mo) MAGNA.
BUITENLAND.
5e Jaargang
No 1398.
Ste Rzidóclie Sou^omt
Bureau OUDE SINGEL 34, LEIDEN.
Interc Telefoon <>35 Postbus 6
DIT Rl.AD VF.RSCHI|NT FLKFN DAO UIT(1EZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met (ik*A FIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het QHILLlJSIkfifiRD ZONDAGSliL Al) voor Leiden 9 cent per week
/MO pei kwartaal. bi| onze agenten 10 cent per week. 1.30 per kwartaal Franco
per post t 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 21/, cent. met QeTllustreerd Zondagsblad 5 cent
Maandag
18
Mei
lol 4.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 cent
ingezonden mededeelingen van 15 regels 1.50, elke regel meer 30 cent. met gratis
bewijsnummer Bij contract aanzienlijke korting. Qroote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geen nandels-adverteniiën) 1—5 regels 25 cent. iedere regel meer 5 cent: aangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent iedere regel meer 10 cenL
Kleine schooltjes.
Het verslag betreffende den toestand
van het Lager Onderwijs te Amsterdam'
Vermeldt
Het aantal bijzondere scholen bedroeg
aan het einde van 1913 108, verdeeld'
afs volgt:
44 schol'en voor Protes.tanten.
42 scholen voor Katholieken.
1 school1 voor Israëlieten.
7 scholen in weeshuizen of gestichten.
8 scholen opgericht door vereen, zon
der bepaalde kerkelijke -richting.
6 scholen opgericht door onderwijzers.
Van deze scliol'en genoten 92 Rijks
subsidie ingevolge art. 59 der Wet tot
regeling van het Lager Onderwijl.
De scholen tellen te zamen 25.900
leerlingen, verdeeld als volgt: de Pro-
testants.che s.cholen 10.334 leerlingen, de
Katholieke scholen 13.613 leerlingen, de
Israëlitische scholen 177 leerlingen, scho
len zonder bepaald kerkelijke richting
1099 leerlingen, Scholen in weeshuizen
en gestichten 270 leerlingen, Scholen
door onderwijzers opgericht 407 leer
lingen.
Een paar eenvoudige deelsommetjes;
toonen nu de voljgende gemiddelde dj^
fers der schoolbevolkingen aan
de 42 iRoomsChe scholen ieder 326
leerlingen
de 44 protestant&dhe schol'en- ieder
234 leerlingen
de Israëlitische sphool 177 leerlingen
de 6 niet-kerkelijke sdholen ieder 137
leerlingen.
Alzooi
Wianneer onze tegenstanders, gaan kl'a-
gen over „kleine schooltjes,", dan moe
ten zij alvast wat Amsterdam betreft'
de hand in eigen boezem steken.
Maar dan hoort men opeens de klacht
niet meer.
137 leerlingen wordt dan zelfs veel
genoemd.
V Zaandam niet rood.
iHet weekblad „Zaandam vrijzinnig"
ontkent, dat de meerderheid der Zaan-
damsche bevolking sociaal-democraat zou
zijn.
Als basis nemend den uitslag der jong
ste periodieke Raadsverkiezingen, conclu
deert het blad, dat „zelfs voor zooveel
betreft de opgekomén kiezers, de sociaal-
democratie niet de meerderheid heeft Bij
evenredige vertegenwoordiging zou de
sociaal-democratie dus oók niet de meer
derheid der raadszetels bezetten."
„'Het gaat derhalve niet aan", aldus
het vrijzinnige weekblad; „;dat ons tegen
woordig gemeentebestuur zich af en toe
beroept op de meerderheid, welke zij
onder de bevolking vermeent te hebben."
„'Zaandam vrijzinnig' heeft groot ge
lijk en de socialisten weten dit ook wel
wat dezen echter niet zal beletten,
toch een grooten meerdërheidsmond te
blijven opzetten.
iWieet u wat, „Zaandam vrijlzinnig", zet
u bij een volgende stembus, ook bij de
herstemming, principieel jschrap tegenover
FEUILLETON.
Frans trof de slag vernietigend. Geheel
vervuld van zijn droomen, had hij de
uren geteld die verloopen moesten voor
dat hij haar, die nu zijn gansche hart in
nam, zou terugzien. En nu.»
Niet alleen dat hij zijn broeder in zoo
treurigen toestand terugvond, maar ook
zijns broeders hand had aan zijn redster
en beschermster den dood toegebracht
en daarmede uit zijin hart het zoete
droombeeld weggerukt
't Was de eerste maal, dat een vrou
welijk wezen zijn verbeelding betooverd
en zijn 'hart sneller had' doen klqppen,
waar zooveel te machtiger had! het zich
thans van hem meester gemaakt, met
zooveel te mind'er weerstand had hij' juist
iu deze laatste dagen aan zijtn gevoel
toegegeven. Hij1 kon er zich maar geen
denkbeeld van vormen^ dat deze schoone
bloem, die hij zoo juist in haar lieflijke
schoonheid bewonderd had; geknakt, ver
trapt, aan den dood prijs gegeven was.
Zijn diep geloovig gemoed verschrok
Idaarbij door de gedachte, dat zij zoo
plotseling was opgeroepen.
Trots alles, moest hij ah zijn krachten
aanwenden om de vragen, die hem ge-
de roode heeren, dan komt er een zui
verder verhouding in uwen Raad.
Of' het weekblad dit doen zal
V Als
Alls in Frankrijk eens alle verkeerd
heden even snel werden bestreden ahs| de
beweerde verkiezingsonregehnatigheden
te Rijissel', wat zou 't er dan een ideaal
land ^zijin. I
Een 'geestelijken broeder en drie we
reldlijke personen zijn daar tijdens de
Kamerherstemming aangehouden, omdat
Zij dragers waren van verschillende kie-
zerskaarten van welke kaarten zij echter
geen misbruik hebben gem'aakt. Zij
wil'den (ze overhandigen aan de betrokken
kiezers, die van elders moesten komen,,
maar niet waren verschenen en die zij
nu tot in 't verkiezingsbureau gingen
zoeken.
Dat zij. van de kaarten geen misbruik
gemaakt hebben, is bewezen door het
feit, dat geen enkelje dier kaarten op
10 Mei af gemerkt is.
En dat is geheel het zioogenaamd deri-f
caal' kiesschandaal 1
Desniettemin is het door Reuter, dat
„onpartijdige" telegraafagentsChap, de
wereld overgeseind, waarop het door de
vrijzinnige pers gretig van Commentaren
werd voorzien.
De Clericalen z!ijh toch maar onpar
tijdige wezens, nietwaar? Als men ze
hun gang eens liet gaan, dan zouden,
zulke schandalen als: te Rijmel overal
voorkomen, zoodat Frankrijk wellidht
weer heel gauw onder clericale over-
heersChing zou zuchten. Houdt ze in de
gaten, die ultraniontaansdie reactionai
ren, en zet ze liefst maar het land uit,
dan kan de frissdie Republiek groeien
en bloeien.
Zoo staat het in de vrijzinnige her
sens geschreven en zoo drupt het door
in de ons vijiandige pers.
Er wordt nu een streng onderzoek1
ingesteld, wat uitstekend isf: verkeerdhe
den moeten gestraft, wie ze ook! pleegt.
Mogelijk is er toCh door den een of
andere d'ericaal dubbel ges tempt ze
zijn immers zoo verduiveld geslepen I
en dan mag dat.zoo maar niet zonder
meer pass.eeren. De Fran^che verkiezin
gen zijin zóó vlekkeloos' verloopen
'hml dat het jammer zou wezen, er
ook maar een smetje op te laten rusten.
Een onderzoek dus!
De „DépêChe", een katholiek blad bij
Rijssiel, schrijft dan ook:
„Als er onregelmatigheden zijn bij
de verkiezingen van Rijssel', vragen
wiii dat men ze onderzoeken, zonder
onderscheid van /denkwijize. Men zal'
dan komen tot ontdekkingen, die wij
niet vreezen en men zal ook heel
Stichtende vergelijkingen kunnen ma
ken.
„Ja, een onderzoek' is noodig voor
de overtredingen, maar voor alle over
tredingen, en wijl hopen well dat al de
bladen van Rijssel zich bij' die ziens
wijze zullen aansluiten en volledig
1'iCht eischen in alle hoeken.
„Vooral' in zekere herbergen, waar
steld werden, te beantwoorden. Het ver
langen zijn gevoelens niet te verraden
en zich niet voor de vreemde nieuws
gierigheid! bloot te geven, deed hein zij!n
uiterlijke kalmte bewaren.
Bij zijn smart voegde zich zooveel af
keer jegens den bedrijver van de daad.
dat hij het eerst voor onmogelijk hield,
zich tegenover zijin broeder te beheer-
schen. De ijzeren noodzakelijkheid dwong
hem echten
Toen hij in het hotel kwam, had Edith
de oogen reeds voorgoed gesloten Hij
mocht haar niet eens naderen, daar
het van de ouders niet te verkrijgen was,
den broeder van den moordenaar te ont
vangen.
Bij zijn broeder toegelaten, herkende hij
in den zoo treurig vervallen jongenman
nauwelijks den schoonen August, die
eens met zooveel hoop het leven inge
treden was. z^ijh troostelooze toestand
stemde echter Frans milder jegens hem»
August zelf herkende zijn broeder niet
Slechts bij de verschijning zijner moe
der scheen een vonkje van zijin, geheu
gen op te glimmen,. Hij Zeide, dat hij
tot haar had willen terugkeeren en niet
begrijpen kon,, waarom men 'hem hier
vast hield!.
Wonderbaar genoeg, herkende hij ook
mrs. Morsly niet, toen zij met hem werd'
geconfronteerd, gekleed met den mantel,
men 1geen twee kamers te huren heeft
en er nochtans 15, 20, fa 30 kiezers
als woonachtig zijn ingeschreven, iet^
wat de gezondheidscommissie tocb
eens zou moeten nagaan.
„Zoo, mijnheeren, gij wilt een
onderzoek W|ij ook, .en we gaan ons
nu verzekeren of ge 't ernstig meent
Maar, we vreezen dat die vurige ijver
zoo spoedig zall verkoelen").
Ja, dat vreezen we ook, want als in
Frankrijk alle verkeerdheden eens gron
dig werden bestreden.1.
Als!
Zoodra er geen „Cl'ericaal gevaari1
woedt, knijpt men er evenwel maar al
te gauw de oogen toe.
Wie Zijn inmiddels benieuwd, in hoe
verre de juiste proporties van het ge
beurde te Rijssel officieel zullen wor
den medegedeeld.
Indien deze ten nadeele van redhts
zijn, zal 't wel uitvoerig geschieden,
maar andersoch, dan is) er zooVeell
ander weik aan den winkel, nietwaar,
datJa, ja, dat verstaan we dan wel'.
ALGEMEEN OVLRZICflT.
In de afgeloopen week heeft in dén
Landdag van Neder-Oostenrijk
het Socialisme
zich weer in zijn waren aard doen ken
nen. Daar was aan de orde een voorstel
om 400.000 kronen beschikbaar te stel
len tot oprichting van Heimstatten, toe
vluchtsoorden voor kinderen, die an
ders overdag op straat zwerven. Dit
voorstel werd toegelicht op grond, dat
vele kinderen overdag-geen toezicht, en
hulp genieten, terwijl de vancantiekolo-
nies alleen voor korten tijd in den zo
mer iets kunnen doen.
De eerste die daarover het woord ver
langde was een sociaal-democraat, die
vooral er op aandrong, dat.uit die
Heimstatten de religieuze zusters zouden
worden geweerd. Men is niet tegen den
godsdienst, maar wel toevallig tegen al
les, wat met het christelijk geloof ver
band houdt
„Kloosterzusters zijn niet geschikt
voor de opvoeding van kinderen", ver
klaarde de roode heer. Nu, toen werd
er gelachen, in den Oostenrijkschen
Landdag.
Maar hij werd ook ter dege weerlegd.
„Ga naar Mödbng", antwoordde men
hem, „kijk naar de idiote kinderen en
zoek een 1 eekeverpleegster, die daar een
uur wil blijven."
Er zijn te Wieenen inrichtingen, die
door vrijmetselaars worden '"beheerd,
maar er zijn religieusen, wijl ze zonder
dezen niet kunnen bestaan.
Het kwam zoover, dat een partijge
noot van den eersten rooden spreker,
optrad, om diens beweringen wat recht
te wringen. v
Zeer juist herinnerde nog een ander
spreker van rechts er aan, dat het on
zin is om te spreken van onbekendheid
met de wereld bij de religieusen. 'Ze
die zij dien avond gedragen had. Zoo
dra hij haar zag, ontvlood hij haar tot
in ide uiterste hoek van het Vertrek en
sloot hardnekkig de oogen, immer de
klacht herhalend, dat men nem bedrie
gen wilde om hem ten verderve te voe
ren. In den nacht na het bezoek brak
de razernij volledig uit
Naar alles, wat men omtrent den krank
zinnige vernam, had hij te Londen in
ellendigen toest.and geleefd» Gebrek en
ontbering hadden zijin zenuwgestel onder
mijnd en het rijkelijk gebruik van 'alco
hol zijin hersenen aangetast. De omgang
met makkers, 'die slechts dachten aan
opstand, vernietiging en dood, had hem
nader tot het moordplan gebracht.
Het portret van mrs. Morsly, dat men
bij hem vonda de dreigbrieven, die hij
van tijd tot tijd aan haar gericht had,
alles wees op idle oude geschiedenis van
gekrenkte liefde en waanzinnigen harts
tocht. De overeenkomst van den mantel
en ;de omstandigheid, dat mr. TVlorsly
Edith den arm gaf, hadden de jammer
lijke dwaling veroorzaakt.
Daar August de daad volledig bekende
en er géén twijfel kon bestaan, vdat hij
in den tegenwoordigen toestand niet ter
verantwoording kon geroepen worden,
was ieder verder onderzoek overbodig,
te meer, daar ooit de ouders der ver
moorde in deze omstandigheden geen ver-
komen immers uit de wereld en juist om
dat ze de holheid van het uiterlijke heb
ben leeren inzien, begeven ze zich naar
het klooster.
Doch waarom zijn de socialisten er
tegen dat de kinderen met de Zusters
in aanraking komen? Omdat die kleinen
spoedig begrijpen, hoe de Zusters enkel
ter liefde Gods werken, en die gedach
te mag niet bij de kinderen opkomen.
Deze waarheid moet worden wegge
houden. Zoo wil het de socialistische
Jdomperigheid.
Te Boekarest is een incident voorge
vallen dat de verhouding, die toch al
gespannen is, tusschen
Oostenrijk-tlongarije en Roemenië
geen goed zal doen.
Dr. Vasil Mangra, lid van de Honr
gaarsche Kamer en bisschoppelijk vica
ris te Groswardein, was Zaterdag te
genwoordig in een vergadering van de
Academie van Wetenschappen, te Boe
karest, waarvan hij lid is.
Na de vergadering heeft een troepje
Roemeensche studenten hem aangevallen
en leelijk toegetakeld vóór hij kon wor
den ontzet.
Dr. Mangra heeft bij herhaling gepleit
voor een schikking tusschen de Hongaar-
sche regéering en de in Hongarije wo
nende Roemeniërs. Daaraan schrijft men
den brutalen iaanval der studenten op den
reeds bejaarden man toe.
De Hongaarsche pers dringt er op
aan dat de regeering voldoening zal vra
gen voor de mishandeling van een Hon-
gaarsch afgevaardigde.
Mexico
Volgens een Reuter-telegram deelt de
correspondent van ue New-York-Tïmes
te Washington mede, dat de Nederland-
sche kruiser „Kortenaer" 60 man heeft
doen landen ter bescherming van de Ne-
derlandsche petroleum-belangen bij Tam-
pico. De constitutionalisten eischten, dat
idle manschappen |\veer teruggeroepen !zou|-
den worden. j
Wat durven die Hollanders. Amerika
nen hadden het eveneens gedaan, doch
zijn op den eisch der constitutional isten
direct weer scheep gegaan, maar dat
had naar het schijnt geen invloed op de
Hollanders. Doch deze hebben niets uit
staande met de bemiddelingsconferentie
die a.s. Woensdag te Nigara-Falls be
gint
De Amerikaansche regeering, zoo seint
de Washingtonsche correspondent van
de „Times" is ten aanzien van den af
loop der conferentie optimistisch ge
stemd, in politieke en diplomatieke krin
gen echter heeft men niet veel hoop op
haar welslagen.
Het optimisme van de regeering be
rust op de overtuiging dat Huerta wei
nig weerstand meer zal kunnen bieden
en dat men Villa voldoende in de hand
heeft om hem te nopen de voorstellen
der bemiddelaars aan te nemen.
„Volgens door mij uit goede bron ont
vangen mededeelingen", aldus vervolgt
bovengenoemde correspondent, „wint in
vele kringen in Mexico de meening meer
dere vervolging der zaak wenschten. Zoo
werd de ongelukkige dader vooreerst in
een "krankzinnigengesticht geplaatst, en
slechts de eenvoudige waarheid, dat Edith
ten offer der vergissing Van een waan
zinnige was gevallen, bekend' gemaakt.
Dit verhoogde nog het medelijden met
JJen zo» treurig omgekomene, van wie
men gewaand had, dat jeugd, schoonheid
en rijkdom, haar een zoo schoone toe^
komst deden tegemoet gaan»
Op schandaal beluste lieden spraken
waarlijk nog van geheime verwikkelingen
en betrokken- zelfs de Eerw. Vaders van
het X-college in het geval, daar haar
laatste bezoek deze inrichting gegolden
had. Die phantasieën zonder zelfs maar
een schijin van reden, verstomden echter
spoedig.
Edith's lieflijk aandenken was rein en
•onbesmet
De eenige, die de ware oorzaak van
het ongeluk kende, Verborg haar weten
schap in het diepst haars harten én bezat
genoeg zelfbeheersching, om ook geen
enkele aanduiding te laten ontsnappen.
Met starren blik had zij tegenover den
ongelukkige gestaan en niemand had haar
vrees vermoed, noch haar verlichting,
waarmede zij herademde, toen August
en meer veld, dat de eenige kans op be
houd van den vrede wordt geboden door
bemiddeling.
Zelfs sommige aanhangers van Huerta
zijn die meening toegedaan en dringen
er bij dezen op aan eventueele voor
stellen van de bemiddelaars aan te ne
men, al zou men ook zijn aftreden
eischen.
Ben ik wel ingelicht dan zou Huerta,
die niet wil wijken voor pressie van de
zijde van Amerika, er misschien voor te
vinden zijn op aandringen van de Zuid-
Amerikaansche staten zich vrijwillig te
rug te trekken.
De conferentie zal dus geopend wor
den onder gunstiger vooruitzichten dan
zich aanvankelijk liet aanzien. Ais de
bemiddelaars er in slagen Huerta tot
heengaan te bewegen, dan zullen zij een
belangrijke taak hebben volbracht, maar
daarmede is dan het Mexicaansche pro
bleem nog niet opgelost, ^evenmin als
aan de Marokko-crisis een einde is ge
komen door de conferentie van Algeci-
ras.
GEMENGD.
Reuter seint uiit Rijssel: Renaudin,
de speciale commissaris, ging Zaterdag
morgen over tot (de ju i t d r ij v i n g der J e-
zuïeten van het hpis Notre Dame du haut
Monte Marl lUitgebreide [ordemaatregelen
waren genomen. De omgeving van Tiet
huis was gedurende den geheelen nacht
afgezet door den commissaris van politie
met 80 gendarmen. In het huis waren
10 kloosterlingen met eenige broeders.
Ondanks de genomen maatregelen, slaag
de een 30-tal person e er in het groote
kloostergebouw binnen te dringen. Zij
boden aan de autoriteiten krachtigen,
tegenstand.
De „Albanesische Korrespondenz"
verneemt uit Korfoe, dat de besprekingen
tusschen de intern, controle-commissie en
|de vertegenwoordigers tier (ipiroten reeds
in beginsel geleid hebben tot overeen
stemming» Er wordt nu onderhandeld
over de aan de Epiroten te verleenejn
concessies.
De „Standard" beweert, dat Lori
Kitchener sedert geruimen tijd met het
ministerie van buitenlandsche zaken over
leg pleegt en binnenkort naar Engeland
zal .terugkeeren, om met sir Edward
Grey belangrijke vraagstukken met be
trekking tot het Engelsche bestuur in
Egypte te bespreken» 'Deze punten fcou|den
niet alleen van financieelen aard zijd,
maar ook een politiek karakter
hebben. De voorstellen van lord Kitche
ner zouden volgens de „Standard" de
instelling van een zuiver Engelsch be
stuur niet alleen in Egypte, maar ook in
het Soedaneesche achterland beoogen.
Het bericht in Fransche bladen, dat
een Duitsch luchtschip bij een
vliegoefening van het garnizoen van Metz
herhaaldelijk meer -dan 600 M. over de
Fransche grens zou zijn gevlogen, is vol
gens een mededeeling van bevoegde zijde
aan het bureau-WpLf ten eenenniale on
juist, evenals het bericht, idat Duit'sche
officieren de Fransche grens met opzet
zouden hebben overschreden. Toen die
haar niet herkende en weigerde, haar
aan te zien.
Desondanks was haar rust toch voor
lang gestoord. ^Hoewel zijl zich honderd
maal herhaalde* dat het 'niet haar schuld
was, dat de jonge man tof zulk en waaq
was gekomen, maar zij integendeel alles
gedaan had om hem een levensweg te
bereiden, was ér ,(toch menig oogenblik,
waarin het vermagerde gelaat van den
ongelukkige, zooals zjj het 't laatst ge
zien had, voor haar stond en van haar
het ontroofde geluk, de ontroofde rust
terug vorderde; ook menig oogenblik,
waarin zij hem weder voor zich zag
als de schoone jongeling, die haar
zoo had bewonderd en met wiens
gevoel zij zoo lichtzinnig had ge
speeld. Ja, er kwamen tijjden, waarin
zij het woord herdacht, waarmede hij zijn
bloedige daad rechtvaardigde: dat hij1 niet
alleen wreker ,maar ook redder had wil
len zijn want zij ondervond te mid
den van al haar weelde, dat gouden ke
tenen ook 'slavenketenen kunnen zijn.
Zeer tegen mr. Morsly's zin, sloeg zijn
gemalin spoedig voor, Londen weder te
verlaten, om door nieuwe indrukken de
laatste opwindende gebeurtenissen te ver
geten.
