenige kans op een
blijvende schikking gelegen is in het wel
slagen Van Zoodanig .overleg.
-^Geloofsvervolging in Frank
rijk. iDe nieuwe regeeringsbeslu/iten,
geteekend door minister Malvy en presi
dent Poincaré, bevelen de opheffing van
1138 inrichtingen van onderwijs, door
eerw. [Broeders en [Zusters bestuurd. Men
heeft berekend, dat alleen in Parijs door
deze vervolgingsmaatregelen 10.500 kin
deren op straat worden gezet; in de volk
rijke buurt van jMontrouge worden 850
leerlingen .uit |de [Sit. Vincentiusscholenj
verdreven; de gemeenteschool van jde
rue iGassendi zal niet binnen de twee
jaren in gereedheid kunnen worden ge
bracht. Een dergelijke toestand heerscht
in de talrijke arrondissementen, waar dë
scholen overbevolkt zijn; men schat daar
het aantal kinderen, \yelke door de regee-
ringsbesluiten geen onderwijs zullen ge
lui eten, op 62.000, een cijfer, dat door
[Dulrsent, het hoofd van (het onderwijs-
departement, juist wordt geacht.
iGeboortecijfe'rs in Frank
rijk. In de „Defense mlédicale" schrijft
dr. Dauchez over "de uitkomst van een
onderzoek betreffende |de geboortecijfer^
in Frankrijk. Dtoor trouw te blijven 'aan
hun geloof en zeden, aldus idlr. Dauchez,
worden de Katholieken bewaard van .de
zedenontaarding. [Ons onderzoek duurde
(drie jaren, onze becijfering betrof de
burgerklasse, de vrije beroepen en den
gezeten, handelsstand. Hiet 'bleek, dat in
werkliedenkringen het neo-malthusianis
me meer en meer ingang vindt. De ge
boortecijfers per gezin werden ons ver
schaft (door 25 correspondenten in 25
departementen. Zij betroffen 1200 gezin
nen, 600 geloovig en 600 niet-geloovig.
De katholieke gezinnen telden 3719 kin
deren, de niet-geloovige 1641. Aldus kan
Frankrijk verwachten, schrijft dr. Dau
chez, dat de Katholieken het land zoo
wel in godsdienstig, maatschappelijk als
politiek opzicht zullen herstellen.
Bulgarije en de Paus. De
katholieke apostolisch vicaris van Bul
garije vertoeft sinds twee dagen te Rome;
hij is door den Paus ontvangen.
Een Cubaansch oorlogs
schip in Spanje. Voor het eerst
sinds den Spaansch-Amerikaanschen oor
log Van, :1898 'is 'eergisteren <een (Cubaansch
oorlogsschip een [Spaansche haven bin-
nengeloopen. Het was de Cubaansche
kruiser „Patria", welke Zondagmorgen
te La Corogna voor anker ging. De oor
logsbodem werd zoowel door de autori
teiten als de bevolking geestdriftig ont
vangen. Dp alle schepen in de haven en
van talrijke huizen in de stad wapperden
|de vlaggen. Vandaag zouden verschil
lende feestelijkheden ter eere van de offi
cieren en |de bemanning der „Patria" ge
geven worden.
Tragisch sterfgeval. Een
tragisch incident had eergisteren plaats
aan boord van het koninklijk jacht „Gi-
ralda" [Tjjldens (de lunch bleef n.L de
adjudant [des konings, "kapitein JVlomtes,
aan de koninklijke tafel plotseling dood.
Koning Alfons was zeer ontroerd door
het gcbcu.^. j.. bewL, li
stri jd, waarbij hij reeds den internatk>-
tnalen prijs gewonnen had, niet verder,
zou doorgaan.
Roovers. Een Spaansche vis-
schersboot werd eergisteren op de Afri-
kaansche kust bij Ceuta door Moorsche
vrijbuiters overvallen. Na een hevig ge
vecht werden vier visschers door de
/Mooren gevangen genomen.
Schip verongelukt. In het
iTanafjord op de westkust vgn Noorwegen
is het koopvaardijschip „Joann (Bogoslof
thuishoorende te 'Stt. 'Petersburg, veron
gelukt. tDe eigenaar, zijn vrouw en de
geheele bemanning zijin omgekomen.
De Tramstaking te 's-Gravenhage.
Ook gisteren zijn we weer naar Den
Haag geweest om den chaotischen toe
stand, welke op dit oogenblik in de resi
dentie heerscht, persoonlijk te aanschou
wen.
Het was pas de derde dag van de sta
king, en nu is het reeds duidelijk te be
merken dat den Haag gebukt igaat on
der dit ongewone gemis van den electri-
sdhen tram, welke in onze groote ste
den een onontbeerlijk vervoermiddel is
geworden. Een ieder begrijpt dan ook,
dat deze toestand niet lang zoo kan du
ren, maar het einde durft niemand voor
spellen. Beide partijen zijn tot de tan
den toe gewapend, voelen zich sterk te
genover elkander en zijn vastbesloten
niet toe te geven. Tot op dit oogenblik
loopt alles den stakers mede. BehalVe de
opstootjes, waaraan zij niet schuldig
zijn, zooals ook zelfs de Haagsche tram-
directie toegeeft, loopt alles, zooal's zij
hebben kunnen wenschen, en het blijkt
steeds meer en meer, dat de directie
het ernstige van den toestand zelf niet
heeft ingezien. Dat de organisatie zoo
sterk was, om in staat fe zijn het ge
heele tramVeikeer stop te zetten, had
zij zelfs Zondag nog niet gedacht. Gis
terennamiddag bullitineerde de directie
dat Voorloopig het geheele tramverkeer
zou gestaakt worden, dus ook lijn 8, wel
ke tot nu toe, zij het dan een gebrek
kige dienstregeling, tusschen Den Haag
en Scheveningen onderhield. Maandag
middag maakte zij nog bekend, dat tij do
trams zoju laten rijden, ook al maakte er
geen mensch gebruik vanv omdat het
voor haar een beginsel-quaestie was. Gis
teren is dit beginsel, door den drang der
omstandigheden, reeds over boord ge»
worpen IZoo voelt del tiirectie langza
merhand de %rond onder haar voeten
verdwijnen en is tij genoodzaakt, na eerst
zulk een hoogen toon te hebben aange
slagen, steeds meer te retireeren. Ook
met de honderd Duitschers, welke tij
Zondag uit Duitschland liet overkomen
heeft tij zich leelijk in de vingers gesne
den. Eerst heette het, dat men er nog
wel een paar honderd bij kon krijgen
en nu4-.is zij reeds gedwongen ge
weest en een zestig terug te zenden,
omdat zij niet geschikt waren om1 op
geleid te worden als wagenbestuurder,
Eerst heette het, dat het allen Duitsche
mechaniciens waren en nu ontpopten zij
zich als gewone baliekluivers. Met deze
truc heeft de directie niet anders bereikt
dan dat de sympathie voor de stakers is
vergroot. Op last van B. en Wi. rijn de
loodsen ontruimd en de overige duit
schers, die nog gebleven rijn, zijn in lo
gementen ondergebracht. Men verwacht
ook dat deze spoedig naar htm heimat
zullen worden teruggebracht omdat hun
een rijbewijs, zonder hetwelk rij niet
mogen rijden, niet zal gegeven worden.
En dat di,t goed gezien $s ivan iB. en W„
blijkt wel uit het feit, dat door hunne
ondeskundige behandeling bij de proef
ritten Vele ongelukken zijn gebeurd,
welke, indien zij bij 't openbaar yerkeer
geschied waren, ernstige gevolgen had
den kunnen hebben. Zoo zijn er een
viertal beugels gebroken en in een twee
tal wagens ontstond er een begin van
brand. Geldelijke steun vloeit den stakers
nog ruimschoots toe.
Zoo vernamen we, dat Maandag alleen
ongeveer f 1900 aan steun-bonnetjes ver
kocht was, terwijl het bedrag dat gis
teren ontvangen werd op niet veel min
der werd geschat.
Het onderhoud, hetwelk de burge
meester met de wethouder'gisterenmid
dag hadden met de directie ider H. T,
M. wordt strikt geheim gehouden. Naar
verluidt zou de directie hierin reeds eeni
ge o>Qcc«)e» «ebben gedaan. Ook werd
door het stakings-comité gebullitineerd
dat Z. D. H. de Bisschop van
Haarlem zijn bemiddeling zou heb
ben aangeboden, maar ook deze ,aou (door
de TL T. M. zijn geweigerd.
"Zoo staat de toestand na drie dagen.
Rooskleurig is deze zeker allerminst.
Wachter, wat nieuws brengt de nacht?
Relletjes.
't Liet zich in den Vooravond aan
zien dat het afkeurenswaardig gerei Van
Maandagavond niet zou worden her
haald. In den vooravond was het «tamelijk
stil op straat, alleen het Plein leek een
groote sociëteit, waar de geschiedenis
van den dag besproken weid. Maar, gij
zult den dag niet voor den avond prijzen,
en de waarheid van dit (woord 'is (gisteren
avond weder bewezen. Na een zeer kal-
men dag is er een rumoerige avond ge
volgd en, al wiaren de onregelmatightedlen
niet zoo over de stad verspreid als Maan
dagavond, toch is er een groote verwar
ring geweest. De strijd speelde zich 'gis
terenavond af op het Spui met de daar
op uitloopende straten, vooral de Hout
markt.
Ongeveer 8 uur in den avond was
op het Plein een groote menschenmje-
nigte verzameld, waaronder zeer vele op
geschoten slungels waren, die natuurlijk
op een relletje aasden. Aan het Verbod
van samenscholingen werd toen nog niet
de hand gehouden.
De menigte op het plein groeide ge
regeld aan, en de slungels vonden, dat
't tijd Werd om' eens iets anders te doen,
dan te zingen en te kijken. Het toeVaJ
wil, dat men juist bezig is een deel van
het Plein te asphalteeren. Dit gedeelte is
afgezet met groote houten latten. Krak,
daar gingen ze. Onder gejuich werden
ze tegen den grond geslagen. Even ver
der stond een groote "houten paal, miet
een roode lantaarn er aan, een sein voor
rijtuigen, dat ze hier niet mogen pas-
seeren. Wiebiu, die paal en die lantaarn
moesten maar weg, vond de menigte.
Daar gingen ze. Een der helden rukte
den paal %it den grond en vernielde de
lantaarn. Joelend stoof de bende uiteen,
en trok naar den anderen kant van het
Plein, waar nog zoo'n lantaarn stond.
Het gelukte eerst niet deze uit den grond
te krijgentoen de paal eindelijk be
gon te wankelen, kwamen twee agenten
aan, "die er de wacht gingen "houden.
Nog steeds nam' de menigte toe. Een dér
leiders van de Haagsche socialisten, de
heer Middelburg, wist gedaan te krijgen,
dat een groot aantal jongens het Plein
verlieten. Met den heer Middelburg
Voorop ging de troep zingende heen.
Toch voelde iedereen, dat het weer mis
liep.
De agenten, welke het nu te kwaad
