BUITENLAND.
BINNENLAND.
Se Jaargang
No 1428.
Bureau OllDB SINGEL. 84, LEIDEN.
latere. Telefoon 935. Poetbus
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAO, UITOEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met 0RATI8 POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAOSBLAD voor Lelden 0 cent per week
1.10 per kwartaal; bi] onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post ƒ1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 3'/, cent, met OeTllustreerd Zondagsblad 9 cent
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regele 0.75, elke regel meer 15 cent
Ingezonden mededeellngen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent. met gratis
bewijsnummer Bl| contract aanzienlijke korting, Oronte lettere naar plaatsruimte.
Kleine Adverienllën gevraagde betrekkingen, Huur en verhuur koop sn verknop
(geen nandels-advcrtentlSn) 1—5 regels 25 cent. Iedere regel meer 5 cent: aangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent. Iedere regel meer 10 cent.
Dit numtnci ivestaat uil
TWEE bladen.
V Bijbelgenootschap.
Het Nederlandsch Bijbelgenootschap
•vtierde dezer dagen zijn honderdjarig be
staan, welk feit Zondag in vele Protes-
tantsche kerken per predicatie werd her
dacht.
W.e hebben de feestvreugde niet wil
len Verstoren en maken daarom' nu pas
gewag van het eeuwfeest, want wij kun
nen het Genootschap met de resultaten
van zijn arbeid waarlijk Igeen geluk wen -
schen.
Niets zullen we afdingen op den ijvier,
waarmede Bijbels in allerlei grootten,
drukken en prijzen werden verspreid,
waarbij we evenwel opmerken, dat het
welhaast vier eeuwen tellende Protestan
tisme weiniig of niets voor het Boek der
Boeken zou hebben kunnen doen, indien
niet de Katholieke Kerk er bijna vier
maal vier eeuwen nauwlettend zorg voor
had gedragen, een zorg, (welke sinds nog
met dezelfde plichtmatigheid en liefde
voortduurt.
Wat is echter het resultaat van den
arbeid des Genootschaps geweest? Het
zal zich toch niet blind staren op den
stapel drukwerk, (dien het (rondzond, maar
zich ook afvragenwaartoe leidde zulks
En wat zien we dan?
Dat het Protestantisme geenszins in
den Bijbel een symbool van eenheid
vindt, maar zich steeds wijder uit elkaar
spreidt, zeer ten nadeele der rechtzinnige
opvattingen een toestand, welke trou
wens ook niet nieuw is, maar reeds Vóór
vijftig jaar aanleiding gaf tot de oprich
ting der Confessioneele Vereeniging
welke mede juist dezer dagen jubileerde.
't Is nu al zoover gekomen, dat in de
Nederlandsch Hervórmde Kerk, welke
zich nog altijd als d e Vaderlandscbe
Kerk beschouwt, niet minder dan zes
hoofdrichtingen te onderscheiden vallen,
terwijl naast de Doopsgezinde en "Lu-
thersche gemeenten ook zijn ontstaan
kerkjes van Afgescheidenen, van Uit
gewekenen der Afgescheidenen, wellicht
mede van Uitverkorenen der Uitgewe
kenen van de Afgescheidenen. Dit lijkt
een aardigheid, maar is helaas droeve
Werkelijkheid, want waarom' zou men
(anders begonnen |zijn ide [kerken te onder
scheiden naar het alfabet, wat makke
lijker is dan 't geven Van telkens nieuwe
namen. Men kan nu tot Z gaan, en wie
dan leeft, dan zorgt.
Waarlijk, het Bijbelgenootschap kan
deze gestadige splitsing en afbrokkeling
toch niet met vreugde aanzien.
En (zulks te iminder ials het aanschouwt,
hoezeer de zoo fel aangevochten Katho
lieke Kerk nog altijd kerngezond en
één is.
Vrijmetselarij.
Volgens Br:. T. G. G. Valette, redac
teur van het vrijmetselaarstijdschrift ,,L'
Union Fraternelle", telde in 1913 het
Groot-Oosten der Nederlanden 104 Lo-
ge's, waarvan 53 in .Nederland, 17 in In-
(dië, 2 in Zuid-Amerika, 32 in Zuid-Afri-
ka. In „De Revue internationale des So-
ciétés Secrètes" van 20 Mei 1914 lezen
wij dat volgens het laatste Jaarboekje
het G.\ O. der Nederlanden 4998 Br:,
telt, waarvan 2720 in Nederland.
Het Logegebouw op den Fluweelen
Burgwal te 's Gravenhage Was een ge
schenk van Prins Frederik, die ook, ter
(gelegenheid van zijn 50 jarig vrijmetse-
laars-jubileuim van het Groot Oosten
de vermaarde bibliotheek van Br:. Kloss
schonk. In 1866 werd overgegaan tot
het inrichten der z.ig.n. L ouisa-stich'7
ting, genoemd naar de gemalin van
Prins Frederik. Dit werk is een der be
langrijkste der Ned. Loge. Gedurende
de 25 eerste jaren ontvingen 95 kinderen
hun opvoeding in het (gesticht.
Sedert 1881 is Br:. Van Gijn, oud lid
der Tweede 'Kamer, grootmeester der
Hooge Graden; sedert 1913 'is hij Groot -
Kommandeur van den raad, die in 1013
werd ingesteld. Ook was hij, sedert iqo8
(voorzitter (der af deelin g vari den. Meester
graad. Aldus staat Br:, van Gijn aan
het hoofd van de 'ganschje Nederlandsche
Vrijmetselarij net als vroeger Prins Fre
derik. In 1912 vierde hij zijn 40 jarig
Vrijmetselaarschap.
Volgens de woorden van Br:. Emile
Pirsch, Groot-Sekretaris van het Groot-
Oosten van België, op de ritueele verga
dering van Zaterdag 2^3 Augustus 1913,
in den Grooten Tempel van het Groot-
Oosten der Nederlanden, Fluweelen
(Burgwal 22, den Haag, (poogt „de Groot
meester Hugo van Gijn alle Metselaars
uit Nederland en België te vereenigen.''
In het licht van deze verklaring, wordt
een 'feit duidelijk, waarop de aandacht
getrokken werd door den heer Baron
van Wijnbergen, in zijn redevoering van
12 December 1913, ter Tweede Kamer,
nl. het bezoek van denzelfden Br;. Emile
Pirsch aan verschillende Hollandsche
Loge's, waar hij officiéél door het Groot-
Oosten der Nederlanden geïntroduceerd
Werd. Het igin|g hier dus zeker niet om1
een igewoon bezoek, zooals Br;. Lief-
tinck het naïef wilde doen voorkomen,
maar gewis aan een werking van toena
dering en vereeniging der Nederland
sche en Belgische Metselarij, Ook al een
geheim 1
Voelen 'de Hollandsche BBr;. zich al
leen niet machtig genoeg om' hun plan
nen te verwezenlijken? W,ij vermoeden
het, schrijft „Het Anti:Vrijmetselaars-
blad", nadat'het Ide (laatste jaren (herhaal
delijk „op den Tempel 'geregend" heeft
£n de Metselarij in aanzien daalt, naar
mate rij' Imeer bekend geraakt. Wat er
ook Van zij, de toenadering tusschen de
braafdoende Hollandsche en de sterk so-
cialistisch-atheistisch getinte "Belgische
Metselarij, moet de katholieken en anti-
lvrijmetselaars Van beide landen (aanzetten
de handen ineen te 'slaan in den strijd te
gen den gemeenschappelijken vijand.
Katholiek Bijzonder Onder
wijs.
Op de vergadering van deTucht-Unie,
verleden week gehouden, werd krachtig
aangedrongen op de medewerking der
onderwijzers inzake de bestrijding van de
tuchteloosheid der jeugd. Die medewer
king der onderwijzers werd aangegeven
als het onontbeerlijke en tevens meest
doeltreffende middel om tot het beoogde
doel te (geraken. Prachtig. Daar gaan
we volkomen mee aocoord.
Hier dient echter een vraag gesteld:
Als de invloed der onderwijzers op de
jeugd zóó hoog wordt aangeslagen, is
het dan wonder, dat de menschen van
Christelijken huize, dat speciaal wij, Ka
tholieken, bij de keuze Van het onderwij
zend personeel zeer nauwlettend zijn? Is
het dan wonder, dat wij onze kinderen
niet willen toevertrouwen aan hen, die
hébben gebroken met alle positief Chris
telijk geloof, of, minstens, bach Voor hun
ne leerlingen als neutrale menschen po
seeren? Is het dan wonder, dat wij als
onderwijzers onzer kinderen mannen en
vrouwen verkiezen, die juist door hun
Katholiek-zijn het ontvankelijk kinder
hart weten te beïnvloeden en de gedach
ten en verlangens van de Katholieke be
ginselen weten te doordrenken? Is het
dan ten slotte wonder, dat wij Voor de
vorming dier onderwijskrachten veel
moeten overhebben en.... de Vereeni
ging voor Katholiek Bijzonder
O n d e r w ij s in dit bisdom (Zie de ru
briek Onderwijs in dit numme^) moeten
steunen?
Volksmisleiding.
Dezer dagen sprak het sociaal-demo
cratisch Kamerlid de heer Spiekman te
Rotterdam over de Stuwadoorswet. In
die rede werd heftig afgegeven op den
heer Nierstrasz. Wij hebben, klonk het
triomfanklijk uit den mond van den re
denaar, den heer Nierstrasz, die zich zoo
geringschattend uitliet, eens flink de
waarheid kunnen zeggen, hem feiten on
der den neus duwend. Voor het eerst
konden wij in het parlement hem' dood
verven als type van den kapitalist, steeds
afwijzend tégenover de eischen der ar
beiders.
Een debater merkte zeer ad rem op,
dat, als men zoo tegen Nierstrasz op
treedt, Spiekman en zijn vrienden stom
melingen zijn, daar zij hem en zijn ge-
nooten dan niet in de Kamer hadden
moeten helpen.
En wat antwoordde nu Spiekman?
Dat wij Nierstrasz weer in de Kamer
hebben gebracht, zeide hij, is juist, maar
dat gebeurde omdat hij lid was eener po
litieke groep, minder gevaarlijk dan een
andere.
Dit antwoord is zeker frappant. Geen
enkel der vrij liberale Kamerleden heeft
protest aangeteekend tegen de woorden
van den heer Nierstrasz, dus de heele
politieke partij van den heer Nierstrasz
was het volkomen met [hem eens en heeft
alles gedaan 0m1 de stuwadoorswet zoo
slecht mogelijk te imlaken.
En toch is deze politieke partij be
ter dan de christelijke Want de vrije libe
ralen zijn, al hoewel gedwongen, voor
standers van algemeen kiesrecht, en dkt
is op 't oogenblik het meest noodzake
lijke voor den arbeider. .Of hij een betere
loonrögelinjg krijgt, betere arbeidsduur,
wettelijke bescherming tegen ongeluk
ken, dat weegt allemaal riiet op tegen dat
hij nu en dan eens rood mag stemmien
(om de heeren uit (zijn partij Op het groene
kussen te brengen. Algemeen kiesrecht
heeft hij noodj|g als brood en daar Wil hij
gaarne zich enkele jaren vóór afbeulen.
Sociale verbeteringen lapt hij daarvoor
aan zijn laars. Zoo willen de h e e-
ren in de S. D. A. Pi, het ten minste
doen Voorkomen.
En als onze christelijke arbeiders die
dat spelletje doorzien, hen Jiartelijk er
voor bedanken, dan heeten zij onbéwuB-
ten.
ALGEMEEN OVERZICHT.
'Wüjl zullen heden ons overzicht eens
niet beginnen met Albanië m'aar eens1
spreken over de diplomatieke verhoudin
gen in het bijzonder tusschen
Frankrijk en Rusland
Officieel'e personen in Frankrijk l'aten
geen gelegenheid ongebruikt om in alle
toonaarden den lóf te verkondigen van
het bondgenootschap met Rusland en
de entente met Engeland. Biegdjlp el ijker
wijze is men in radicale en socialisti
sche kringen slechts matig ingenomen
met een bondgenootschap, dat aan het
land zoo zware lasten oplegt, als met
Russische alliantie het geval is. In de
laatste minister-crisis in Frankrijk is^nog
duidelijk gebleken welke invloed Rus
land heeft in de binnenlandsche aange
legenheden van Fran'krijlk. Zelfs al was
er een ministerie geweest dat op zijn
program had de afschaffing van de wet
op de drie-jarige dienstplicht dan zou
Rusland dit langs diplomatieke weg ver
hindert hebben. In een geheime nota
zou Rusland dit reeds aan Frankrijk te
kennen hebben gegeven. De radicalen
zijn over dien inmenging van Rusland
alles behalve te spreken en daar Zij[
zien dat de tegenstanders van de wet
op den driejarigen dienstplicht hun ver
zet opgeven, zoodra zij op het kussen
zitten en dus in het parlement nieftf te
bereiken valt storten z ijhun hart uit
in de pers. Zoo schrijft de radicaal sociaU
llistische afgevaardigde Godart, wiens'
partij de eerste combinatie Viviani deed
mislukken, een artikel in den „Courrier
Europeén", waarin hij met verontwaar
diging constateerd, dat Frankrijk zich
in de militaire kwestie de wet katspel
len door Rusland. I I
Ik ben stellig overtuigd zoo schrijft
hij, „dat ons land, wat 'de militaire orga
nisatie betreft, zijn vrijheid heeft prijs
gegeven.
Onze onafhankelijkheid is prijsgegeven
door hen, die tot het buitenland itftf
naam van Frankrijk spreken. Uit alle
omstandigheden blijkt, dat wijl door ge
heime afspraken gebonden zijn". En de
schrijver vertelt dan, dat het een publiek
geheim is, dat president Poincaré toen
hij twee jaren geleden als minister-pre
sident te Petersburg was, van daar de
opdracht of het bevel had medegekregen
te zorgen voor invoering van de -^wef
op den driejarigen diensttijd en de schrij
ver acht het nu zeer well mogelijk, dat de
uitbreiding der Duitsche legermacht een
indirect gevolg is gewest van die reis
Van Poincaré. Deze was in het begin
Van Augustus 1912 te Petersburg en
in November van dat jaar kwamen de
eerste berichten over de voorgenomen
uitbreiding van het Duitsche leger; in
dien tusschen tijld kon immers zeer goed
het een en ander omtrent de Frahsch"
Russische afspraken tot Oerlijs doorge
drongen zijln. i
Godart eindigt zijn artikel aldus„Wlij
Zijn niet meer vrij om1 zelf de methoden1
voor onze verdediging vast t'e stellen.
Men eischt, dat wij een buitengewoon
sterk leger op de been houden, terwijl'
toch ons geboortecijfer laag is, wij ge
brek hebben aan arbeidskrachten en onze
volkskracht bedreigd wordt door tuber
culose en alkoholisme.
Onze vaderlandsliefde komt op tegen
de bewering, dat alleen de wet op den
driejarigen dienss.ttijd ons krachtdadig
kan beschutten, wij hebben bewezen, dat
alleen een volksleger in "%,taat is de vei
ligheid en waardigheid van Frankrijk te
waarborgen, maar onze vaderlandsliefde
komt er nog sterker tegen op, dat er.
tegenstand tegen de hervorming, die wij
wenschen, van buitenaf komt.
Is Frankrijk werkelijk de slaaf van
Rusland geworden
Andere bladen gaan nog verder en
dringen zelfs op een formeele opheffing!
aan van een verbond met Rusland, dat
Frankrijk ten ondergang doemt
fiet spreekt van zelf dat dergelijke
geluiden in de Russische diplomatieke
kringen wel niet zoo heel sympathiek
ontvangen zullen worden, en het hunne
er niet toe bijdrage om de verhoudingen
tuss.chen beide landen hartelijk tq ma
ken. '1
Die Driebond echter zal met genoegen
dit spelletje aanzien.
Albanië
Volgens een telegram uit Rome aan
de Temps is Essad Pasja plotseling uit
Rome verdwenen. Waarschijnlijk is bij
weder naar Albanië terug gekeerd, om
nu de omstandigheden gunstiger zijn,
de intriges opnieuw voort te zetten.
Uit Durazzo zelf wordt de volgende
bijzonderheid gemeld.
De kaimakan van Sjak, die zwaar ge
wond gevangen is genomen, heeft, toen
hem1 was meegedeeld dat het 'kabinet
zijn veroordeel'ing tot den strop had ge-
eischt, doch dat majoor Kroon zich daar
tegen met klem' had verzet, uit dankbaar
heid aan majoor Kroon de volgende ver
klaring afgelegd: Het aantal opstandeu
Hingen bedraagt 5500, waarvan echter
slechts 3000 trouwe aanhangers Zijn van
de beweging, waarvan ik zelf de ziel
ben geweest. De volgelingen waarop ik
staat kon maken, ongeveer 1500 man,
stonden onder leiding van een gewezen
politiebeambte te Konstanftïnopel en een
gewezen Tuiksch luitenant. De kaima
kan beloofde Zijn lieden thans te zullen
aanmanen de wapens neer te leggen in
een daartoe istrekkendejn brief. Dien heeft
hij ook werkelijk geschreven.
Het bericht klinkt al te mooi om' ge
loofwaardig te Zijln. Het verloop der fei
ten in Albanië maakt ons een beetje
wantrouwig.
Een telegram uit hét Zuiden van Al
banië meldt weder dat de regeerings*
troepen bij de Semenirevier volkomen
door de opstandelingen verslagen Zij'n
en een kanon en een machinegeweer
verloren hebben.
Majoor Kroon is vórnemens' het struik
gewas op het terrein tusschen de stad!
en den Rasboell door de bevolking der
stad te doen opruimen, ten einde een'
vrij uitzicht over de moerassen te krijgen.
Een nader bericht uit Durazzo meldt,
dat de Duitsche legatie om 60 matrozen
van den Duitsch^n kruiser „Breslau" ge
vraagd heeft, om haar t'e beschermen.
Deze matrozen werden terstond ont
scheept. De verbindingen met de troepen
in het Zuiden aan de Semeni en met de
Noordelijke troepen bij Slinza zijn her-
stefd.
Het corps officieren van de „B(resi-
Jau" werd gisternamiddag door den vorst
ontvangen. In de stad neerscht rust..
GEMENGD.
Scheepsongeluk. Een Lloyds-
telegram meldt, dat vólgens een draaidr
loos telegram het stoomschip „Gothland"
van de Redstarline (op weg van Montre
al naar Rotterdam en Hamburg, Red.)
gistermiddag twee mijlen ten Noord-Oos
ten van Bishop's vuurbaak op de rotsen
is geloo'pen. De „Ascaniuis" en „Monte
zuma" zijn ter assistentie vertrokken.
De stoomboot „Lyonnesse" is met een
reddingsboot op sleeptouw ter assisten
tie van de „Ghottland" vertrokken»
Nader vernemen wij, dat dit ongeluk
bij dikken mist heeft plaats gehad. Er
bevinden zich sléchts weinig passagiers
aan boord. Het schip is in geen gevaar
lijke "positie.
De Gothland maakte naar stuurboord
slagzijde en daar tusschen 9 en 10 uur
's avonds de mist optrok, konden de
stoomreddingsbooten hulp verleen eau
Gisteravond 10 uiuir waren zij echter nog
niet teruggekeerd.
Actieve journajistiek. De
actieve journalistiek, de veel bewonder
de, is weer eens aan 't werk geweest
Verschillende dagbladen hebben een zoo
gezegde nota der Osservatore Romano
over de houding deT Katholieke bisschop
pen in Albanië overgenomen»
Dergelijke nota is in de Osservatore
Romano niet verschenen*
Dit herinnert aan een journalistiek van
de „N, R. Crt.", welke een verslag had
van een bisschoppelijk bezoek aan Venlo,
wat niet eens had plaats gehad. En toch
zijn ze „bij1", die liberale bladen.
Katholieke o v e r w i nn i n g. 1Te
Dendermonde (België) had Zondag, al
dus meldt het ,,(H» v. A.'\ een gedeelte
lijke provinciale verkiezing plaats, om te
voorzien in de vervanging van den heer
Van Damme, burgemeester van Dender
monde, overleden, en van den heer Ver-
mersch, die volksvertegenwoordiger is
geworden. Er waren drie lijsten. De Ka
tholieke candidaten behaalden eene schit
terende overwinning. Ziehier den uitslag:
Katholieken: De Bruyn 8610 (gekozen)
Van Mossevelde 8969 (gekozen)» Liberale
lijst: M» de Vuyst |4820M- v, Gucht
4718. Socialistische lijst: gezel Llnter-
matia 507; gezel Van Meulebroeck 519a
Home Rule* In het Hóogerhui»
diende lord Crewe -het wetsontwerp in,
bevattende de aanvullende bepalingen op
de .Home Rule bill. (Hiet wetsontwerp be
helst de voorstellen, door Asquith den
9en Maart gedaan om aan de moeilijk
heden betreffende Ulster tegemoet te
komen.
Lord Landsdowne zeide, dat d!e voor
stellen niet geëigend waren om in den
toestand verbetering te brengen»
Relletjes te Parijs. De brie
venbestellers van het hoofdpostkantoor
in de Rue de Louvre gaven zich gister
avond ten getale van 600 aan geweld
dadige betoogingen over, om te protesn
teeren tegen de verwerping in den senaat
van den begrootings'post, waardoor de
schadevergoeding voor huur zou ver
hoogd worden. Zij verhindeijd'en de post
wagens om te vertrekken; tegen 7 uur
trachtten zij de deuren te versperren en
verdreven ae politie. Een inspecteur Van
politie liep slagen op* Twee brievenbe
stellers zijn in hechtenis genomen; de
anderen sloten zich op in de binnenplaats
welke zij barricadeerden. De brieven met
bestemming voor Parijs, binnenland en
buitenland konden hedenmorgen niet
rondgebracht of verzonden worden.
De anli-mod e rnisteneed. De
Paus ontving gisteren voor de eerste
maal ongeveer 200 doctorandi, die plech
tig den anti-modernisiteneed aflegden 0p
het altaar van den [Hi. Aloysius in de kerk
van den HJ. Ignatius.
Onder hen bevinden zich de Hollanders
Rybraek, Romjbouts en Erwick.
[Heden is 'het de beurt aan de licentia
ten, waaronder de (Hóllanders (Qn;derstein,
Opdenkamp en Ee'renbeemt, en Donder
dag aan de baccalaurei
Een prins gevallen- De 20-
jarige prins Frederik van (Beutheim-Steinn
furt is te Berlijn gevallen, toen hij met
een vliegmachine, bestuurd door €en
aviateur, 'Keiler geheeten, was. ojpgeste-
gen. Op een hoogte van 30 M. scheen
het, dat men het stuur verloren had-
De aeroplane viel. iDe prins brak beide
beenende aviateur kreeg teenige schram
men.
Twee dooden. Luitenant Boris-
Iawsky, een leerling van de vliegschooi
te Petersburg, die met een Farman-twee-
dekker 'in gezelschap van een passagier
opgestegen was, viel van een hoogte van
60 M. Beiden werden gedood'. H,et onge
luk was te wijten aan het breken van een
vleugeL
Verdwijnt het huis Rolduc
Van een zijde, die het weten kan, ver
neemt het „Hsgz." een tijding, die, in
dien ze waar mag blijken, ongetwijfeld
in zeer breeden' kringen deelneming zal
wekken.
Men deelt ons n.l. niet meer of pie®
minder (mee, dan dat het oude, histori
sche (Rolduc zal moeten Verdwijnen. Le®
wel, niet de onderwijsinrichting zelf zou
verdwijnen als zoodanig, maar hetge
bouw. De plek zou moeten verlaten wor
den, omdat door de steenkolenmijnen "de
heele inrichting ondergraven én metter
tijd de mogelijkheid van een instorting
niet uitgesloten zou zijn.
Men wist er ons b'ij te vertellen, dat
het in de plannen zou liggen de onder
wijsinrichting te verplaatsen naar Gul
pen.
De betrokken mijnen zouden voor
schadeloosstelling aansprakelijk zijn.
