6
78) MAGNA.
Uit de Leidsche Vroedschap.
BUITENLAND.
5e Jaargang
No. 1313.
Bureau OUDE SINGEL 54, LEIOEN.
latere. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAO, UITOEZONDERD ZON- EN FEESTDAOEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met ORATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Lelden 0 cent per week
ƒ1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.3° per kwartaal. Franco
per post 1.50 per kwarti "A.
Afzonderlijke nummer» 21/, cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent
Vrijdag
Februari
1014.
D UWFVI N'f-'Wii i) Irngt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 cent
Ingezonden mededeelingtn van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratia
bewijsnummer Rij contract aanzienlijke korting. Oroote letters naar plaatsruimte.
Kleine Adverientlëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 1—5 regela 50 cent. Iedere regel meer 10 cent.
V Éen schijnbeweging.
O, zoo'n Kamerzitting als die van gis
teren is zoo interessant om bij te wonen!
Men weet, dat 't ging om de verbete
ring der positie van de onderwijzers. De
linkerzijde heeft deze biji de verkiezingen
een „dringende eisch" genoemd en is
dus aan haar fatsoen verplicht er wat
voor te doen.
Nu is intusschen voor haar de moei
lijkheid deze, dat de regeering zich met
groote standvastigheid los houdt van alle
partijprogram, zich alleen geroepen acht
te arbeiden voor algemeen kiesrecht en
het zoogenaamde Staatspensioen en bo
vendien verklaart, dat er geen geld is.
De heer Cort v. d. Linden bleek op deze
punten al weer onwrikbaar.
Enfin* in zoo'n geval redt men zijn
positie met een motie of een memorie-
post, maar de rechterzijde liet niet af
om het ijdele van deze dingen zoo scherp
mogelijk aan te toonen: 't waren doode
musschen, waarmede links de onderwij
zers ging trachten te verblijden.
En nu was waarlijk grappig de fel
heid, waarmede allerlei linker sprekers
trachtten die doode beestjes leven in te
blazen. De heer Troelstra werd er rood
van opwinding bij, zóó hopeloos stond
hij de carcasjes in 't rond te draaien
om toch maar net te doen of zij heusch
nog leefden rwélke pogingen dan van
rechts weer werden verijdeld.
Bij zoo'n gelegenheid wie dan juist
op de publieke tribune is boft! is de
Kamer een woelige zee gelijkde af
gevaardigden krioelen luidruchtig door
een, terwijl de golfslag hen van den
eenen spreker naar den anderen voert
en de voorzitter een zenuwachtigen roer
ganger gelijkt, die op koers en klippen
tegelijk te letten heeft.
,Bij dit al was intusschen minister Cort
van der Linden de kalmte zelf. Hij was
niet van plan zijn koers ook maar in 't
minste of geringste te wijzigen, maar als
de heeren zin of behoefte hadden om
te getuigen, ocW* dan konden ze hun
gangetje wel gaan; als ze maar niet
raakten aan het regeeringsbeleid.
Toen dan ook op 't allerlaatst van het
debat de heer "Bos de beteekenis van de
moties uitlegde als een vingerwijzing voor
de Regeering van wat de Kamer het
meest urgent achtte, rees de Minister
terstond op om te vragen: Bedoelt de
geachte afgevaardigde daarmede: Meer
urgent dan eenige andere maatregel?
Dan, zoo merkte de Minister op, zou
de beteekenis van de moties niet meer
eene onschuldige zijn, niet meer een een
voudige verklaring van algemeene urgen
tie zonder bepaalden voorrang. En dan
zou mijn houding moeten veranderen.
Maar gezwind -rees ook de heer Bos
weer overeind om te verklaren, dat al
leen bedoeld werd: Zoodra mogelijk en
dat op de meerdere of mindere urgentie
van 't een in vergelijking met het ander
natuurlijk de geheele Regeering invloed
had.
FEUILLETON.
Al deze overwegingen deden Frans
besluiten, vooreerst nog eenigen tijd
thuis door te brengen en eerst later een
besluit te nemen.
Thuis vond hij het ditmaal behaaglij
ker dan vroeger Zijn moeder was toch
wel een weinig trotsch geworden, toen
zij van alle zijden hoorde, dat Fran's
studiën de schoonste verwachtingen op
wekten. De onzelfzuchtige wijze waar
op hij aan de verzoeken van haar en
van zijn ouders zoo vaak gewillig had
gehoor gegeven, was ookniet zonder
uitwerking gebleven. Zoo was zij nu har
telijk en vriendelijk jegens hem gezind.
Frans genoot van ^ijn examenstudiën'van
een welverdiende rust en nam als tijd
verdrijf zijn arbeid bij het Brüchove-
ner Zeitung weder op.
Het vreedzame oponthoud thuis zou
intusschen niet zonder stoornis zijn.
Men was nu in Februari 1871. Op het
krijgstooneel in Frankrijk heerschte sinds
eenige weken wapenstilstand. August had
steeds nauwgezet geschreven; nu echter
hield hij er geheel mede op, waardoor
allen, die hem kenden, maar vooral vrouw
Hellbrinck, in groote kommernis waren.
Minister Cort van der Linden verklaar
de zich hierdoor voldaan en het gevaar
lijke punt, het eenige, dat van werice-
lijke beteekenis was^ werd niet meer aan
geroerd.
Onder deze omstandigheden werd de
motie-Ter Laan aangenomen. Ze had ze
ven jaar gerust en begint nu aan "Tiaar
tweede tijdperk van.stilte. Enfin: links
heeft, men de vlag weer eens vertoond!
Als de onderwijzers nu maar geen
Kranten lazen, was alles in orde.
Het mooiste moest intusschen nog ko
ken. De heer Otto kwam betoogen, dat
eenige onderwijzers bij vergissing uitge
sloten waren gebleven van uitkeering
krachtens het „vermaledijde" toeslag
wetje der vorige regeering, en kwam nu
vragen daar een mouw aan te passen*
Terecht wees de heer v. Wjijnbergen op
deze inconsequentie; dat wetje deugie
niet 't was immers van rechts
maar op de uitkeering is men tuk.
De zoo pas aangenomen nietsgevende
motie kwam daardoor in een nog feller
licht te staan. Ze is een schijnbeweging,
meer niet
Als er óóit het voor en het tegen van
een uitgave door onze Vroedschap in
den breede is overwogen, dan is het wel
bij de uitgave, benoodigd voor een ver
plichte keuring op trichinen van alle aan
het slachthuis geslachte varkens en van
het ingevoerde (niet toebereide) varkens-
vleesch. Na lange, zeer geanimeerde,
soms zelfs vrij heftige discussies is ein
delijk het besluit, gevallen en tot de uit
gave, bedragende het eerste jaar f1500
en de volgende jaren f1000 a f1200,
besloten. Hoe, wij er over denken? Wlijl
scharen ons aan de zijide der tegen
stemmers, en wel om de redenen, door
wethouder Bots (die de minderheid van
Bu en |W|. vormde en zich tegen het voor
stel van het college verzette) uiteengezet
Eerstens: de trichinosis komt zoo zelden
voor (op de millioen varkens is één geval
geconstateerd, rekende wethouder Bots
uit), dat het gevaar te klein is om het
met zulke betrekkelijk groote onkosten
te gaan bestrijden. Wiaar moet het heen
merkte terecht de heer Pera op als
wij overal, waar slechts eenigszins in
de verte een gevaar dreigt, ten koste van
zooveel geld preventief gaan optreden?
,Wiij zouden bijna dagelijks weer een der
gelijk nieuw gevaar voor de openbare
gezondheid kunnen aanwijzen. Nu zeide
wel wethouder v. d. Lip aan wien de
meerderheid van IR. en Wj. de verdediging
overliet en 'die zich met warmte, soms
zelfs niet heel en al vrij van eenige heftig
heid, van zijn taak kwijtte i dat er te
Haarlem in ruim een jaar tijd dertien
gevallen van trichinosis zijn geconsta
teerd, maar hij vergat er bijf te voegen,
dat er juist toen in den omtrek van
Haarlem een epidemie van die ziekte
heerschte. Op de tweede plaats -^en
hier scharen wij ons aan de zijde van
den heer :Bosch - bestrijdt de gemeente
door deze bepaling toch slechts gedeelte
lijk het gevaar, daar het toebereide
vleesch niet behoeft te worden gekeurd.
En de deskundige heer v. Gruting gaf
zelf toe, dat het toebereide vleesch, als
het niet heel goed is gekookt, ook
frichinen kan bevatten,, en dus gevaar
lijk kan zijn.
Met een kleine meerderheid r—i 15 tegen
12 stemmen werd het voorstel van
B, en aangenomen. Dit willen wij
van deze stemming zeggenOfschoon wij
ons, zooals reeds gezegd, aan de gijde
der tegenstemmers stellen, achten wij
toch de houding van de voorstemmers
wel te rechtvaardigen, 't Is hier een
kwestie van inzicht, van appreciatie van
den graad van gevaarlijkheid,, welke zeer
subjectief Is. ,We willen tenminste ver
onderstellen, dat de voorstanders allen
gedreven worden door hun besef van ver-
antwoordelijkheid voor de openbare ge
zindheid en dat het alleen toeval was, dat
onder degenen, die het voorstel van
wethouder Bots steunden, zich slechts en
kele leden der linkerzijde bevonden.
En nu willen wij van dit agenda-punt
afstappen, om het een en ander op te
merken naar aanleiding van de rond
vraag het overige van de agenda le
vert niet veel op voor een nabetrachting
maar wij, die als verslaggever de
kunst moéten verstaan om in alles des
kundige te zijn, bemerken te hebben ver
geten, dat onzen lezers die journalistieke
„flirt" niet eigen is, en we dus nog
moeten vertellen, wat trichinosis eigen
lijk is.
Trichinen zijn miscroscopisch draad
vormige ingewandswormen, die in de
darmen van den mensch en vele dieren
kunnen leven (darmtrichinen); daar
planten zij zich dóór eieren voort en de
jongen doorboren den darm om zich in
het spierweefsel, vooral van hals, strot
tenhoofd en oogen, in te weven (spier-
trichinen). Trichinosis of trichinose is een
pijnlijke ontsteking tengevolge der spier-
trichinen. Trichineus varkensvleésch is
met trichinen behept vleesch.
En nu zouden we nog iets zeggen naar
aanleiding van de rondvraag.
De heer Aalberse gaf B^ en W. in
overweging om bij de salaris-regeling van
de politieagenten toe te passen He z.g.
toeslag-methode (b.v. voor ieder kind
boven de twee het salaris met een be
paald bedrag vermeerderen), daar hij tot
de bevinding was gekomen, dat politie
agenten met flinke, middelmatig-groote
huisgezinnen niet of slecht met hun sa
laris kunnen toekomen. ;We behoeven
I niet te zeggen, dat wij het door mr.
Aalberse voorgestelde systeem als zeer
bevredigend beschouwen reeds meer
malen hebben wij dat uiteengezet. Wjj
leggen er echter, evenals mr. Aalberse,
den nadruk op, dat wij deze methode
in onze gemeente zouden willen door
voeren met het oog op de ge-
Pm zijn moeder^ die haar onrust en
verdriet zooveel mogelijk toondei min of
meer gerust te stellen, beloofde Frans,
gravin Dornick te zullen bezoeken* door
wier bemiddeling zeker van graaf Dor
nick wel berichten omtrent August waren
te bekomen-
Sinds haar huwelijk had Frans Magna
nog nie^t gezien. Slechts schriftelijk haó
hij haar kennisgegeven van zijn zoo ge
lukkig (afgelegd .examen \en,ook jschriftelijk
een gelukwensch van haar bekomen., Zoo
scheen hem nu de gelegenheid gunstig,
zijn geëerde begunstigster weder eens
te spreken.
Het was een heele wandeling naar
Dornick, maar Frans gevoelde zich rijke
lijk schadeloos gesteld door de vriende
lijkheid, waarmede hij] ontvangen werd.
De gravin beloofde, terstond pogingen
te zullen aanwenden om van haar man
bericht te bekomen. Daar hij sinds zij'n
genezing bij den staf geplaatst was, zou
het hem zeker niet moeilijk vallen,, spoe
dig bericht te bekomen. De vijandelijk
heden waren al sinds geruimen tijd ge
schorst, zoodat men 'het ergste niet be
hoefde te vreezen.
Frans wilde na deze belofte weder
heengaan, doch Magna gevoelde, zich in
de laatste jaren weinig om haar bescher
meling bekommerd te hebben. Wat was
het ook weer, dat hen van elkaar ver
vreemd had? In ieder geval zag zij hem
nu weder met andere oogen aan. i.ij
scheen haar wel ten goede veranderd,
uiterlijk en ook in zijln gansche optreden.
Zij vroeg naar zijn plannen, en toen zij
bemerkte, dat hij daaromtrent nog niet
zeker was, gaf zijl hem gelijk, zich eerst
nog eens ernstig te willen bedenkenn
Het openbaar leven bood voorts zoo
veel stof tot gesprek, dat zij geheel daarin
opgingen. Magna verheugde zich over de
klare en overtuigde opvattingen van den
jongen man. Zij gevoelde daarin niet het
verschil van leeftijd meer, dat hen lang
gescheiden hield 'Pe man gaat'meesten
tijds in dat opzicht de vrouw spoedig te
boven. Vooral stelde Magna belang in
wat Frans haar vertelde omtrent zijn
schrijftalent Zij moest zijn vlijt bewon
deren, dat hiji, ondanks zjjin studiën, nog
zooveel had verricht Ook zijn dichter
lijke arbeid kwam daarbij ter sprake en
ietwat schuchter verhaalde Frans, dat hij
een groot werk onderhanden had ge
nomen, waaraan hij zijln vrijen tijd ter
dege hoopte te wijden.
Men had hem opgedragen, ter viering
van het priesterjubileum des Heiligen Va
ders, wat in Juni zou plaats hebben, een
dramatisch gedicht ter uitvoering in de
school te vervaardigen. Natuurlijk wist
Magna hem, ondanks zijn tegenstreven,
alle bijzonderheden te ontlokken. Haar
zichtbaar welgevallen met de aan het
gedicht tot grondslag liggende gedachte
me en te-fin ancien. jWare de finan-
cieele toestand goed, dan zouden wij
niet sympathiseeren met,dit systeem van
salarieering, doch liever voor allen
gehuwd of ongehuwd, hoofd van een
groot of klein gezin een inkomen
eischen, dat voldoende is om op fat
soenlijke, op mensch-waardige wijze een
gezin met een gemiddeld aantal kinderen
te onderhouden. Men zou dan altijd nog
een toeslag kunnen verleenen, als het
gezin bijzonder groot was. De Voorzitter
zeide, wel veel te voelen voor de door
mr. Aalberse aangegeven manier van sa
larieering, doch vond het niet goed doen
lijk deze in een bepaalde gemeente toe
te passen, daar niet alle gemeenten of
liever gezegd geen enkele andere ge
meente het doet W,ij moeten eerlijk er
kennen, dat |wij Volstrekt niet inzien» waar
om de Voorzitter om deze reden de toe
slag-methode niet in Leiden zou willen
invoeren, Wat is er tegen als een ge
meente bij haar salarieeringsmethode af
wijkt van andere gemeenten En boven
dien: moet er niet één beginnen?
Den heer Sytsma, die over de door
mr, Aalberse voorgestelde regeling nog
wat wilde gaan boomen, werd door dep
voorzitter de mond gestopt met de be
merking, dat de raadszitting geen „deba
ting-society" is.
Ofschoon dus niemand zijn meening
uitte, was het toch zeer duidelijk merk
baar, dat aan de linkerzijde niet veel
instemming te vinden was met het denk
beeld van den heer Aalberse. Dat is
trouwens ook gebleken bijl de behande
ling van het z.g. toeslag-wetje in de
Tweede Kamer. De linkerzijde ziet in de
toeslag-methode een streven van rechts
om het Christelijk huwelijksleven 'hoog
te houden, om tegen te gaan de ontwijL
ding en ontheiliging van den huwelijks-
staat. Doch dat is niet de bedoeling,
die bij rechts voor zit, al wordt dat
doel natuurlijk niet uitgesloten en zal
het in meerdere of mindere matq_ mis
schien in de practijk worden bereikt De
bedoeling is, om het salaris zooveel mo
gelijk in overeenstemming te brengen met
de behoefte. Maar elke zedelijkheids-be-
scherming, ook zelfs de niet bedoelde,
bezorgt velen vrijzinnigen en sociaal-de
mocraten schrik en verontwaardiging.
Onze dankbaarheid willen wij hier
brengen aan een lid der linkerzijde, den
heer mr. v. d. Eist, den geachten ambte
naar van het O. M. Dankbaar zijn wij
hem voor zijn getuigenis, dat ook ip
Leiden de bioscoop gevaarlijk
is.'Hij bedoelde klaarblijkelijk de bios
coop op den Stationsweg, want (en dit
verwonderde ons!) hij scheen er zelfs
slechts één te kennen. Sommige Katho
lieken zijn helaas geneigd een waar
schuwing, komend van geloofsgenooten,
spoedig al9 min of meer overdreven te
beschouwen; nu hebben zij echter de
aanwijzing van een zedelijk gevaar ver
nomen uit den mond van een niet-Ka-
tholiek, een niet-rechtsch man. Als zij
verheugde en bemoedigde den jongen
man. Men kwam overeen, van nu af de
zaak gemeenschappelijk aan te vatten.
i[W|ij kunnen dan hier uw stuik ook
opvoeren, sprak Magna, geheel opge
togen over het plan,. Dornick is een be
duidend grootere gemeente dan Feldhaus
en wil graag nog grooter schijnen. Ik
zal onzen meester in 't geheim inwijden.
De pastoor zal zeer dankbaar zijn, als
wij zoo vroeg reeds met vaste plannen
komen* De noodige monteering neem ik
op mij en ik zal ook trachten de kinderen
zelf te oefenen, opdat uw eerste werk
behoorlijk ten tooneele kome.
Frans gevoelde zich zeer gevleid door
de belangstelling, welke de gravin aan
zijn arbeid scho.nk, en ging in den vol
genden tijd nog vaa*k den langen weg
naar Dornick heen en terug, om op'Mag-
na's slot uren en dagen me|t haar ip
gezamenlijken arbeid door te brengen.
Magna's meer algemeen inzicht en rijper
oordeel deden hem spoedig eenige we
zenlijke fouten van zijn arbeid inzien.
Met betrekking tot dichterlijke opvatting
moest Frans haar ook vaak den palm toe
kennen en zij scheen al welkend van
haar scheppingsvermogen meer en meer
bewust te worden. 't\V;aren zulke aange
name studiën voor haar, dat zij er geheel
in opgang.
De zorg voor de Hellbrincks was daar
bij iniet oj> den achtergrond getreden.
nu zelfs nog hunne verantwoordelijkheid
meenen te kunnen dekken,! wanneer zij
die bioscoop bezoeken, vooiral wan
neer zij die laten bezoeken door hunne
kinderen is hun verantwoordelijk
heidsbesef wel zéér zwakl
ALGEMEEN OVERZICHT.
De i
Zuid-Afrikaansche Volksraad
te Kaapstad heeft een zeer opgewonden
zitting beleefd, daar minister Smuts, de
titularis voor financiën en landsverdedi
ging, het zich tot taak rekende, de krasse
houding der regeering gedurende de
jongste staking nogmaals te verdedigen.
De minister betoogde, dat de beweging
van het begin tot het einde geen sta*
kiiigsbeweging was geweest, maar een
•yndicallitTsehe samenzwering van den
ernstlgen aard. De tegenwoordige maat
schappij is er, zeide hij, niet op ingericht
om af te rekenen met de revolutionnair-j
gezinde en tyrannieke vakorganisaties,
die ergere vijandeen zijn dan menschen,
gewapend met geweren.
Een leger, dat het land zou zijn bin
nengestroomd, had geen grootere ver
woestingen kunnen aanrichten dan de
syndicalisten, die een samenzwering had
den gesmeed om het land ten onder
te brengen door zijn nijverheid te doen
stilstaan en de -bewoners juit te hongeren.
Smuts noemde Johannesburg het Mekka
dezer misdadige avonturiers en ziede,
dat de syndicalisten als krijgswet een
wet van overheerschir.g door het gepeu
pel hadden ingevoerd, zoodat, naar hij
meende, de inwoners zeker minder be
zwaren hadden tegen de krijgswet van
de regeering dan tegen die van de syndi
calisten. i
Het land en 'de1 regeering hadden thans
een les gehad, en de minister geloofde,
dat het pleit tusschen regeering en synJ
dicalisme, althans voor zoover het 7,uid-
Afrika betreft, nu voorgoed beslecht was.
Lirie en een half uur lang sprak de
minister en nog had hij zijn rede niet ten
einde gebracht. Vandaar dat, daar te
verwachten was dat, noch hij, noch de
vergadering tegen de vermoeienissen van
een voortzetting der vergadering bestand
zouden zijn, de vergadering verdaagd
werd.
Naar aanleiding van de verklaringen,
door den Duitschen staatssecretaris van
marine, v. Tirpitz, in de begrootingscom-
missie uit den rijksdag afgelegd, inzake
de
verhoudingen tusschen Duitschland
en Engeland,
schrijft de „Daily Chronicle";
„Deze verklaringen bevestigen den In
druk, dat er een voortdurende verbete
ring in de Engelsch-Duitsche 'betrekkin
gen aan den dagtreedt, welke betrek
kingen groote veranderingen ten goede
hebben ondergaaan, vergeleken bij de
Magna had nog op den dag zelf van
Frans' eerste bezoek geschreven aan haar
gemaal, die al heel spoedig geruststel
lende mededeelingen kon doen.
August was zwaar ziek,, doch werd
uitmuntend verpleegd in een lazaret bij
Parijs en had gegrond uitzicht op ge
nezing.
iD;e graaf had zich zijner aangetrokken,.
Het toeval had daarbij! eenigermate de
hand in 't spel gehad.
Eenige dagen vóór Dornick de mede-
deeling zijner vrouw bekwam; kwam, hij
bij een wandelrit in de omstreken vap
het stadje- bij Parijs, waar hij in garni
zoen lag, een ziekentransport tegen, dat
blijkbaar besluiteloos op den weg stond
en niet wist waarheen te gaan.' Hij reed
naderbij en vernam nu, dat de zieken
voor een in het stadje zich bevin
dend lazaret bestemd waren; men had
echter geweigerd hen op te nemen, zoo
wel wegens gebrek aan plaats als omdat
het lazaret, zoo dicht bij het oorlogs-
tooneel, voor de gewonden moest voor
behouden blijven. De bevelvoerende on
derofficier deelde hem voorts nog mede,
dat een der zieken onderweg zoodanig
was verergerd, dat hij voor zijln leven
vreesde, als hij de reis nog verder moest
medemaken.
W.ordt vervolgd.
