""buitenland.
BINNENLAND.
5e Jaargang
No. 1276.
Bureau OUDE SINGEL, 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week
ƒ1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post 1.50 per kwarti
Afzonderlijke nummers 2Va cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent
Zaterdag
20
December
1013.
D^ \OVERTENTIEPR!JS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 cent
'e/.ouden inededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent. met gratis
b vijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geen handels-adverientiën) 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 15 regels 50 cent Iedere regöl meer 10 cent
Dit nummer bestaat uit DRIE
BLADEN en een GEÏLLUS
TREERD ZONDAGSBLAD.
Zeg u dat well
In Rotterdam III is de Concentratie
het nog niet erover eens, wie zij can-
didaat voor de Tweede Kamer zal stelten
til de zoo vlug verschenen vacature-
Las and er. v
Aan 't !H,'b ld. wordt geschreven:
„Tot dusver schijnt prof. Eerdmains
de meeste kans te hiebiben, hoewel
sommigen dit onder de tegenwoordige
omstandigheden een ietwat te provo
cate candiiidatuur schijnen te vind;~L"
Zeg u dat wel, men eer 1
,Een candMatuiur-Eerdmans zou een
zeer gedurfde uitdaging' zijn aan de
Katholieken, en daarmede aan de Coa
litie, om tegen dezen botten anti-papist
nu eens recht van leer te trekken.
,De concentratie ga evenwel haar gang,
indien zij de verdiensten (sic!) van prol
Eerdmans met een candidatuur meent
te moeten beloonen, Mocht (hij! onver
hoopt Diritte jim Bun de worden met
de heeren Lieftinck len Ter Spilt, nu,
dan zal hij ten Bonnenhove wel te woord
worden gestaan. i
We zijln voor .Zjijn Hooggeleerdie geensi-
zins beducht
V Het Zaandamsche proefkonijn
Het zal er van komen, dat de heer
K. ter Laan burgemeester van Zaandam
wordt Als men er naar vraagt, doet
hij zoo geheimzinnig, en gisteren is hi)
al op fc-ezoek geweest bij den Commis
saris der Koningin jn Noord-Holland,
Dlit zijn van die gewisse teekenen.
Bij de 'benoeming van dezein socialist
.tot het ambt van burgervader zai het
voor de eerste maal wezen, dat in oins
land „een -roode" Wordt geplaatst aan
het hoofd eener ©enigszins beduidende
gemeente. Er schijliirt ook ai eens een
socialistische burgervader in een kleine
plaats geweest te zijn, maar dilt geval
trok bovendien hierom niet de aandacht,
wijll in deze gemeente geen roode meer
derheid in den Raad zat en tie beno-e-
ming dus blijkbaar geen verband hield
met de gezindheid van de bevolking 'of
Laar Jicofd. 't Zai een benoeming ge-
Weesf zijn, waarbij louter de beroemde
geschiktheid en bekwaamheid den door
slag gaven.
Bij den heer Jer Laan 'is dit theeï
andersZaandam jis tegenwoordig
tot een Aantal' kiezers er v.-.yy anders
over gaan denken rood „getint en
nu moet er een roode burgervader ko-
men, die te» ,s bekwaam m gesdilikt is.
Nu, in den afgevaardigde voor Den
'Haag I zijin deze eigenschappen o. ii.
wel vereenigd. H,ij| js een waschechte
S, D]. A. P.-man, terwijl hij als raadslid
der gemeente 'sGravenhage steeds toon
de goed op de hoogte te wezen 'miet
alles wat het huishouden eener ge
meente betreft Voeg daarbij! zijn stalen
ijver en groote werkkracht eenijgie
jaren geleden behaalde ihijl nog ©en acte,
we meen en voor middelbaar taal, waar
toe hij zidh te midden zijner overige
bezigheden (had voorbereid en we
meen en te mogen zeggen, dat burge
meester Ter Laan geen kwaad figuur
zai maken als zoodanig.
Een andere vraag jis, of we Zaandam
zullen kunnen gelukwenschien met het
feit, dat het bestuur der gemeente nu
geheel in [handen komt van socialisten,
die nu eens de handen vrijf (Jiebben. [We
vreezen voor het -evenwicht in de finan
ciën, die gewichtige factor voor iedere
gemeenschap,- vooral waar deze ervoor
moet zorgen de elementen, waaruit de
dubbeltjes komen, niet af te sfooten.
Zaandam zal in dit opzicht een te leer
zamer voorbeeld wezen naarmate het zelf
meer voor de les opdokt,
Wai verder ook van belang is: ho>e
zai de socialist Ter Laan het maken
als drager van het gezag? 't Is Du ijls,
voor wien het N, O. G. niet eerbiedig
genoeg was, al naar 't hoofd gestegen.
Zijn oudere partijgenoot S's echter be
daarder, denkt beter na en wordt niet
licht grof. Ter 'Laan is 'bovendien
Wot voor de St. D|. A. R in deze een
kansje is vasthoudend in Ihooge mate,
zoodat hij aan zijn beginselen zal trouw
blijven zoolang hij kan. Indien hij een
afvalligs ais Viviarti of Briand mocht
worden, nu, dan houdt geen. enkele
socialist het uit
Zaandam doet alzoo wel stevig dienst
als proefkonijin: het wordt ingeënt met
een belangrijke dosis socialisme^ en nu
zien wat er yan "komt
*m* Daar gaan wel
Levendig herinneren we ons, hoe nog
niet zoo lang geleden de Tweede Kam'er
in den groioten strijd alles opi haren en
snaren placht te zetten omi toch maar
vóór Kerstmis klaar te komen.
AanVankelijk werd er opi 't laatst in
vlersnel-d tempo gewerkt, zoodat een lan
ge eind-agenda nog wonderbaarlijk! vlug
onder den hamer door was.
Toen dit middel te zwak wter'dj om-dat
de vloed Van onderwerpen en woordfen
steeds zwol, kwam1 er een geest van' of
fervaardigheid bve;r de lédjen en zagen
b.V. alle s-preklers over een1 en hetzelfde
onderw-erp' van' het woord af. Zoo
werd' eens de heele afdeelinlg landbouw
bij eenvoudigen hamerslag goedgekeurd
qn aangenomen.
"Op den duur was dat natuurlijk niet
nol te houden, want im-en mag niet blij1-
v'end' sommigen belangen Verwaarlöozen,
Omdat over die van anderen Zoo lang
gesproken wordt.
Toen verzon men er iets anders! opi:
speciaTe debatten, zooala oVer het ma
rine personeel, over de toestanden bij
post en telegrafie of over 'de exploita
tie van spoorwegen;, werden 'tor Januari
Verschoven, mits -dan ook de rest der
begrootingen: werd afgewerkt. Ben paar
jaar 'ging -dat goéd, unlet diege eénle uit
zondering, dat de kamer eens na die
rustdagen moesf t-eragkbmcU louter om
te stemmen over een Wes.t-Indische be-
grootin'g, waarover te kwader uur stem
ming was gevraagd .juist toenl het quor
jruimi niet meer aanwezig Was.
Maar nu gaat het'zoo ook niet lanfge'r
'mleer, hoefwel intussehen het reglement
Van orde al cell's is herzien en tijdsbe
palingen werden getroffen, voor den be-
handelingsduur der verschillende hoofd
stukken en voor de lengte der redevoe
ringen.
We zijn Wu zooVer, dat zonder protest
heele hoofdstukken maar Januari zijn
Verschoven, wat tevens medebrengt, 'dat
'die dan een extra beurt krijgen want 'de
tijd is er immers voor disponibel.
Administratief is. dit natuurlijk niet ïV
orde, maar wijl de 'Eerste Kamer toch'
gewoon is de begroo'tingen pas, in 't
nieuwe 'jaar af te doen, is *'t zoo erg
niet: er wordt op gerekend,. Wiel dreigt
ec.hfur het Hcogerlhiuis op tib© manier
steed's later 'klaar te kom©»::, 'v.-irf fieJsdi
zooveel mogelijk moet voorkom-en.
v Er is intussehen ©en groofer bezwaar:
jmst de eerste mammon des jaar-S' zijn
zoo bij uitstek geschikt omi ©ens flink
Wat wetgevenden arbeid, af te doen en
dat wordt in gevaar -gebracht door het
steeds verder uitpuilen der begroetingen.
Dilt moge een 'nieuwi kabinet nog rikt
zoo gevoelen, zoodrla er Veel im -staat va,n
wijzen is, wordt" zulk een begrootings-
discussie in Januari een hïnd:erpaal.
Gelukkig daarom1 dat er weer een
nieuwe herziening Van het 'Relgflem'ent
v|an Orde aanhangig rs en weldra zal
wonden goedgekeurd. De tot "dlusVierre
aalngebrachtte wijzigfngien hebben wel
niet veel tof inperking dier 'djpbiattbn uit
gewerkt, maar eindelijk zal dfe ham-er
toch wel vjoldoen'die zelfkennis hebben
verworven om juiste maatregelen' te kun
nen- tre^m.
Wie .en zien.
Een der belangrijkste, zoo- niet 'die
'belangrijkste, kwestie, dié pit den Balkan
oorlog is voorgekomen-, is die der
Aegeïsche eilanden
TJians (heeft Engeland haar ter hand ge
nomen. De regeerilnig] heeft bij het 'over
handigen van haar desbetreffend voorstel
aan de mogendheden gezegd, dat daarbij
niet de 'bedoeling, heeft voorgezeten
nieuwe vraagstukken in verband m-et de
resultaten van de jongste Balkan-confe
rentie pp te werpen. De bedoeling is
alleen, aan de regeeriimgen, die pp de
gezantenbijeenkomst vertegenwoordigd
waren, voor inwilliging vatbare voor
stellen te do-en inzake leen onpartij|dige
en spoedige oplo-ssing der nog 'niet af
gewikkelde vraagstukken, die tot wrijf-
vingen en verdere moeilijkheden zouden
aanleiding kunnen geven, wamn-der zij
onopgelost bleven.
Thans wordt voorgesteld, dat 'Grieken-
land negen van. de elü eilanden, die 'het
tijdens de Balkan-oor ogen b-ezetN heeft,
behouden zal Turk-je krijgt "de twee
eilanden, 'die vlak voor de Diardan-ellen
liggen, ui Imbos en Tenedos, terug; len
eveneens krijgt Turkije van Italië al d<e
door dit land in den Italiaansch-Turk-
schen oorlog bezette lailanden weerom.
]D|ii voorstel moet, haar uit Londen
gemeld wordt, ten dorl hebben om Grie
kenland de noodzakelijk gewo-rd-en ont
ruiming yan Zuid-Albanië te vergemak
kelijken, Reeds jn Augustus hadden de
mogendheden van de Tripte Entente
voorgesteld, dat 'Griekenland heit nog ge
zette gedeelte Van Albanjilë zou ontrui
men zoodra de kwestie der A-egei'schie
eilanden opgelost was. Ook de riota,
waarbij Engeland zijn standpunt aan de
mogendheden .uiteenzette, sdhijlnt deze
beide kwesties van elkander afhankelijk
gemaakt te hebben.
Volgens berichten lis het Engels dh©
voorstel te Parijs met blijdschap ont
vangen, wellicht omdat Griekenland er
goed afkomt En wat italiiië en Oosten^
rijk betreft, te Londen gelooft' men, dat
de gedane voorstellen Sm hoofdzaak over
eenkomen met het standpunt, 'hetwelk
te dezer zake steeds door beide mogend-
heden is ingenomen.
In de Italiaansche Kamer Jjeeft de
minister van buitenlands ch© zaken o.a,
verklaard., dat, Wat de eilanden 'jim de
Aegeïsche Zee bletrett, het verdrag 'van
Lausanne moet gehandhaafd worden, d,
w, z. dat de territortale status quo en
net huidige even-wicht, voor de ,hand-
haviing waarvan-, een kradhtig Turkije
noodiiig is, moet blijVen bestaan. Het
verdrag van Lausanne bepaalt, dat Italië
de eilanden aan Turkije wel teruggeven
zal, wanneer -er geen TufksChle militairen
meer dim Lybië zullen zlijfn, wat thans
het geval moet zijn. Zal Italië nu oök
woord houden? We hebben reeds ge
zien, dat het Engelsche voorstel in
hoofdzaak overeenkomt met [het door
Italië ingenomen standpunt
IDle eilanden-kwestie is mog riilet op
gelost
Er zijln nog rechters v,. i. të Straatsburg.
De luitenant Forstner
die, zooals onzen lezers bekend is, oor
zaak is geweest van al de b.urgerliijlk-
militaire incidenten, ,di.e in Zabern zijln
voorgevallen, is veroordeeld tot "43 dagen,
gevangenisstraf, v
!Biij de behandeling van de gebleurte-
iiilsru "- te Zabern in cl en Rijksdag had
de Rijkakanseliier erop gewezen, dat men
behoorde af te Wadhten de blehandeliing
der verschillende zaken voor den krijjg's-
raad, .Thans is .uitspraak gedaan in de
zaak van- den hoofdpersoon irn het drama
van den inog geen 20-jarigen luitenant,
die het heeft klaargespeeld Elzas-Lotha-
ringen, geheel Dlu-itsdhlaind, ja zelfs het
buitenland in hevige opwinding te
brengen door zijln optreden, dat mal' en
belachelijk zou zijn geweest, als hiet niet
door de plaats, waar het zidli afspeelde,
en de "bijkomende omstandigheden zoo
gevaarlijk moest 'worden geacht, als het
niet bijna had geleid tot een (ernstige
politieke crisis.
De scheldwoorden, waarmede luite
nant voin Forstner Te Zabern iin zijln ver
keer met Elzasser reorufcen gewend was
zich te bedienen, het berucht geworden
woord „Wackes", leidde reeds tot ©en
conflict tusschen iCiviele en militaire over
heid, tot geruchten van een aftreden van
den stadhouder van Elzas-Lothariingem.
En terwijl overall verontwaardiging
heersdhte over het onverantwoordelijk
optreden vanAiezen kwajongen, di|e onder
militair geleide chocolade ging koop-en
en eerder geschikt scheen voor den held
van een operette dan voor -een verdediger
van de militaire eer, ging jhet Jonge
memsch door met zijn daden van Waan
zin, sloeg en scho-ot er op los,' overall
waar hij meende spot te zien, onver
schillig met wien (hij te doen had.
Op die manier bereidde hij zijln eigen
val. Dat de dolleman een kreupelen
schoenmaker te "Dettweiier ernstig ver
wondde, heeft blijkbaar de deur dicht
gedaan. En zoo heeft de krijgsraad te
Straatsburg voldoening geschonken, niet
alleen aan de slachtoffers van het luit©-
nantje in den Elzas, maar ook aan de
openbare meening, -die h-et wilde doen
gelooven, dat er voor militaiiratt ander©
wetten zouden gelden dan voor gewone
burgers. Wegens onwettig gebruij^van
wapenen is het jongem-ensch Veroordeeld
tot 43 dagen gevangenisstraf, Dlit zal
hem allicht leeren nadenken .over wat
een militair wel en- wat hem niet ge
oorloofd is. Er blijlft natuurlijk de kans,
dat de keizerlijke genade dit vonnis ver
zacht, maar wij 'kunnen niet aannemen,
dat de keizer na al het voorgevallene
Ui-et het redht zijn gang zou laten gaan.
Zeker zal men het overall toejuichen,
dat de militaire rechtbank te Straats
burg door dit strenge vonnis zijln onpar
tijdigheid heeft bewezen.
Nog wordt bericht, dat luitenant Forst
ner aanstonds (hooger beroep heeft aan-
geteekend.
De „Köln, yolksztgt" maakt melding
van een Zeer
gewichtige overeenkomst
tusschen den Hu Stoel en den Italiaau-
sch'en Staat.
'Genoemd blad schrijft, dat er tusacjhen
b'ei-de Üchamon een overeenkomst ge
troffen- is, krachtens welke de beambten
en prelaten, welke iin dienst van het
Va-ticaan zijln, geen belasting] behoeven
te betalen. Voor dit "privilege zai sde
Italiaansche staat jaarlijjks een som van
60.-000 lires ontvangen.
In antwoord pp een des'betrefleSnde
vraag, verklaarde minister Alfonso Costa,
gisteren in de Portugeesche Kamer, dat
het hof van arbitrage te 's Gravenhage
een onderzoek zal' instellen aangaande
de eiischen, 'door "Frankrijk, Sipanje ien
Engeland gesteLd betreffende
De Kloostergoederen
welke de regeering zich krachtens
de >scheiidingswet heeft toegeëigend.
Wat betreft de -eiischen van Duitsdhe
onderdanen Duits cMand aanvaardt
geen arbitrage aan h.et hof ïn den Haag
verklaarde de 'minister, dait h'ij| gelen, ge
legenheid heeft gehad, zidh daarover met
de regeering van dit land te verstaan.
Die Fransche regeeringsmannen be
weren heel brutaal, dat
de Fransche Staatschool „neutraal"
is. Ofschoon iedereen natuurlijk: welbeter
weet, is het todh niet overbodig, weer
eens een paar sterk „sprekende staaltjes
te vermelden van godsdiensthaat, welke
in die scholen steeds sterker domineert.
Ze komen uit een onverdachte bron, uit
het tijdschrift „Instituteur Francais", dat
zich de „verdediging der Ieekenschoo.1"
tot taak stelt
E'en onderwijlzer roemde ter openlijk
op, dat hij systematisch werkt, om ieder
jaar h.et aantal eerste communicanten in
zijn Jclas steeds kleiner te maken. Eem
ander vond bij zijn leerlingen -een cate
chismus, Welke hij Ijet stuikscheurcn, om
de losse velletjes op een maar niet nader
te noemen plaats te doen gebruikein. Een
derde eindelijk bespotte voor zijn: klasse
op gruwelijke wijze datgene wat teen
katholiek het heiligst is.
En dan durft de regeering nog! geeste
lijken1 te doen vervolgen, die tegen zullk
een verderflijke opvoeding waars cli,uw en-
Trouwens, de geest yan dile staats
scholen spreekt ooik duidelijk uit 'de ver
kiezingen voor den departemientalen raad
der Fransche staalonderwijzers.
Die uitslag bewees, dat de syndicalis
tische ri'dhting steeds -meer veld wint.
Van de zeven candidate©, werden er zes
van die richting geko-zen. Diaags voor de
verkiezingen had de regleeriing aan deze
syndiaclisten een bijlzonder bewijs harer
welwillendheid gegeven, door alle straf
fen, welke aan sommige onderwijzers
wegens hiuin- (houding op- het revo-iutilon-
naire congres te Chambery door vroe
gere ministers waren opgelegd, kwijft te
schelden. i
Als men nu weet, dat de opvoeding
der Fransche jeugd voor een groot deel
is toevertrouwd £.an halve anarchisten,
kan men nagaan, hoe de regeerilng door
haar maatregelen die elementen nog] meer
versterkt
GEMENGD.
Donderdag heeft aartshertog Frans
Ferdinand, de Oostenrijlk-iH.ongaar-
sche troonopvolger, zijn 50sten verjaar
dag gevierd.
,Dla "dagbladen te Praag, met uit
zondering der socialistische, versidhijn-en
wegens de staking In zeer klein for
maat, twee pagina's en bevatten alle de
zelfde berichten,
Dit een schrijven van den Lon-
denscheu correspondent van da „TteL"
blijkt, dat de inenting t eg en d e kin
derpokken in Engeland allengs 'meer
bestrijding en mijnder toepassing vindt
Wel verplicht de Engelsche wet de
ouders, hun1 schoolgaande kinderen te
laten vaccineeren,- maar op grond van
gemoedsbezwaren daartegen kunnen de
politierechters vrijstelling van de Ver
plichting verkenen. En dat is in- de laat
ste jaren, begunstigd door de liberale
regeerilng, hand over hand toegenomen.
'Volgens het pas vers dienen jaarver
slag van den Local Government Board,
kwa-men in' 1903 op 948.400 geboorten
714.600 inentingen en 37u700 vrijstellin
gen voos'. Daarentegen verleden jaar op
872.800 geboorten ,459j.500 inentingen ien
276.000 vrijs tellingen. In 1903 stierven
91.700 kinderen ongevaccineerd ten in
1912 75o00Q. En het aantal vrijstellingen
van vaccinatie bedroeg het laatste jaar
ruim zevenmaal meer dan In het eerste
jaar.
De Londensche bankier sir Cassel
heeft een mi11 io-en mark aan die
stad Keulen geschonken ter ondersteu
ning van behoeftige vrouw-en en meisjes,
Uit Havre wordt bericht, dat zidh
thans ook de bij] de zeilvaart betrokken
havenarbeiders bij de staking hebben
aangesloten. De Fransche dokwerkers
hebben tot de matrozen, der Engelsdie
schepen een oproeping gerfdht, om de
stakingsbeweging door het weigeren- van
allen overladingsarbeid te steunen.
1 Parii's -i® ih de Rue Bieljgranld
fSïaainbou,w zijlhd Ir u i s i n g e s t oi r i
V'jftien werklieden werden onder de
puinhoopen bedolven.
Naar de laatste berichten melden, zoiW
den er geen dooden, bij het ongeluk te
betreuren zijln. ,Weli zijn -ech-ter velen ern
stig gekwetst
TT lD|e Perzische regeering lieeft be
richt ontvangen van een gro oit e r-evoi-
JuUonnaire beweging, welke in
Koereus tan is uitgebroken. De gouverneur
van1 Koerdistan ontving daarom van zijn
rqgeerimg bericht, deze bewegling met
alle machtsmiddelen- te onderdrukken. Hij
heeft zijn regeering getelegrafeerd, daar
toe niet in de gelegenheid te zijin.
Die priesters van Tehris hebben een
protesttelegram inaar Teheran gezonden,
waarin zij de regecring ojnmerkzaam ma
ken dat te Azerbijain de bladen de be
volking tot revolutie ophitsen. De pries
ters eischcn van de regeerilng de grond
wet te doen eerbiedigen en eventueel alle
mogelijke middelen te gebruiken om de
beweging te onderdrukken. Ook uit an
dere de el-en van Plerzi'ë komen veront
rustende berichten over revolutionnaare
bewegingen te Tehleran- binnen.
Mgr. Vuylsteko In do residentie.
De „Residentiebode" ge: ft ©enige bij
zonderheden over de audiëntie, welke
Z'. D. Hi. Mgr. Vuylsteke, apostolisch
vicaris van Curasao, gi stern ami del, ag bij
Hl. M. de Koningin in het ipaleis'aatt
het Noordelnde te 's-Oravdnhage beeft
gehad.
Wij ontleen-en hieraan het volgende:
Mgr. nam iijn intrek bij eeti famïlie-
lid' van pater ten Brink, pastoor van
,.La Playa op het eiland Aruba, terwijl
diens broeder, pater ten Brink uit Rot
terdam1 als Waarneimlend secretaris fun
geert ien Mgr. vergezelt.
Tegen kwart voor vieren begaf Z. D.
Hl zich per auto naar het pjaleis aan
het Noordeinde, waar H;i| door H. M.
de Koningin- in particuliere audiëntie zou
ontvangen- worden.
De bisschop was gekleed in het Do-
Winicaner habijt, in Witte toga inet zwar
ten m-antel. En op dat Witte kleed schit
terde het igouden bisschopskruis <e(n
daarnaast 'prijkte de ridderorde Van' d|ejn
Nederlandschen Leeuw.
Mgr. werd met de aan 'Zijn tang ver
schuldigde eerbewijzen ontvangen -en|aan
Hl M. de Koningin en1 aani Z. K. H.
'den Prins Voorgesteld door graaf Diu-
monceau.
De audiëntie duurde ruim een kwar
tier.
Na afloop van het bezoek ten H.ovte
genoten wij de eer :een onderhoud te
hebben met Mgr., Die ons allervriende
lijkst ontving en- on's verklaarde zeer in
genomen te zijn over de hartelijke en
minzame ontvangst, die Hem van de zij
de van het Vorstelijk Echtpaar was be
reid. Hi. H. Majesteiten onderhielden