BUITENLAND.
"feuilleton."
62) MAGNA.
BINNENLAND.
5e Jaargang
No. 1297.
Bureau OUDE SINGEL, 54, LEIDEN»
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Lelden 9 cent per week
1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post 1.50 per kwartriL
Afzonderlijke nummers 2Vfl cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels f 0.75, elke regel meer 15 cent
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent. met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiöngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geen handels-advertentlën) 1—5 regels 25 cent, Iedere regel meer cent; aangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent. Iedere regel meer 10 cent
Merkwaardig,
Er is een ,boek verschenen, een studie
boek', over onze taal imet d,e uitg|av<e,
waarvan <d.r. Wt v. Schothorst in 't
Hbl dr zichzelf en ziijh lezers, geluk
wesjcht „als zijnd,e een der mooiste en
lOnvergankelijkiSjte uitingen van een her
leefd Nederland in het bevrijdinglsjjaax
,1913!"
„Slechts de ingewijden kunnen e enigs
zins, beseffen, aldusj genoemdie recen'sfentj,
welk een reuzenarbeid het samenstellen
van dit pionierswerk heeft gekost, welk
een scherpzinnigheid, welk een liefde
voor de wetenschap hiervoor noocfig wa
ren".
En verder: i j I
„iWjat een fijne psychologie, wat een
veel omvattende kennis, wat een scherp
zinnigheid, maar ook wat een geest
drift! Dat vooral is, het, wat h|et lezen
en bestudeeren van dit werk toft een
hoog en voortdurend genot maakt, en
niet slechts voor den vakman. Ik zou
het boek in ieders h,uis wenisch'en er
gaat een zeldzame warmte en deestd'rifl
van uit, en een groote stralende liefde
voor eigen taal en volk, die niet dan
heilzaam kan werken op ons, innerlijk
zoo verdeeeld Nederland"A
't Is waarachtig geen kleinigheid,
zulke enthouisiiastiische uitingen, over een
'„Handboek der Neder'landsche taal",
waarvan de schrijver 'door dr. ;W). v. S,
wordt gekenschetst allsf „apiosffcl der
nieuwere taalwetenschap"*
lW,ie is wel die auteur,- wiiiens arbeid
'zulk'en 'lof vërdienf Aan welke Uni
versiteit doceert hij, want 't mb-ejt wel
een Hooggeleerde Zijn, die der taalwe
tenschap aldus haar geheimen ontrukte.
Die Sschri|ver is de Je^uiet dr. Jac.
van Ginneken, doceerende aan het Ca-
nisius-bollege te Nijmegen.
IWiel merkwaardig, hè, dat uit de zoo
graag verguisdie Roomsche kringen zoiofa
boek voortkomt.,
Ons verbaast het echter geenstrins*
ALGEMEEN OVERZICHT.
Op de Sociale Week te Milaan is
gelijk men weet breedvoerig gespro
ken over den waarborg v,oor de vol
ledige T
vrijheid van den Paus
Onder de meeningen die men ini deze
quaestie mag doen gelden, zou ook oog
de stem kunnen gehoord worden van
de H. Brigitfta van Zweden, welke in
I373, dus voor bijna 550 jaar, stierf.
Dr. P. M. Baumgarten heert dezer da
gen nog in de „Allgern. Rundschau'"
herinnerd aan haar vermaard vizioen om
trent de RomeinscheQuaestie. In zijn
„Römische Briefe von Kurd von Schjö-
zer 18641869", schreef deze d.d. 23;
Nov. 1866;
Hebt gij gehoord van het geluk
of ongeluk, dat onzen vriend Schulze
is overkomen. Er is ergens eön verre
tante van hem gestorven, die hem of
liever zijn -dochtertje, eenige millioenen
naliet. Het huis is wegens den rouw
gesloten. Het volgende jaar zal gansch
Berlijn aan de voeten van juffrouw
Edith liggen. Ons muzikaal genie, de
kleine Bodo, moet nu maar spoedig aan
zijn ideale vereering practisch gevolg ge
ven, anders wordt zij hem voor den neus
weggekaapt. Als wij voor de volgende
zitting terug komen, zal zij de koningin
van den dag zijn. Reist gij spoedig af?
Ik zal al dezer dagen vertrekken.
Ditzelfde besluit maakte Bernard ook
op dit oogenblik. Berlijn scheen "hem
plotseling een zeer vervelende stad ge-
geworden te zijn.
XX.
Hooger en hooger stegen in de lente
van 1870 de golven van den Kerkelijken
strijd voorwaar zoo hoog, dat het
scheen alsof het scheepje van Petrus
&n onder zou gaan. Met alle wapenen
.s geestes werd gestreden; voor en te-
hieven zich de stormen en zelfs in
zittingen van het Concilie kwamen
meeningen in botsing.
„Haar lijk (zij stierf in 1373) wercf
destijds op verzoek van de vrome Scan-
dinaviërs naar Zweden overgebracht; in
het archjef van Christiania (of Upsala)
is het origineel bewaard van den pas,
dien de Romeinsche senaat voor de
overbrenging naar Zweden verstrekte.
De Heilige heeft verscheiden harer vi-
zioenen te boek gesteld'; ziji zijn in het
jaar 1606 onder Paulus V in Rome
als „Revelationes Sancftae Brigittae" ge
drukt. In he!t boek VI pag. 74, zegt zij:
„Ik zag in Rome de ruimte van he(t
paleis des Pausen bij St. Piejter toftf
aan den Engelenburg en van1 den Enge
lenburg toft aan de kerk St. SpiriVuS
en den dom als het ware gelijk één«
enkele vlakte en deze vlatóte was om
ringd door een sterken muurdeze muur
was ,op zijn beurt door verscheiden£
woiningien omgeven. En ik vernam een
stem, welke sprak: „De Paus, die zijn
Bruid (de Kerk) met dezelfde liefde
bemint, als ik en mijne vrienden haar
hebben li-efgeh.ad, zal deze plaats mejt
degenen, die hem ter zijde gesneld zijn,
bezitten, opdat hij vrijer en meer on
gestoord' zijn r.aadgev-ers bijeen kan roe
pen".
De plaatsen, welke de H. Brigirttai
noemt, namelijk het Vaticaan, de Enge
lenburg, het hospitaal S|t. Spirito: en
de St. Pieterskerk zijn juist diie ge
deelten van Rome, welke het zo-ogfe-'
naamde Leonina vormen, dus het stads
kwartier, waartoe men het grondgebied
van d^en Paus thans zoiU willen inperken!
indien de H. Stoel van zijn wereldlijke
m;acht (beroofd WierdL
Het vizioen dus, dat de H. Brigfttta
vóór ruim- 500 jaren heeft gehad', komt
tnerkwaardjg overeen met de wenschjen
en verwachtingen V,an alle h.uidige te
genstanders van de „Ultramoi\tan.en".j
Op welke manier echter deze wenschen
verwezenlijkt zullen Worden, weet nie
mand te vertellen."
Tot zoover Kurd von Schlözer.
Sedert de veertiende eeuw js de Leo
nina Leo IV 'heeft het eerstt den(
St. Pieter en het Vatikaan met muren
(omringd het toevluchtsoord der P,a,U-
sen geweest.
De uitdrukking van de heilige Bri-
gitta: „om- vrijer en ongestoorder zijh
raadgevers te kunnen samenroepen", is
volgens „de Tijd" volkomen in over
eenstemming met de wenschen van den
tegenwoordigen Paus, als men deze uit
de Milaneesche verhandelingen zou mo
gen afleiden.
Het plan om de .Leonina met een
stuk land, dat zich naar de zee uit
strekt, onafhankelijk jte maken, is reed;s
dikwijls besproken, doch ni(et in de amb
telijke kringen van het Vatfikaan. W|a,t
de behandeling en oplossing, dezer
quaestie ons nog brengen zal wij,
Katholieken, kunnen gerust afwachten,
in het vertrouwen in den Paus en Zijinl
RaaJdgevers, di-e in dezen de eenigeh
Aller oogen waren op het Vaticaan
gericht. Velen hielden het Concilie voor
een der laatste levensuitingen van het
geheele Pausdom. Het viel ook niet te
ontkennen, dat de onrust en: onzeker
heid bij -de geloovigen toenam, terwijl
de noodzakelijkheid eener uitspraak om
trent de leer der onfeilbaarheid meer
en meer door de heftigheid van den
strijd werd aangetoond.
Pinksteren was tevens in *t land ge
komen. De Pinksterrozen openden haar
dikke knoppen en de langstelige kei-
zerkronen, die zoo vele jaren in de Duit-
sche tuinen haar zinnebeeldige betee-
kenis verloren hadden, stonden daar we
der in volle pracht.
Langzaam kwam op tweeden Pink
sterdag Magna uit de kerk. De Pastoor
had van het feest gebruik gemaakt, met
klem en klaarheid over de voorlichting
van den H. Geest te preeken. Mocht de
strijd van binnen of van buiten komen,
de H. Geest zou met de Kerk zijn en
haar voor dwaling behoeden.
Tot in zijn kleine dorpskudde was de
geest van den twijfel nog niet doorge
drongen; maar de zielzorger wilde er
voor zorgen, dat geen van 'de zijnen
door de strooming van den tijd werd
medegesleept.
Hij heeft het flink gezegd, zeide
de schrijnwerker Hellbrinck tot Magna,
die hij bij het voorbij gaan eerbiedig
groette. Hij kan er nog geweldig op
los gaan, de oude heer, voegde hij er
züjm, om1 vast te stellen, welk minimum
van gewaarborgde vrijheid de H.
Stoel van nood(e hce;'t
De ^Times" heeft tan den Japanschen
gezant te Londen het volgende offioir
eeie rappoirt over den
honger nood
ontvangen.
„In Hokkaido en in de J^oord-Ooste-
lijke provincies van het vasteland van
Japan hebben de lage temperatuur, die
sinds Mei geheersciht, heeft en de zware
overstroomingen van'"Augustus, een ge
deeltelijke mislukking- van den rijstoogst
tengevolge gehad. Dc productie bedroeg
dit jaar slechts van - 20 tot 95 percent
van die der vorige jiren, "terwijl de ge
heele vermindering ojk ongeveer 3.890.000
kokoe geschat wordt?
Om eenige verlichting te brengen in
de ellende, veroorzaakt door deze ge
deeltelijke mislukking van den oogst,
heeft de regeering een som van 8.300.000
yen, uit de verschille ïd-e fondsen, welke
voor dit doel besclikbaar kunnen ge
steld worden, genomen, terwijl een lee
ning van twee milliioén yen uiit de schat
kist zal getrokken jvorden.
Alle staatssporen en alle particuliere
maatschappij'en heb bén besloten, om de
goederen voor de geteisterde streken kosi-
teloos of tegen 'haLve^ prijs te vervoeren.
Nog verschillende andere maatregelen,
om de ellende te verdachten, zijn in over
weging genomen"
De toiestand in j
Albanië
schijnt (hoe langer boe ingewikkelder te
worden, öosteufyik-^ongarije .heeft, 10,p
verzoek der yoorlooipige regeetring, ieen
torpedoiboot naar iW|alona gezonden, die,
naar de Z,eit meldt, nog heden door den
kruiser Admiral Spaun zal worden, ge
volgd. (Djt bericht wordt echter officih
eel i(egen(gesproken).
De leening, die de mogendheden offi
cieus aan Albanië hebben toegezegd,
hangt weer iin de lucht,, want vólgens de
ReiChspost zulten ook Oostenrijk en Ita
lië huin beurs -dicht houden als de andere
mogendheden weigeren de leaning 'te
waarboijgen. De concessie voor 't stich
ten eener Albaneesche bank met Oosten-
rijksch- en Italiaansdh kapitaal ondervindt
bij de Drievoudige Entente tegenstand.
Zij eischt, dat alle mogendheden bij de
bank betrokken worden. De ReiChspost
verneemt, dat Oostenrijk en Italië daar
tegen geen overwegende bezwaren heb
ben, mats de benoeming der twee di
recteuren hun wordt overgelaten.
GEMENGD.
Geheel Frankrijk heeft te lijden van
de koude, die strenger wordt geheeten
dan men haar sedert 1879 heeft gekend.
Seitne, Oise -en Marne zijn mef drijf ijs
bedekt en de scheepvaart is daardoor
geheel gestremd. Eiken dag vraagt de
koude 'haar offers; zoo in Parijs in één
bij. 't Is wel gioed, dat hij 't den lieden
eens duidelijk maakt. Al zijn ze hier nog
zoo niet op de hoogte, de lui praten
er toch genoeg over. Voor de Pinkster
dagen zijn er hier een paar van den Rijn
op bezoek gekomen, die er niet over
uitgepraat komen, hoe men ginds de
zaken bespreekt. Men komt er rond
voor uit, als de Paus dat doorzet,
willen zij hem 'de gehoorzaamheid op
zeggen en een anderen Paus kiezeri. Nu,
daarvoor behoeft men, Goddank, niet
bang te wezen. Mijn zoon is ook hier,
sprak Jh-ij ha een poosjie, inpgi eteeds met
Magna gelijken tred houdend, daar zij
denzelfden kant uit moesten:
Welken zoon? vroeg Magna ver
strooid.
1Frans. August komt eerst na de
feestdagen. Frans zou de freule gaarne
gesproken hebben, hij hoopt dit jaar
klaar te komen met zijn studiën.
Zal August ook spoedig klaar zijn.
Maakt hij goede vorderingen?
1Naar men zegt, ja, antwoordde
Helbrinck verlegen, 't Zal mij pleizier
doen, als hij wat wordtmaar zoo'n
beetje onstandvastige natuur heeft hij
altijd gehad. Dat zou kunstenaars-aard
zijn; wij kunnen dat misschien zoo niet
begijjpen.
1Stuur Atigust even bij mij, als hij
hier jisI
1Frans is thuis, heraalde Hellbrinck
die verkeerd dacht verstaan te hebben,
daar Magna's belangstelling tot dus-
dag vijf -en din de naaste ömjgleviirig; eveair
eens vijf. 't Ernstigst is de koude in
het zuiden. Toulouse en omgeving zijn
in een h-eftigen steeuwstorm, waardoor
alle treinen enorme vertraging hebben^
sornrmjige in de anepuiw zijn brij\ie(n( stekenL
In -de stad zelf ligt; de sneeuw zoo hoog,
dat 'i vericeer er geheel onderbroken' is.
In het departement der Pyreneeën zijn
tal van dorpjes van elke verbinding met
de buitenwereld afgesneden, dn 'de zui
delijkste ldgt de sneeuw 60 c.M.. hoog.
Vrijdag ds geen enkele trein uit Frankrijk
tot de SpaansChe grens kunnen naderen;
tal van personen- en goederentreinen zjjo
ook hier in de sneeuw blijven 'steken.
Zoo ook de nachttrein uit Montpellier,
die midden in het vrije veld nabjj de
tunnel van Malipas door de sneeuw is
tegengehouden. In Biezières en in Pen-
pignan is de sneeuwval insgelijks van
dien aard, dat het verkeer er geen voort
gang meer heeft; in Perpignan is sedert
enkele dagen geen post meer aangeko
men. In Marseille is de sneeuw ook
hoog, maar 't verkeer gaat -er nog vrij
Ook in Spanje en Italië heerscht cLe
winter. Zelfs ten Zuiden van Valencia
heeft zware sneeuwval plaats gehad, en
ten Noorden van "Valencia heeft het ge
vroren.
Te Florence heeft een zware sneeuw
storm gewoed; op de Vesuvius ligt
sneeuw,
De ireddingsarbeiid van de gezonken
onderzeeboio-t A 7 moest Vrijdag
avond elf u/ur worden gestaakt^ daar al
le pogingen in verband met het onguinr
«tige-vvecr, vruchteloos bleven.-Alftc huop-
op redding der manschappen is opgege
ven. Commandant der onderzeeboot was
de luitenant ter zee iWjelman, terwijl de
tweede officier luitenant Morrison was.
Verder bevonden ziich negen, matrozen
aan 'boord.
De geruchten, dat verkeer zou hebben
plaats gehad met de gezonken onderzee
boot, zijn onjuist
Een boei- door het schip van het ma-
noeuvreerend ieskader bevestigd om de
plaats van het onheil aan te duiden, werd
door een golf weggespoeld, en aïie po
gingen om "de plaats van het 'onheil te
bepalen, waren tot nu toe vruchteloos.
B|ij de Jiamb. Am. Packetfaihrt Ge-
sellschaft is bericht ontvangen uit Punta
Arenas, dat door een zéilvaartuig aldaar
de tijding is aangebracht, dat de lijken
van den derden stuurman en van 'den
administrateur van de stoomboot „Aciiia"
drijvende zijn gevonden. Indianen in de
huurt van de plaats, waar de lijken wer
den gevonden, beweren, dat "een groote
stoomboot is verongelukt
-In het proces tegen den gift
menger ;Hopf eischte het Openbaar
Ministerie schuldigverklaring van den
beklaagde aan viervoudigen moord, nd.
van moord op zijn vader, zijn eerste
verre slechts Frans gegolden had. Hij
zou al gekomen zijn, maar vreesde u las
tig te vallen.
Neen, neen, Frans is mij ook zeer
welkom, zoo stelde Magna hem gerust.
Zij verschrok er zelf van, dat zij eeni-
gen weerzin jegens Frans gevoelde; zijn
artikelen waren intertijd ook zoo barsch,
zoo strijdvaardig haar voorgekomen.
Vriendehjker ging zij voort:
Ik hoop, dat hij mij dezer dagen
eens komt bezoeken.
Meester Hellbrinck was al voorbij de
plaats geloopen, waar hij een anderen
weg nemen moest om thuis te komen;
hij bedacht nu dat het tijd was terug te
keeren en wenschte de freule nogmaals
een vroolijken feestdag.
Toen hij haar verlaten had, dacht hij
er over na, wat hem vandaag toch zoo
vreemdjbijflhaar getroffen had. r
iEr maalt haar wat door het hoofd,
zoo meende hij. Of 't vanwege den
graaf is? Ze zeggen ?t allemaal en hij
komt zoo dikwijls tegenwoordig. Het zal
mij toch verwonderen.
Meester Hellbrinck nam de muts af
en streek de hand door de haren, als
of hem ook wat door het hoofd maalde.
Toen Magna thuis kwam, vond zij
daar Dornick, die haar gewacht had.
Hij was kortelings van Berlijn terug
gekeerd en nu op 't punt naar Rome
te gaan.
Hij liet niet onduidelijk doorscheme-
vrouw en zijn beide klmdereh,- verdieir
eiscihte ihet O. M, schiul digveijklaring! aan
poging to-t moord op de tweede en derde
vrouw en op de moeder vau den b-ekJ,
De beklaagde is ter doo. (en 15 jaren
tuchthuisstraf) veroordeeld, rïjj werd vriju
gesproken van moord op zijn ouders.
Hopf bleef bij ihet uitspreken van het
vonnis bedaard.
Uit Durban wordt gemeld, dat bijna
alle stakende spoorwegbeamb
ten Zaterdag het werk hervat hebben.
Er heeft zich te Johannesburg «een vol
doend aantal trambeambten aangemeld
om den dienst in vollen omvang te her
vatten. 1
Tweede Kamer.
Het Correspondentie-bureau m ildt
ons
,De noodzakelijkheid yan het houden
van avondvergaderingen der Tweede Ka
mer staat in verband met derj. wensclf
omi het overgebleven begrootingswerk
nog vóór het einde dezer maand af te
doen.
ipaarna zou ,de Kamer pp recès, gaan
tjot in de loop van Maart.,
Mochten dan de door Minister Treub
toegezegde sociale wetten reeds zóó ver
gevorderd zijh, dat deze de Kamer heb^
ben bereikt, dan zou zich reeds, de ge-i
legenheid aanbieden onf met het onder
zoek alvast een begin te maken.
Naar aanleiding van dit bericht her
innert het^,Vad." er aan, dat in de zitb
tbïg van 23 December 1.1. Minister
Treub 'de hoop .uitsprak, dat, als hij
hliet ziek werd en geen ander zijh plaats,
|mocht innemen, |huj in September a.s. met
zijne ontwerpen bij ide Kajner zou kup-
nen kom;en. 1 l 1 I l' J
Overtreding der Loterijwet.
Namens den minister van justitie is!
aan ide houders en verkoopers der parti
culiere loterij-oudernemingenLotisioo,
W|itte Kruis, Prinsesi Juliana, Tijd gee sjt,
Fortuna ^.a., medegedeeld, dat zij ter
griffie van het kantongerecht in hun
arrondissement aftfChriften kunnen doen!
nemen van de boeken en bescheiden,
Dinsdag 13 Januari j.l. in beslag ge
nomen.
Dit verlof wordt <ioor den Minister
verleend om te voorkomen, dat het pu
bliek, hetwelk loten van deze particu
liere loterij-ondernemingen heeft ge
kocht, juist nu de 5de klas;s£ der 'staatey
loterij trekt, waarop deze particuliere
loterijen hun zaak (hebben ingericht, 1
de lijden zal. (Te
Katholiek congres tegen het
alcoholisme.
Het „Hsjgz." verneemt, dat, imet goed
keuring van het doorluchtig Episcopaat,
het derde katholiek congres tegen he'l
alcoholisme tusschen 1 èn 15 Augus-
ren, dat hij! imet zeker doel en zekeren
opdracht zich darheen begaf. De re
geering moet voeling houden met de
tegenwoordige gebeurtenissen, om te
rechter tijd te kunnen ingrijpen, zeide
hij. Hij' hoopte niet al te lang te moe
ten blijven en vertrouwde Magna eeni-
germate de zorg voor zijn kind. Zij zou
wel zoo goed zijn, hem nu en dan be
richt te geven, want tante Clarisse was
in haar stijloefeningen niet erg dui
delijk.
Gij bericht mij over mijn kind;
Ik zal u berichten over onze heilige
moeder, zeide hij met den lichten spot,
die hem ten dienste stond. Gij zijt er,
hoop ik, over tevreden, dat ik mij zoo
kerkelijk weet uit te drukken.
Magna wendde zich min of meer on
willig af, maar deed toch de gevraagde
belofte. Zij vroeg hem, of hij wist, dat
hij zijne schoonouders in Rome zou aan
treffen en verzocht hun en vooral aan
Tiny, haar hartelijkste groeten te doen.
Dornick verzocht verschooriing, zoo
hij haar gevoel nogmaals kwetste, doch
hij hoopte, dat zij Rome reeds zouden
verlaten hebben; htm inzichten toch
strookten minder dan ooit met de zijne
en hij verkeerde alles behalve in de ge-
wenschte stemming, Tiny's dubbele
overdrijving op politiek en kerkelijk ge
bied te verdragen.
il. I I II1!
(Wordt vervolgcLJ