„Leidsche Beelden".
BUITENLAND.
BINNENLAND.
5e Jaargang
No. 1264.
Bureau O IJ Si E SINGEL S4, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Lelden 9 cent per week
ƒ1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2Vfl cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent
De \DVERTEN flFPRIJS b^dnagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 cent
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent. inet gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advercentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit TWEE
BLADEN en een GEÏLLUS
TREERD ZONDAGSBLAD.
V Zabern.
,D|e motie van wantrouwen, welke de
Rijksdag met zoo verpletterende meer
derheid tegen [het Zabernsdhe beleid van
den Rijkskanselier richtte, moge „das
Militair" bij onze Oosterburen wat tot
ingetogenheid stemmen.
De onderdanige Wijze, waarop ginds
een burger zijn geuniformdelandgenooten,
bejegent, is voor ons iets ongekends,
Over de staaltjes, welke men daarover
hoort, slaat de Hollander gewoon zijn
handen van verbazing ineen.
Ten onzent wordt een militair op ge
lijken voet behandeld ais ieder ander
landgenoot; bevoorrechting van den
militairen stand kennen we mieit wat
ook hoogst verklaarbaar is, want een
burger, die voor de welvaart van zijn
land arbeidt, behoeft geenszins achter
te staan bij een ander, die er blijkens
zijn uniform voor vechten wiL Waarbij
nog komt, dat menige burger even goed
zal moeten vechten als een militair, wan
neer de nood aan den man komt.
Dergelijke nuchtere beschouwingen
houdt men er evenwel 'in Duitschland
niet op na, teenminste niet in militaire
kringen. Wie s Ilcondlngs rok draagt, be
schouwt zich daar ais een (hooger wezen,
waarvoor burgers eerbiedig uit den weg
be'hooren te gaan.
Dergelijke toestand kan natuurlijk
slechts berusten op madhit, geenszins op
recht Dat de Duiltsdher, die in politiek
loopt, zich ernaar schikt, spruit o. L
hieruit voort, dat ieder al eens in zijn
diensttijd van de bevoorrechte positie
heeft geprofiteerd en ze nu anderen ook
gunt mede omi des Jieveni vredes
wille, want gaandeweg is de militaire
borst verbazend hoog gezwollen.
Dat ook de onderdanigheid jegens
,,das Militair" haar grenzen heeft, is nu
intusschen duidelijk gebleken. Wlare het
na 't gebeurde te Zabern gebleven bij
de protesten in Elzas-Lotharingen, men
zou deze Kunnen toeschrijlven wat ook
wel geschied zou zijn. aan anti-Duit-
sche gezindheid.. 'Het welsprekende vo
tum van den Rijksdag 'heeft deze oogeni-
verblinding echter onmogelijk gemaakt:
algemeen ontwaakt verzet tegen het
XXXI.
Bibber-fotografie.
I,
Och ja, 'k ihad misschien evengoed,
en beter nog zelfs, als opschrift boven
dit bi os co op-s ermo en t je den tijtel„Le
vende (Beelden" kunnen neerpennen^
Maar „Leidsche Beelden" y,Levende
Beeldeii",.i. och, dat wordt zoo erg
„beelderig", vindt u ook niet?
Of 'k had het ,,'n Bioscoop-praatje"
kunnen noemen. I
Maar dat bracht ook al weer z'n be
zwaren. AlijUi vorig epistel was nL een
„herfstplaatje", en de trouwe lezers van
dit blad hebben er geregeld hun „week-
praatje"; om dan nu alweer met 'n
„bioscoop-praatje" te komen
Men voelt 't, nietwaar?
En men ziet, dat zelfs 'in titel al z'n
moeilijkheid kan meebrengen.
Intusschen 'n oplossing in het echt
Amsterdamsche volkswoordBibberfoto-
grafie, 'n woord, waarmede het hart van
's hoofdstads bevolking (kort en goed alle
mpgelijke biioscopische of kinematogra-
fische experimenten aanduidt
En 'tis meteen een goed gekozen Hol
lands ch woord ook, dat zeer goed 't
Fransche „bioscope" of „cinema" kan
vervangen. Minstens evengoed als dat
van den boer, die de „punaises" ini„duim-
spijikertjes" herdoopte.
Maar terzake.
Wje zouden 'tover de „Bib" hébben.
Over de bioscoop als volksvermaak»,
of als volksvergif? L
Of over het bioscoop-bedrijf?
IW(at eigenlijk over 'dit onderwerp te
schrijven, nietwaar, zander .vervelend te
worden, zonder te herhalen wat alreeds
gezegd en geschreven is> zoo vaak en
zooveel? |W|ant tegelijk met den vloed
hooghartige machtsmisbruik van „das
Militair",,
Zou te Don au eschitigen deze les vol
doende begrepen izijn
ALGEMEEN OVERZICHT.
Hoewel de vrede bp den
Balkan
geteekend is, blijft de toestand nog al
les behalve rooskleurig. Niet aieen zijn
de binnenlandsche toestanden imi die sta
ten ernstig door [partij-Verdeeldheden, de
groote Mogendheden kunnen bovendien
ook niet nalaten elkaar vliegen af te
vangen, en zoodoende nog meer ver
deeldheid te zaaien.
Volgens een bericht bit Constantino^
pel aan de Frankf Zei tun g, wordt in.
diplomatieke kringen aldaar met groot
te beslistheid verzekerd, 'dat de gezanten
der Mogendheden van de Triple En
tente in de laatste dagen besprekingen
hebben gehouden, waarin besloten werd
tot een gezamenlijk protest tegen de be
noeming van den Duitschen generaal Li-
man Von Sanders, tot bevelhebber van
het eerste Turksche legerkorps.
De gezanten kwamen tot dit besluit
door de overweging, dat zij onmogelijk
hun ambt konden waarnemen in een
hoofdsijad, waar de troepen door een
buitenlandsch generaal werden gecom^-
miandeerd.
Die Turksche minister van Oorlog be
antwoordde dit protest met de verkla
ring dat Von Banders niet [het bevel
krijgt over de versterkingen aan den
Bosporus en dé Darpan ellen.
De Porte wil daardoor de bezwaren
van belanghebbende mogendheden nop
pens de internationale kwestie der zeq-
engten uit den weg ruimen. Andere be
zwaren, als die dat de gezanten niet;
werkzaam' kunnen zijn in een stad waar
de troepen onder bevel staan van een
buitenlandsch generaal acht 'de Porte
van zooi weinig befeekenïs, dat er geen
reden is de benoeming van den Dditr
schen generaal ongedaan 'te maken of
eenige Wijziging in de opdracht der
Duitsche missie te brengen.
De finaneicele gevolgen van den ootj
log doen zich thans in Servië krachtig
vloeien, niet alleen wegens de directe
uitgaven, doch ook om de groote som|-
,men, welke voortaan ieder jaar moei
ten worden opgebracht voor rente van
de nieuwe leeningen, waartoe men thans
van bioscooptheaters en -inrichtingen
die alomme en overal tegelijk kwam op
zetten, verscheen een stapel lectuur over
dat onderwerp, als nooit te voren,
[Wiel mocht zich dit onderwerp in, 'de
aJgemeene belangstelling verheugen.
En als men de Pers de „koningin der
aarde" noemt, nu, dan'mag men itti onzen
tijd de bioscoop wel als hare trouwe
grootvizier betitelen.
1895.,,. De kin erna!
„Eurekai! Het is gevonden", schreef
men toen. „Het wondertoestell, dat door
projectie der b e eld j es-op-d e-f ilim s trook
een voorwerp ïln beweging! zóó voor het
oog kan tooveren, dat de toeschouwer
den indruk ontvangt van een werkelijke
beweging of handeling. ,,Hjlertoe zijn de
verschillende plhasen der beweging ,op
de 100 k 1000 M. lange celluloildstrook
gefotografeerd, en daar deze verschillende
phasen zoo snel mogelijk aahter èlkander
worden vertoond 15 tot '40 in eéne
seconde kan het oog de afzonderlijke
beelden niet meer als afzonderlijk pp
nemen en ondergaat men de illusie, de
voorgestelde zaak in beweging te zien."
Zoo schreef men toen.
En thans Nog geen twintig jaren later
Och, we behoeven er niet óver uit te
wijden, welk een vlucht deze „uitvinding
genomen heeft, welk een omvang 'het
bioscoop-bedrijf tot op heden vermoicjhlf
te omvatten»
'Sedert de gebroeders'A. en L. Lumilère
te Lyon dit wereldwonder uitvonden,
heeft men voortdurend en onophoudelijk
aan de vervolmaking daarvan gearbeid,
iVan alle ten dienste staande middelen
partij trekkend, door de kleuren-kiilnema-
tografie, door sprekende en „zingende
beelden, tracht men 'tverkregene steeds
hooger op te voeren»
Inderdaad, zij, die toen schreven: Het
theater der toekomst, hebben wel gelijk
gehad» De tónema heeft z'n veroverimgs-
is genoodzaakt. Het Voor 1913 geraamde
tekort bedraagt 35 "Wllioen frs., d. i.
meer djap een gierde van "de geraamde irn
komsten; waarbij c._n nog in aan wer
king moet worden enomen, dat in de
veroverdje streken reeds belastingen zijn
ingevoerd;.
Ook tal omu de financiën stelt de Griek-
scbe Minister van Jtrbfcie voor, het nog
altijd van kracht zijnde moratorium te
verlengen tot 15 Januari ld 14. Op dien
datum zal het dan in Oud-Griekenland
worden opgeheven; beslagleggingen en
executoriale verkoop?n, zullen echter
eerst na Paschen mogen plaats hebben.
Ook de beslissing over aanvragen tot
faillissement zullen herren deels tot na
Paschen worden uitgesteld,
In Nieuwl-Grieken 1 uid zal 'echter het
'moratorium toet enkele Wijzigingen nog
voor onbepaalden tijd blijven bestaan.
Over Koning Ferdinand Van Bulgarije
hebben geruchten ge toepen dat hij af
stand van den troon zou doen, ten be
hoeve van den kroonprins. De terugkeer
vtan den koning haar Sofia is het beste
bewijs, dat alle geruchten, over zijn af
danking rijn verspreid, niets dan ver
zinsels zijn.
De Gemeenteraadsverkiezingen heb
ben een meerderheid van 3/i voor de
Regeering opgeleverd, en de verkiezin
gen voor het Sobr,anje zuilen alle vei>
zinsels over revolutionaire intrigues in
Bulgarije ontzenuwen.
Uit deze heele campagne tegen Bul
garije, hoofdzakelijk gestookt door Rus
land, krijgt men den indruk, {djat de
pers van baatzuchtige en onwetendfe
kringen er; op luit i: wn Koning Ferdi
nand tegen zijn eigen wil en tegem den
wil van het volk, van den Bulgaarschen
troon afstand te laten doen. Hiet Bul-
gaarsche volk, dat zich rustig op zijn
bezigheden toelegt, heeft met de heele
beweging niets uit te staan.
Over het bezoek van den
Rijkskanselier te Donaueschingen
bij Keizer Wilhelm blijkt dat die Rijks
kanselier niet zal 'aftreden.
De Keizer heeft bepaald, dat het gar
nizoen bij Zabem voorloopig naar de
exercitieterreinen bij Hagenau zal wor
den verplaatst De afdoening der zaak
voor den krijgsraad zal bespoedigd
worden.
De troepenverplaatsing is blijkbaar
•een straf en als een over winning van "het
burgerlijk bestuur te beschouwen.
Het gisteren door ons Vermelde bd-
tochi gemaakt door gansch de wereld.
Niet alleen in de beschaafde landen der
vijf werelddeelenook in Siam, jn Indië,
Japan en andere exotische landen bloeit
een tierige tónema-industrie, 'n Indus
trie, zooals b»v. van de groote Parijsche
wereld-firma Pathié-frèires, die met een
kapitaal van vele millioenen, een leger
van arbeiders, en eigen opname-theaters
werkt Roman- en tooneeischrijvers van
naam werken in dienst der tópema. Ac
teurs en actrices van roem pi groote
bekendheid .(men denke qm Bouwmees
ter in ons land) wijden er hunne kradhten
en talenten aan»
De tónema »»b [En inog steeds, .nóg
steeds wordt dit wereldwonder 'hooger
opgevoerd.
Meldden de bladen voor kort nog niet,
dat Edison aan weer een nieuwe vinding
op 't gebied der „sprekende bioscoop
bezig was?
Ongelooflijk veel Js en wordt er nog
voortdurend geschreven over de tónema
in verband met de verschillende econo
mische en sociale vraagstukken van onzen
tijd, zoowel ter verdediging van de tó
nema als om de verschillende nadeelen
voor lichamelijke en geestesgezond-
hedd te betoogen»
En inderdaad, evenals zoovele, is ook
dit wonder der moderne techniek een
groot, een ernstig gevaar geworden, uiit
zedelijk oogpunt gezien.
Inderdaad jammer, maar 't was te
voorzien»
Immers, mén weet wat de „Geld-
mamimon" van zijne dienaren en ver
eerders vergt
En».,, de meeste film-fabrikanten en
bioscoop-directeuren zijn vóór aalles
zakenmenschen.
Men kent de zucht van 't groot-publiek
naar sensatieElke prikkel is welkom»
En zoo werd 't met de bioscoop, dat
men gerust van „gefilmde pornografie"
richt over de tusschenkomst van Konin
gin Wilhelmina en den Mexicaan schen
gezant wordt door dezen laatsteen tegen
gesproken.
De crisis in Mexico
blijft zooals die was. Maar de geldnood
der schatkist van Hiuerta is zoo
groot, dat de minister van Financiën
naar Parijs vertrokken üs met de op
dracht daar te trachten een leening te
sluiten. Gevechten hebben er ook nog
steeds plaats.
Blijkens een telegram uit Texas is er
bij Tula een gevecht geleverd, dat 24
uur heeft geduurd. Tula ligt op 40 mijl
van Victoria in het ipetroleumgebied van
den staat Tamaulipas. De regeerings^
troepen verloren 200 Srp&n- De verlie
zen der opstandelingen 'zijn onbekend
Over de
Kabinetscrisis in Frankrijk
is geen ander nieuiwst dan dat Ribot aan
den president is gaan verklaren, ,dat hij
onder de tegenwoordi|ge omstandigheden
de opdracht niet kon aanvaarden. HjeR-
op is aan Jean Dupuy die opdracht ge
geven en deze doet nu alle (mogelijke
moeite om te slagen.
Of het lukken zal?
GEMENGD.
De spoorwegstaking in
ZjuidC-Wales is tot een einde gekomen
na een vergadering, die vier uren duuit
de, tusschen de Vertegenwoordigers der
Maatschappijj en haar personeel.
Men schat thans de (S c h a d ie,
door den brand in Kelly Mansion verj-
oorzaokf, op bijna 60,000 pond ster,;
ling. Op dé pick van het gebeurde vond
men literatuur der suffragettes.
Te Peterburg is het water dicht
met ijs bedekt De Newa is (neer dan
zes voet reeds gestegen. Eenige laag
gelegen deelen der stad zijn gebedll
overstroomd. Het reddingweric is in
vollen gang.
Op de zes plaatsen in Oeralsk,
waar de pest heerscht, rijln op! den
eersten December 41 'lieden aan die riek
te gestorven.
Gisterenmorgen had te Humbeek
in België de begrafenis plaats van
een socialist
De rouwstoet werd voorafgegaan door
eene roode vlag.
De pastoor, de 'Zeereerw. heer De
Greef, deed de 'socialisten opmerken dat
hij de roode Vlag niet kon volgen en hij
keerde naar huis terug.
kan gaan spreiken.
Naast de sensatie- kwam overal de
ware schand-film ziidh presenteeren, zoo
wel op crimineel als sexueel gebied.
Dien kant 'ging 't moderne bioscoop
bedrijf uit
En nóg, al gaat de wet hier en daar
bij 't allerergste wat ingrijpen.
Beziet slechts wait de moderne bio-
theaters op (hunne pragramma's bieden.
Dikwijls zijn de titels der voor te stellen
nummers al welsprekend genoeg»
En uit de programma's, die, |n huur
verkrijgbaar gesteld, van stad tot stad
gaan, zien we, dat overal In hoofdzaak
op de lagere instincten vanieen uitgaand
publiek wordt gespeculeerd» En toiCh
wordt met groote letters' aangekondigd
„Wjij zullen belangwekkend, vermakelijk
en opvoedend zijn"»
Nu zijn grof zedelóotze scènes op den
film nog piet de ergste. Die zijn voor
een groot publiek-deei gelukkig nog[ ge
noeg afstootend» Of ze rden 'door
middel van de wet geweerd.
'tls zoo waar, wat dr. Hellw|g
iemand, die van de werking der kinema-
vertooningen een levensstudie maakt
zegt: „Het is niet zoozeer grove onzede
lijkheid als wel pikanterieën van alle
soort, welke het [hoofdbestanddeel der
sexueele schandaal-films uitmaakt en
waartegen ook de censor meestal krach
teloos staat"
Inderdaad. i
En zoo blijft tegenover dien zondvloed
van kwaad, als de moderne bioscoop
nog steeds biedt, geen beter en ingrij
pender bestrijding dan de positieve: de
oprichting van werkelijk goede tónema-
theaters. i j
Zooals, om 'n ,paar bekende te noer
men, en lliet ver van honk te gaan,
de „Witte Bioscoop" te Amsterdam en
de „Innocentia-Bioscoop" im de handels
stad, in Rotterdam,
Dit geval werd druk door de socia
listen besproken en gisterenavond rond
half zes kwam een hunner zekere Van
den Abeele, 35 jaar, met een revolver
gewapend naar de Ipastorie.
Hij loste een schot op den piastoor
en een op diens dienstbode. Bieiden wed
den getroffen.
De wonden rijn ongevaarlijk.
Toen hij rijn misdrijf had volbracht
ging Van den Abeele zich bij de politie
Van Laken gevangen [geven.
Hij is ter beschikking van den prof-
cureur des konings gesteld.
(„H. v. A.")
Koninklijke Besluiten.
Bij Kon» besluit zijn b'enoemd: in d,e
prov» Zuid-Holland: tot dijkgraaf van
den polder Charlois A. Jungerius te
Rotterdam; tot gezworene van de Ge
combineerde Krabben- ,en Gfaspolders A.
Bioogerd te Rozenburg;
is O» Haitsema Muiier benoemd tot
burgemeester der gemeente Stoten (Er»):
F» R. Br u ijst en tot burgemeester der ge
meente Stein; i
is benoemd tot ïeeraar aan de Rijks
He B. S- te Gouda D- G. Noordijk,
met toekenniing van gelijktijdig eervol
ontslag als Ïeeraar aan de Rijks H» B. S.
te-"Veen dam.
Een merkwaardige rede.
De overzichtschrijver van de „Msbd,"
zegt over de rede van oud-minister Loeff,
gisteren in de Kamer gehouden:
„Heden vergastte de heer Loeff de
Kamer op een rede van de hoogste keur,
waarnaar vriend en tegenstander iiri ge
spannen aandacht [heeft geluisterd» Keurig
en waardig in hare argumenten, schoon
en subtiel vaak in zegswijize, helder en
klaar in gevolgelijikheid, Hemmend van
betoogkracht, als een machtige tang Was
deze rede. In 'hare helderheid vormde
ze wel een merkwaardig contrast met
die andere rede van den eersten raing,
die de heer Troelstra deze wéék ge
houden [heeft, waarin achter schoonsier
de logica vaak bedenkelijk zoek ging» In
hare klemmende betoogkracht was zij
zóó sterk, dat voor en na politieke tegen
standers in haren ban bleken gevangen»"
Maar ook de linksdhe bladen zijn vol
lof over die rede, waarin toch een scjherpei
veroordeeling wordt Uitgesproken over
de houding van dit Kabinet» Zop scjhrijft
het „'Handelsbk:
En met eenzelfde doel zijn ip onze
stad de bioscoop-voorstellingen in het
Volksbond-gebouw begonnen.
Zoo zijn we, na onze afdwaling in het
gebied der kinenja, toch weer 'in onze
stad beland. 'Maar niet zonder doel zijn
we afgedwaald en hebben we een en
ander hier even gememoreerd.
Ora twee voorname redenen.
iTen eerste hebbien we in onze veste
het Centraal Bureau der K» A., dat
in het laatst van 't vorige jaar éen spe
ciale afdeeling voor de bestrijding van
het bioscoopgevaar stichtte, 'met een
film-centrale, welke thans reeds 60.000
M. film in eigendom heeft, ,en beschikt
over een honderd serie's lichtbeelden.
Eene inrichting, waarvan heel 'het land
kan profiteeren.
En ten tweede hebben we eveneens
in onze veste een bios coop-theater, dat
vrijuittot film-serie verwerkte Zola-
romans, voor jong en oud, rijp en groen*
vertoon en durft -
En films, waarop voornoemd Woord
van df. Albert Heliwig ten volle van
toepassing is.
Kreeg men vroeger al' eens „De Kjroieg"
van Zola op deze manier aanschouwelijk
voorgesteld, in de afgetoopen week ging
er avond aan avond „Germinal" van
denzelfdein FransChen vuilschrijver.
Ziet, om Leiden's Katholieken nog
eens weer er op te wjjizen, dat men,
van welken rang of stand ook, zeker
medewerkt aan de bestrijding van het
bioscoopgevaar, door nooit en 'nimmer
zulke theaters te bezodken, ook al wordt
er eens 'm keer iets beters vertoond. Ein
om een lans te breken voor onzie „witte
bioscoop", de „Bioscoop Royal" aan het
Rapenburg, waar we meermalen werke
lijk goede (kunst-films zagen geven.
Daarom dit stukje „Bibberfotografiê".
De „Germinal"-opvoeringen gaven ons
er een gereede aanleiding; toe. KBE&
