5e J^anrnir? Januari ion Antipapisme. BUITENLAND. No. 1285. Bureau OUDE SINGEL, 54, LEIDEN. Interc. Telefoon 935. Postbus 6. DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAQ, UITQEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Lelden 9 cent per week ƒ1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco per post /1.50 per kwarb 1. Afzonderlijke nummers JVfl cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 een! Zaterdag Dp \nVF.RTRN riFPRi|s h Inagt van 1—5 regels t 0.75, elke regel meer 15 cent ingezonden mededeelingen van I —5 regels 1 50. elke regel meer 30 cent. met gratis r>e-v inimmer Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte. <iiine Y1vi\ ent'Sn xevriajjde betrekkingen, huur en verhuur koop en verkoop geen handeis-adverrentiën) 1—5 regels 25 cent. iedere regel meer 5 cent; aangeboden betreKkuig'-n l —5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent. Dit nummer bestaat uit TWEE BLADEN en een GEÏLLUS TREERD ZONDAGSBLAD. Eenigen tijd geleden heeflt) schrijver djezies aan professor Eerdlmlansi op' een vergadering in de Riemonstraritfsfche kerk te Leiden, waarin 'deze sprak over hert wezen van het Rooms ch KalHhblicilsfme, een viertal Vragen igiesjEeld't naar aanlei ding van diens Vallsóhe besóhiuldügtingeri! tegen d° Roomsch-Kathol ieke Kerk. De vragen waren zoo1 gestel'dj, dia# de p'n> fesisjor óf d[eze afdoend imtaest beanlf- woordlen óf z!i|n beschuldigingen moest intrekken. iDie hooglleeraar deed edh&fer' noch het een noch het) an dier.... Die 'lezer weet, diajtf diezelfde profes sor nu candjdjaat i|s( gesteld' voor de Tweedie Kamler in Rotterdam III. Om zich bï| zijn kiezers in te lei dien heefi hij, zooals reed|si in h,et Idonlti door ons vermeld, daar Dinsdag! 1.1. een „politie ke" red,e gehouden, 't Is wel noodïg de kwalificatie „politieke" tusschen aan- h'alinigsteeltenisj te plaatsen, daar de rede eigenlijk' andiers nietst was dan een aan eenschakeling van be^chiul dlgin gen1 tegfen Jik clerical isme, al|S| zijnde kleingeestig, lm veiidlraagizaia|m,5 ophitsend; tot onder linge krakeel en, gebrekkig aan waardiee- iiit .,1 van and'erer imiöenihjg, jen voil iingeno- ■t, -iiheid met zich zelve. Na die „politieke^ rede veroorloofden wij' ons c? te Klerken, d;a# iemand aM 'professor Eerdjni'ans, die in het „poli tieke" leven alleen naaim1 heeft gemaakt door tijm ophitsende redevoeringen te gen de katholieken, allerminst het recht heeft d,e clericale partijen Van ophitsing te beschuldigend,ajf haj toch niet de afgewezen unian is om te klagen over gebrek' aan waardering bij de kerkelijke partijendat hij niemand, mag beschul digen van oinv er draaigza amh eixl, hiij, die ben er meest lundameiifeele rechten van do Katholieken s'ch|end|t, het recht oim beoorded'di te worden volgens de waar heid. Prof. Eerdimians toch beoordeeld de Kstholidkcu volgens onware gegevens,, >c s 1 digfc Ihien .op de mee'sfc grievende piijjnüijike wijize zonder sehijin of schar v.i'w Van hiew'ijs, D|it "toonden wij aan uv-or ee'n herinnering aan drie van e'.: vKr Vragen, die wif in Leidien heb-' l.-ni gesteld, en waarop professor Eerjd)- rr; :tn; het antwoord schuldig bleef, ter- vviji hij toch zijn beschuldigingen bleef Lan'dihaVen. En wat antwoordde ons nu professor Eerdinans? .Hjij begon met te verklap ren, d;ai de an'Evooird'en, die h'ij in Lei den l eeft gegeven opi Idje drie Vragen, omgekeerd! in idle Room&che pers/ waren •weergegeven. Spreker wilde echter nog .Vel wider eens op Ide 'dtrie vragen Van dien deblaC. ingaan, in ld'© hooipi, d,a/t( Zijh antwoord nu weer niet verkeerd! in de Katholieke pers zal koimien. Luid! ge juich steeg er op na deze veroorloof ons het woord dooddoenereen ge juich, dat waarschijnlijk alig een Zijde lings cbe ovatie wa>s! bedoelidi aan den voorzitter der vergadering, den hoofd-* redacteur van ide Nieuwe Ro>ft. Crt.'„ mr. G. G, v. d. Hoeven. Nu, professor, wij zullen dan nu uw mt woord weergeven volgens het' verslag van d,c Nieuwe RotJt Crt., toch geen •ai i i 'fch blad Hier volge d,an het ged;eelfe uit het verslag van .het Roittqrd.am'^phie liberale fü-gaan. iriiier volge dan dat gedeelte uit het zoo verklaart spreker dat hij te Leiden beweerd heeft, dat de leer over het ont- staan^vaa d,e Schrift in |sltrijd| is met de wetenschap', me# d.e tegenwoordige •\rerejdbe chouwing. Dan heeft hij be weerd, djat -de RoiOimsch-Ka/fchólieken uit d,eu aard der zaak het goddelijk boven het wereldlijl: gezag stellen, doch deze bewering 'mag d,e heer Wilmer niet uif- Ïeggleïi, als voud.en de Katholieken geen rb cd hebben voor de Koningin. Dioöh hij herhaalt bij de Katholieken koimt cc rat hef goddelijk gezag, de Roomi^bhj- 'KatWolieke parjtij is eers§: gehoorzaam heid. aan de bissjohoppen verschuldigd," In deze regels vat dusi Ide verslaggev/er yan oen vrijzinnig dagblad dus een man, die het möt 'die waarheid en de juistheid heel nauw neemif het ant woord! sarren opi de twee volgende, door ons gestelde vragen. lo. Op welke gronden kan professjbr Eerdunans beweren, dat hef Katholiek, geloof in strijid iisj imleft de wetenschap1 Kan hij één scherp omlijnd Katholiek1 dogma of geloofspunt opnoemen, dajt in tegenspraak iislim'eif die zekere resul- talfen van weiten schappelijke onderzoe kingen 2o. Hoe koimt professor EerdmanS aan zijn Ite Leiden oip eeni vergadering in de Remonstrantsche kerk uitgesproken beschuldiging, als zouden de Katholie- geen wereldlijk IgeZag erkennen1, dat nieft door de Katholieke kerk is geschonken? Erkennen zij dan niet het gezag zoowel van de Konilnigin als van den buingeimeesi- ter in 'het kleinste doirp^ ofschoon' geen van beiden hun waardigheid hebben ont vangen van de kerk En nu leze 'men het hierboven) saanf- gev?antwoord van den hoogleeraar! De eerste algemeene beschuldiging be wees hij Imet een andere al gemeend be schuldiging, die weer op hare beurt dient bewezen te worden, zoo*.,, het m«> gelijk ware. Toen wiij dam odk den hoogleeraar interrumpeerden met /de bemerking, dat wijl door zoo'n ali- gemeenheiid niet tevreden waren, ge^- steld, zeilde Ihiijl, dat bet z. i. een dwaasheid is om pp een openbare vergadering (dus voor vele niet-weten- isdhappelijk onderlegde imenscbem') een meer gepreciseerde bewijsvoering te gaan leveren, iWiaarop van onzen kant werd geantwoord, dat dan ook de be schuldiging niet op een openbare ver gadering moest worden geuit 1 Toen klopte de hamer' van den voorzitter, mir* Vu d|. Hoeven, die had toegestaan, dat wij bij ons debat herhaaldelijk, wer den igeimterrumpeerd door omhieb!bielij[ke, nietszeggende uitroepen, vooral door 'een paar „aufigeikiarte" dames, en nu op het uitdagende antwoord van den spreker slechts even' een enkele interruptie toe liet En nu het antwoord op de tweede vraag. Slaat dit op1 'de beschuldiging, dat de Katholieken geen wereldlijk gezag erkennen, tenzij dit is geschonken doo.r de Kerk? Wlij zien het verband tusschen de beschuldiging en het antwoord niet erg duidelijk ain! En, vervolgens, is het zoo verschrikkelijk, dat de Kathol ie kert het goddelijk, het geestelijk gezag hooi- ger stelleu dam het wereildiLijkieJa? Mjen dient dat dan aan te toornen wat moeilijk zal gaan; daar het wereldlijk gezag juist wordt gestut en geschraagd door de voorschriften^ die hét kerkelijk gezag den katholieken geeft! Zioo „bewees" ide professor zijn twee grievende beschuldigingen En n|u het antwoord, dat de verdraag zame professor gaf op de vraag, te bewijzen zijn be&chjulidigilng, dat er een geestelijke bij de TilbiurgsChle moord zaak (wij zeilden niet bij den moord) betrokken was, dile, toen hij! door den rechter (als getuige) werd gedagvaard, plotseling door zijn geestelijke overheid was verdonkeremaand. Lees. hier Woeir het antwoord van den professor, zooals de „N. R. Gt." het weergeeft; „En wat den Tilburgschen moord be treft, spreker heeft Wel gedacht, dat die op deze vergadering zou komen. (Gelach.) iHiöe is dit praatje in de wereld ge komen? Door een verslag van een Ver gadering te Amsterdam, waarin spreker optrad, zou de indruk gewekt zijn, als zou iemand aan de Tüburgsche moord schuldig zijn, die door de geestelijkheid was verplaatst. In een ingezonden stuk in de „N, *R. Crt." heeft spreker toen onmiddellijk getracht dien verkeerden in druk weg te nemen, ,H;ij heeft in dat stuk venklaard, dat h'ij de geestelijkheid niet had beschuldigd, dat hijl in die veigiade- ri'ng niet 'had gezegd, dat de geestelijk heid bij den Tilburgschen moord be trokken was. Nu zou men mogen aan nemen, dat die veilklaring van spreker zou zijln geaccepteerd; maar neen, een der woordvoerders in de Kamer heeft gedaan, alsof die verklaring door spr. niet gegeven was. En daartegen protes teert bij. (Applaus.) Naar aanleiding van dit antwoord merkt het „Huisgezin" terecht op: „Professor Eerdinans, de conoentratiie- candidaat in Rotterdam III, slfeept de Tilburgscbe moordzaak achter zich aan al9 een galeiiboief zijn kogeL In plaats van ronduit te erkennen, dat hij zijn mond voor|b'; gepraat heeft er is een manier van a m.e n d e h O' n o r a- b l' e doen, die geen fatsoenlijk mensch misstaat maakt bif zich, wanneer men hem thans over de zaak lastig valt, 'miet een Jantje-van-Leiideu van de zaak af, waarmee men zielfs b;jl een professor uiiit Leiden geen genoiegen kan nemen," Professor Eerdmaris houdt vol zijp be- sChjuldilging,! dat 'eeinl feestelijke, die^ hoe wel niet verdacht betrokken) te zijh bij den moord zelf, hij de moordzaak betrokken was, plotseling, toen het ge recht hem noodilg h?d, was verdonkere maand! En1 deze beschuldiging, grievend voor de Katholieke overheid, grievend, omdat deze wordt voorgesteld als han delend in het duister, en belemmerend een goede rechtspraak, houdt professor Eerdmans vol zonnder eeniilg bewijs. Een nobele houding, De lezer van 'het - bovenstaande oor- de ele, of we te veel zeiden door te beweren, dat de vrijzinnigheid in Rot terdam III met het stellen en steunen van dezen candidaat ten aanschouwe van 'heel Nederland ;uit haar programma heieft geschrapt de leuze van verdraagzaam^- heid, van eerbiediging van een anders godsdienstige overtuiging. IHaar candidaat toch, prof. JZordmans, is onverdraagzaam. de hoiogste mate, omdat hij de Katholiieken bieschuldigt, grievend beschuldigt, zbnlder zijln beschiul- djging te kunnen bewijlzcn. Het donkere Zuiden. Die igjëmieente 's-HcijtjogienboiSch zal in d,e nieuwe pensioe./gjg.ciing cok' ophe-1 mlen <J/e Ie|d|en van net Sjtiedielijk Orkest aldaar, id,ie worden 'beschouwd als1 (sjtfads- a,'mbtenarèn en dierhalve pensioen| zullen geniéten, ook wa(t bletreft hun wedjnwen en weezen beneden dte iaclrtffieln[ jaar. Is 4en Bosch niet Zoo'n gjemeenjfe itnj d|at idjonkere Zuidein, waar de beschaving 'en hef sociale inzicht] ten achter heqten te zijin? En was heftj niet evenzeer eehl gemeente in djezelfcle sombere sltireek Maastricht wa,ar ,al voor jahen een ambtenaarsverordieininigj isingevöerldi, wel ke men thans in verlidh(te Noorden ook aan 't invoeren is? 't Is goedj op- Idjengelijllce dingen af en toe eens (fe wijkenj w'ant dre bakerpraat over dat (djonkere Zuiden imoiétT*hu toch' feihdjelijk' eens Idje Wierelld ïuif. ALGEMEEN OVERZICHT. Koning Albert van België heeft bij ge legenheid van de Nieuwjaarsreceptie ten hove aan1, de kamerleden aangekondigd dat een wetsvoorstel zal worden inge- diind betreffende wijziginlgeni in de koloniale grondwet Van hetgeen hij bij het geven' van deze mededeeling verklaarde, valt het volgen de aan te stippen. De koning 'wees eroip, dat de wet gever inzake de Belgische politiek in Afrika van 'deze drie groote beginselen was uitgegaan, namelijk onthouding van interventie door liet moederland iu de financiëele aangelegenheden der kolo nie, scheiding tusschen de administratie ve functies en die der rechtspraak en centralisatie van de administratieve werkzaamheid in handen van den mi nister, die parlementair verantwoorde lijk is. De wet van 1908 was sinds vijf jaar loiyaat toegepast, Imlaar thans moet re kening gehouden met de practijk en| de werkelijkheid. 1 Zooals ik reeds herhaaldelijk ver klaard heb, zoo ging de koning in zijh rede voort, is het noodzakelijk, ter plaat se, in den Goo'ga-zelf, n!aar het voor beeld van' alle koloniseerenide lauden, ee'n regeering te vormen, die formeel van den Wetgever in het moederland eein uitvoereinde macht ontvangt. De sterk doorgevoerde voogdijschap^ die het moe derland thans op het plaatselijk bestuur doet drukken, kan niet blijven voortdu ren. Overal in het Afrikaansch gebied moet een autonoom en verantwoordelijk gezag gevestigd worden; onder de lei ding en de controle van het souvereine moederland. Door den Congo weer in bezit te ne men, zoo zeide hij verder, hebben wij verplichtingen op ons genomen, waaraan we ons niet kunnien onttrekken. In ver band daarmede sprak de koning over d'e finantiëele compensaties, eni deed hij een opwekking hoorèn tot het steunen van den arbeid in het belang der kolo nie, terwijl hij! hulde bracht aan degenen/, die het koloniaal gebied van een' bar- baarsCh land gem'aakt hebben tot een land dat geheel openstaat voor den vooruitgang en waar imen'schetijkè lief dadigheid, en het apostolaat van den godsdienst, het licht der beschaving heb ben doen schitteren. De koning zeide een vast vertrouwen! te hebben in de toekomst van equato riaal Afrika, rijk aan onuitputbare bron nen, aan vruchtbare watering openstaan de voor elk initiatief en alle werkkracht. De hertogin van Bedford heeft in de „Times" een open brief gepubliceerd, waarin zij /protesteert tegen de ellendige behandeling, waaraan de portugeesche politieke gevangenen blootstaan* In den brief wordt verder aangekon digd, dat in het begin der volgenldle maand een iprotestmeeting tegen deze onrechtvaardige en wreede behandeling zal gehouden worden. Die „Times" schrijft naar aanleiding hietvan een artikel, waarin zij tegen de onrechtvaardige politiek van Portugal positie neemt. Het blad zegt niet te igeloioven, dat Ide massa der partij, welke Portugal regeert, 'de beteekienis van de- Izeji stap [(het houden eeher Im'eJefti'ng), zal beseffen. Die (massa denkt, zegt de „Ti mes", ongetwijfeld, dat Portugal, wijl ons verbond met dat land van| groot belang! is, zoowel voor ons als voor de republiek zelf, maar mag blijven' voortgaan 'met bet bedrijven van wreed- heden, zonder bevreesd te hoieven zijnf, dat het Ide publieke opinie in Engeland tegen zich opzet. Maar onder 'de leiders van genoemde partij en ónder de ledie|n der regeering, welke zij aan het rolelr houdt, moeten toCh mannen zijn met genoeg kennis van ons nationaal karak ter en van de geschiedenis van onze jongste politiek, om deze gevaarlijke il lusie niet te koesteren. Z|i] moeten weten, zooals iedereefrilj die ons /politiek leven bestudeert, weef; dat die publieke opinie de grootste van alle machten is in ons land een macht die, wanneer ze eenlmaal met kracht in beweging is gezet, door geen rege ring en geen partij kan woorden weer staan* Ook inoeteinl zij weten, dart niets zoo licht geschikt is olm' die macht in krachtige beweging te zetten dan ver halen van onderdrukking en onmensche- lijke wreedheid, zooals die uit Portu gal sinds de oprichting der republiek Voortduren'd tot ons züjrn gekomen. Wiij verlangen ernstig, dat de banden ven vriendschap1, die ons binden, mogen blijven! bestaan in het belang van beide naties. Maar juist olm die reden geVe mien acht, dat er geen reden gegeven wordt tot agitatie in Engeland, die ge makkelijk de hartelijke verstandhouding tusschen de twee staten en volken zou kunnen doen verminderen." De heeren te Lissabon kunnien de- Zen wenk ter harte nemenl. De [Russische friflnis'terraad geeft ;d)e voll- gen de opgave van berichten, welker pu blicatie in de pers op groind van de spionnagewet van 8 Juli 1912 is verboden. Berichten over voorgenomen en in te voeren Ver anderingen 'fin de bezetting Van leger en vloot, de vorming van een nieuw militair kader, alsmede veranderingen yan het materiaal voor den bouw van oorlogs schepen, de reparatie van oorlogssche pen, de hoeveelheid 'munitie en andere voorraden in geval van oorlóg, de krijgs Vaardigheid, de beteekenis van vestingefn en oorlogshavens enz. in geval van oor- logg nieuwe uitbreidingen! of opheffing van bestaande versterkingen!, troepenima- noeuvres, schietoefeningen! 'der vloot, hleit verloop en de resultaten der proefmor bilisaties voor 'leger en Vloot, het ver loop der manoeuvres en proefmobilisa^ ties in de grensgebieden de oproiepilng van reservisten met Verlof, het niet ont slaan van uitgediende militairen!, de troepenverplaatsing aan de grens cn de samentrekking van handels- en oorlogs schepen. De opgave wordt den 30sten Januari 1914 van kracht. Die rebellen in Mexico zijn woedend vechténde het nieuwe jaar ingegaan 'en met succes! Na im 1913 nog even een trein met bondstroep'en op 170 kilometer ten zuid-oosten van Mexi co-City op de in ter-oceani sche lijm, die de hoofdstad met de kust verbindt!, door 'middel van' dynamiet in de lucht te hebben1 ïateri vliegen bijl welk/el moorddadige manfoeuvre slechts drie van de Vijftig soldaten $r het leven afbrach ten deden zij nóg een hevigen aanval oip Nuevo Laredo, waarbij zij' zelve 200 man hadden aan dooden; (dóch aan de bondstroepen zware verliezen toebrach ten, zoo dat vooral tengevolge van de madhiine-geweren 'mi gehleöl'e compag nie vernietigd werd. De regeering en de partijgenoot(enlvan Huerta hebben de bemanning van den pas aangekomen Japanschem kruiser „Idzumo" met des te mieer opgeschroef de geestdrift ontvangen; 'n|aarmate Zij' de Yankees haten Imet inlndgen, ingevretje|n haat. De komst van den bevelhebber en dieps staf te Mexico City en het bezoek van den „Izumo(" aan de meest belang rijke Mexicaan'sche Stille Zuidzee-ha- Ven's fculien (do.or Ide iHjujertistein' pinge twij fel d Wofdeni geëxploiteerd als een wlel- kome betooginigs-igelegenheid tëgieni de regeerinig te Washington. De Sipaanschie Koning heeft het be skuit tot ontbinding der Kamers geteekencL De Verkiieziin(gen Mlen jn b egin van Maart wo rd en gehouden en de nieuwe Kamers komen 30 Maart bijeen'. De ontbinding 'der Kam'ers is eenl ge volg van den strijd in /de coniservatieVe partij tusschen de volgelingen van Mau ra, den vroiegiereii partijleider, *die zich voiorshands heeft teruggetrokken en Tdie van1 Dato, den 'minister-president. De Mauristen verwijten de Datisten hun houding bij de jongste crisis, toen Maura terzijde geschoven is en de Da tisten dreigen (met oibthullimgen over de deloyale houding van Maura. „Verraders" scheldt Perea Bueno, hoogleeraar te Oviedo, de leden van Weit kabinet-Dia tol len pallardoj, Ide prefect vanl Barcelona, ontzegt hun het recht zich vertegenwoordigers der conservatieve partij te noemen. De „Epoca", het regeeringsprogram1, stelt Gallardo Verantwoordelijk voor het schrikbewind te Barcelona in 1909. Het kabinet heeft in verbanld met de scheuring in de conservatieve partij een beroep op de kiezers den eqnigen uit weg gevonden, vooral omdat het in den! Sienaat verre in de minderheid is. Of de verkiezingen gunstig voor Dato en de Zijnen zullenj uitvallen, is echter twijfelachtig, GEMENGD. In de Engelsche Katoein'-inldustrie dreigt weer een ernstige crisis uit te breken. De oorzaak hiervan is het ten einde loopen van de zoogenaamde „Brooklands agróment", waardoor voor twintig jaren de geschillen tus schen patroons en werkliedeni werden geregeld >em beipalingen 'vastgesteld om trent eventueel te houden besprekingen. Van een viertal vereenigingen, die de overeenkomst hadden gesloten, ni.T. één vereeniging van werkgevers en drie van werknemers, hebben er twee, behooren- de tot de laatste categorie, het .accootd opgezegd. Daardoor Wordt de overeen komst thans in haar geheel krachteloos gemaakt. In de betrokken kringen.vreest men, dat de gevolgen hiervan v,an| groot nadeel zullen zijn voor den toestand van orde en vrede in de katoenindustrie. Het Bulgaarsche ministerie heeft ontslag genomen. In diplóimatieke kringen te Sofia denkt m'enl dat Radosla- wof minister-president zal blijven en|dat 'Sjtamciof, de gezant te Parijs, als op|- volger van Gennadiëf mdinister' van bui- tenlandsche zaken wordt. i Een niiiepwe Russilsiohe zeem'iju* 1 egg er, die in Engeland gebouwd was, is op weg van Middlesbro naar Libau half elf bij Amager gestrand. De beman ning bestond uit zes Engelschen en een Russische officier. Allen begaven zich aan boord van een reddingboot, die ech ter omsloeg. Een Russisch officier en een machinist werden gered. De kapi tein en vier man verdronken. Vier lijkeW zijn reeds aan land gespoeld. ue nalatenschap van B e b e 1 be draagt, naar uit het daarop in Zwitser land betaalde successierecht blijkt,

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1914 | | pagina 1