No. 1199°
IS
BUITENLAND.
BINNENLAND.
Uit Stad en Omgeving.
4e Jaargang
e Cciddelie Sou/tamt
Bureau OUDB SINGEL 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 93S. Postbus 6.
BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAO, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAOEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Lelden 9 cent per week
jjjlO per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
post 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 21/, cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent
Donderdag
September
1<>13.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 cent
'nazonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent. met gratis
.vijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Qroote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geen handels-advertentlën) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
President Borgesius.
zijin we toch benieuwd, hoe' de heer
Sgesius het als president der JTweedie
3 ner er al zal brengen.
t (Was waarlijk niet zonder e enige
leiding, dat de rechterzijde tot dus-
re, als zij even kon, dezen leider der
erale Unie zelfs van de ^erde plaats
iet praesidium weerde,
bo iemand toÜh, dan was het de
evaardigde voor Zutfen, Rotterdam
die bij alles en nog wat de politiek
pas bracht. Dit was zóó sterk, „dat
juist dubibei ojp z'a jioede moést
wanneer mr. Borgesius kwam ver
eren, ditmaal eens een kwestie te
ben gevonden, wel'ke vrij was van
tiek. ;Hijl wist er dan toch nog pen
itieken draai aan te jjeven of een
hak bij te zetten,
iu is een en an'der in een politicus
daarbaar, ja, men verwacht er niet
Iers van, maar zal de heer Borgesius
Uweede natuur voldoende geweldi
nen aandoen bjj 't hanteeren van de
ïer? We zullen zijn pogingen daartoet
ke hij ongetwijfeld duidelijk zaL aan-
ïden, met belangstelling gadeslaan,
is er net de man naar, om gelijk
zoo'n gelegenheid adat is den voor-
erszetel tijdelijk te verlaten om vanaf
plaats in de Kamer aan 't debat
te nemen als zijn politiek'hart het
langer harden kan. Zoo iets is nog
den, vergissen we ons niet, dan zelfs
:hts eenmaal, "voorgekomen, maar nu
iden we daar dan wel eens een Tier-
,g van "krijgen.
Ui de physische kradht van den nleu-
ikamerpresident betreft, de Overzich-
ttn 't (H bl d. zegt dienaangaande, dat
heer Borgesius, wiens gezondheid)
foor zeer korten tijd zoo slecht heette
hij wellicht zelfs geen Kamercandi-
our kon aanvaarden, niy „evenals dr.
pper, gelukkig weer geheel fiksch
ijnt te zijn."
(Zou ons niets verwonderen, als hier
addertje onder 't gras school. Door
linksch man vergeleken te .worden
dr. Kuyper.,... Enfin, we zullen zien.
Vice-president Troelstrav
Cjrt zal dat een vreemd gezicht wezen
beweeglijke figuur met dat expresr
re gezicht in ruste aahter den voor-
erszetel.
;en voorzitter moet in de allereerste
rustig wez.en, vooral als hij .ook
ialisten moet behameren, van wien
miners bekend is, dat zij 't een presir
it lastig kunnen maken,
lelukkig voor den heer Troelstra zal
wel voornamelijk 's avonds in functie
i, en dan gebeurt 'er zooveel sdhok-
ida niet, waarbij de roode fractie uit
r vel en haar banken pleegt te sprinr
maar toch zal 't merkwaardig we-
om gade te slaan, hoe de verhou-
gtusschen de Duysianen en den roo-
voorzitter zal zijn.
ivenals de heer Borgesius, zal ook de
!f Troelstra wel strak naar 'onpartij)-
held in Ide leiding streven, maar vooral
>f den nieuweling oprhet voorzltters-
toelte zal zulks een heelie toer wezen.
KAMEROVERZICHT.
TM EEDE KAMER.
Aanvangsplechtigheden.
Ua het zoo blijft, als het gisteren
veest is, dan zal er tusschen vrijj-
ligen en sociaal-democraten de groot-
broederlijkheid heersdhen. Beide groe-
1 hebben elkaar gisteren zoo trouw
gelijk gesteund bij de keuze „van een
'rzitter. ;t Is duidelijk, dat de sociaal-
toocraten hun stem hebben gegeven
iden afgevaardigde voor Emmen, den
•t Goeman Borgesius, die als nummer
I van het drietal uit de blus kwam.
mer$, 53 stemmen werden op hemi
gebracht, d. w, z. juist één minder dan
totaal aantal stemmen, waarover de
kerzijde beschikt. Redhts stemde de
JJte meerderheid blanco.
be heer Troelstra, de tweede candir
At, vereenigde 52 stemmen op zijn
arai die waarschijnlijk afkomstig war
II van dezelfde groepen, die den heer
^gesius op de lijst gebracht hadden,
be derde van de nominatie werd de
Van Nispen (Nijmegen), oud-voor-
jter der Tweede Kamer. Hij kreeg niet
®der dan 91 stemmen, hetgeen zijn. ver
eng vindt in de omstandigheid, dat bij
deze derde stemming, in tegenstelling met
de beide vórige, blanco stemmen bijina
niet voorkwamen.
iWjj zeiden, als het zoo blijft... De
toekomst zal wel anders leeren.
Aan de aanwijzing van de candidates,
van het voorzitters ambt ging de beëedi-
ging van de Kamerleden vooraf. Schier
allen waren opgekomen; slechts de hee-
ren de Stuers en "Nolens ontbraken. An
ders Jdan gisteren in de Eerste Kamer
geschiedde, verhieven ziidh gedurende
deze plechtigheid de leden alleen bij de
oproeping hunner namen van hun plaats,
om onmiddellijk idaarop weder te gaan
zitten. ;Het zou trouwens onmogelijk ge
weest zijn, een honderdtal leden rondom
de voorzitterstafel op te stellen.
Evenals bij vorige gelegenheden, leg
den ooik thans de meeste afgevaardigden
den èed af. De sociaaldemocraten en
vrjjzinnig-democraten echter gaven allen
de voorkeur aan de verklaring en belofte,
evenals de unie-liberalen de Jo<ng, Fock,
Roodhuyzen, Jansen, van Raalte en van
Hamel en de vrije liberaal Visser.
ALGEMEEN OVERZICHT.
Betreffende de vredesonderhandeling
tusschen
Turkije en Bulgarije
wordt uit Konstantinopel aan de „Koln.
Zeit." gemeld:
In de kweatie der grensregeling met
Bulgarije is ook gisteren nog geen oph
lossing gevonden, omdat de Turken zoo
wel Kirk Kilisse als Demotika willen
hebben en den Bulgaren als vergoeding
de streek aan de Zwarte Zee tot Iniada
willen afstaan, terwijl de Bulgaren aan
spraak maken op één der beide boven
genoemde steden, bij voorkeur op De
motika. Er is echter gegronde hoop dat
een vergelijk nog voor de volgende bij
eenkomst der onderhandelaars bereikt
zal worden. De gezanten der mogendhe
den dringen er op aan en ondersteunen
een bemiddelingsvoorstel der Bulgaren.
De lijdzame houding der Bulgaren
zoowel bij den inval van het Turksche
Zeger in Tracië als bij deze onderhande
lingen geven de Turksche pers aanlei
ding'het gerucht te verbreiden dat Bul
garije niet meer in staat is een krachtig
leger op de been te brengen en mitsdien'
niet bij machte is zich te verzetten té
gen de eischen van Turkije. Daarom
mag de regeering naar haar meening
niet aarzelen die eischen door te zetten.
De invloed van dergelijke raadgevin
gen op het volk en het leger is ook dui
delijk merkbaar uit de minder tegemoet
komende "houding der Turksche onder
handelaars. Daardoor wordt mede de
bemiddelingsarbeid der gezanten be
moeilijkt.
De onderdrukking van de „,Tanin"j,
het voornaamste blad van de Comité
partij, dat zonder ophouden de Bul-
gaarsche onderhandelaars beleedigde en
aandrong op het oprukken van het leger
naar Philippopel en Sofia, kan aan den-
goeden afloop der onderhandelingen
zeer ten goede komen.
De stakingen
in Engeland en Ierland
te Dublin, Liverpool, Birmingham en
Manchester (waar 3000 kanaalwerkers
staken) hebben, volgens een berichtge-'
ver van de „N. R. Crt", weinig verande
ring ondergaan. Het'getal stakers te Bir
mingham bedraagt thans 6000.
De bestuurders der Tilling-mpij. heb
ben heden weer verscheidene beambten,
die weigerden de teekenen van lidmaat
schap hunner vakvereeniging af te leg
gen, ontslagen. De beambten der Lon-
densche motorbussen zullen overmorgen-
avond opnieuw vergaderen. Vermoede
lijk zal dan tot een algemeene staking,
Zaterdag te beginnen, worden besloten.
Te Birmingham zijn gisteren alle goe,-
derenstations gesloten; 5500 man stan
ken. Te Liverpool1 is 'de toestand gunr
stiger geworden; een aantal werklieden
heeft den arbeid hervat en met hen die
nog staken wordt onderhandeld,
'De toestand te Dublin blijft ernstig.
Landarbeiders die leden zijn van hfct
Iersche Verbond van transportarbeiders
zijn te Tingglass bij Dublin met de po
litie slaags geraakt. Deze maakte ge
bruik van haar revolvers; een jongen is
doodgeschoten.
Een optocht van sta!:ers heeft te Du
blin de vensters van tramrijtuigen inger
igooid.
Te Londen vreest iren nu een alge-
meene staking van beambten der mof
torbussen. 80 beambten der Tillingmpij
werkten vandaag niet m het personeel
der Algemeene Omnibus Mpij. dreigt
Zaterdag te zullen staken, tenzij de ge
schorste beambten der Tillingmpij weer
worden aangenomen.
Koninklijke besluiten.
Bij Kon. besluit is aan den met den
rang van generaal-majoor gepensioneer
den Ikolojrél der artillerie N. Bosboom
op het daartoe door hem gedaan ver
zoek een eervol ontslag verleend als lid
van de commissie, ingesteld bijkKon. be
sluit van 12 Dec. 1910;
is benoemd tot lid-voorzitter van de
commissie, belast met de directie van
de Weduwen- en Wieezenkas voor de
officieren der landmacht, de gepensio
neerde generaal-majoor H„f\W|. Becking;
is, met ingang van den dag^ waarop
de lessen als hoogleéraar aan de rijiks-
universiteit te Leiden door hem zullen
worden aangevangen, aan dr. N. v. Wijk,
op zijn verzoek, eervol ontslag verleend
als onder-bibliothecaris van de Koninkl.
Bibliotheek te 'sjG'ravenhage.
De voorzitter der Tweede Kamer.
In de gisteren gehouden vergadering
van de Tweede Kamér werd, gelijk wij
'reeds meldden, de nominatie opgemaakt
voor* de keuze van voorzitter dier Kamer.
Als aanvulling van ons "bericht van.
gisteren, deelen we nog het volgende
mede:
Bij de stemming over den eersten can-
didaat wérden uitgebracht 97 stemmen.
Hiérvan verkreeg dc heer Goeman "Bor
gesius 69 stemmen, terwijl op den heer
van Nispen 4 en op den heer Kleere-
koopef 1 stem werd uitgebracht, en er 39
blanco waren.
Als no. 1 op de voordracht werd 'dus
geplaatst: mr. Goeman Biorgesius.
Voor den tweeden candidaat werden
98 stemmen uitgebracht. Hiervan ver-
Qk'reeg de heer Troelstra 52 stemmen, de
heer Van Nijpen 8 en de heer H,e!s-
dingen 1 stem. De overige stemmen
waren ook nu weer /in blanco.
No. 2 op de voordracht is dus: mr.
P. J. Troelstra.
Voor den derden candidaat werden 95
stemmen uitgebracht, waarvan 91 op den
heer Van Nispen tot Sevenaer ^Nijme
gen), .1 op den heer Duymaer van Twist,
1 op mr. Loeff, terwijl 2 stemmen in
blanco waren.
Als no. 3 is derhalve op de voordracht
geplaatst: mr. O. F. A. MJ, v. "Nispen
tot 3evenaer.
Vacature Eerste Kamer.
Naar „De Maasbode" verneemt, Zijn
de rechtsche groepen der Provinciale
Staten van Overijsel voornemens ter
voorziening in de vacature van lid der
Eerste Kamer voor die provincie, ont
staan door de ontslagneming van mr.
H. Barge, candidaat te stellen mr. M.
J. C. M. Kolkman, oud-minister van Fi
nanciën. De aanvulling van deze vaca
ture zal vermoedelijk reeds plaats heb
ben in de vergadering der Staten van.
Overijsel op Dinsdagj 7 October a.s.
Intrekking tariefwet en debietrecht
op tabak.
Ingevolge machtiging der Koningin
heeft de minister van Financiën inge
trokken de wetsontwerpen tot heffing
van een debietrecht op tabak en tot vast
stelling van een nieuwe Tariefwet.
Er schijnt haast bij te zijn. In ieder
geval kan men nu een negatief resultaat
op zijn credit schrijven.
KORTE KRONIEK.
In het verslag van den gemeente
lijken 'reinigingsdienst te 'sGravenhage
wordt melding gemaakt van het vol
gende: Op verzoek en voor rêkening
van het bestuur van 'den A. N. WL B.
werd een gedeelte klinkerstraatweg van
den Leidschen 'straatweg voorbij het
Roomhuis tot een oppervlakte van 5500
vierk. M. bij wijze van proef door de
'gemeentelijke reiniging behandeld met
chloorcalciumbesproeiing.
LEIDEN, 18 September.
R.K. Kiesvereeniging.
Gisteravond vergaderde de R. K. Kiesr
vereeniging in de zaal der St Josefsgo-
zellenvereeniging.
Na opening door den Voorzitter, mr.
P. J. M. Aalberse, werden de notulen
voorgelezen door den secretaris, den
heer J. P. J. de Graaf, en onder dankr
zegging ongewijzigd goedgekeurd.
Als eerste punt staat op de ^gendk:
Candidaatstelling voor de verkiezing van
een lid voor den gemeenteraad ter voor
ziening in de vacature-dr. Kruimel. Op
een ivorige vergadering was besloten oïn,
zoo de A. R. Kiesvereeniging den heer
Pera tot candidaat zou stellen dezen
keer den zetel aan de A. R. af te staan.
Van dit besluit was aan het bestuur der
A. R. Kiesvereeniging kennis gegeven,
Zooals reeds bekend, hebben eergister
avond de A. R. vergaderd en den heer
Pera tot candidaat gekozen. Van deze
verkiezing was een mededeeling bij het
bestuur ingekomen. Van de Chr.nHist.
Kiesvereeniging, waaraan eveneens het
op de laatst gehouden vergadering ge-
nomen besluit bekend was gemaakt, was
nog geen antwoord ontvangen.
Zonder eenige discussie en zonder
stemming werd nu den heer Pera tot
candidaat gesteld van Ide ,Kath. Kiesver
eeniging.
Als tweede punt stond op de agenda
een politieke rede van den Voorzitter,,
mr. Aalberse.
Spr. had tot onderwerp zijner rede ge
kozen dat, wat allen op dit oogenblik'
het imeest interesseertde (T r o o n r e d e.
Spr. verklaart zich niet te kunnen ver
eenigen met verschillende optimistische1
beschouwingen betreffende deze Troon
rede, ook in bladen van rechts. Die opti
mistische beschouwingen zijn,' volgens
spr., een gevolg van het feit, dat men
de Troonrede heeft gelezen, zooals deze,
daar lag, en achter verschillende zeer va
ge phrases niets meer heeft willen zoe
ken, dan wat er op het eerste oogenblik
in te lezen viel. Die methode lijkt spiv
echter niet juist. Men moet dit staats-
stuk, dit regeeringsprogram lezen in het
groote verband met de geheele politieke
ontwikkeling, in het bijzonder met die
van de laatste twee óf drie jaren. Zoo
men dat doet, kan men, volgens spr.,
de toekomst niet zoo optimistisch tege
moet zien.
Spr. zal de verschillende in de Troon
rede genoemde onderdeelen van wetge-
vetiden arbeid afzonderlijk nagaan. Over
de indiening van wetsontwerpen betref
fende de demping van de Zuiderzee en
de wijziging van het wetboek van straf
vordering zal spr. echter niet spreken,-
daa'r in deze, hoebelangrijüc ook, natuur
lijk niet het zwaarte-punt ligt van de
Troonrede.
Spr. leest voor het volgende gedeelte
van de Troonrede het eerste deel van
het regeeringsprogram.
„Grondwetsherziening tot toekenning
van het kiesrecht, 'behoudens Vast te stel
len (uitsluitingen, aan jall-e mannelijke Ne
derlanders van een te bepalen leeftijd'
en tot wegneming der grondwettelijke
belemmering tegen het toekennen van
kiesrecht aan vrouwen zal onverwijld
worden voorbereid.
Ik stel Mij voor aan eene Staatscom
missie het onderzoek op te dragen in
hoever eene algemeen bevredigende re
geling mogelijk is ter zake van de sub-
sidieering van het bijzonder onderwijs
en de voorwaarden, welke daaraan ver
bonden moeten worden.
Indiening van een wetsontwerp tot het
kosteloos verleenen van ouderdomsrente
aan behoeftige zeventigjaren, die gedu-
rende een te bepalen Jermijn geen onder
steuning genoten van eene instelling van
weldadigheid, kan in den loop van Tleze)
Zitting worden tegemoetgezien.
Wetsontwerpen tot vereenvoudiging
van de Invaliditeitswet en de RadenWet
alsmede tot het toekennen van een recht
ook op geneeskundige hulp aan de ver
zekerden krachtens de Ziektewet, wor
den voorbereid."
Spr. .wijst op het verschil 'in termi
nologie. Grondswetherziening wordt o ri
ver w ij 1 d voorbereid, Staatspen
sioen wordt onverwijld (in den loop
van dit zittingsjaar) ingediend, ter
wijl van de wijziging der Inv., Rad. en
Ziektewet alleen wordt gezegd, dat zij
zal worden ingediend. De samenstel
ling [van de in fde tweede alinea bedoelde
Staatscommissie zal waarschijnlijk spoe
dig worden benoemd, zooals gewoon
lijk geschiedt me^ in een Xrocmrede be
loofde Staatscommissies,
Men krijgt den indruk, zegt spr. dat
deze kleine verschillen in terminologie
niet zonder groote beteekenis zijn. Spr.
trekt er de conclusie uit, dat men
spoedig zal komen met Staatspen
sioen, dat grondwetsherziening (betref
fende het Kiesrecht) wat meer op de
lange baan zal geschoven worden, en
dat de wijziging van de InvaÜditeits-,,
Ziekte- en Radenwet zeer 1 an gen tijd
zal worden uitgesteld.
Spr. wijst er op, dat wat de hoofd
punten betreft, de Troonrede overeen
stemt met de eischen van het concentra
tie-program, met de eischen door de
sociaal-dem. voor de herstemmingen aart
de concentratie-candid(aten gesteld, n4
algemeen Kiesrecht en Staatspensioen.,
iHet concentratie-program kan be
schouwd worden als een memorie van
toelichting op dit regeeringsstuk, en in
het licht daarvan krijgen onschuldige uif^
latingen een andere beteekenis. Dit ex
tra-parlementaire kabinet is niets anders
dan een Concentratie-Kabinet.
Wat is vraagt spr. vervolgens
de beteekenis van de Staatscommissie
betreffende het bijzonder onderwijs. De
schijn is gunstig. De zinsnede is ge
plaatst precies tusschen algemeen Kies
recht en Staatspensioen. Daarméde
schijnt in zeer bedekte termen te zijn
aangegeven, dat men er riaa? wenscht -
te streven om met de rechterzijde in
overleg te treden, wat betreft de subsi
die aan het bijzonder onderwijs, om zoo
doende eenige toegeeflijkheid van rechts
te kunnen verkrijgen betreffende alge
meen Kiesrecht en Staatspensioen. Maar
nagaande welk een langen tijd Staats
commissies op het resultaat van hunnen
arbeid laten wachten, terwijl er dan tocty
nog gewoonlijk geen unaniem oordeel
wordt uitgesproken, vreest spr. dat deze
brug oo*k al zou rechts ze willen
betreden (wat een punt van nadereover-4
weging zou uitmaken) niet tijdig gereed,
zal zijn.
Men kan ook die Staatscommissie on
der een ander licht beschouwen, men
kan haar aanzien voor een middel, waar
van de regeering zich bedient om de
kwestie betreffende dc subsidieering
van het onderwijs te ontgaan, gelijk o.rnj,
het ministerie Rink zich van alle onder
wijskwesties afmaakte door te verwijzen
naar de te verwachten resultaten van de
Ineenschakelingsoommissie. Er is nog
een a ndére reden om betreffende die
Staatscommissie niet zoo optimistisch
gestemd te zijn. Er is n.l. sprake van het
bepalen van voorwaarden, waaronder de
subsidie zal gegeven worden. Die voor
waarden zouden de subsidie voor ons ^vel
eens kunnen maken tot een zilveren of
gouden strop.
Daarna kwam spr. aan de arbeiders
verzekering. Deze zal, volgens spr., ult-
loopen op een zeer groote teleurstelling.,
Niettegenstaande dc tegenwerking van
links en de moeielijkhéden in eigen gele
deren is het toch aan het doorzéttings-
vermogen van minister Talma gelukt de
InvaÜditeits-, de Ziekte- en de Raden-*
wet in het staatsblad te brengen. Nu kart
men die wetten niet zoo maar eenvoudig
intrekken, doch moet daartoe een wets
ontwerp indienen. Zulk een wetsontwerp
nu zou nooit worden- aangenomen door
de Eerste Kamer. Men heeft er echter
iets anders op verzonnen. De wetten
intrekken, gaat niet, ze uitvoeren wijf
men niet, daarom dient men nu wetsont
werpen in om die \vetten te vereenvoudi
gen, dan kunnen ze toch niet in wer
king treden voordat die vereenvoudigin
gen zijn aangenomen (wat niet zoo
spoedig zal gebeuren),
Opmerkelijk is het, aldus spr„ dat er
nu staatspensioen wordt voorgesteld door
den e enigen man van links, die heeft
gezegd een radicaal tegenstander te zijn
van staatspensioen. Minister Treub heelft
het genoemd „het stelsel van de politie
ke slimmelingen". Waarschijnlijk is mi
nister .Treub nu zelf zeer slim verpoli
tiekt.
En dit staatspensioen Is lang niet dat
van de sociaal-demlocraten of van den
Bond van Staatspensionneering, of van
de Concentratie. Het is het alleruiterste
