68) MAGNA.
BINNENLAND.
5e Jaargang
No. 1303.
Bureau OUDE SSNGËL 54, LË1DEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAO, UITQEZONDERD ZON- EN FEESTDAOEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 0 eent per week
ƒ1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
por post 1.50 per kwartrS.
Afzonderlijke nummers 21/, cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 eent
Maandag
Januari
1954.
De \DVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 cent
ingezonden mededeelingen van 15 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote lettere naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 15 regels 25 cent, iedere regel meet 5 cvnl; aangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 eent
.Steeds meer lof.
Gouverneur-generaal Idenburg heeft
een Nrculaire uitgevaardigd, waarin ten
aanzien der benoeming van nieuwe re-
genten inlandsche hoofden op Java
en Madoera den autoriteiten wordt in
gescherpt, dat daarbij „.bekwaamheid
ijver, eerlijkheid en goede trouw" meer
gewicht in de schaal dienen te werpen
dan verwantschap met den overleden of
afgetreden regent.
We hebben hier zoo geen direct belang
bij deze aangelegenheid, maar wanneer
W uit onzen schooltijd <?ns herinneren,
dat het Regeeringssysteem ginds hierop
berust, dat we de inlandschfe bevolking
hut- hoofden niet ontnemen, doch dezen
juist handhaven, om het contact tusschen
volk eri regeering zoo aangenaam en ge
leidelijk mogelijk te maken, dan zal 't
duidelijk zijn, dat aan de geschiktheid
der regenten veel gelegen is. Vandaar
dat de circulaire-Idenburg, welke aan
sleur bij 't benoemen men nam. blijk
bar maar lukraak het oudste of meest
invloedrijke familielid, geschikt of niet
een einde wenscht te maken.
Natuurlijk is ook hierover critiek ge
oefend. 2?o vertolkte het „Soerab. Han
delsblad" de door meerderen geuite mee-
ning, dat de circulaire een zoo ingrijpende
wijziging brachi in 'het Regeerings: ele
ment -- zijnde zooveel als de "Indische
Iet dat 't eigenlijk een" „staats-
j .clue:Ij!.e misvatiing" is, dergelijke wijV
i ging o -O maar buiten de wet om vast
te i eggen. i
•Wiii (.leze meening juist, dan ?ou 'de
heer Idenburg dus hebben misgetast* In
de ;H;<ag5che Post" komt nu, echter een
„oud-gast" vertellen, dat de „aanschrij
ving van den gouverneur wel ingrijpend
is, maar geen wijziging brengt in de
strekking van het „erfelijkheidsbcginsel'k
Zij zet slechts, en niet voor de eerste
maal, maar duidelijk en met nadruk,, een
onjuiste opvatting daarvan terecht De
wetgever beoogde in 1854 niet anders
dan wat de 'heer Idenburg thans aangeeft.
Alzoo: is slechts reden tot lof, want
men I hi, dat een goed opvolgen der
circulaire het pei! der inlandsche hoof
den moet verhoog en, wat aan ons regee-
ringssielsel slechts ten goede zal komen.
Die r chu gouverneur-generaal weet
ht. A ondanks de stembus-hetze
van '13.
"TÏÏJITENLAND.
"algemeen overzicht.
Koning Constantijn van Griekenland
heeft te Athene een audiëntie verleend
aan een redacteur van de „Voss. Ztg."
en zich over verschillende belangrijke
Balkan-quaesties,
de politiek betreffende, uitgesproken*
Over de Albanische quaestie sprekend,
zeide de koning, dat hij voor den nieuwen
staat niet de minste onvriendschappelijke
gevoelens koestert Integendeel, zeide
koning Constanten, wij wenschen^ dat
ger tijd had hij tegenover haar steeds
FEUILLETON.
r—jWJij zijn bij' papa geweest. Arthur
heeft prachtig tot papa gesproken en
hem om zijn izegen gevraagd. Vader
zeide, in mijn lot niet te willen ingrijpen
en net aan mij over .te iaten. Arthur
beloofde hem, mij niet van hem. af te
trekken; hij kan dan bij ons komen.
Vooreerst blij. ik toch hier nog bij1 u
beiden. Arthur zal je van Berlijn uit da
delijk schrijven en je alles verklaren
Hebt gij in 't geheel geen geluikwensch
voor mij? vroeg zij treurig, toen hij,
overstelpt door al die berichten, nog
immer zweeg.
Vóór zij verder kon spreken, had Ber
nard haar reeds vast omarmd en aan
'thart gedrukt, terwijl hij haar al de
gelukwenschen toefluisterde, die tyjvoor
haar koesterde.
Meer dan haar geluk, gevoelde hij
echter de smart, haar aan een ander te
moeten toevertrouwen. Tot dusverre wa
ren zij steeds zoo innig verbonden ge
weest
Zijn inzicht omtrent Dornick scheen
echter, zonderling genoeg, nooit met het
nare te kunnen samenstemimen. In vroe-
Albanië, welks toestand tamelijk verward
is, zich ontwikkelen en bloeien moge.
!W|ij willen met Albanië in de beste be
trekkingen pogen te leven; niets kan
voor ons aangenamer zij!n dan een vrede-
lievenden buurman aan onze noordweste
lijke grens te hebben. De koning van
Roemenië heeft mij. trouwens gevraagd,
den prins von jWjied vriendschappelijk te
willen tegemoet komen; #an ons zal het
zeker niet liggen.
Wij willen ons echter verzetten tegen
een onrecht, dat de mogendheden ons
willen aandoen 'door van ons te (verlangen,
dat wij Noord-Epi rus opgeven. vDat zou
een te zwaar bationaal offer voor ons zijn,
en Europa moet inzien, dat het een offer
is. Het gaat niet aan, zooals vele leden
der internationale grensregelingscommis
sie deden, daarvoor de ooger te sluiten;
want Epirus is een Grieksch land. Er
mogen enkele steden zijn met een Mo-
hammedaansche meerderheid, de bevol
king van het platteland is overwegend
Grieksch. Men moet erkennen, dat wij
door Epirus te ontruimen een offer
brengen voor de rust in Europa.
De eilanden-quaestie schijnt, naar de
koning zeide, tot tevredenheid van Grie>-
kenland te zullen worden geregeld. Alle
eilanden, door de Grieksehe troepen be
zet behalve Imbros, Tenedos en Cas-
tellorizo zullen bjj Griekenland wor
den ingelijfd.
Sprekende over de vlootquaestie, zeide
de koning, dat op hei oogenblik geen
onderhandelingen worden gevoerd over
den aankoop van oorlogsschepen, maar
er staan groote scheepsplannen opi het
program der regeering,
De geruchten over de mogelijkheid van
ernstige verwikkelingen in den Balkan
worden beslist tegengesproken. De Bul
garen hebben het meeste behoefte aan
vrede.
Al heeft het Europeesch protest tegen de
Russische gevangenisgruwelen
waaraan ook door een honderdtal Neder-
landsche hoogleeraren, politici enz. is
deelgenomen, nog niet kunnen bewerken,
dat een meerderheid van burgerlijke
afgevaardigden een energieke houding
aanneemt tegen de vertrapping van de
meest elementaire merfsc hen rechten d.r
politieke gevangenen, toch kan het reeds
dit resultaat boeken, dat een interpellatie,
aangevraagd door de arbeiders-fractie en
de sociaal-democraten, gemotiveerd o.m.
met een beroep op het protest der pu
blieke opinie in het buitenland, aan de
orde moest worden gesteld en dus in
behandeling komt, ofschoon nog altijd
de mogelijkheid bestaat, dat de reaction-
nairen een behoorlijke behandeling van
zulk een interpellatie door hun geschreeuw
onmogelijk anaken.
Geruchten over het bovenbedoelde pro
test zijn zelfs doorgedrongen tot afge
legen hoeken van het Lena-district, Een
van de ballingen in dit onherbergzame
oord, een eenvoudig werkman van het
dorp Bansjikovo, schreef in een brief vol
spel- en stijlfouten, maar ook vol cijfers
de partij van zijn vriend moeten nemen,
daar tusschen Arthur en Magna door
gaans twist en tweedracht heers chten,
Nu hadden de jaren hem steeds verdier
van 'Dornick verwijderd, terwijl deze
Magna's hart meer en meer veroverde.
Maar was dit tot haar geluk?
Zelfsin dit oogenblik greep hem een
onverklaarbare vrees aan. Hij had in de
laatste jaren vaak den invloed betreurd,
dien Dornick onder godsdienstig opzicht
op |Magna uiitóefende. Hoe zou dat nu
gaan? Bedroog zij zich op dit punt niet
volkomen in hem?
Zijt gij zeker, aan Diornick's zijde
geluk te vinden? waagde hij het nog
een enkele maal te vragen. Liepen niet
in de gewichtigste zaken uw beider ziens
wijzen ver uiteen?
Het bliksemde in Magan's oogen en
zij hief trotsch het Ihoofd op.
Gij hebt Arthur hierin altijd mis
kend. Ik weet wel, dat hij nog lang niet
op het rechte standpunt staat, maar ik
weet ook, wélk een levendig aandeel hij
in alles neemt, wat onze Heilige Kerk
aangaat Hij heeft een grootsch denk
beeld daaromtrent, hoewel hij het klein
geestig vertoon van schijnbare vroom
heid niet begrijpt Ook brave en vrome
leeken staan in dezen strijd aan zijn
zijde. Zijn ziel te winnen zal het eenige
doel mijns levens zijn. Wat hij gezegd
en bijzonderheden aangaande zijn huis
houdelijk budget: ,.,Meer kan ik niet
schrijven, 't Lijkt wel, of mijn hoofd ge
vuld is met lood er mijn hand wordt
zwak. ,Weer heb ik niets te éten gehad.
Mijn kleinen knabbelen aan een enkel
brood. De kou is zoo erg, dat de ruiten
ervan springen. Ik gevoel lust om te
ontsnappen, maar dan moet ik de
kleinen achterlaten, cn dat mag niet
Maar ik weet niet, wat er anders te
doen overblijft Mijn hoofd draait..."
De groot-aalmoezenier van het Oosten-
rijksch-Hongaarsche ieger heeft met het
oog op den steeds
toenemenden zucht naar genot
en vermaken het volgend schrijven ge
richt tot de Katholieke officieren en man
schappen van vloot en leger.
,W,eelde, buitensporigheid en de zucht
naar vermaken, sdirij t de bisschop, ne
men iederen dag groqter omvang aan en
worden zoo een ernstige bedreiging voor
het welzijn van individuen en van de
gezinnen.
Het koortstachtig verlangen naar ver
maak en de niet te bevredigen zucht naar
ijdel praalvertoon is de moderne kwaal,
die aan de ziel van ons geslacht knaagt
Moderne dansen en dergelijke soort ver
maken strekken niet meer tot een gepaste
ontspanning maar tot zinnenprikkeling,
terwijl het meerendeG van theater- en
andere voorstellingen, onzedelijke begin
selen verspreiden en, de meest lakens
waardige daden ophemelen, zoodat zij
den toeschouwer van een gezond leven
en zijn ambtsbezigheden vervreemden es
hem op een verkeerd 'pad leideiuj
,Tegen gepaste c ^spanning kunnen
geen bezwaren worden aangevoerd, maar
ouderen moeten huin vermaken, uitgaven
en levenswijze niet regelen naar de onge
zonde grillen der wereld, doch moeten de
jongeren gewennen aan matigheid tjni be
perking in hun behoeften en verlangens.
In den stand -.van de kolensjouiwers-
staking v
te Londen
is weinig verandering gekomen.
In Sosnerstown, waar 700 ton, bestemd
voor de ziekenhuizen, moesten worden
uitgeladen, hadden niet onvermakelijke
tooneelen plaats.
Studenten in de medicijnen, werkzaam
in de ziekenhuizen,^kwamen in witte
laboratoriumjassen of oude klecren 'de
karren opladen met kelen /oor de zieken
huizen. Zij schepten blijkbaar genoegen
in dit voor hen ongewcr.c werkje, waar
bij soldaten de wacht hieGen.
Onderscheiden particuliere auto's, slee
perskarren, handwagens, zelL kinder
wagens werden gebezigd om de kool te
vervoeren. Het grappigst van al was het
schouwspel, dat de employes van een
bekend hotel opleverden, die in hun keu
rige, met goudgalon afgezette livreien »een
tegenstelling vormden met de figuur, die
zij maakten, toen zij hun werk volbracht
hadden. Vooral het publiek had daar
pret in.
De stakers keken toe mét critische be
langstelling. Echter werden geen pogin
gen gedaan om "de orde te verstoren. Er
was een groote politiemacht op de been.
die echter niet hoefde in te grijpen.
GEMENGD.
Volgens de JTribuna" verbergt men
in Vaticaansche kringen geenszins ziju
bezorgdheid over de gezondheid van
den Paus. Verschillende geruchten
worden hieromtrent verspreid, o.a. dat de
Paus soms opwekkende inspuitingen noo-
dig heeft om de audiënties te kunnen
houden. Daarom hoopt men, dat het con
sistorie, waarin de nieuwe kardinalen be
noemd zullen worden, niet te lang zal
worden uitgesteld.
Het „Giornale d'Italia" verklaart, dat
de gezondheidstoestand Jvan den P'aujs niet
verergerd is. Nochtans is de Paus in
den loop van den winter zeer vermagerd
zijn oogen schijnen grooter en schitte
render, waaruit men besloot, dat Hij
lijdende kon zijn aan koorts. Nochtans
is de lijst der particuliere en openbare
audiënties, welke de Paus voortdurend
verleent, de beste bevestiging der gerust
stellende berichten.
Volgens een bericht uit El Paso
(Texas) is onder de Mexicaansche
vluchtelingen een pokken-epidemie
uitgebroken. De regeering heeft bevolen,
dat de vluchtelingen, "bestaande uit vele
duizenden soldaten, vrouwen en kindereu,
die na. de inneming van Ojinaga de grens
overtrokken, zullen worden ingeënt.
Goed ingelichte kringen te W|eenen
zijn van oordeel, 'dat de toestand op het
Balkanschiereiland lang niet zoo
ernstig is als hier en daar wordt gedacht.
Zij gelooven niet, dat Essad pasja zich
tegen de troonsbestijging van den prins
von iWiied zal verzetten. ,Wiel ziet de
eilandenkwestie er voor Europa ernstiger
uit dan de Albaneesche kwestie, maar
men mag toch op een vreedzame schik
king hopen. Turkije zal niet openlijk in
verzet durven komen tegen de besluiten
der mogendheden, die een beslissende
pressie op de Rorte kunnen oefenen.
Blijkens een telegram uit Saloniki, ven-
zamelen de Bulgaren een groote leger
macht aan de Bulgaarsch-Servische grens.
Tegen Stroemitsa zou een geheele divisie
zijn samengetrokken.
Een verschrikkelijk geval van kin
derlijke jaloezie heeft zich te Le-
mans voorgedaan. Twee kinderen van
3 en 4 jaar, die hevig jaloersch waren
op hun zusje van 18 maanden, dat als
jongste lieveling het meest vertroeteld
werd, hebben in hun onnoozelheid
gloeiende kolen in de kleeren van het
kleinste geworpen. De kleertjes geraak
ten in brand en het zusje liep zoodanige
brandwonden op, dat het er wél aan
sterven zal.
Het Tweede Kamerlid Eerdmans.
In de bladen circuleert een bericht, dat
prof. Eerdmans den wensch te kennen
heeft gegeven om, alvorens zitting te
nemen als lid van de Tweede Kamer voor
Rotterdam III, zijn tot de a.s. Paasch-
vacantie loopende, colleges te blijven waar
nemen. Dit behoeft eenige verbetering.
Prof, Eerdmans is van plan eerst zit
ting te nemen, zoodra de Kamer weer
bijeenkomt na het recès, dat Zaterdag
aanvangt Nu prof. Eerdmans toch geen
zitting kon nemen vóór het midden van
deze week, heeft hij besloten, onvoorziene
omstandigheden buitengesloten, zich eerst
in de Maart-zitting te laten beëedigen.
Het is dus niet juist, dat hij tot de
Paaschvacantie zijn colleges zou willen
blijven geven.
De bovenbedoelde onvoorziene omstan
digheden zullen wel niet vóór Paschen
aanwezig zijn.
Het Roomsche gevaar is nog niet zóó
dreigend, dat een Drion of Ter Spill,
zonder de hulp van prof. Eerdmans, het
niet zou kunnen afweren. 'Prof. Eerdmans
kan „Tuhig sein", want „fest steht und
treu die Wacht"... aan de poorten van
het anti-clericalisme.
Na de bakkersstaking.
De overeenkomst, die een einde maak
te aan de bakkersstaking, blijkt verschil
lenden niet duidelijk genoeg, vooral, om
dat hun daaruit niet blijkt, wie verloren
heeft en wie gewonnen.
Beide partijen zijn natuurlijk geneigd
de overwinning toe te schrijven aan zich
zelf. De gezellen betoogen ten bewijze
van hun lezing, dat de patroons zich
uitdrukkelijk hebben verixmden af te zien
van rancune-maatregelen. Ze komen niet
alleen niet op de zwarte lijst, door de
patroons gehouden, maar de patroons
organisatie Jieeflt (Zelfs aan patroons in (den
lande verzocht geen rekening te houden
met de omstandigheid, dat deze gezellen
hebben gestaakt.
Op 20 Dec. werd^ zooals vroeger mede
gedeeld, besloten een nieuwe loonrege
ling te treffen.
Met de R. K. gezellen-organisatie is
op 9 Januari en later over die nieuwe
loonregeling geconfereerd. Voor de toen
nog stakende andere gezellenorganisaties
was het van belang aan deze bespre
kingen deel te nemen. Daarom vroegen
zij op den 14den een onderhoud bij de
patroons over de mogelijkheid tot op
heffing van de staking te geraken. In
dat onderhoud is medegedeeld, dat eerst
de staking moest worden opgeheven, al
vorens men tot onderhandeling over de
nieuwe loonregeling bereid bleek; en de
nieuwe loonregeling zou doorgaan al ble
ven de gezellen in staking.
Er werd ook beslist geweigerd den
stakers mededeeling te doen van de voor
nemens, die bij de patroons bestonden
voor dje regeling. De stakers hadden
de keus: de nieuwe loonregeling, die ko
men zou, zou of door de patroons alleen
met de R.-K. gezellen worden besproken
als de staking voortduurde, of ook met
hen, maar dan moest eerst de staking
ophouden. Dat is wel de voornaamste
reden, dat besloten is de staking op te
heffen.
komst aan de grenzen daar reeds vonden.
De voorbereidingen voor de verple
ging van zieken en gewonden waren
uitmuntend getroffen. De koningin had
een oproep gedaan en er ontstond oen
schoone wedijver om' het leger hulpmid
delen en verpleegkrachten te verschaffen.
Gelijk idie Johanniters zoo stelden zich,
ook d,e Mathezers ter beschikking; de
geestelijke orden hadden zich insgelijks
bereid verklaard hun boden Van barm
hartigheid, naar de slagvelden te zenden.
Zoowel volgens !d,en wensch derkonin
gin als op voorschrift d,er geestelijke
overheid, hadden overal godsdienstoefe
ningen plaats otfn 's Hemels zegen af
te bidden.
Volgens d,e jongsteb eri chten had de
H. Vader zoowel aan Koning Wilhelm
als aan keizer Napoleon een brief ge
richt, waarin Z. H. verzocht zoo moge
lijk nog vrede te sluiten. Koning Wil
helm h.ad daar terstond eerbiedig op
geantwoord,
Bernard noemde Magna ook de lieden
van het dorp, die mede uitgetrokken
waren en vertelde haar, in welke rade
loosheid vrouw Hellenbrinck bij Wem
gekomen was, omdat haar zoon August
insgelijks opgeroepen en reeds van Mun-
der uit bij de troepen ingedeeld was.
Frans had de jaren nog niet
NCjptodt vervolgd.
heeft: de vrouw alleen kan den man het
bidden leeren, zal de leiddraad mijns
levens worden, al moet ik daarvoor ook
mijn geluk opofferen, besloot zij harts
tochtelijk.
Magna! riep haar broeder, haar
hand grijpend, bestraffend uit Een vrouw
kan veel; maar de overtuiging van een
man anoet vastere grondslagen hebben*..
Gods zegen zij met U en vervulle al uw
wenschen! voegde hij er hartelijk bij.
Haar krachten dreigden plotseling haar
te zullen begeven, IZiij zonk op een stoel
neder en brak in een zacht, aanhoudend
snikken uit
Bernard was er over verwonderd, hoe
zeer een hartstochtelijke geestdrift zelfs
een zoo helder verstand als dat van zijn
zuster op een dwaalspoor kon voeren-
Hij kende Doornick te goed om; nietf
te weten, van hoe weinig inVIoed\ de
raad, en de woorden eener vrouw blij
'hem zoudien zijn. Voor 't oogenblik viel
er echter niets te doen, als zooveel mo
gelijk op Magna's wenschen en gevoe
lens in te gaan. Hij hoorde haar verdere
plannen rustig aan.
De huwelijksvoltrekking zou in alle
stilte plaats hebben. Als d-e tijd het nog
veroorloofde, zou Zij eenige dagen op
zijn landgoed doorbrengen, voor hij naar
het regiment ging, waarbij hij was in
gedeeld. Gedurende den veldtocht zou
Magna bij haar vader blijven en zou
Doornick's zoontje naar Feldjiaus ko
men. Hun huwelijksreis zouden zij1 la
ter ondernemen verzekerde de zus
ter, idioor haar tranen ladhend.
1 Bernard's kal|m beraad kon zich niet
vereenigen imet deze overhaaste beslis
singen, waarvan hij de noodzakelijkheid
niet inzag. Hij1 wilde en kon zich ei1
echter niet tegen verzetten.
Magna werd intusschen niet moede
hem te verb,alen van het grootséhë, moe
dige besluit van haar geliefde, dien zij
prees, maar tegelijkertijd beklaagde om
al de moeilijkheden en gevaren, die hem
boven 't hoofd hingen. Waarheen zou hij
wel moeten gaan Bij welk corps in
gedeeld worden?
Bernard ging deelnemend op haar ge-
dachtengang in en deelde h,aar d.e troe
penbewegingen mede, die reeds plaats
gevonden hadden. Kroonprins Frederik
Wilhelm was in Munchen en had daar
het opperbevel over de troepen aan
vaard; met groote geestdrift had men
zich onder hem geschaard. Het tweede
legercorps onder prins Frederik Karei
was reeds over Mainz naar de Fransche
grenzen opgerukt, terwijl generaal von
;Steinmetz met zijn troepen naar Saar-
brücken marcheerde. De marsch der
Duitsche troepen had zoo snel plaats
gehad, dat de Franschen hen bij hun aan-
