ÏO
BUITENLAND.
BINNENLAND.
4e Jaargang
No. 1192.
Bureau OUDE SINGEL, 54. LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
T BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAO, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAOEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Lelden 9 cent per week
10 per kwartaalbij onze agenten 10 cent per week, j 1.30 per kwartaal. Franco
post /1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2'/j cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Woensdag
September
1913.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 cent
'nnrezonden mededeelingen van 15 regels 1.50, elke regel meer 30 cent. met gratis
j .vijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Qroote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit
TWEE bladen.
Stilte.
Wat leven we thans rustig in Neder-
id. Wie de kranten gestadig raad-
eegt en deze zoo genoeglijk ziet keu-
len over congressen, tentoonstellingen]
onafhanVlijkheidsfeesten kan ziohj
hier niet voorstellen, dat ze een paar
inden geleden mekaar onophoudelijk
't h.aar vlogen.
Zóó kalm is 't overal, dat de oproe-
sg der heer en van Koetsvelden Blichlon
n IJsselmonde slechts even £en kleine
npeling heeft veroorzaakt aan effen
litieke watervlak. Men is thans niet
«en stemming om zich, druk te maken.
Alleen Het Volk keft kis altijd en
nu hjer, dan daar van jzich af. Laat-
:lijk moesten de gemeenteraden het
tgelden, die nog geen roode wet'hou-
srs benoemden, waar tegenover dan ieen
ur blauwe bladen een verdediging
aatsten hunner Vroede Vaderen.
Ook deze quaesties brengen 't evèn-
il niet verder dan een lokaal karakter,
er 'de politieke velden hangt zwae s'til-
waarin ieder geluid spoedig verdooft.
Maar 't is de stilte, die aan den storm
loraf gaat.
Nauwelijks zal Dinsdag a.s. de Troon
de weerklonken hebben of het lieve to
rntje begint opnieuw, ja, in erger mate
an eerst.
stembus bracht' de linker-stroomin-
en tijdelijk bijeen, maar spoedig daar-
p vloeiden ze nog verder uitelkaar dan
oit te voren, zoodat er geen eind zal
[«.en aan de verwarringen.
Spreekt de Troonrede duidelijk, dan
enen de partijen terstond stelling,
irbij te voorzien valt dat Blauw en
ood scherp tegenover elkander zullen
omen te staan, want de heer Cort van
ir Linden zal wel niet al aanstonds
ich aan de uiterste linkervleugel gaan
osteeren. Hij is niet voor niemendal
itra-pa riem entair 1
Spreekt de .^ede in raadselen, dan
egint de pers met Ideze nog wat door-
te wikkelen, waarna het politieke
tmerdebat de ministers zoo lang op de
•oef gaat stellen tot de raadselen zijn
>g!elost.
Laat ons intuslsdren nog wat van de
ilte profiteeren, want ook onzerzijds
il geduch.t aan den strijd moeten wor-
sn deelgenomen.
Men (heeft pns willen verdringen, maar
e zijn er nog en zullen dit tooneh 1
ALGEMEEN OVERZICHT.
G&arne verremnn we de levensbijzon-
eden van groote mannen, vooral als de-
hun leven hebben gegeven aan de
irecte verdediging onzer heilige kerk.
aarom vinde hier nog een plaats het
>lgende, ontleend aan de „Msbd1."* be-
effende
Kardinaal Vives.
j men berichten daarover uit Ro-
e gelooven, dan moet de dood v,a'n' kar-
Inaal Vives y Tuto op den Paus een
iepen indruk gemaakt hebben. „Ik heb,
do zou de Paus hebben uitgeroepen, een
in mijn beste vrienden verloren en de
'erk een van h,aar groote dienaren'
Gesproken of niet gesproken, zeker i's
at de woorden, zooals zij gemeld wor-
en, waarheid bevatten. Kardinaal Vives
as een trouw raadsman van den Pauk.
let kardinaal de Lai en kardinaal Merry
d Val werd h(ij door de anti-clerica'l e
iaden voorgesteld een driemanschap te
armen, dat den Paus geh.eel onder zijn
'vloed li.ad en waarvan alle voorname
eslissingen van het Vaticaan uitgingen,
^'j mogen aan dit belachelijke praatje
'el herinneren, omdat, hoe dwaas hjet
°k is, h,et toch zijn oorsprong in èlk
ieval te danken heeft aan de groote
'aarde, die de Paus aan de voorlichting
den nu overleden kardinaal hechtte.
Het verluidt, dat vooral in den strijd
^gen het modernisme de Paus zich door
'e veel omvattende kennis en den scher-
nblik van kardinaal Vives heeft laten
plichten. In verschillende gmfr-deri
ve bladen werd hij daarom als de „mo
dernisten dooder" gescholden, welke
de kardinaal, wanneer hij inder
laad het hem toegeschreven aandeel ge-
lad heeft in den strijd tegen h/et moder
nisme, wel als een «eretitel beschpuwd
zal hebben.
Maar ook op ander gebied „heeft de
kardinaal ontzaggelijke verdiensten voor
de Kerk verworven. De oude Spaansche
pater was een man van geweldige over
tuiging, die gedreven door. zijn overtui
ging en bezield dóór zijn liefde zijn
ziel, zijn krachten en heel zijn leven aan
de ndienst der Kerk geofferd heeft'%
Hij werkte haast dag en nacht Hoor,
en algemeen wordt dan ook .aangeno
men, dat zijn vroege dood eeh jammer
lijk gevolg daaryan is, dat h,ij zich over
werkte. Hij spaarde zich. zelve! nfef in
het minst, maar gaf zich geb(eel aan
de vele en zware verplichtingen, die het
kardinale ambt van hem eischt'e.
Ook, en dat volgt uit het voorgaande
als van zelf, was de >kardinaal uiteiftt
godsdienstig. Nooit zag men hem in ?ijn
rijtuig zitten dan biddend, of jn medita
tie verzonken.
'Wel moet de dood van zulk een man
als een zwaar verlies voor de Kerk be-
sch.ouwd worden. De geweldige toewij
ding, door hem voor de .belangen der
Kerk betoond, doet hem dan ook meer
dan anderen misschien recht hlebben op
een gebed van alEeJo, wien de glorie van
onze Moeder de H. Kerk wel ter harte
gaat.
Deze korte woorden van dankbare
waardeering meenden wjj aan het gis1-
teren reeds gegeven levensbeeld nog t:e
moeten toevoegen.
"Een onderwerp van voortdurende be
spreking blijft nog altijd de toestand
op den
Balkan.
Ook de officieuse Berlijnsche bericht
gever van de Frankf. Zeitung laat zich
zeer optimistisch uit over den loop der
Bulgaarse h-»-T u r k s c h e onderhan
delingen.
Men d. w. z. de politieke kringen
te Berlijn gelooft, dat de Bulgaren al
het mogelijke in het werk zullen stellen
om met Turkije tot een overeenkomst
te komen.
Zij wenscheh zich namelijk te verzeke
ren van den steun of ten minste van de
neutraliteit van Turkije, wanneer zij re
vanche zullen nemen op Griekenland en
Servië.
Niet ajleen generaal Sawoff, die om
zijn onvoorzichtige openhartigh/eid be
kend is, maar ook de bedachtzame Nats-
'jewitsj, heeft in den laatstén tijd alle
gelegenheden te baat genomen om te
verklaren !dat zoo spoedig mogelijk tegen
de beide voormalige bondgenooten zal
worden opgetrokken. Maar merkt de
bovengenoemde berichtgever op voor
'n revanche worden eerder de plannen
gemaakt dan dat deze worden ten oiit-
voer gebracht.
Omtrent een bloedige botsing te
Adrianopel tusschen aanhangers en
tegenstanders van het Comité wordt nog
het volgende medegedeeldGeneraal Iz-
zet Pasja de Minister van Oorlog, en de
generaals Huschit en Abuk Pasje, de Valt
van Adrianopel en anderen, beyondem
zich in de Konak om 'de Beiramwens'chen
der notabelen in ontvangst te /ïiemem.
Ook Enver Bley verscheen zonder ech
ter generaal Abuk Pasja zijn geluk'wën-
schen aan te bieden. Toen men. Enver
Bey vroeg dit te doen, riep generaal
Abuk Pasja: Van deze vent, van zulk'
een dief wensch ik geen gelukwensch'.
Enver Bey antwoordde op dezelfde toon
met het Turksche scheldwoord Pesa-
weng. Hierop sprong Abuk Pasja woe
dend op en vuurde zijn revolver op
Enver Bey af. Deze werd daardoor aan
den arm verwond. Het voorval werd di
rect naar Constantinopel geseind. De
Regeering (gebood daarop, dat men Abuk
Pasja zijn sabel zou afnemen en hem
arre&teeren. Toen men dit bevel wilde
ten uitvoer brengenverzetten zich de
officieren van zij'n divisie en .ontstond'
een hefitige strijid, waarbij vijf officieren
gedood en 20 gewond werden. Of Abuk
daarna gearresteerd is, is nog niet be
kend.
Die bevolking (van Xain'ti, en iDedeagitsj
heeft zich met die van Goemoeldsjina
vereenigd en hebben zich gezamenlijk
onafhankelijk verklaard.
In een proclamatie wordt deze stap
op een zestal gronden verdedigd.
Het komt daarop neer, dat .men bij
weder-bezetting door de Bulgaren, een
herhaling vreest van de verschrikkelijke
misdaden, welke de Bulgaren de eerste
maal hebben bef&reven.
Het hoofd van het béstuur in West
Thracië heeft zichi tot "dein 'Franschen
consul te Adrianopel gewend, en hem
medegefcleeld, dat de Bulgaren de plaat
sen slechfs over de ljjken der bevolking)
zullen kunnen binnentrekken.
Als een bewijs van kleingeestige
nnti-paaprche
gezindheid kan het volgende dienen
Aan de katholieke sportverenigingen
uit verschillende landen, die Zondag
door den Paus ontvangen waren, had de
politie geweigerd, in optocht '.naar het
Vaticaan te trekken op grond dat.de
liberale vereenigingen, o.a. de v^eeni-
gjing Giordano Bruno, £en tegenbetoo
ging op touw hadden gezet.
De Corriere d'Italia meldt nu, dat de
katholieke vereenigingen voor 14 Sep
tember betoogingen beraamd heb en tot
het protesteeren tegen de voorvallen op
Zondag.
GEMENGD.
Een telegram yan New-Madison
(in Ohio), meldt, dat een express van de
Pennsylvania-spoorweg hedenmorgen
ontspoorde nabij die plaats. Van de
73 passagiers werden er 35 .gewond en
drie spoorwegbeambten verbrandden.
Een kranige ,b e rgb ek 1 i m'st er
juffrouw Renée Eugster, een meisje van
twee-en-twintig, is bij Chamonix in een
diepe kloof gevallen en omgekomen.
Met haar gewonen gids en een drager
was zij opgebroken, om van de Aiguille
de la Persévérance uit de Aiguilto Oriën
tale te bereiken, een waiagstuk dat nog
nooit volbracht is. He; gezelschap wa's
bijna aan het einde van den tocht, toen
het meisje naar beneden stortte. Haar
twee (geleiders zijtn naar Chamonix terug
gegaan, om helpers te halen voor hiet
terugfbrengen van haar lijk.
Het Neue Wiener Tagblatt ver
neemt uit Cettinje dat Montenegro
voornemens is om legaties in te stellen
te St Petersburg, Wieenen eft Belgrado
en 'die te Konstantinopel op te heffen.
Het nieuwe Servische ge
bied wordt in vijf districten verdeeld,
weten: Ibar, hoofdstad, Nowi Bazar,
Kossowo, hoofdstad Prisjtina, Wardar,
hoofdstad Uskub, Bregalnit,sa, hoofd
stad Istip en Mo nar,stir, hoofdstad Mo!-
,nastir. Óp Monastir maken echter de
Grieken aanspraak.
De politie heeft te Madrid twee
personen aangehouden, die 115 kleine
d y n a m i e t p a t r o n e n e n m e s sen bij
zich hadden. Zij vertelden die patronen
machtig te zijn geworden toen zij «eni
gen tijd geleden in een mijn werkten en
ze nu te Madrid te wilton verkoop en'.
Het marineluchtschip L I
is gisteravond om 7 uur hij «en orkaan
18 zeemijlen benoorden Helgoland ver-
onglelukt en gezonken. Zoodra
men het ongeluk bemerkte schoten tor
pedobooten naar ide plaats van de ramp
ter hulp.
Het werd gecomtnandeefd door den
eersten luitenant Hannq. Een plotseling)
opstevenden storm .greep het luchtvaar
tuig en drukte het op het watör, waar
na het brak. Een uur later zonk het(
Zeven personen zijn gered.
Van de bemanning zijn 7 man gered
en 13 verdronken, waaronder kapitein
Metzing, command,ant van de afdeeling
marineluchtschepen, en de teerste luite
nant Hanne, de bevelvoerder van het
luchtschip.
Koninklijke besluiten.
Bij Kon. besluit zijn bulten bezwaar
van 's Rijks schatkist benoemd, tot ver
tegenwoordigers van de Regeering op
het van 38 Aug. 1914 te Londen te
houden 6e internationale congres van
tandheelkunde dr. O. van der Hoeven,
arts 'te 's Gravenhage, en A. A. H|. 'Ha
mer, tandmeester, privaat-docent aan de
gemeentelijke universiteit te Amsterdam.
is ingetrokken het kon. besluit, waar
bij A. Noë werd benoemd tot tijdelijk
leeraar aan de "R. Hi. B|. S. te Winters
wijk, en is benoemd tot leeraar aan ~de
R. H. Bt S. te Winterswijk dr. W- van
Eed en Jr., te 's Gravenhage;
is aan den directeur van liet telegraaf
kantoor te Arnhem eervol ontslag ver
leend;
fijn benoemd tot ontvanger der directe
belastingen, invoerrechten en accijnzen te
Ter Apel M. Rinlkes, ontvanger "der
directe belastingen en accijnzen te Tub-
bergen; tot ontvanger der directe belas
tingen: te Delft J. M. du Cellier Muller,
ontvanger der directe belastingen en ac
cijnzen te Voorburg; te Rotterdam (3e
kanton) .J Blok, ontvanger der directe
belastingen, invoerrechten en accijinzen
te Kampen; tot ontvanger fler directe be
lastingen en accijhzen 'te Geldermalseni
T. A. Hermsen, ontvanger derzelfde mid
delen te iWiJhe; te Elburg S. TaCk, ont
vanger derzelfde middelen 'te Ónderden-
dam; is ingetrokken cle benoeming tot
ontvanger der directe belastingen en ac
cijnzen te Zwijndreicht van den ontvanger
derzelfde middelen C. Rambonnet te
Loenen, en is hij bevestigd in zijn be
trekking als ontvanger te Loenen; is be
noemd tot ontvanger der 'directe belas
tingen en accijinzen te Zwijndrecht J.
Kruyff, ontvanger derzelfde middelen te
Sliedrecht.
Feestweek te Amsterdam.
Te Amsterdam hebben de onafhanke
lijkheidsfeesten een aanvang genomen.
Het schitterendste van de feestviering
zal zijn de kleederdrachtoptocht op a.s.
Vrijdag, waaraan ongeveer 400 personen
zullen deelnemen. Tusschen 12 en 1 uur
verzamelen de deelnemers zich in Artis,
om tegen 3 uur met extra-trams naar het
terrein van de IJsclub te vertrekken. Daar
worden ze op het terrein opgesteld, en
als H. M. de Koningin is gezeten, wordt
er gedefileerd en worden er een paar
dansen uitgevoerd. Ongeveer 5 uur mar
cheert men "in optocht met muziek langs
het Museumplein ,de Museumstraat, on
der het Museum, over Spiegelgracht, N.
Spiegelstraat, Keizersgracht (oneven)
Raadhuisstraat, Spuistraat, Hekelveld
Martelaarsgracht, naar den E.N.T.O.S.-
steiger, om vandaar overgezet te worden
naar de tentoonstelling.
Het bestuur van de E.N.T.O.S organi
seert tijdens deze feestweek bijzondere
feestelijkheden.
Het koninklijk gezin te Amsterdam.
Omtrent de aankomst van het Konink
lijk gezin te Amsterdam, vernemen we
nog het vojgende:
Nadat de Koninklij'ke gasten aan 'het
Centraal-Station op de gebruikelijke wijze
waren ontvangen en verwelkomd, werd
naar het Paleis gereden, awaar de Ko
ninklijke standaard werd geheschen, zoo
dra het Koninklijk gezin er was gearri
veerd.
Dadelijk vertoonden H. M. de Koningin
en de Prins met het Prinsesje zich op
het balkon, waar luide hoera's van 3e
groote menigte op den Dam, hun in de
ooren klonekn.
Groot was de vreugde, toen het Prin
sesje, nadat hare Koninklijke ouders reeds
waren binnengegaan, nog eeiilgë oogen-
blikken op het balcon bleef en met hare
handjes het publiek toewuifde.
Stormachtige hoera's werden nu aan
geheven.
De aubade, gisteravond aan het Ko
ninklijk gezin gebracht, is schitterend
geweest.
Tegen 9 uur kwamen alle medewer
kenden groepsgewijze van de Bieurs door
de Beurspassage en den Nieuwendijk den
Dam oipgemarcheerd en namen de onge
veer 2500 medewerkenden snel hun plaat
sen in. Zij waren voorafgegaan door
padvinders en padvindsters en werden
vergezeld door een honderdtal fakkel
dragers. De Dam bood een 'inderdaad
fantastischen aanblik; de fakkeldragers
schaarden zich ter weerszijden „en haie'
van het monument naar den. huizenkant
op het middengedeelte voor het monu
ment stonden twee muziekkorpsen, dat
der Amsterdamsche Postharmonie en der
harmonie der St. Joseph-gezellenvereeni-
ging, welke beide niet als begeleiding der
eigenlijke serenade behoefden dienst te
doen,, en eindelijk vormden ook ,de „en
haie" opgestelde padvinders met 'hun
oranjegekleurde lampions een schilder-
achtigen achtergrond.
Klokslag 9 uur betraden H. M. de Ko
ningin en tZ. K. Hj. 'Priinsi iHendrik het
balkon, gevolgd door de grootmeesteres,
mevr. de baronesse van Lynden, den
grootmeester baron Sirtema van Grove-
stins en den burgemeester, jhr. mr. dn.
A. Röell. De Koningin was gekleed in
avondtoilet, waarover een witten mantel;
de Prins was in generaalsuniform. De
overige leden van het gevolg en eenige
autoriteiten, waaronder mr. dr. Wf. F.
van Leeuwen, stonden voor'3e geopende
vensters. Nauwelijks werd H, M. zicht-
baar, of er klonk een spontaan gejuich,
dat even aanhield, om daarna Hoor een
accoord te worden overstemd. De heer
Tierie hief den dirigeerstok op en leidde
het eerste nummer, het Wfilhelmqs van
Nassouwe, door allen staande en bloots
hoofds aangehoord. Na afloop van dit
schoon gezongen nummer namen de Vor
stelijke personen en het gevolg de voor
hen bestemde zelels in en luisterden met
groote belangstelling naar de overige
nummers, die vlot van stapel liepen. Het
waren de bede voor "het vaderland, het
zegekoor Uiit ,H|andeL's( Josua en het koraal
Dankt allen God den Heer. Vooral het
zegekoor, met den tU9schenzang voor het
vrouwenkoor alleen, maakte groQten in
druk. V
Precies half 10 waren de nummers uit
gevoerd, die luide werden toegejuicht. H.
M. gaf hiertoe telkenmale het eerst door
applaus het teeken. Alle comitéleden en
ook de dirigent Tierie werden ten pa-
leize ontboden en werden hier door H. Ml
en den Prins ieder afzonderlijk toege
sproken.
Gezellenhuizen en gaarkeukens.
Het volgende, wat wij ontleenen aan
het „Kath. Volk", geeft een interessante
kijk op de wijze, waarop de Duitsche
Katholieken en in navolging van hen!
onze Limburgsche Katholieken 'den ,on-
gehuwden arbeiders ,aan een gezellig en
goedkoop tehuis wetfen te helpen.
Door den Limb. ,R. K. Wierklieden-
bond zal in onze mijnstreek, zegtf het
„Kath. Volk", een Gezellenhuis metl
Gaarkeuken worden opgericht.
De plannen zijn reeds klaar en nog|
dit jaar zal met den bouw worden be
gonnen.
Daarom ïs het dagelijksch bestuur van
gienoemdeii bond, in gezelschap van zijn
adviseur, Dr. H. Poels, verleden v^gek
naar Duitschland geweest, om daar de
inrichting van soortgelijke instellingen
te bestudeeren.
In Keulen werden er verschillende
aangetroffen, waarvan drie katholieke.
Onder de laatste is het merkwaardigf"
Ste het Kolpinigbhat^s in de iBreite Stras^e
een gebouw, dat U/a millioen mark heeft
gekost.
Dit gebouw bevat niet in inder dan
300 logeerkamers voor arbeiders, waarin
450 beddeneen afzonderlijk apparte
ment voor vrouwelijke bedienden een
afdeeling voor de Eervv. Zusters, met
de leiding en het toezicht over het vrou
welijk personeel belast; een aantal
„Fremdenzimmer" (slaapvertrekken voor
vreemdelingen), eene slaapzaal meï 26
bedden voor doorreizende gezelleneen
kapel, eene feestzaal, die 1200 perso
nen kan bevatten, een turnlokaal, 2 rui
me eetzalen, een restauratiezaal, een
leeszaal, een groote keuken met machi
nale inrichting, een slachterij, ccn
waschhuis en 16 badkamers, terwijl het
benedengedeelte, gelegen aan de straat
zijde, nog ruimte geeft voor een 10-tal
groote winkels'.
Een zeer interessant gebouw. i
Het reinigen frer slaapvertrekken en
hjet werk in keuken en waschliia9 wordt
verricht d,oor een '20-tal 'meisjes', werk
zaam onder leiding van zes Eerw. Zus
ters, terwijl de bediening in eetzaal en
restauratiekamer is toevertrouwd aan vijf
mannen. Natuurlijk 5s er dan pog een' lea
der over 'het geheel personeel, de zoo
genaamde ^,Hausmeister"v een admini
stratieve dienst en een hoofdleider ,in
den Eerw. Rector, dien men ech.ter in 't
gebouw weinig aantreft.
Het logies kost den gezellen .2 k 3
mark (f 1.20 a fl.80) per week), naar
gelang zij in kamers met één of meer
bedden slapen.
Doorreizende gezellen, leden van .de
Gezellenvereeniging, kunnen eert /nacht
kosteloos logeeren en ontvangen avond
eten en ontbijt bovendien.
Middageten kost .36 cent. (Wij heb
ben een Vrij'dags- en een Zaterdagsmaal
gebruikt in de Kolpingshausen te 'Keu
len en te Düsseldorf en waren allejszinsj
tevreden over het gehalte en de smake
lijke toebereiding der spijzen). Voor die
36 ct. ontvangt men een bord soep, aard
appelen met eieren (of koek), visch (of
vleesch.) en als nagerecht pruimen, ap
pelmoes of salade.
Het warm avondeten kost slechts 18
24 ct.het ontbijt 12 ct.
In Dïcsseldorf ontmoetten wij een ge-