s
Middenstands-coöperatie.
BUITENLAND.
BINNENLAND.
Uit Stad en Omgeving.
5e Jaargang
No. 1241.
Oiaresaaa OUDE S2NJOBIL 54, L? EB ID EN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
)IT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAQ, UITQEZONDERD ZON- EN FEESTDAOEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week
1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
ter post 1-50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2Vs cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent
Zaterdag
November
1013.
De ADVERTENTIEPRIJS Bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 cent
'"gezonden mededeelingen van 15 regels 1.50, elke regel meer 30 cent. met gratis
ewijsnummer. Bi] contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine AdvertentiSngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geen handels-advertentlën) 1—5 regels 25 cent, Iedere regel meer 5 centaangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit DRIE
BLADEN en een GEÏLLUS
TREERD ZONDAGSBLAD.
Gelukkig komt er onder onze Middten-
tanders iets wat lijkt op een kentering
er ideeen wij- mogen ons nog slechts
eer zwak uitdrukken over Cooperar
e in eigen kring.
W-ij noemen dit verschijnsel ,,'geluk-
g", omdat de Middenstanders zeker
iet hun heil zullen vinden in klagen
n zuchten, maar daarentegen naar
eer veler meening althans zeker w el
i de Coöperatie. Al wie den Midtdien-
tand een goed hart toedraagt!, zal cfaar-
m elke poging om te komen tot Midden-
tandscooperatie ten zeerste toejuichen,
.1 elke gelegenheid om jiaar een lans
oor te breken met beide handen aan
rijpen.
W,ij willen dezen keer eens de eenvou-
ge vragen beantwoorden: W|at is
ïiddenstandjscooperatie en waarom is
ij gewenscht en noodig.
Onder Middenstand<scooperatie Ver-
taan wij drieërlei soorten van coöperatie,
raarvan de eerste het m-eest voorkomjfc
ook practisch het gemakkelijkst uil-
j Derbaar is.
iTen eerstede i n k oo p s-c o- o p! e r a-
e. Hiermede bedoelen wij: d\en ge-
kmenlijken inkoop van grondstoffen,
ie de ambachtsbaas noodjig heeft ycor
ija rbedrijr; van artikelen, die-dc.win'.:-,
er aan particulieren verkoopt;' va.n
erktuigen, die voor het ambacht noo.-
ig zijn
Vervolgensde ~b e w e f k i n g-c o o p e-
at ie. Deze bestaat in het ge zam en-
ijk in eigendom hebben van; een plaats,
j raar men de grondstoffen bewerkt.
Ten slotte: dg verkoops-coope-
a tie. Als winkeliers gezamenlijk een
okaal bezitten, hetwelk hun dient voor
;em e ens Ch appelijk en winkel,, spreekt men
fan verkoops-cooperatie.
Zooals reeds gezegd, komt dje in-
!oopsJcooperatie het meeste voor. En
tok in ons land zijn verschillende voor
beelden te noemen yajizeer bloeiende,
nko ops-Coöperaties.
(Wlaarom is Middenstandscooperatie ge-
Wensdht en noodig?
Eerstens, omdat zij. voor verschei-
lene Aliddenstanders het aangewezen
liddel is om op 'den duur Concur-
-ienz-faihig te zijn tegenover de
Coöperatie (de samenwerking) van het
^root-kapitaal, welke zich openbaart in
Ie oprichting V,an filialen en het bou-
ven v,an Warenhuizen. Als twintig Mid
denstanders gezamenlijk inkoopen, kun
nen zij zeker uitstekend concurreeren
een maatschappij, die twintiig fili
alen telt, terwijl dat anders versChei-
,,denen hunner op den d,uur zeer waar-
ïöhijjnlijk, tenminste w-at sömtmige artl-
pen betreft, niet zoo qrg gemak>kelij|k
zal vallen. Dat is, dunkt ons, duidelijk.
Vervolg ens, omdat verscheidene
MjirldenstandJers in de door hen opge
richte coöperatie het kradhtig middel
zullen vinden om arbeiders en, andjeren
tot zioh te trekken en af te houden van
k tfe verbruiks- of voortbrengings-coope-
ratie.
Wat verstaat -men onder deze twee
laatstgenoemde coöperaties Wianneer
arbeiders of andere personen gezamenlijk
oprichten een winkel, waar zij hun levens
middelen kunnen koopen, djan spreekt
men van een verbruiks- op consumptie
coöperatie. Wanneer echter bakkers-
knechts b.v. te zam en gaan produeeeren,
het brood verkoop-en, aan wie ze willen
en de winst te zamen deelen, djan heeft
men een voortbrengirrgs- of productie-
<t{ coöperatie.
't is duidelijk, d(at 'deze coöperaties'^
als zijl een grooten omzet hebben, goed
koop kunnen leveren. M|aar vast staat
ook ,dat de winkeliers hun waren evén
goedkoop kunnen aanbieden, als £ij d;ie
iti groote hoeveelheid, dus coöpera
tief, inkoopen. En de arbeiders zullen
dan, over het algemeen gesproken, veel
liever van een winkelier hun waren be-
trekken dan van de coöperatie, daar de
eerste dikwijls meer zaken-kennis heeft
en meer toewijding aan den dag legt
voor de belangen zijner klanten.
Ten slotte moet het eigen belang
v;an zeer vele handeldrijyendie en indu-
strieelie Middenstanders hen aanzetten tot
cooepraties, afgezien nog van het feit,
of zij all dan niet nadeel ondervinden van
warenhuizen, filialen of arbeiders-coo-
peraties. 't Is toGh zoo klaar als de dag,
dat zij zichzelven door die coöperatie
een aardig winstje in den zak stoppen.
Slechts één voorbeeld, ontleend aan Rét
zeer lezenswaardig boek ^Middlenstand
en Coöperatie" door dr. Nouwens. (Fu-
tura, Leiden, 1907). Te Amsterdam
bestaat een vereeniging van handelaren
in comestibles on aanverwante artikelen
„Eendradht maakt macht". Uit de reserve
konden alle kosten bestrpden worden,
vervolgens kon ook de rente van
aandeelen-kapitaal voldaan worden en
bovendien nog uitgekeerd worden 2
percent dividend over het geheele
bedrag der koopwaren ,d|ie de leden der
vereeniging betrokken hadden. Ditstond[
gelijk met eene uitkeering v,an 22i/2
over het kapitaal door de leden gestort.
Hierbij komt ,dat de leden nuy 7 a 8 :°/o
vjoordeeliger inkoopen. Het ledental is
tot ruim 250 gestegen, terwijl per jaar
200.000 gld. omgezet wordt.
Moet zulk een voorbeeld de energieke
Middenstanders niet prikkelen tot na
volging l 11
Benige weken geleden is in de djeba-
tingclub van die Hanze gepraat .oivfér!
coöperatie.
Maarpraatjes vullen igeen gaat-
jes. Er moet worden ,a a n' g e pl a k' t.
Welke tak Van Mjididlensflaniqers geeft
hier een voorbeeld? Laat het zijin een
klein begin. Door hun voorbeeld zullen
- ook anderen bewogen- worden. Middc.ï-
standscooperatie moet voor de betrok
ken Middenstandjes zegenrijke gevolgfen
hebben. En daarom nognfaalsWie ne
men het initiatief?
Rare sprongen.
't Is bekend, dat de socialisten de
portefeuille-quaestie, welke hun nog
steeds in 't hart brand^ gaarne wa5
Verdoezelen door het voor te .stellen,
alsof de concentratie het^ nieT ernstig
gemeend heeft -mét de aanbieding Van
da drie ministerzetels. Dit aanbod zou
slechts een unfaire speculatie geweekt
zij|n wan die geniepige liberalen, wier
eenig doel Idjaarbijt stiekum: -was, de Socia
listische. weigering uit te lokken, ten
einde daaruit politieke munt te slaan.
Dit praatje want dr. Bos zou zich
waarlijk tot zoo iets niet.„geleend heb
ben vindt voornamelijk steun in een
artikel van de vrij;-liberale „Fakkel"",
waarin ten tijde der crisis zoo iets ver
luidde, welk artikel dan ook d;oor de
roode sprekers gestadig wordt uitgebuit.
De redacteur van dat' blaadje, dte heer
D. Manassen, kwam ,en- komt tegen de
aantijging echter met klem' op: hij had
slechts ironisch gesichreven. Gisteren
avond verzekerde hij; zulks ijl een con
centratie-meeting te Amsterdam nog
maals, der -socialistische debaters .ver
wijdend, dat zij nu tegen be At weftein
in venijn zuigen uit het..„Fakkel"-arti
kel, hierin lustig voorgegaan door Zijne
Hoogheid Duijjs.
Hoe 't zij;: de heer Manassen heeft
toch in ieder geval wel getoond, d|at
hij: het gewicht der tijden niet! juisjt in
zag, toen hij het ,i,Fakkel"-artikel schreef
of plaatste, want wie gaati nu ironisch
ernstige dingen behandelen, als men zoo
verantwoordelijk bij de zaak betrokken
is als de vrij-liberalen en de quaestie,
waarover het gaat, nog hangende is.
Duidelijke en verantwoordelijke Voorlich
ting is dan de taak van wie .een leid/endje
rol wil vervullen.
Bleven de socialisten hierop hameren
qn dikken zij: deze zienswijze, op hun ma
nier wat aan, zij zouden groot gelijk
hebben en daarbij den h,eeren Manassen
c.s. nog onaangenaam genoeg zijjn. Wjat
deed gisteravond! echter de roode can-
didiaat Oudjegeest? Hij: bleef éénvoudig
Volhouden, dat hef „Fakkel"-artikel1 ernstf
was geweest -en geenszins} jronie.
Ja, zoo kan mén wel aan den -gan'g
bi ijven I
Wij hebben allerminst reden om' h,et
voor de concentratie op te nemen, maar
dit Kvillen we toch wel zonder ironie
zeggen, dat deze strijdwijze van d(en heer
Oudegeest volkomen past hij; de school
jongensmanier, waarop hij; we wezen
er gisteren op zijn aandeel in def
Spoorwegstaking van 1903 nu op den
rug der misleide slachtoffers traeht te
schuiven.
Men moet in *t roode kam'p wel om
goede argumenten vertegen zijn, om' tot
zulke rare sprongen toevlucht te nemen.
ALGEMEEN OVERZICHT.
Turkije heeft in den laatsten tijd zijn
best gedaan om de schuld van den stil
stand in de
Grieksch-Turksche onderhandelingen
aan Griekenland te geven. Officieel be
richt nis de Grieksche regeering het
volgende
Tijdens den ge'heelen loop' der onder
handelingen 'heeft de Griekscihe regee
ring zeer aanzienlijke concessies gedaan,
terwijl de Turken er zich steeds toe
bepaalden berichten naar Konstanlinopel
te zenden, zonder tot nu toe op de
Griekscihe eischen een antwoord gegeVen
te hebben. De Grieks che regeering heeft
toen aan Turkije gemeld, dat, wanneer
de onderhandelingen met Galib Bey ei?
Herant Bey Abro weer voortgezet wer
den, aan hen gevraagd zou worden, of
zij volmachten bezaten, die hun het recht
om te onderhandelen en te onder
teekenen geven..
Eerst na het overleggen van de docu
menten, waarin hun inderdaad het reclht
om te onderhandelen en te Oinderree-
kenen gegeven was,' werden de onder
handelingen weer voortgezet. "Niettegen
staande alle volmachten, bleven deTurk-
sdhe gevolmachtigden naar Konstantino-
pei berichten zenT en toc-u üe sub-
'co'mmissie ihaar arbeid over de Alufti's
en Vakoefs geëindigd had en de Turk
sche onderhandelaars van 'de gezamen
lijke concessies der Griekshe regeering
kennis hadden genomen, verlangden zij
de hervatting der onderhandelingen, zon
der instructies voor alle omstandigheden,
die zich zouden kunnen voordoen, ont
vangen te hebben.
Op die manier hadden de onderhande
lingen kunnen voortduren, zonder dat
men d,e besluiten der Porte over 'de
meeste kwesties, die het onderwerp der
vroegere onderhandelingen uitmaakten,
kon te weten komen.
Dierhalve werd aan Galib Bey mede
gedeeld, dat de onderhandelingen dan
eerst weer opgenomen zouden worden,
zoodra hij al de noodiige instructies zou
gekregen hebben. Maar deze zijn tot nu
toe nog niet ontvangen.
De nieuwe instructies
zijn echter, naar de „Matin" meldt, nu
verzonden en zij komen neer pp "het
volgendej
Turkije weigert amnestie aan 'de in
Turkije wonende Grieken, die na de
onderteekening. van het vredesverdrag te
Londen nog in het Grieksche leger heb
ben meegestreden.
Dé bewoners van het aan Griekenland
afgestane gebied en zij, die uit dat ge
bied afkomstig zijn, doch in Turkije
wonen, zullen gedurende vier jaar na
het sluiten van den vrede keuze van na
tionaliteit hebben.
Turkije verlangt eerbiediging va,n het
in 't afgestane gebied gelegen particulier
bezit der leden van de keizerlijke familie
en van de staatsdomeinen.
Het verlangt voorts erkenning van de
goederen en rechten der vrome stichtin
gen in 't afgestane gebied. Deze vrome
stichtingen zullen beheerd worden door
de moslimsche gemeenten overeenkom
stig de voorwaarden der stichters of erf
laters. Wat de roerende en onroerende
goederen, gelegejj in het afgestane ge
bied en toebehoorende aan vrome stich
tingen in Turkije betreft, is de 'Porte
bereid Griekenland het recht Je geven
deze igèheel of gedeeltelijk te'kapifali-
seeren en aan het ministerie van vrome
stichtingen te Konstantinopel de bedra
gen, uit die kapitalisatie afkomstig, af
te dragen.
Nog verlangt de Porte, dat de rechten
der spoorwegmaatschappijen worden ver
zekerd.' i
ïn Mexico
begint het er onheilspellend uit te ziiecj.
Huerta zal de eisChen der V. S., die
gisteravond door den ministerraad zijn
overwogen, met een weigering beant
woorden, op grond, dat de V. S. vol
strekt geen recht hebben Huerta's af
treding te leisdhen.
'Naar een der Mexicaansche departe
menten mededeelt, zal in hqt antwoord
de verklaring worden opgenomen, dat
Huerta voornemens is het leger tot
500.000 man uit te breiden.
Ook de „New York Times" had reeds
vernomen, dat Huerta alle krachtige
mannen, die voor krijgsdienst geschikt
zijn, inlijft.
Voorts heeft Huerta bevolen, dat zil
veren pasmunt en bepaalde bankbiljetten
wettig betaalmiddel zijln, ofschoon de
bankbiljetten een jaar niet bij! de banken
van uitgifte inwisselbaar zijn.
iDe maatregel van H,uêrta om de halye
peso, een pasmunt, welks zilverwaarde
nog niet cle helft is van de peso, en
papieren geld tot elk bedrag wettig be
taalmiddel te maken, zonder dat de ban
ken verplicht zij:n het tegen goud en
zilver in te wisselen, is een noodschot,
dat verstrekkende gevolgen kan hebben.
Papiergeld, dat niet inwisselbaar is, moet
sterk in waarde dalen, en zal de gouden
en zilveren munt buiten circulatie bren
gen. Niemand gaat een schuld in overal
geldige munt betalen, als hij het volgens
de wet kan doen in mindenvaardig pa
pier.
Voor den buitenlandschen handel is de
maatregel natuurlijk van groot nadeel,
evenals voor de sporen, die betaling er
langen in papier, waarmede zijl echter
hun aandeel- en obligatiehoudérs niet
kunnen betalen.
Ais Huerta nog eenigen steun, uit Eu
ropa verwachtte, is deze stap .alleszins
geschikt, hem dien te doen verliezen.
Hij speelt zoodoende niet weinig in de
kaart van de regeering te Washington,
'Bericht wordt voorts, dat te Havanna
een aanslag is gepleegd op Felix Diaz,
die later zelf is gevangen genomen^ met
een zijner vrienden. De reden van* een
en ander ligt nog in het duister.
GEMENGD.
Volgens een Fransch blad verluidt
te Athene, dat Italië aan Turkije de
pants ersc hepen Sardegna, Sicilia en
Re Umberto heeft verkocht. De schepen
zouden eerst geleverd worden na de on
derteekening van den vrede tussdien
Griekenland en Turkije.
Toen voor het eerst weder na d e
ramp bij Melun de posttrein no. J1
van Parijs naar Marseille de plaats des
oniheils langzaam voorbij stoomde, warei?
de soldaten en spoorwegbeambten, die
aan het opruimingsvverk bezig waren,
getuige van een eenvoudige, maar hoojgst
indrukwekkende Jiukle aan de veronge
lukte .postbeambten. De postbeambten,
die thans in den posttrein de brieven
sorteerden, staakten dbn arbeid, en tra
den aan de portieren en op de loop
planken, om met ongedekte hoofden een
eeresaluut te brengen aan de overblijf'
selen vap hun kameraden, die bij de
vervulling van hun plicht waren omge
komen en wier verkoolde lichamen wer
den weggedragen.
Die procureur-generaal heeft tegen
Brandt, 'den Belgischen vertegenwoordb
ger, en von Eccius, een der directeuren
•van Krupp, vijf maanden gevangen*»
straf geëisdht
bepalingen tot bescherming van in het
wild levende nuttige dieren; suppl. Land
bouwbegroting 1912 (premiën ingevolge
art. 48a der Tiendwet 1907) de heeren
Roodhuyzen, de Wijkerslooth, v. Nispen
(Nijmegen), van Doorn, Mardhant;
regeling betreffende woonwagens en
woonschepen; voorziening tegen water
verontreiniging door gemeentelijke riolen
of andere gemeentelijke werken tot af
voer van vuil; bepalingen tot wering van
vlieesdh en vleeschwaren, die voor de
volksgezondheid schadelijk zijn, de hee
ren Smeenge, van Hamell, Ketelaar,
Jannink, Bidhon van IJsselhionde.
Slechte ontvangst.
Het wetsontwerp tot regeling van het
levensverzekeringsbedrijf en het wetsont
werp, houdende regeling inzake electrieih
teitsvoorziening zijn, naar de „Tel," ver
neemt, deze week in de afdeelingen der
Tweede Kamer zeer ongunstig ontvangen.
Liberale anti-semietisia.
'De „N. R. Crt." hield zich de laatste
weken onledig met het constateeren van
anti-semitisme bij de KathoEekcn.
Hoezeer terecht, blijkt nu uit het Vol
gende ingezonden stuk, dat een IsraëEet
in dat blad schrijft:
„Mijnheer de Hoofdredacteur,
£inds eenige weken wordt in uw ge
acht blad over het anti-semietisme ge
schreven, en worden door uw bericht
gever speciaal de 'Katholieken beschul
digd zich daaraan te buiten te gaan.
Ondergeteekende, jaren lang gewoond
hebbende tusschen een uitsluitend Ka-
thoEeke bevolking, voelt zich gedrongen
openlijk te verklaren, dat hij. als Jood
nooit en nimmer eenige onaangename
ondervinding daaromtrent (heeft op-
Rapporteurs Tweede Kamer.
Die afdeelingen der Tweede Kamer
hebben benoemd tot rapporteurs
over die begrootingen van Suriname
en Curasao voor 1914 de heeren van
Deventer, Bogaardts, Fock, Scheurer en
VEegen
over het wetsontwerp tot regeUng van
het levensverzekeringsbedrijf de heeren
Patijn, van der Voort van Zijp, Bos,
Schim van der 'Loefif en Limburg;
over het wetsontwerp tot vaststelling
van andere strafrechtelijke voorzieningen
betreffende de voorwaardelijke strafop
schorting, de betaling van geldboeten en
de voorwaardelijke invrijheidssteiling de
heeren van Raalte, van Sasse van lYsselt
Fock, Rink en Troelstra;
over de wetsontwerpen inzake elec-
triciteitsvoorziening e.a. de heeren Vis
ser van IJzendoorn, Bongaerts, Bieuiner.
Albarda en Nierstrasz;
over het wetsontwerp betreffende: ver
krijging door landarbeiders van land en
woning in eigendom of van los land iin
pacht; voorstel van wet van "den heer
Helsdingen c. s. tot wijziging van de artt.
1628, 1629 en 1630 en intrekking van de
artt 1631 en 1632 van het Burg. iW,etb.;
Evenwel had uw berichtgever zich wel
op Rotterdam kunnen beroepen, en dan
niet uitsluitend Katholieken beschuldi
gen, maar ook sommige Protestanten, en
wel dezen in de allereerste plaats, nl,
uit de zoogenaamd beschaafde kringen,
leden van Amicitia.
(Bewijsude sociëteit Amicitia (beter
genaamd Anti-semietisa) weigert iedrren
Jood als lid op te nemen, omdat hij Jo- i is.
[Commentaar overbodig.
'U beleefd dankend voor de verleende
plaatsruimte, Hoogachtend,
IS. v, d. BERGHj
die gelukkig geen lid kan worden
van Amicitia."
Inderdaad, commentaar is hier over
bodig. Laat de „N. R. Crt" haar £igcn
tuintje maar eens \yieden.
LEIDEN, 8 November.
Leidsch Kruisverbond.
Het Leidsch Kruisverbond vergaderde
gisteravond in een der zalen var» het
Bondsgebouw. De vergadering was sa
men geroepen om halfnegen, doch werd
eerst te ruim negen uur door den voor
zitter, den Iheeir J. Nijlliuis, geopend, die
mededeelde, dat deze buitengewone ver
gadering was bijeengeroepen, om te spre
ken over het onaflhankelijkiheidsfeest Het
Kruisverbond heeft gemeend te moeten
meedoen uit propagandistisch oogpunt,
en het bestuur heeft daarom een plian
ingediend bij de commissie. Hedenmid
dag is bij de commissie bezorgd de be
grooting voor twee wagens; de praal-
wagen zal kosten ongeveer f 145, de wa
gen van minder soort f 75 a f 80. Het
hangt er nu vanaf, welke som de com
missie wit geven.
Het bestuur hoopt, dat de leden het
bestuur zullen willen helpen bij de vol
gende werkzaamheden.
Verschillende leden zegden daarop hun.
medewerking toe. De voorzitter verzocht
nog, om ook de niet-aanwezige leden aan
te sporen, om .als ze tijd en gelegenheid
hebben mede te werken.
Medegedeeld werd verder, dat het 'plan
bestaat om o'p 24 November een propa-
ganda-avond te houden in het Biomids-
gebouw. Als spreker zal optreden de
Zeereerw. Pater Ermann, terwijl de hee
ren v. Leeuwen en Hellman den avond
met comische voordrachten zullen ver-
vroolijken. De Mariavereeniging zal ook
aan dezen avond meedoen.
Bij de rondvraag werd geïnformeerd
naar het rectasseeringsvverk; de voor
zitter zal deze kwestie ter sprake bren
gen in het bestuur, om den volgenden
i LLI i L^i L_Ij _"j
