5e J^ar^ang No. 1296. Zaterdag Januari IOi4. Niet de weg. BUITENLAND. BINNENLAND. Bureau OUDE SINGEL 54, LEIDEN. lnterc. Telefoon 935. Postbus 6. DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAQ, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAOEN DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Lelden 9 cent per week ƒ1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week. 1.30 per kwartaal. Franco per post 1.50 per kwart! j|. Afzonderlijke nummers 21/, cent, met Oeïllustreerd Zondagsblad 5 cent 1^ De \r>VERTENriF.PRl|S bedraagt van 1—5 regels 0,75, elke regel meer 15 cent ingezonden mededeellngen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent. met gratl» bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote lettere naar plaatsruimte. Kleine Ad verten tiengevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop (geen handels-advertentlën) 15 regels 25 cent, Iedere regel meer 5 ceni; aangeboden betrekkingen 1—5 regels 50 cent. Iedere regel meer 10 cent Dit nummer bestaat uit TWEE BLADEN en een GEÏLLUS TREERD ZONDAGSBLAD. Door de afdeeling Haarlem van „Die Hanze" is aan alle a.deeliingen een schrij ven gericht inzake de bestrijding1 van de consumptie-of verbruikscoöperatie „Eigen. Hulp". In dit schrijven wordt mededee- ling gedaan van een voorstel, Jietweiik door de ai'deeLiing Haarlem is aangeno men ten dat op den a.s. 'Centrallen Raad in behandeling zal worden gebraaht. Dat voorstel beoogt, „Eigen Hulp" te be strijden doordat ieder bij „De Tlamze" aangeslopen winkelier zjjn teverancïers zal verzoeken, zich- itje onthouden van leve ring aan E. H„ en hun zal mededeel en, dat die leveranciers, die aan E. H. niet leveren, dn het vervolg bij hem de voor keur ^zullen genieten; verder zuïien de leden geen 'nieuwe artikelen hielpen in voeren, indien niet uitdrukkelijk wordt gewaarborgd, dat E. H,. ze niet "krijgt; en nog eenige andere meier indirecte strijd-middeien worden opgenoemd. Wlij me enen, dat deze bestrijding van „Eigen Hulp" en van welke., inkoops coöperatie ook, voor den middenstand ni et d e w eg is, dien hij'te bewandelen heeft om zijn zelfstandig bestaan te be schermen; dat deze bestrijding niet het middel is om 'het daarbij beoogde doel de icon cur r enzf a'high eit tegen over Eigen ,Hulip" te .bereiken, (Waarom niet? Op de eerste piliaats omdat deze manier van bestrijden tin de practijik vele moeilijkheden en ve'Je "öhge- wenschte gevolgen met zidh zal brengen. 'We willen er eenige opnoemen, Indien sommige leveranciers, wier waren zeer gezocht zijn^ zich eens tevredieni zouden stellen met de lievening aan Eigen Hulp-" en dergelijke coöperaties, tegen wiie t.oich ook de strijd, nu of later, zal gaan (we laten nog buiten bespreking de levering aan de vele winkeliers, die niet zijn aan gesloten!), indien dit het geval zou zijn, zouden de aangesloten winkeliers dan geen schade lijden? Het zou toch geen voordeel voor de aangesloten winkeliers zijn, al zou een of andere leverancier eens buiten 'h en om door middel vam E. H. en andere een nieuw artikel iu den handel zou brengen? En nu wordt in het Haarlemsche voorstel wél .ge sproken van het bewerken van het piv- bliek, maar ons lijkt het niet zoo ón waarschijnlijk, dat ihet bewerken van het publiek juist het tegenovergestelde ge volg zal hebben van wat er mede wordt bedoeld. Zal het publiek niet juist door die actie worden-getrokken naar E. H. of een andere dergelijke verbruikscoöpe ratie, waarvan op goede gronden kan gezegd worden, dat zij niet strijdig is met eendg Christelijk beginsel van recht vaardigheid of .naastenliefde? Zal 'mis schien niet juist door die actie bij' het publiek de indruk worden gevcst'gd, plsof de winkeliers een kunstmatig middel noo» dig hebben om te kunnen concurreeren met <de verbruikscoöperaties? En dat laatste liis juist niet het geval! Bij' een vrije concurrentie, waarbij van 'het altijd eendgszins 'kunstmatige boy cotten of uitsluiten geen sprake is, zal de wdinkeliersstan.d zeer zeker het hoofd kunnen bieden aan de steeds machtiger wordende verbruikscoöperaties |a!sEigen Hulp", Maar toe? 'Hier komen wij aani het tweede ant woord, dat wij willen geven bp de vraag, waarom wij den door Haarlem aange geven weg njiet den juisten aChrtjen. Er bestaat een veel minder, of, beter gezegd, volstrekt niet gevaarlijk een economisch veel gezonder, een veel kradi'jger middeii. om de consumptie-coöperaties, ini dit ge val E. 'H,., te bestrijden. En dat middel is: de m i dd enstanids coöp eratie. En nu zegt de Haarlemsphe afdeeling wel in haar schrijven, „om alle mis/ver sland te voorkomen, deelen wij U nog medie, dat wij onder geen voorwaarde zullen ingaan op een bespreking op dieze vergadjering van Middenstands-coöpera tie, wijl 't volstrekjt onnoocjig is) dit an deze zaak te verbinden en slechtsj n lei dien tot vertroebeling van onze -stellen". iaar deze handeling lijkt ons, toe overeenkomst t* hebben met die van iemand men Vergevte ons, de ver gelijking dje wil gaan bewijzen, dat zijm 'kwakzalverspiiddel het be^te is, doch idiaarbij eis,cht, dat het door de wetend js,chap aangegeven geneesmiddel onbe sproken moet blijken. Op zoo'n manier kan d,e man gemakkelijk z!ijn waar .aan- recommandeereiij! Onze vergelijking gaat, bij nader besichouwen, nog niet zoo erg mank. Uit het bovens,taand;e blijkt) duin del ijk, dat wij het door Haarlem aan geprezen middel min of meer voor een soort kwakzalverij aanzien, en, dat de wetenschap de sociale we tenschap, voorgelicht door de ervaring de middens.tands-coöperatie aanbeveelt als het middel' om weerstand te bieden aan de cons Urn pti-e-coöpera- ties, staat buiten allen twijfelL Zoo zegt prof. A en gen ent: „De voor spelling is dan ook niet gewaagd, dat de middenstanders van de consumptie-coö peratie geen nadeel meer zullen onder vinden, als zij zelf.de coöperatie in prac- tijk brengen." En dr. Nouwens schrijft: „In d,en gezam en lijkten inkoopt vindt de middenstand het besjte wapen om aan de vijanden van zijn bestaan weerstand1 te bieden." Pottier, een voorstander van de consumptie-coöperatiefs, is er van overtuigd, dat de middenstand de leden van de consumptie-coöperatie's tot zich zal t rekken, als hij; zelif gaat coöpereeren» En „Ons Belang", het ongaan van.uw.- Eigen Hulp", verklaart in haar num mer van 15 Aug. 1903, dat E. H|. geen reden van bestaan meer zoiyi 'hebben, als de middenstanders zelf de coöperatie zou den toepassen. -Deze uitspraken zouden nog met tientallen, te vermeerderen zijn. iWiij zullen ons eCh.iter_ beperken, daar wij reeid& 'eenigen tijd geleden een arti kel over Middenstands-coöperatie heb ben geschreven. s Wij behoeven na dit alles, niet te zeg gen, dat wij het met het besluit van de afdeeling Leiden van „De Hanze", het besluit om 'het voorstel-'Haarlem niet te steunen, volkomen eens zijn. "V Algemeen belang en orde. Burgemeester Ter Laan is vol goeden moed. Hoewel „als sociaalrdemocraat be noemd", beseft .'hij, dat hij „aan het hoofd der gansche gemeente" komt te staan en als zoodanig het ajgemeen be lang heeft te dienen. Maar in een interview in het Volk gaf hij al aanstonds te kennen, dat Ijij „een andere opvatting heeft van het be grip „algemeen belang" dan het gros zijner burgerlijke ambtgenooten. Zij achten het algemeen belang jeeds vol doende' gediend, als de belangen der bezittende klasse alleszins behoorlijk zijn verzorgd, terwijl de arbeidersklasse met een minimum wordt afgescheept „Van den sociaal-democratischen bur gemeester mag uren echter verwachten^ dat hij binnen de grenzen der Rijks wetten, der gemeende-in and ën ien zijner bevoegdheden - in samenwerking met den gemeenteraad zich zal beijveren, om óók voor de arbeidersklasse tot stand te brengen wat zij voor haar welzijn en vooruitgang behoeft/' iGeen klein;beetje eigenwaan, nietwaar? „Het gros" der burgerlijke gemeente hoofden heeft op 't algemeen belang den goeden kijk niiet, maar K. ter Laan weet 'twel en zal dat nu eens toonen, natuurlijk o, welkom achterdeurtje ^binnen de grenzen der Rijkswetten, gemeenrtje^'dinan- ciën en bevoiegidhedeni". lW|e zullen eens opletten hoe dikwijls die grenzen de schuld zullen krijgen ais „het algemeen belang" niet rood genoieg gekleurd kan worden; Maar hoe moet 'tnu gaan bij stakin gen? vroeg de man van het Vollk aan den nieuwen burgervader. Nu, met het antwoord was deze gauw klaar: strikt onpartijdig houden^ 'niet provoceeren en slechts optreden om de onde te handhaven, want „ook de.sociaal democraat kan er niet naan verlangens dat het vuistrecht weer in eere komt. En wij zijn er allen van overtuigd, dat de economische strijd niet te winnen is- „met de wapenen der barbaren"." Er werd niet bijgevoegd of burge meester Ter Laan ook „een andere op vatting" van het 'begrip orde heeft dan „het gros zijner burgerlijke ambtsgenoo- ten", zoodat we te dien opzichte de practijik te Zaandam moeten afwachten. Behoort h.v» do vrijheid van arbeiden tot de orde of nietEn zal dus burge meester Ter Laan ëlni zgn. „onderkrui per" beschermen 6# niet? Voorts: zal de politie pas optreden na staikiiingsrelle tjes of behoort de spreuk „Voorkomen is beter dan genezen" ook tot de orde? Men ziet: vragen genoeg, waarop we nu het antwoord gaan afwachten. Vooralsnog bewonderen we den durf van den heer Ter Vrijmetselaarsgeheimen, Professor Bolland, neemt per inge zonden stuk in 't lib 1 d. tegenover den heer Janssen vfftt Raay niets' terug van wat hij in zijn brochure oMer djel vrijmetselarij schreef. Integendeel: hij versterkt zijn zienswijze nog met meer dere bron-aanwijzingen en citeert pmi als volgt het Kamerlid K. Ter Laan: „Het eenige, dat ik van de vrij metselaren met zekerheid gezien heb, •ris d;at hier en daar sómmige personen zijn benoemd, omdat vrijmetselaar waren, terwijl ze naar mijne ineening) niet altijd het meest geschikt bleken en dat sommige perspnen in hoop op zegen getracht hebben lid te worden, of ook wel geworden zijn, om er op die Wijze te komen". Dit is Wel een stukje om te ontfhouden, want een bevooroordeelde clericaal of zoo iets valt Zaandam'si J)ungiemeester niet te noemen. De heer Bolland verklaart, dat hjij tegenover de vrijmetselarij volkomen on partijdig staat. Er is }n 't M a con n i e k' Weekblad, wel geïnsinueerd, dat Zijh boek zou wezen „een uiting van per soonlijke gevoeligheid en gekwetste eiipjen,liefde", maar riks ontkent de,pro fessor den heer Janssen van Raay, ten slotte toevoegend Die vrijmetselarij'' „is miij pj'echts; een voorwerp van onderzoek gelijk' een ander, waaromtrent imten Slechts^ wa£ moeilijk het ware kan te weten ko>-> men en-.meer leert van deugnieten als Taxi! dan van brave en trouwe ge- hteimhloudpnde broeders. Dat het mij gelukt is, van de zaak meer te weten maakt u boost Het zij zoo. N,a^r ik vermoed* erkent gij echter jn Sfiltle, dat uit mijn boek, zooal's, het in §tierk vermeerderden tweeden druk is te be komen, ook voor uzelven iets i[sj te leeren". Natuurlijk verheugt het onh, dat ook eeris van andere dan kerkelijke zijde der vrijmetselarij het mom word,t afgetrok ken. De hpogie Sprongen van djt geheime gfenootstehap raken daardoor 'ten einde< 4 ALGEMEEN OVERZICHT. In Londensche diplomatieke kringen heeft men den indruk gekregen, dat Grie kenland door de nota der mogendheden van den Driebond in antwoord op bet Engelscbe voorstel inzake de eilanden-kwestie wel zal bevredigd zijn. Immers, in| -tie nota wordt iniet, zooals aanvankelijk ge vreesd wend, verlangd, ''dat S.amotbrakle iön Lemnos aan ihuin vroegere biezitters won den teruggeschonken. Intuisschen wordt eraan herinnerd, dat de drie TurksCh blijvende eilanden 'Im- bros, Tenedos en Castelilorizo reeds jn Januari <en Juni van het afjgeloopen jaar aan de gezanten-conferentie een verzot hebben geriicht 'oim bij Griejkienland te worden ingelijfd. De antwoord-nota van Italië bevat nog, naar men verzekert, bijzondere beloften betreffende een! levlentueele 'ontruimiing (der Egeïsche eilanden, waarbij echter als voorwaarde blijft, dat de bepalingen van den vrede van Lausanne werkelijk wor den ingevoerd» Vooral hiercwn Werd ook het 'feit, dat de antwoord-nota der Driebondmogend- he#den mu vers-chemen is en «elke langere vertraging vermeden werd, te Londen met vreugde begroet, omdat daar de toestand in Albanië als onzeker en zeer onbe stendig beschouwd werd. Er bestond wel eenig gevaar, dat hef nog eens tot een uitstel zou komen, daar Turkije, naar van doorgaans goed inge lichte zijde verzekerd werd, weinige da gen geleden nog een nota aan de Drie- bondmogen'dheden richtte, waarin ze haar verzocht met het zenden der antwoord nota te wachten. Dit geschiedde hierom, wijl Turkije van plan was, da heele eilanden-kwestie direct mét Athene te bespreken. Turkije zou'namelijk van Griekenland willen verkrijgen,, dat het Chios en Myfi- lene tegen de Dodecanesos omruilde. Een tweede kwestie, die dn) ónze dagen meer en meer de aandacht trekt, be treft de Troonbestijging in Albanië De „Tagl. Rundschau" beweert, uit goede bron vernomen, te hebben, dat keizer Wilhelm tijdens de besprekingen, die hij in den laatsten tijd herhaalde lijk met prins von Wied heeft gehad, deze op zeer nadrukkelijke wijze afgeraden heeft, zich aan 't „Albaneesch avontuur" te wagen. De keizer beeft zich ook tegen over andere persoon!ijkheden zeer zwart gallig uitgelaten over de troonsbestijging van den prins» De gebeurtenissen der laatste dagen in Albanië hebben de mee ning van den keizer en van de autori teiten in Berlijn aangaande de troonsbe stijging van den prins in Albanië nog pessimistischer gemaakt Tooh is men er in deze booge kringen van overtuigd, dat de jprins, ondanks de afradende adviezen van alle kenners der toestanden in Albanië toch het avontuur wagen wil, ondanks heb feit, dat hij weet daar ernstig gevaar te loopen. In Berlijnsche kringen is men er even eens van overtuigd, dat de prins en zijn familie zich in groot gevaar begeven, wijl het onbetwijfelbaar vast staat, dait een groot aantal Albaneestehe fanatici ron dlo op en, die in den mo ord op den prins een nationale heldendaad zouden zien. De prins heeft de waarschuwingen' van den keizer en andere-wjeteeenend'; raads lieden trachten te ontzenuwen met lerop te wijzen, dat hij ziteb geroepen voelt om in djt lanid, dat nog alle beschaving mist, als „cultuur-brenger" op te treden. 'Ook van zijn gemalin, die prinses, von'Schön- burg-Wialdenbuig, is bakenjd, dat zij vol geestdrift is over het plan en vurig ver- langt om het .beschavingswerk in Albanië te .beginnen. Het schijnt, dat koningin Elisabeth van Roemenië de jonge vorstin door deze levenstaak begeesterd heeft .Het lot van het vorstenpaar in ALbanië wordt indien geen onverwachte 'wending intreedt, in regeeringsilcr.iingen te Bierlijn als weinig rooskleurig 'beschouwd, zoo besluit het blad. Een Parijsch blad heeft een, enquete ingesteld naar de levensomstandigheden van de officieren en onderofficieren in de Oostelijke gar nizoensplaatsen. Na de aanneming van de wet op den 3-jarigen diensttijd, waar door het aantal troepen, zoo steiik .werd uitgebreid, hadden de huiseigenaren en leveranciers vna de garnizoenen hun prij zen opgedreven. Een tweede étappe op dien exploitatieweg is thans bereikt, nu de wet op de traktementsverhoofiing door het parlement is aangenomen. Te Toul bijv. zijn huren van 800 frs. gebracht op 120Ö frs.; maandpensiona van 100 op 120 frs.; gemeubileerde ka mers, waarvoor men vroeg-er 50 frs. be taalde, kosten nu 80 tot 90 frs. De ge huwde onderoiffiicieren, die 25 frs. toeslag krijgen, moeten vrypr een jiaar hokken van kamers- 45 frs. betalen. De militaire gouverneur van Toul, ge neraal Rémy, met wïen de redacteur een -onderhoud had, het zich zeer pessi mistisch 'uit. Onmiddellijk pa het bekend worden van de traktementsverhooging heeft men alles opgeslagen, constateerde hij. 'Het gevolg is, dat de .meeste offir- ckren zich behelpen in een klein pension. Reeds .in November heeft gene* aal Ré my *znij chefs op dezen toestand gew.e- zen. .'Met April komen nog vijftig offide ren t e Toul in garnizoen, voor wie een voudig geen woning, die zij betalen kun nen, t e krijgen lis. 'H|ij "heeft daarom aan gedrongen op het doen bouwen door de genie van offidersbarakken oj> het kazerneterrein. GEMENGD. De vulcanische uitbarstingen £n aardbevingen begonnen Donderdag avond weer even ernstig als tevoren. Er is ook een vloedgolf over het land ge komen. Een telegram uit Kumamoto meldlt, dat aan den Westkant van den vulcaan op Sakoerashima opnieuw een uitbars ting plaats greep. De vlammen sloegen aan alle kanten uit 'de helling en uit den top van deW berg. Er kwam1 een nieuwe vloedgolf over de stad en er deden zich opnieuw aardbevingen voor. Huizen en spoorwegen, wuden kilo meters ver in den omtrek vernield. Der tienduizend huizen zijn verwoest. Ze ventigduizend personen won den vermist. Bij den spoorwegovergang reëel gisteren morgen 10 uur de expresstrein Keulen Bierlijn óp een tramwagen. Vier personen werden gedood vijf zwaar en eenige licht gewond. Uit Boekarest wordt aan het Jour nal des Débats gemeld, dat 2000 werk lieden en beambten der Roemeenschq spoorwegen tot staking zijn overge gaan, als protest tegen het niet uitkee- ren der gewone gratificaties. Bij' Plymouth is een on'derze^ër verongelukt. Het ongeluk me' de onderzeeër had plaats tijdens de ma noeuvres met andere onderzeeërs ii. de baai van Cawsand, ongeveer 6 mijl van Plymouth. Na eenige wendingen te beb- byen uitgevoerd, merkte men op, dat de onderzeeër ontbrak. Aan boord zijn 12 manschappen en 1 luitenant ter zee. Op het verzoek om hulp, zijn dadelijk reddingvaartuigten maaride 'plaats van bet onheil vertrokken. Omtrent het Lot der bemanning is niets bekend. Nog wordt gemeld dat tot gisteren avond 8 ,uur, (alle pogingen óm''de onder zeeër te lichten zonder resultaat geble ven 2^ijin. Ofschoon .vaststaat, dat de be- mianninng van de onderzeeërs van deze klasse, 12 uur kunnen blijven leven; wanneer het schip onder water is heb ben de autoriteiten alle hoop verloren'. Eeix bericht tiit Rome meldt, dat de „OsservaTiore Romano" een circulaire ge publiceerd heeft, gericht aan alle pas toors van het diocees Rome, waarin mief alle kracht geprotesteerd wordt tegen „een on we Ivo egel ijken dans, van over de zee naar Europa gekomen". Deze dans, aldus de circulaire, is in hooge mate kwetsend voor het zedelijk heidsgevoel en is reeds door talrijke bis schoppen veroordeeld ten zelfs in pro- testantsch.e landen verboden, Gistenmorgen vroeg werdenl in Li- vorno tot groote ontsteltenis van de 'be woners twee heftige aardschokken waargenomen. Eenige oogenblikken ont stond een geweldige paniek, die -echter spoedig tot bedaren kwam. 'Het blijkt nader, dat de passagiers en de bemanning van de Cob e quid juist werden gered toen reeds de golven het schip begonnen stuk te slaan. De kustboot „W,estport" redde in deze 1 ten 72 menschen en de stoomboot ,,.i l L. Caan" 24 anjderen. De kapitein bleef met elf iman op het schip aahter. Hij hoopte, dat het na den storm nog vlot te krijgen zou zijn; wat echter al spo-c- dig tot de onmogelijkheden bleek te btehooren. Gisteravond verbreidde zich te Ber lijn het gerucht, als zou een per so o n s- wisseling voor de posten- van Rijks kanselier en. vain dei Staatssecretarisson van buitemlandsche zaken en vani koloh ni.ën aanstaande zijn. Ook werd gerept van de ziekte van den Rijkskanselier. Ter bevoegder plaatse .worden deze ge ruchten als verzinsels beschouwd. Het ;,Berl. Tageblatt" deelt uit parti culiere /bron mede, dat de Rijkskanselier eergisteren (Donderdag) des ochtends een vrij lang onderhoud met den keiizer te P|otsdam iheeft gehad. Na tot onder houd reed ;hij met den minister van oorlog en den Chef van 'het 'civiele kabinet van den [keizer pe* auto naar Berlijn terug, om daar onmiddeUijlk in liet Pruisische Huis van Afgevaardigden aan de discussiën deel te nemen. Het gerechtelijk onderzoek naar de Vo 11 u r n o-r amp heeft uitgewezen, dat het schip wegens den brand in de lading verlaten was. Kapitein en officieren treft geen blaam. Betreffende de staking in Zuid- Afrika valt weinig nieuiws te melden. Volgens de laatste telegrammen) heerscht er bijna overal rust, terwijl de sta king op verschillende plaatsen danig aan 't verloop en Is. De Koningin op school. Omtrent het bezoek, dat H. M. de Koningin Donderdag in Den Haag 'g&-

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1914 | | pagina 1