1®
"buitenland!
BINNENLAND.
Uit Stad en Omgeving.
Leiden in 1811.
5e Jaargang
No. 1249.
$e Ecicbdie (SouAo/nt
OUDE SINGEL S4, LEIDEN,
latere. Telefoon 931». Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT EIKEN DAQ, UITQEZONDERD ZON- EN FEESTDAOEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en bet GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Lelden 9 cent per week
Lip per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, f 1.30 per kwartaal. Franco
per post /1.50- per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 273 cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Dinsdag
November
1913.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 cent
mgezonden mededeelingen van 15 regels f 1.50, elke regel meer 30 cent. met gratis
cwijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertantiëngevraagde betrekkingen; hnur en verhuur, koop en verkoop
(geen handels-advertentlën) 1—5 regels 25 cent, Iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 15 regels 50 cent, Iedere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit
TWEE bladen.
Morgen verschijnt „De Leidsche
Courant" niet, daar in Leiden de
herdenking van Neerland's Onaf
hankelijkheid gevierd wordl, en dan
in dagbladdrukkerijen niet gewerkt
wordt.
DE DIRECTIE.
algemeen overzicht.
Die crisis in
Mexico
wordt steeds ernstiger. Een beriehtge-t
ver van de Frankfurter-Zeitilïig" maakt
wel is waar welding van een mooi iplan,
doch het ziet er niet naar uit, dat dit
plan vooreerst zal verwezenlijkt worden.
Volgens dit plan, 'dat zoowel door de"
Vercenigde Staten als door Mexico
schijnt te zijn aangenomen, zullen de ge
beurtenissen het volgende Verloop heb
ben:
1. Het zal noch tot een interventie
der Vereenigde Staten, noch tot een blok
kade komen.
2. IV Vereenigde Staten trekken voor
eerst hun protest tegen de samenkomst
der niemvgékozen kamer in.
3. De kamer zal, tenminste voorïoo-
pig, zitting houden en dadelijk, een
nieuwe presidenisverkièzinH uitschrijven.
4. President Huerta zal aftreden en
opperbevelhebber van het Noordelijk le
ger worden. Hiji zal de operaties te
gen de opstandelingen 'leiden, voor zooi
ver deze na het aftreden van Huerta, die
wapens niet willen neerleggen.
5. Indien Huerta ;na zes maanden de
finitief tot president Zof», (gekozen wor
den, zoo' zullen 'de Vereenigdfe Staten
daar niets tegen inbrengen.
Die correspondent (djeeit [tevens Inog mie-
de, dat de zaakgelastigde der Vereenig
de jSfaten hem1 woordelijk' zeidie„Ik
ben thans zoo hoopvol als nooit tevo
ren/' !-
Die hoopvolle verwachting van den
zaakgelastigde zal wel wat verzwakt
worden door de onlusten, waarvan de
laatste telegrammen melding maken.
Zoo Izfijn b.v. de Kabylen in het 'gebied,
gelegen tusschen de eilanden Haluoenas,
Penon en iDelagoentra (zeer (omrustjig. Dis
teren hebben zjij voortdurend op die ei
landen en opi het stoo'm'schip, dat in
in de wateren ervan kruiste, geschoten.
De kruiser Estramadura heeft de ten
tendorpen der Kabylen, die tot het val
len van den avoind het vuren voortzetten,
beschoten.
Volgens een ander telegram1 zijh tij
dens een verkenning Waar de stelling
Axa de Spanjaarden in een hinderlaag
gevallen, bja een scherp gevecht zijn de
Marokkanen op de vlucht geslagen. Die
Spanjaarden hebben 3 diooden en 4 ge
wonden.
En zoo zijn er nog zeer veel) andere
dergelijke 'berichten.
v Volgens een bericht in de bladen, dat
wij1 echter onder alle voorbehoud rne-
dedeelen, zou djoor de regeeringen van
de V. Staten en van Mexico aan den
Paus verzocht zijn als scheidsrechter op
te treden, en zou Z. Hj. in dit verzoek
hebben bewilligd.
GEMENGD.
Van de 37 vacante zetels voor het
Po.rtugee sch. e parlement zijn 34 ver
overd door can did aten, behooreiide tot
de regeeringspartijl en door democraten,
Naar het verluidt, aldus weet het
Brusselsche ,,N|. v. d. Dp* te vertellen,
zouden de geza'm'e 1 ij k e sch u 1 'de ft>
van prinses Louise 17 'millioen
francs bedragen. Zop tenminste is het
cijfer opgegeven door Ide schuldeischers.
Doch 'die 'so|m: zoudenIer 8i/2 (millipeni-
ongewettigde schulden zijln, .te weten:
Schneemaii, ómillioen; Imhofen, 1 mil
lioen; Rauch, 500.000 fr.Wieitzer,
500.000 fr.Schreiner, 500.000 fr.
Er 'zou 25 pet. onmiddellijk kunnen
'i tbetaal'd worden, en men zou de niet
betwiste schulden aanstonds^ vereffenen,
Het overige der schulden zou voorbe
houden worden tot er een samenkomst
van de schuldeischers plaats grijpt, of,
s-'-oi toen niet to,t een accoord geraakt,
tot de Belgische rechtbank het bedrag
van de te betalen som vaststelt'.
Wat er dan nog beschikbaar blijft, zal
naar de andere schuldeischers gaan, zoo-
dat er hoop 'bestaat, dat de gewettigde
schulden zullen gedekt worden, dank
aau de| 5 (jn'illioen, door de Belgische re:
geering ter beschikking van de prinses
gesteld.
Te Parijs heeft een stationsbe-
am'bte van het Gare de Lyon een aantal
aan ig et e eken de brieven uit Ita
lië en zuidelijk Frankrijk naar Engeland!
verzanden gestolen. De diefstal werjd
later ontdekt, doch toen toen den man
wilde aanhouden had hij reeds gemerkt,
dat Imen hem! oipi het spoor was en tal
van brieven, een f 50.000 aan bankno
ten inhoudend, verbrand.
Koninklijke Besluiten.
!B|ij Kon. besluit js F. J. Hemminga
benoemd tot burgemeester te iWjannieper-
veen; tot 'burgemeester te Dieurne c. a.
K. Laan; te Ruurlo E. O. Scholten; te
Cothen en Langebroek jWJ. F. van Beeck
Calk o en.
Voor de verplichte "Winkelsluiting.
In een druk bezochte vergadering, uit
geschreven door de R. K. Middenstands-
vereeniging, de afd. Amsterdam van dei?
Ned. R" K. Bond van Handels-, Kantoor-
en Winkelbedienden!, en de Niederl. Ver-
eeniging van Chr. Handelis- en Kantoon-
bedienden, hebben gisteren 'een drietal
voorstel tot intrekking van de verorde
ning op de verplichte winkelsluiting. Aiile
drie de sprekers zetten de voordeellen,
die de winkelsluiting zoowel voor de
patroons alis voor de bedienden had cup-
geleverd, uiteen.
iHerhaaldelijk werden de sprekers door
de talrijke aanwezige leden van de Am-
sterdamsche Winkeliersveneeniging iini de
rede gevallen, en tijdens het debat werd
de vergadering zoo rumoerig', dat de
voorzitter herhaaldelijk dreigde te sluiten.
De leden der Wjinkeliersvereeniiging Wer
den echter steeds luidruchtiger, zoodat
ten slotte de voorzitter zich genoodzaakt
zag pnder heftig tumult de vergadering
op te heffen.
Espero Katolika.
;Men schrijft ons:
Z. D. (H|. Mgr. ;W|. van de Ven, bis
schop van 5s (Bosch, heeft benoemd tot
directeur van de uitgaven der internatio
nale, naamlooze vennootschap „Espero
Katolika" (waarvan de zetel i9 gevestigd
te Schijn del) den Wleleerw. heer Lamb.
Poel'l, kapelaan te Tilburg.
Ook is benoemd tot president-commis
saris dierzelfde vennootschap door het
hoofdbestuur der I. Rs, U. E- de heer
Paul Schendeler teMariaheide, biJVeghiel
Zoo staat het kleine Nederland in de
Katholieke Esperanto-be weging weer
vooraan.
De K. S. A. in het bisdom Haarlem.
JH,et Diocesaan Comité voor de K. S. A.
in het Bisdom Haarlem (hield Zondag te
Amsterdam onder voorzitterschap van
mr. E. F,. F. X, van den 'Rogaeirt een
vergadering.
Bij de bestuursverkiezing werd mr.
P. J. M. Aallberse als bestuurslid her
kozen. Tot nieuw bestuurslid werd ge
kozen de heer N. Dekker uit Spierdijk.
Als penningmeester zal voortaan fun-
geeren de heer J. H. Visser.
jAls punten van behandeling 'voor de
wint er campagne werden aangegeven; die
invaladiiteits- en ouderdomsverzelcering en
staatspensioen. Gevraagd zal worden, of
ook de kwestie der katholieke spaar-
instellingen in bespreking kan worden
genomen.
Inj 1914 zal voor het eerst de algemeen©
vergadering worden gehouden en wel) op
den dag van het tienjarig bestaan der
K. S- A. Deze vergadering zal, na goed
keuring van h-et Dioork Episcopaat, plaats
hebben fe Utrecht op '8 Jan. a.s. In het
Aartsbisdom Utrecht zal het volgende
jaar een Katholieke Sociale Wjeek wor
den georganiseerd.
Die geestelijke adviseur Van het Dio
cesaan Comité, rector P. ^troomer, gaf
eenige besprekingen over plaatselijke
keuze en drankbestrijding. ;Wlaar nu deze
twee zaken samengaan, daar zou het in
de toekomst niet zijn buitengesloten', dait,
behalve voor de drankbestrijding, ook de
plaatselijke keuze zou worden toegepast
bij de bepaling van bijv. het aanta.1
schouwburgen in een gemeente. Rector
Stroomer zeide, dat de plaatselijke co
mité's kunnen beslissen, maar gaf den
raad met eenige omzichtigheid, zoo' zacht
mogelijk uitgedruk:, te werk te gaan.
Aangedrongen wordt hier op de totstand
koming van een regeling van za'ken in
een of andere gemeente, welke geleid
wordt door een volksstemming. Dieze zal
al of niet gevolg hebben bij de regeering,
•maar met uitschakeling van de plaatse
lijke besturen. Diit is. aldus rector Stroo
mer, niet zonder bedenking en een stapje
misschien op een. weg, welke later ge
vaarlijk zou kunnen blijken. Dien plaatse
lijke comité's werd daarom- aangeraden
groote voorzichtigheid te betrachten.
Het besluit werd genomen, om, "bij
wijze van proef, de volgende vergadering
niet op 'Zondag kte houden.
Aanbeveling Hooge Raad.
,D|e (Hooge Raad der Nederlanden heeft
de volgende lijst tan aanbeveling van
zes candidaten aan de Tweede Kamer
der Staten-Generaal: ingezonden, teneinde
daarop te kunnen acht slaan bij het ma
ken der nominatie voor de vacature van
een raadsheersplaat:, ontstaan door het
overlijden van mr. „j Ji. van 'Goor, raads
heer in dien Ra-ad v i
1. jhr. mr. R. Frith, raadsheer'in het
gerechtshof te 's Gravenhage;
.2 mr. 'Hj. C. Dresséthuys, secretaris
generaal bij het der. 'riement van justitie;
3. mr. dr. L. F. 'isser, vice-president
van de arroncL-reo hank te Rotterdam;
-"U ihf. 'J7 Kbste'^; noogleeiaar in de
faculteit der rechtsgeleerdheid aan de
rijksuniversiteit te Groningen en rechter-
plaats.vervanger 'in de arrond.-reohtbank
te Groningen;
5. mr. dr. C'. Jw Schepel, vice-presi
dent van de arrond.-rechtbank teUtreOht;
6. jhr. mr. O. A. U. MiChiels van
Kessenich, advocaat en procureur, rech-
ter-plaatsvervanger in de arrend-recht
bank te Roermond.
KORTE KRONIEK.
Rotterdam heeft gisteren op schit
terende wijze liet onaflhankelijkheidsfeest
gevierd, optocht, voorstellende de intocht
van Prins [Wjiliem I, illuminatie, vuur
werk enz. De drukte was enorm.
LEIDEN, 18, November.
„Door eeuwen, trotsch op roem' en
[heil' in 's Lands historie,
„Door bittere ervaring, duur voor
[ramp en schand' gekocht,
„Heeft de Almagt zelf beslist,
[dat Neêriands blo-ei en groei
„Voor eeuwig aan 't bezit van
[Nassau is verknocht'
Feith.
Leiden iai 1813.
De slag bij Leipzig, 16—18 October
1813, had Napoleon's 'lot beslist. Die ma
re van dezen nederlaag bereikte Leiden
den 3e November en de bevolking gaf
haar blijdschap vrij onomwonden te ken
nen. Den lOen November liep men voor
het (raadhuis te hoop; en de gendarmes len
douaniers werden plotseling teruggeroe
pen," kwamen den 16eni nog èens in de
stad terug en verdwenen den 17en voor
goed. Den 18en November was de om-
Wenteling feitelijk reeds .tot stand ge-
komten, de maire Heldewier had aan die
Heeren 'Jhr. Anth. Oustaaf Baron van
Boetselaar, Mr. Wi. P. Kluit, Mr. Johan
Gael en Mr. G. A. M. van Bommel ver
zocht hem (hun medewerking 'te verke
nen, nu hij bij het zich terugtrekken der
Franschen, als regeeringspersoon vrijwel
alleen stond. Een publicatie werd afge
kondigd waarbij genoemde 'Heeren zich
vertoonden tmtet de ,Oranjekokarde op die
borst.
Den 19en November werden door
Jacob Pronck 'twee wagens met Scheve-
ningers naar Leiden gezonden onder
zijn zoon die totede oorzaak waren dat
de beweging dusdanig in beteektenis en
kracht 'toenam1 dat ide regeering zwichtte
voor de verzoeken der burgerij, met de
allersterkste aandrang en onder bedrei-/
ging van storing der rust geuit en be
sloot de veel (geliefde Oranjevlag op den
toren 'te plaatsen wat die zelfde dag des
middags om' 4 uur dan ook geschiedde.
Den 22e November werd de Proclama
tie van de 'aanvaarding van het voorloo-
pig bestuur door Van der Duyn van
Maasdam' en G. K;. van Hogendorp ont
vangen, den Volgenden dag werd de mai
re Heldewier als zoodanig ontslagen en
Jhr. A. G. Baron van Boetselaar tot pre
sident en Mr. P. A. 'du Pui tot secreta-ï
ris deljf 'stad benoemd.
Den 20en November kwam de blijde
tijding dat de 'prins te S.cheveningen was
geland, den volgend'en dag werd deze
kom'st per publicatie aan de burgers be
kend gemaakt en door de stad het raad
huis en do-or verschillende burgers!
's avonds hun Woningen verlicht.
'Het opperbestuur werd door den;
Prins bij; Proclamatie gedagteekend den
2en December (de dag der intrede bin
nen Amsterdam) aanvaard. Kort daarop
werd de geboortedag van -den Erfprins
op den 6en December „allerluisterrijkst"
gevierd, door het spelen der klokken,
het steeken van de trompet en de m/tih
ziek der burgerwacht (schutterij).
's Avonds werd wte^r gëJllumineerd,
„iedereen wedijverde, zijn verknochtheid
aan den dag te leggen", den 7en Decem
ber 'maakte de stadsregeering zijn op
wachting bij Z. R. H. en deze werd
den 9en door Leiden tot Souverein Vorst
uitgeroepen onder het luiden der klok
ken en het paradeeren der burgerwacht
Een exemplaar der proclamatie, op satijn
gedrukt, werd den vorst bij zijn „In
tocht" op '21 (December overhandigd, d'at
was dan ook „de gelukkige dag" voor
Leiden. .Het mocht toen 'tgenoegen sma
ken Z~ K- Tl. AXTllem', Frederik Prince,
van Oranje en Naussau de souverein e
Vorst en Hoogst des zelfs Doorluchtiger!
zoon Willem, Carel, Frederik, erfprins
van Orianje en (Nass:au binnen haar mureni
te ontvangen. Een „zeer schoon Corps
Eerewagt" te ipaard was Z. K- H'. een
eindweegs tegemoet getrokken en wel
dra werd door een estafette te 12 u.30
de komst van den Vorst bericht. Dade
lijk werden 21 kanonschoten op 'de wal
bij de W|itte (Poort gedaan, aldaar uit zijln
koets getreden zijnde werd aan den ge-
eerbiedigden souverein m'et een aan
spraak van den Heer Mr. Wl P. Kluit
liid der provisioneele regeering de sleu
tels der stad op een rood fluweelen kus
sen aangeboden, dit met „'de gewoine
minzaamheid door Z. K- H. beantwoord!
zijnde, plaatsten zich de „Hooge Per
sonen" ^n (liet jopen rijtuig'door den (Heer
Schaep, lid der vroedschap aangeboden
en rpet 4 'paarden 'bespaninèn en werïï nu
een stoet uit de ter begroeting aanwezi
ge personen geformeerd met de eere-
wacht en de (muziek der burgerwacht,
weikp nu langs het Noordeinde met sta-
tigen tred de stad binnentrok onder 't
ljossen van 't kanon en het luiden der
klokken en het spelen van het carillon.
Onder aanhoudend vreugdegejuich be
gaf de trein 'zich naar het raadhuis waar
door Z. K- H. audiëntie werd verleend
Hierna werd d|Oor Z. K. en Doorl'. 'Hoog
heid, een tocht dpor de stad gedaan,
door eerewachten te paard en te voet en
de stadsboden vergezeld. H,et verhielde
stadsgedeelte, 'door de ramp in 1807,
werd bezichtigd alwaar de gewapende
burgerwacht paradeerde. Na wedferpm op
het raadhuis teruggekomen te zijln. ver
eerde de Vorst en gevolg het „dejeuner-
dinatoir", 'dat in de vroedschapskamer
was aangericht met hun tegenwoor
digheid en |om' 7 uur vertrok de hooge
Gast, na bezichtiging der illuminatie.
t Deze voor Leidensch burgerij zoo
heuglijke dag werd Idoor zacht weer ver
aangenaamd „een 16 n bes chij f e 1 ijk e me
nigte" was van alle zijde tezam'en ge
vloeid. Eindelijk was voor Leiden „het
oogenblik daargekomen, dat aan alle on
zekerheid een einde maakte, de stormen
der omwenteling waren voorbij1. De
groote gebeurtenis was voleindigd, Ne
land vrij en Willem' de Eerste Souverei-
ne Vorst van dat vrije Nederland.
10-XI-H3. v. d. L.
Het volgende geschrift is in dje veste
Leideni verspreiclmloge iedjer diie het
aangaat, de wenkten ter harte netoleïi.
PURLICATIEi
;Dje Provisioneele Regeiering der Stad)
Leyiden, het aangenaam Jberigt ontv(an-i
gen hebbende, djat Zijne Kouinglijkei
Hoogheid d;en Heere Princei van Oranje
en Nassau, onze geliefde Souverein, op
Woensdag d,ten 19 Noivemiber,
deze Stad met Hoogisfdjeszelfs Itegien-
w/OiOirdligheidl zal gelieven te vereeren1,
heeft goedgevond;en djaarv(an bij dezen
aan dq goede Burgerij kennis, te geven.
(D|e Regeering is te wel overtujgld1,
Van ide ,goed:q geziridheid der Burgers
en Ingezetenen, dan dat het moedig zou-
dq zij;n dezelve aan te moieidjigqn, om'*
d,oor gepaste vreugd.ebedirijv)ten, dezen
zoo heug el ijken dag te veraangenamen.
iDian veimits de goede orde op den-
zelven moet worden gehandhaafd, en al-
lq ongelukken, zooveel mogelijk, voor
gekomen, zoo zal des im'orgena svan A 2
uren geheel het Npondeind.spleüi van de
Prbviin,ciale-Brug tot aan de Rembrand-
straat, alwaar Zijnq K o n i n g 1 ij k e
Hooghield zal ontvangen worden, we
derzijds geheel bezet zijn1. Voetgangers
zullen, zich zorgvuldig mo.eteii wachten
Van niet door de Gewapende Munschap-
pqn, Eerewachten of door ,d[e Hoeren
.Studenten, welke zich medje tolt d,e re-
c.qptie van Zrjpe K O1 m:i n 'g 1 ij k e H o og-
hqid gratieuselijik hebben gteoffereerd,
op eenige wijze idoor te dringen of die-
zelve in liet waaraemjen van hunne func
tion te verhinderen.
Gok zullen in deze passagie niet wor
den toegelaten eenige Tafels, Wjagjens,
Stallqn, of andere Krauicn, waarmede
men ter verkoopi voorstaat, maar dezelve
door de Dienaars ider Justitie en Politic
worden geweerd
Overigens wordt aan een iegelijk d]e
vrijheid gelaten, des Ayonda de voor
gevels van hunne Huizen van .6 tot 12
uren te lllumlneeren. Doch verbiedt dje
Regeering voornoemd wel uitdrukkelijk1,
gedurende den d,ag en 'avond het schie
ten langs de straten, en het afsftfekeju
vah Vuurwerken, van welken aart dezel-
Vq zouden mogen wezen, 't welk tot
wanordq en |omigelukken laanleidln'gi Zou!d,e
kunnen geven: en worden de Dienaars
dier Justitie en Politie igelajsf: de 'hand
aan deze te 'houden en de overtreders
tq verVplgen.
Aldus gedaan, en gearresteerd bij de
PrpVisionele Regeering der Stad Ley-
dqn, opj den 17 November 1913.
A. G. VAN BOET SELA ER,
President.
iEn ten zeiven dage alom verspreid
i LB|ij miij
r a, id|u 'p|u;I,
1 iSecretaris.
Het landelijk Loontarief voor de
Typografen.
VainWqge de vier typografen-vfereeni-
gingen hier. ter stede, do Alg., d© Kadi,
dq Christ. boindv en dje Rond van plaat
selijke vereenigingein, was gisteravond
in Idje zaal van dten NtedL R. K. Volksbond
ieen vergaderinlg beleigdj ter bespreking
Van het Landelijk Loontarief, d(e collec
tieve arbeidsovfereqnkbmlst, te sluïjten tfus'-
schqn Iden Nedjerl. ;Bbin[d v(ain: boekdrukke
rijen en de werklieden organisaties'.
Du voorzitter van het looncomijté hier
ter sjede, de 'heer J. v. Sitralen, opende
d!q bijeenkomst >en sprak zijn vreugd)©
uit over de zeer talrijke opkomst. Spr.
wtees op het mislukken van de loonactie
in 'het vorig jaar (hijer ter stede en weet
die dieels aam de houding van .sommige
groote patroons, doch grootemdeels' aan
de houding van dq gezellen zelf. Mocht
qr geeni landelijk Contract to|f stand) kop'
mqn ,d,at er dan tenminste een plaat
selijke actie te Leiden worde gevoerd,
aldus spreker.
Als eerste spreker trad op d(ej heer
V)aUi H a s s e 1 bestuurslid van dien Bond
van1 plaatselijke vereeniginigqn. ,Spr. be
gon met een voorbeeld aan te hale'n,
waaruit blijkt Ide groote inVlobd) die de
organisaties op de regeling] van het ar
beidsloon kunnen uitoefenen. Als wij
neit bereiken, wat wij bereiken willen,
als wij op verzet stuiten -bij grootte pa-
troons, dan is dit dikwijls te wijten
aan de slaafsche houding der arbeiders.
Vervolgens ging spr. over tot 'de be
spreking van het Landelijk loon-contract,
er op wijdend dat men tolet optimisme
haar de verwerkelijking van d,it doel,
moet streven. Dit comjtractl waarborgt
,o.m. een arbeidstijd; van 57 uur in de
week, 4 Vrije dagen en uitbetaling op
christelijke "feestdagen. Ook zal, als djt
contract wordt doorgevoerd, op ver
scheidene drukkerijen in Leiden (htet loon
verhoogd worden. Voor minstens zes
tiende van het personeel zal het
minimum-loon van een volslagen gezel
(hier ter stede f 13.60) moeten worden
