13
Lange avonden.
BUITENLAND.
BINNENLAND.
4e Jaargang
No. 1195.
Bureau OUDE SINGEL 54, LEIDEN.
latere. Telefoon 935. Postbus 6.
)IT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG. UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAOEN
DE AB0NNEMENTSPR1IS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
l het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Lelden 9 cent per week
1.10 per kwartaalbl] onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
er post f L50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 21/, cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent
Zaterdag
September
1913.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 cent
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent. met gratis
lewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 1—5 regels 25 cent, Iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 15 regels 50 cent, Iedere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit TWEE
BLADEN en een GEÏLLUS
TREERD ZONDAGSBLAD.
'tKan nog "heerlijk nazomeren, in "Sep*
ember en zelfs nog in October, maar
ii lange avonden zijin toch nu aange
kken. En nu kan een zorgzame vader
js gezins wel eens een zuur gezicht
itten, omdat de gas-.rekening steeds
ooger wordt, en een zuinige huismoeder
lm er wel eens over Wagen, dat zij
maar aldoor naar den muntgasmeter kaai,
ilijven loop en, doch die zorgen worden
rel overstraald door de gezelligheid van
iet intieme huiselijk verkeer, hetwelk'die
ange avonden medebrengen, pie huise-
jke haard ligt nog wel leeg oftewel
e vulkachel staat nog op den zolder
ii bij den smid, doch het'lamplicht, hetzij
et in flauwe schemering neerschijnt uit
en ouderwetsche en misschien gëbrek-
ige petroleumlamp of in hellen glans
itstraalt uit een electrischenT>ol of peer,
rengt toch die' gezelligheid, welke wij-
ledoelen, als wij in voorvaderlijke taal
preken over „rondom deni huiselijk en
lard".
Die gezelligheid wordt gevonden op
ferschillende manier.
Sommigen zoeken haar bijl voorkeur
oor afwisselende keuvel in den kring
ran huisgenooten, familieleden en vriem-
Dochzeffs over de gladste tong
[lijden de woorden ten laatste met horten
eistooten, vooral als men wat des
Christen h oogs t e plicht is niemand
w den hekel wil halen.
Anderen zijh liefhebbers van gezel-
iapsspelen, zooals kaarten, 'n Vermaak,,
nartegen geen enkel 'bezwaar valt aan
tï voeren. Dochzoo men ob'k hier
Ie Christelijke matigheid wil betrachten,
e het spel niet wil maken tot een harts-
ocht, gevoelt men geen lust om 'b.v.
vond aan avond urenlang te kaarten,
ariatxo del eet at, zeiden de Ro-
ieinen, wat vrij, vertaalt luidt: Verander
lag van spijls doet eten.
En zoo zoeken de meeste menschen,
mg of oud, gedurende de lange avonden
i meerdere of mindere mate hun ven-
laak in de lectuur.
De lectuur -- wie, die waarde hecht
un de ontwikkeling en vervolmaking,
leverheffing en veredeling van verstand
o hart, juicht het niet toe, dat er ge-
repen wordt naar lectuur, naar cou-1
anten, boeken en geschriften van aller-
ti aard. Maar wie ook, die doorvoelt
e volle zwaarte van het Schriftuur
woord: Wat baat het den mensch, de
eheele wereld te winnen, zoo hij sdhacLe
jdt aan zijn ziel, 'huivert niet hij de
edachte, dat door de lectuur zoo ge-
iakkelijk een doodelijk venijn kan ge-
lort worden in de zielen?
De lectuur zij heeft in veler harten
't vollen wasdom helpen brengen de
iarin door een degelifc-godsidienstige
pvoeding neergelegde kiem van een in
eloofsdaden rijik opbloeiend leven, maar
ij heeft ook bij talloos anderen die-
ilfde kiem verstikt.
De lectuur hoevele heiligenlevens,
'aarvan elk afzonderlijk kostbaarder ist
an die van honderdduizend „Ugberinen-
dien" te zamen, zijh geïnspireerd door
alezing van een goed boek, inaar ook:
oevele jonge menschen loopen er langs
nze straten, wien de levenslust ge-
luscht is in de glanslooze oogen, en
a levenskracht geknakt ligt in het be-
orven hart door de lezing van slechts
Én slecht boek, of misschien van slechts
Én feuilleton in een niet-Katholiek blad,
mjsschien door de beschouwing van
Verfij'nd-zinnelijke platen van slechts
Én aflevering van een z.g. neutraal
jdschrift.
En daaromouders, die met angst-
allige zorg alle gevaren van hunne kin
ken weren, doch niet allerstrengst
aezien op hunne lectuur, mogen zich
War niet verwonderen, als zij de geeste-
'fta gezondheid dier kinderen verflenst
verzwakt zien, als die kinderen' hun
tar hun ongodsdienstig en onzedelijk
fen de klacht uit het harte wringen
vader Vondel:
Och d'ouders teelen 't kindi en
toaecken het groot met smart;
Het kleene treet op 't kleet;
da groote treên op 't hart.
Er is gelukkig een overvloed van goede
Roomsche lectuur zoowel op het ge
bied van dagbladpers, geïllustreerde en
niet-geïllustreerde weekbladen en tijd
schriften, als ontspanningsboeken. Wje
zullen dat nog wel eens voor w.ien
er nog niet van overtuigd mocht zijn
met bewijzen staven.
Nu wilden we slechts in het algemeen
wijzen op het gevaar, dat de lange avon
den met zich kunnen meebrengen, het
%evaar van de slechte lectuur.
V Kamersluiting.
Vandaag is dan de oude Tweede Ka
mer voorgoed uiteen gegaan, om plaats
te maken voor de nieuwe.
Te drie uur hedenmiddag werd de
zitting der Staten-G ene raai gesloten om
Dinsdag a.s. te worden heropend, bij
welke laatste gelegenheid het Lagerhuis
in zijn nieuwe gedaante verschijnt.
Deze gebeurlijkheden verlokken on
willekeurig tot herdenkingen.
En dan komt «frn de eerste plaats in
de herinnering terug deildesolate toestand,
waarin de Linkerzijde verkeerde toen
nog vóór de verkiezingen van 1909
het vrijzinnige ministerie-de Meester het
veld moest ruimen voor 'het rechtsche
Kabinet-H eemskerlc.
Dat was een ware vernedering voor
„het denkend deel der natie", hetwelk
dan ook in 1909 zich .niet vermocht te
herstellen van zijln val.
Dit geschiedde pas nu, maar dan nog
hoe?
Zoolang het ministerie-,Heemskerk aan
't bewind was, moest hetjeampen tegen
deloyale oppositie, welke de tegenpartij
zelfs bracht tot eèn 'totalen ommekeer
harer denkbeelden op sociaal gebied'
werd Staats p en sionneering voorheen door
linker voormannen iin welsprekende be
woordingen afgekeurd, nu werd dat sys
teem door wie er eerst tegen waren
met onstuimigheid verlangd, alleen maar
om de rechterzijde op die manier een
hak. te zetten. i
En zoo ging het op menig) gebied.
Nu, de hak is dan ook gezet. De
meerderheid wentelde, een links mimis--
terie trad op.
Laten we echter nu eens vergelijken.
In 1909 een vast aaneengesloten meer
derheid, diie wiist wat zijl wilde nu
een allegaartje, dat onderling reeds strijd
voert en angstig, uitziet naar de Troon
rede, die wel een zure twistappelen kon
brengen.
In 1909 een nieuwe koers, die duide
lijk stond afgebakend, nu een nog onbe
kend vaarwater, waarin losgeraakte ton
nen ronddrijven.
Een dier t onnen heet „verhooging der
directe belastingen", waarvan de liberale
heer van Gijn verklaarde, dat men, daar
op heusch niet kan aansturen om de
noodige geiden voor fte sociale wetge
ving te bekomen.
Een andere toni draagt tot opschrift
„vlootuibreiding", waarvoor de nieuwe
minister van marine alvast een groot
pantsers Chip' t(yipe „dreadnought"
zal aanvragen, al gaat daarmede de voon-
gespiegelde bezuimi|gling ook naar den
kelder.
Een derde baken, waarop bij de ven-
kiezingen door liiniks werd aangestuurd,
was gemerkt: „verandering van het be
leid in Inddë", doch inmiddels bleek het
door rechts gevoerde beleid to,t goeden
uitslag te yoeren.
Ook het baken „Grondwetsherziening"
drijft nog op losse ankers, om 'niet te
spreken van de ongewisse schommelin
gen/welke de boei „sociale wetgeving"
vertoont.
De Troonrede zal natuurlijk trachten
al die bakens weer vast te ankeren,
maar zóó verscheiden blijikt links al meer
en meer het stuurmansinzicht, dat Ihet
vaarplan een bron van verwikkelingen
dreigt te worden.
Gelukkig is het rechter vaarplan een
afgerond geheel, dat terstond weer ter
hand kan worden genomen als we een
herhaling van 1909 krijgen. -
Zoodra hierop kan worden aange
stuurd: alle hens aan dek!
ALGEMEEN OVERZICHT.
Ter illustratie van wat wij in een arti
kel in Wet tweed e blad mededeel en ov,er
den toestand op den,
Balkan
diene, dat de telegrammen van gister-»
avond en htedenim» ge» bijna n»c£s asuisift
bevatten dan med-Jtjiurge», dat Tur
kije en Bulgarije, Griekenland e» Tur
kije, Montenegro en Servië 'het nog maar
niet eens kunnen worden over d,e bepa
ling van üuun nieuwe grenzen, zoodajt
we maar willen zeggen, dal we alle
reden Ihlebben om te .spreken, over de
scihïij n-vrede v,an Boekarest.
Intussdhjen komt er een verblijdend'
bericM uit ,Sen/ië. Men kan in ons twee-
de blad ter aangewezen ..plaatse lezen,
Hot itt den Balkan, dus ook' in Servië,c
de Schismatieke Grieksche Kerk de over,-
Wand heeifi
En nu is et in dit bericht spraklo
van de oprichting y&a ee^j l
Katholiek aartsbisdom
te Belgrado.
Die correspondent van het „Berl. Tar
geblatt" te Belgrado seint n.l. aan zijn
blad, dat de Servische concordaatcom
missie dezer dagen naar Rome zal rei
zen, om de onderhandelingen met den
H. Stoel ten einde te voeren. Ledenj
dier commissie hebben verklaard, dat van
het voorbehoud der Servische regeering
vroeger in de bladen vermeld
dat namelijk de Kath. priesters niet van
Oostenrijksche of Hongaars,che nationa
liteit mochten zijn, in het onjtwerp-con»-
cordaat niet gesproken wordt.
Slechts zou in een begeleidend schrij
ven de wensch der rege-ering worden
te kennen gegeven, dar de Katholieke
geestelijkheid in Servië niet afhankelijk
zou zijn van den aaitsois.sdilop Stadie»-
in Serajewo maar direct van den H.
Stoel, in verband waarmede Belgrado
zou worden de zetel van een Katholie
ken aartsbisschop, wiens aarfa-diocees
geheel Servië zou omvatten.
Indien de H. Stoel toestemt zou de
aartsbisschop nog vóór December be
noemd worden.
In i
Marokko
gaat het d|en Spanjaarden niet al te
best. Volgens geloofwaardige mededee
lingen uit Tetoean, is de milandsoh-e po
litie van Geuta en Halucemas,s die met
de Spaansch^ troepen uit Tetoean sa
men moet werken, in eeni treurigen toe
stand. Dje af deelingen inland,sehje .poli
tie, die aanvankelijk elk uit 500 man
'bestonden, zijn tjh.ans, door de onopn
hpudelijke deserties tot 90 of £0 man
geslonken. Vijfzesden der manschappen
loopen dagelijks, somtijds met tiental
len tegelijk, weg, pret -wapens en; bagage,
en gaan de vijandelijke hjarka, verster
ken.
Deze krijgt, door de kennis van zaken
van de deserteurs, belangrijke inlichtin
gen over de Spaanschie groepen en de
positties die deze innemen, waardoor zij
met steeds meer zekerheid haar slag kan
slaan.
Het gevecht van 7 September was
voor <de Spaainsche troepen bloedig, voor
al doordat de inboorlingen vooraf stel
lingen konden innemen, van waaruit jzij
zonder gevaar voorzichzelf, opdeSpaan-
sdhe troepen konden vureni.
Volgens dezelfde mededeelingen wordt
de toestand in C'harb met den dag slech
ter, ondanks de heldhaftige pogingen1
der Spaansche troepen.
Een afdeeling infanterie, die de werk
zaamheden aan een versterking 'be
schermde, heeft het vuur geopend op
een troep opstandelingen1. De Span
jaarden hadden één doode en> één ge
wonde. Dë vijand vier.
Volgens geruchten uit inlanjdsdhe bron
h;ebben zich sterke afdeelinjgen opstant-
delinjgen, waaronder Kabylen, onder lei
ding van ,RaisoeIi vereenigd. Raisoeli
spoort hen aan om de Spanjaarden' oip
leven en dood te bestrijden. Men zegt.
dat de opstandelingen goed gewapend
zijn. v
Volgens dezelfde berichten Zou Rai
soeli op het .punt staan om velschillen
de Spaansch,e kampementen tusscheni
Ceuta en Losjian tegelijkertijd aan te
vallen, met het doel de Spaansche troe
pen te verspreiden en de razzia's t(e»
wreken, waardoor de aanvallen zijn' ge
straft. i
De inlandsche politie heeft bij de ver
dediging van de Spaansche stellingen
tegen een „troep boosdoeners, dein be-
faaanden Moor Metahperi. gewond en
twee van zijn vplgelingen gedood. Aan
Spaansche zijde werd een luitenant ge
wond.
Gisteren hebben we iets medegedeeld
betreffende de eischen, die
Japan
aan China heeft gesteld.
Nu wordt bericht dat China zich mon
deling bereid heeft verklaard, de eischen
van Japjan in te willigen. Mocht China
met het zenden van het officieele ant
woord talmen, dan is Japan voornemens,
tot krachtige maatregelen over te gaan.
Veldmaarschalk Jamagata is Van oor
deel, dat voor het zenden van troepen
naar China de tijd nog niet is gekomen.
De Times verneemt uit Peking, dat
de eischen van Papan in verband met
het gebeurde te Nanking, wegens hunne
gematigheid een gunstigen indruk ma
ken. Al eischt echter Japan geen terri-
torale waarborgen, en al dreigt het niet
met een militaire betooging, nachtans
brengt de inwilliging van Japan zeker
verlies aan gezag voor Joeansjikai mee
en een vernedering voor Tsanghoen, om
dat deze persoonlijk kien Japanschen con
sul te Nanking zijn verontschuldigin
gen moet aanbieden.
Zoo men weet heeft Koning
Constantijn
van Griekenland den Franschen oipi een
zeer pijnlijke plek getroffen, toen hiji
in Berlijn verklaarde, dat het wapenge-
luk van Griekenland te danken is aan
de militaire opleiding van hem en ver
scheidene officieren in Duitschland.
Nu heeft de eerste minister van Grie
k-P nl and, Wgfr*izek>v aan der. Franschen
zaakgelastigde gezegd, hoezeer hem het
misverstand, ontstaan door de toespraak
des Koning te Berlijn, leed deed. 'De Ko
ping wilde geenszins (de Weldadige werk
zaamheid van de Fransche militaire mis
sie kleineeren, die vóór en gedurende
de laatste oorlogen Griekenland groo-
ten dienst heeft bewezen.
Aan de pers heeft Wenizelos ver
klaard: Indien er ook maar de minste
ontevredenheid hier over de Fransche
militaire missie had bestaan, zouden wij
haar contract niet hebben vernieuwd,,
noch vermeerdering van het aantal Fran
sche officieren aangevraagd. Allen, die
in Griekenland zijn geweest, iWeten, hoe
zeer het Grieksche volk de Werkzaam
heid der Franschen oip militair gebied op
prijs stelt. Griekenland zal nooit de
groote diensten, die Frankrijk bewezen
heeft, vergeten.
De toespraak des Konings had geen
politieke beteekenis. De Koning was im
mers niet door verantwoordelijke minis
ters vergezeld, hij wilde uitdrukking ge
ven aan zijn persoonlijke dankbaarheid
voor de militaire opvoeding, die hij dn
Duitschland heeft genoten, anders niets.
Wenizelos hoopt, dat het misverstand
in Frankrijk geheel verdwijnen zal,
In Frankrijk heeft zich weer een treu
rig staaltje van
anti-clericalisme
voorgedaan. j I
Woensdagmiddag zijn de Paters Ma-
risten, van Toulon, die lange jaren voor
bereidend onderwijs gaven voor de ma
rine, uit hun klooster verdreven.
De commissaris van politie van het
tweede arrondissement en de ontvanger
der registratie vonden de hoofddeur aan
de binnenzijde gesloten en drongen
daarom door de kleine poort aan de
achterzijde van het- gebouw binnen.
De overste, pater Georges, was om
ringd door twaalf pater en het leeken-
personeel aan de inrichting verbonden.
Op zijn uitdrukkelijk verlangen deed de
commissaris van politie zijn ambtssjerp
om ien legde ieder der Paters, bij het
verlaten 'van het klooster, de hand op;
den schouder, om hierdoor aan te dui
den, dat zij slechts voor geweld ge
weken waren.
Incidenten deden zich niet voor.
Duitschland wil nog altijd de schande
blijven dragen vari de
Jezuïeten-wet.
De „Tag Rundschau" meent te we
ten, dat verscheidene bondsvorsten in
toonaangevende kringen te Berlijn, ge
vraagd hebbep naar de plannen, die men
er ten opzichte van de Jezuïtenwet heb
ben zou. Zij ontvingen ten antwoord, dat
de rijksregeering er niet in het minst aan
dacht om de Jezuïtenwet op te heffen.
Pruisen zal, indien in den bondsraad
over de opheffing gestemd wordt, juist
als vroeger, tegen de opheffing stem-
men.
GEMENGD.
De landraad van den Pruisischen
kreits Hadersleben heeft aan het kerk
bestuur te Hadersleben oj> een vraag
medegedeeld, dat aan Deensche on
derdanen een optreden als zanger,
spreker enz. in Noord-Sleeswijk in be
ginsel niet wordt toegestaan.
Men weet dat dezer dagen aan een
Deensch zanger verboden is, daar een
psalm in het Deensch te zingen.
In het Reuzengebergte is de eer
ste sneeuw gevallen.
De bladen bevatten verscheidene
bijzonderheden betreffende den plotse
ling overleden 'burgemeester variL New-
York, William J. Gay nor.
Gaynor was in 1851 geboren te Onei
da Coenty, in den staat New York. Hij
ontving zijn opleiding in Whitestown Se
minary en in Boston. In 1873 vestigde
Gaynor zich in Brooklyn, waar hij zich
in de rechten bekwaamde en teven jour-
nalistieken arbeid verrichtte. In 1875 als
advokaat tot de uitoefening der advo
catuur toegelaten, kreeg hij een groote
praktijk. Ook schreef hij veel over
rechtsgeleerde onderwerpen.
Van 1893 tot 1907 bekleedde hij het
ambt van rechter in het Opperste Ge
rechtshof van den Staat New York en
in laatstgenoemd jaar zag hij zich tot
burgemeester van New York gekozen.
Het Koninkl. bezoek te Amsterdam.
Gistermorgen heeft de Koninklijke Fa
milie een bezoek gebracht aan de Entos,
en gistermiddag bezocht zij het Sport
terrein tot het bijwonen van het feest
der nationale kïeederdracht.
Om ongeveer 12 uur waren de ge-
costumeerden uit alle oorden van het
land met de verschillende ochtendtreinen
aangekomen. Onmiddellijk begaven zij
zich met tramwagens, die door de direc
tie der gemeenteram beschikbaar waren
gesteld, naar Artis, waar zij om één uur
aan een gemeenschappelijk dejeuner
deelnamen. Bovendien gaf de directie
van Artis den 'geoostumeerden vrijen toe
gang tot haar tuinen.
Na afloop van het dejeuner, dat een
geanimeerd verloop had, stelden de ge-
costumeerden zich tot een stoet op, die
ongeveer drie uur in extra trams naai]
het terrein van de IJsclub vertrok.
Een groote menigte sloeg het vertrek
van dezen kleurrijken stoet gade. Om
ongeveer half vier werd het terrein van
de A. IJ. G. bereikt en stelde de stoet
zich op om de komst van de Konink
lijke familie af te wachten. Rondom het
geheele door een ijzeren hek afgezette
terrein van de IJsclub was het zwart
van de menschen die zich verdrongen
om iets van het schouwspel te kunnen
gadeslaan.
Inmiddels kondigde een luid hoera de
komst van de Koninklijke Gasten ^an.
Aan den hoofdingang waren de voor
zitter en eenige bestuursleden van het
Comité ter ontvangst van de Hooge Be
zoekers aanwezig. De voorzitter prof.
mr. D. P. D. Fabius stelde daarbij zijn
medebestuurders aan H. H. M. M. on 7\.
K. H. voor. Toen de vorstelijke gasten
hadden plaats genomen op de speciaal
voor dit doel vóór de groote tent op
gestelde tribune, ving onmiddellijk het
défilé der gecostumeerden aan.
De stoet werd geopend met de pro
vincie Noord-Holland. Allereerst een
aantal Amsterdamsche weezen van het
Burgerweeshuis, Maagdenhuis en Luther
sche Weeshuis. Vervolgens boeren en
boerinnen uit Urk, Marken, Volendam,
Laren, Huizen, Blaricum, Alkmaar,
Texel efn Zandvoort, die allen door hun
ne bonte en schilderachtige kleeder
drachten de aandacht trokken. Dan
kwam de prov. IZuid-HolJand, eveneens
met visschers en vissdhersvrouwen en wel
uit Katwijk, Noordwijk, Scheveningen en
Vlaardingen. De provincie Utrecht was
vertegenwoordigd door de plaatsen,
Hoogland, Bunschoten en Spakenburg.
Gelderland bracht ons de gecostumeer
den uit Harderwijk, Hierden Elburg,
Nunspeet en Elspeet. Overijsel kwam uit
met boeren en boerinnetjes uit Staphorst
en Reuven. Hierna volgde de provin-
