No. 1182.
29
BUITENLAND.
DE TWEE VRIENDEN.
BINNENLAND.
ie jaargang
e £eidóo!xe (2oii/ïa/iu
Bureau OUDE SINGEL 34, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
r BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG. UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAOEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week
10 per kwartaalbij onze agenten 10 cent per week, 1 30 per kwartaal. Franco
post 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2% cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Vrijdag
Augustus
1013.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 cent
""■zonden mededeelingen van 15 regels f 1.50, elke regel meer 30 cent. met gratis
vijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 1—5 regels 25 cent, Iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Je moet maar durven!
De beschaving", en de wetenschap
ft aan de Roomsch-Katholieke kerk
ote verplichtingen. In een tijd, toen
geestelijk leven, zooals wij dat ken-
niet bestond, was deze kerk, toen
kerk, de draagster van kunsten en
lenschappen. Beroemde bouwwerken
:ft zij doen ontstaan. Nog steeds treft
Gothiek door de verhevenheid harer
en en boeit menig bouwwerk van
leren Romaanschen stijl het kunstlie-
d oog. In onze musea worden' als
atten vele stukken bewa,ard van sohil-
s, die zich beijverd hebben kerken met
ine schilderijen te versieren nen ieder
kunstgeschiedenis studeert, isi ge-
jdzaakt kennis te nemen van hjet
omsch-Katholiek geloof, daar de oude
is* hem anders een gesloten boek
ft
k oudste Universiteiten zijn door de
Kath/olieke kerk gesticht, zooals ieder
Engeland bezoekt nog in tallooze ge-
onten en vormen, aan h,et UpiVersitai-
leven daar eigen, kan zien. De kloos-
zijn eens de centra van geleerdheid
wetenschap (geweest. In een tijd toen
drukken van boeken nog een onbe-
ide kunst was, hebben de monniken
voor gewaakt, dat de geestelijke ar-
d van voorgeslachten niet verloren
g. Er zijn kloosters geweest waarvan
wereldroep uitging. In pnze weten
schappelijke verzamelingen worden
idschriften, uit zulke kloosters afkom-
JT als kostbaarheden bewaard'. Het
icaan, de hoofdzetel van het.Room-
I e geestelijk gezag, is ook voor 'den
reiziger -een plaats van
mart, wegens den rijkdom der Bi-
otheek de ontzaglijke hoeveelheid
kunfetsfchatten van den allereersten
'an een Roomsch ijveraar Voor een Ka-
lieke universiteit zou men bezwaar-
meer waardeerende woorden mogen
wachten. I
Doch' hier zit 7m juist het grappige
liever het .dicptreurige. Als men een
nd wil slaan kan men best een stok
den. l'
"Iet boven geciteerde is Van den be
lden Prof. B. D. Eerdmans', die er
brochure in de ,,Pro en 'Cointra-iSerie
e begint, om Je betoogen tegen een
tholieke universiteit.
sMans papenhaat en-vrees moet wel
!p zitten. Zijn onverdachte gunstige
:uig%nis zullen we echter dankbaar
Ihouden.
ALGEMEEN OVERZICHT.
Bulgarije behoeft nu niet meer tegen
spreken dat er werkelijk
geheime onderhandelingen
)ben plaats gehad met Turkije, omdat
telegraaf thans het bericht brengt, dat
mislukt zijn. Het is anders lang ge-
eg ontkend. Bulgarije heeft geen aan-
dffng tot onderhandelen, zoo hqette hct,
mogendheden hebb'en het verdrag
FEUILLETON.
51
Maar 'Gouray, die nog niet kon, ver
ten hoe Ledoux over zijn gesneuvel-
n vriend had gesproken, bromde in
n Avarten baard:
Stuk vergif.
Daarbij stampte hij met den voet op
n grond, alsof hij een, giftige adder
rtrapte.
De stemming rwas dien avond niet op
wekt onder de stamgasten. Geruim en
1 heersdhte er een pijnlijk zwijgen.
De postmeester maakte er ten slotte
n einde aan, door te zgggen
Weet gij, dat het kasteel Argouges
N eer sedert eenige dagen 'biewoondi is?
Verheugd, dat er Weer een onderwerp
n 'gesprek vvas, vroeg ,de griffier:
Door Avie?
'Door hvee dames, een oude en
Jonge. Zij zijn 's avonds aangekomen
hadden een kamenier bij zich,
- Hoe hebt gij' dat vernomen?
Och, bij ons aan de post verneemt
En alles het eerst De pbsNiljons van
anctoët hebben het aan de mijne ver
van Londen onderteekend, zij moeten
zorgen, dat Turkije er zich aan onder
werpt.
Voor de Porte moest er echter veel aan
gelegen zjjn, die onderhandelingen 'tot
een goed einde te brengen. Zij zorgde 'er
wel voor dat ze ruchtbaar werden, want
daardoor kon zij den drang van de mo
gendheden voorkomen. Deze toch hadden
in de onderhandeling een welkome aan
leiding gevonden, om hun toch al langza
me en netelige gedachteinwisseling over
dien igem een schappelijk en vstap te 'Kon-
stantinopel uit te stellen. .Met Natsje-
wits, die volgens de Bul gaars che lezinig
geheel op eigen hand: optrad, heerft men
dus niet tot een resultaat kunnen komen.
Een Bulgaarsch persoon yan gezag
zoo luidt het veryol'g van het teleglram
heeft verklaard dat het onmogelijk is om
te 'Konstantinopel tot £enig resultaat
te komen. Onderhandelingen te Sofia
tusschen de Bulgaarsche regeering en
de vertegenwoordigers der groote mo
gendheden zouden meer kans op succes
bieden
VanJSulgarije kunnen we dien wensch
om tusschenkomst der mogendheden wel
begrijpen, doch dat er veel van te ver
wachten is gelooven we, na al het ge
talm, niet.
De berichtgever Van het „Bierl. 'Ta-
Igebl." te Konstantinopei Verneemt dan
ook dat in de jongste 24 uur te Sofia
een ommekeer is igekomien iin de opvattin
gen omtrent de quaesti'e met Turkije en
dat men zich daar thans geneigd betoont
directe onderhandelingen met Turkije te
beginnen, te meer nu Oostenrijk en IRus-
land J)esloten hebben Biulgarije Je raden
zich met Turkije te verstaan.
In verband met zijn presidenteele
boodschap over de kwestie tusschen de
Vereenigde Staten en Mexico
heeft Wilson alle 'Amerikanen gewaar
schuwd Mexico onmiddellijk te verla
ten en den consuls geseind dat zij alle
hulp aan de vertrekkend,en moesten
ten verleenen. Volgens een telegram
uit Mexico bewaart deMexicaansche re
geering het stilzwijgen over^W,il'&on's
boodschap aan het Congres. Gam-
boa heeft de nota van Wilson aan de
permanente commissie van het MexiCaan-
sche congres onderworpen. In een twee
de nota heeft Wilson op een onmiddellijk
antwoord aangedrongen en verzocht, dat
Huerta buiten den verkiezingsstrijd ge
houden zou worden. Wilson gaf te ver
staan, dat, zoo Mexico onmiddellijk vol
gens zijn voorstellen handelde, hij aan
de Amerikaansche bankiers zou doen we
ten, dat de regeering van de Vereenigde
Staten een onmiddellijke Jeening aan
Mexico groot genoeg om in de behoeften
van de overheid van „het oogenblik te
voorzien, zou begunstigen. Gamboa ant
woordde, dat er geen leening, die aange
boden werd, groot genoeg, zou kunnen
zijn om hen, in wier handen 'de waar
digheid der natie berustte, er 'toe te
brengen, die waardigheid prijs te geven.
Hij voegde hieraan toe, dat het onmoge
lijk was gehoor te geven a§n liet v!er
zoek betreffende Huerta's deelnemen
teld. iMen beweert, dat de oude dame
het dbmein wiil koopen. Het is een pracht
van een landgoed, maar aan wien het
toebehoort, dat weet men niet recht.
Ja, men boort rare geschiedenissen) in
den laatsten tijd.
Een der stamgasten, een oud man
netje, met ineengedrongen gestalte, den
kalen schedel omlijst met een dunnen
rand grijs haar, ingevallen, gerimpeld ge
zicht van vaalbleeke kleur, maar met een
paar levendige, slimme oogen, merkte op
1Er zijn er nog wel raarder dan
waar gij van spreekt, burger-postmees
ter. Wat er binnenkort gebeuren zal, daar
zal men van opkijken.
ii jWiat dan?
'De oude man, die een boekwinkel en
agentschap van dagbladen had in de rue
iCourbe, hoofdstraat van Lamballe, her
nam:
!Hebt gij dan nog niets 'gehoord
van het hu'welijk, dat op handen is?
De griffier stiet den notaris Sénéncan
die naast hem zat, met den elleboog aan
en de boekhandelaar hernam
Vanmorgen sprak de dokter er bij'
mij in den 'winkel over met Nicole, de
keukenmeid van juffrouw Thérèse.
De dochter van wijlen Nollan werd
door de burgers van Lamballe altijd bij
haar voornaam genoemd.
aan den verkiezingsstrijd, daar Mexico
aldus niet slechts van zijn souVereini-
teit afstand zou doen, maar ook zijn
toekomst in gevaar brengen, daar de
toekomstige presidentsverkiezingen aan
het veto van 'den president der Ver
eenigde Staten onderworpen zouden zijn.
Volgens een telegram uit San Antonio
zijn, ingevolge een Van Washington uit
gegeven bevel, de infanterie, de cavalerie
en een batterij artillerie in allerijl n.aar
de Mexicaansche grens gezonden. Een
gedeelte dezer strijdmacht nam een stel
ling in tegenover Browinsvülle, waar d,e
strijdmacht der Mexicaansche opstande
lingen zich bevindt. Een ander gedeelte
bevindt zich tegenover hét hoofdkwartier
te Laredo van de troepen der Mexicaan
sche regeeringstroepen. Duizend man
aauvuiiingstroepen slaan gcieed cm te
vertrekken.
Eerbied voor de godsdienst 1
heeft men van de social aten ondanks al
hun smoesjes nooit te verwachten. Heel
raak merkt het „H, v„ A/' dienaangaan
de op:
„Het staat geschreven en gedrukt, dat
voor de socialisten, godsdienst privaat-
zgak is en dat niemand meer elke gods
dienstige overtuiging eerbiedigt, om 't
even welke, dan de socialisten.
De heer Vandervelde en de „Peuple"
staken er nog onlangs hun hand .voor Iin
't vuur en verpandden cr hun eere woord
op, ige weet, toen zij het er pp aanlog-
den de christelijke werkliejdön _{e winnen
voor hun grondwetsherzienings veld
tocht.
Dat is nu mislukt en.... nu geneert inen
,zich niet langer in de socialistische pers
om het masker af te wérpen en om de
Christelijke werklieden, zoowel als hun
overtuiging te beleedigen.
Men zal hieronder lezen wat het „Jour
nal de Charleroi" schrijft in zijn mummer
van 26 Augustus 1913.
Wij moeten onze lezers om vprschoo-
nin|g vragen, h,un die afschuwelijke gods
lasteringen onder de oogen te leggen
maar het is noodig in yoll'e daglicht jdle
dubbelzinnigheid der roode leiders te
stellen. Luister liever: I
„Zóo gezegd „Heilig Sacrament".
„De „Presse" van Antwerpen teekent
verzet aan pmdat de Antwerpsch,e ge
meentebestuurders aan de politie verbo
den hadden het „Allerheiligste" te be
groeten.
„Zij hebben goed gedaan. "Bestaat dat
zoogezegde Heilig Sacrament voor an
deren dan voor de stommerikken der ka
lot?
„Een openbaar bestuur moet de streng
ste onzijdigheid waarajemenhet moet
h.et „Allerheiligste" niet kennen, zoomin
als welk danig ander afgodenbeeld, d|ut
die gekken gelieven te aanbidden.
„indien het vaan die imbéciles bevalt
op de knieën te gaan zitten voor houten,
zinken, plaasteren afgodenbeelden of
voor een ouwel, d,at is hun zaakmaar
het openbaar bestuur heeft het recht niet
deel te nemen aan die idaad yam collectie
ve zinneloosheid,"
Wiij willen, gaat bet „H. v. A."' door,
'Bihan vroeg:
Dokter Bachelin?
Ja. i
En Wat zeide hij?
Dat hij er niets van begreep en, Ni
cole begreep het evenmin.
'Nu vroeg de notaris:
Bedoelt gij een huwelijk tusschen
dokter Hubert Nollan en Rose de Tré-
mazan?
Juist.
1En zeide dokter Bachelin dat het
zou plaats hebben?
:Hij 'beWeerde het, ofschoon het hem
zelf onwaarschijnlijk voorkwam.
iWjaarom?
iDaar liet hij ziidhi niet nader over
uit, maar hij moet zeker gedoeld hebben
op de geruchten, die in omloop zijm ge-
'weest....
i Wjelke geruchten?
Ge Weet toch wel .wat er verteld
is, zeide de boekhandelaar, die door het
voortdurend vragen van Sénéncan in het
nauw gebracht werd, over 'de rol die
de dokter zou gespeeld hebben.... bij
zekere gelegenheid.... maar iik wil er (le
zegsman niet van zijto.
Ledoux zeide met zijn snerpende stem
Dokter Nollan is nu schatrijk, door
dat h'ij al de goederen van de samen
zweerders heeft opgekocht voor een ap-
deze taal niet beoordeel enhet volstaat
met ze over te nemen om er den staf
over te breken. Wij willen enkel doen
uitschijnen, dat het hier geen bij verrass-
sing verschenen artikel betreft: op de
tweedy bladzijde van hetzelfde nummer
spreekt men yan „toovena,ar9 in soutaan"1
en van „een ouwel gedragen in eene uur-
werkkas onder een baldakijn".
Men weet nu eens te. .meer hjoe men
over het socialisme denken moet en
dat een Katholiek nooit zonder na'cleel
voor zijn ziel socialist kan zijn.
GEMENGD.
De behjeerders van ^le vorstelijke
Vermogens aan d,e Quit ache hoven zijjn1,
naar de „Tagl. Rundschau" verneemt,
druk doenide met het vaststellen v,an die
vermogens, van welke vrijwillig, een bij
drage in de kosten jan jdejeger-
w e t zal betaald worden. Daar de vorsten
voordien nooit belasting bptaald hebben,
heeft het werk bij gebrek aan gegevens
heel wat voeten in de aarde. Met de
Met de vaststelling van het yermogen
van den Keizer is de Pruisische minister
van he;t koninklijk huis belast. De vors
ten zullen vermoedelijk geen gebruik ma
ken van h,un recht, om de buitengewone
heffing in drie jaarlijksche .termijnen te
voldoen maar in het voorjaar van J91$
de geheele som ip eöns afdragen.
Vele Londensche patroons heb
ben vandaag de eisch'en Van de stakende
huisischi 1 d.ers ingewilligd. De '.an
dere werkstakers in het bouwvak blijven
dreigen met algemeene staking, als de
patroons, waaronder ook het ministerie
van openbare Werken niet ,alIe werklieden
ontslaat, die niet bij hun vakvereeniging
zijn aangesloten.
Mne verwacht dat de Board of Trade
tusschenbeide zal komen om het geschil
bij te leggen.
De „Temps"' verneemt uit Berlijn
De overeenkomst tussch.en Turkije, Enge
land, en pitschland in zake het laatste
trajeet der B a g d ad s p o o r 1 ij n en de
scheepvaart op de Eufr,aat, zal binnen
zeer korten tijd tol; stand komen. Waar
schijnlijk zal zij reeds binnen enkele da
gen aan de pers medegedeeld worden.
Het aantal slachtoffers bjj de on ü-
p 1 ,of f i n g in de staalfabriek t e Leeds;
(waarvan gisteren melding gemaakt
werd') bedraagt nu negen. 1
Gisterochtend' in de vroegte is
b r a n d''uitgebroken aan boord van "liet
groote stoomschip Imperator
van de Hamburg-Amerika-lijn^ dat 'aan
een pier bij Hoboken gemeerd lag. Vijf
tienhonderd immigranten, die zich aan
boord' bevonden, werden, onder toonee-
lcn van verwarring en opwinding, in Ider
haast ontscheept. De Tweede officier is
in den rook gestikt. Ten slottle werd men
d'en brand meester. De séhaide is groot,
het schip heeft 20 graden slagzijde.
Koninklijke besluiten.
Bij Kon. besluit zijn benoemd tot
burger-onderwijzers bij het instruictlc-
pel en een ei. Bjurgeres, Trémazan bezit
nu geen penning meer en het is licht
te begrijpen, dat zij' liever met den dokter
trou'wt, dan zich als kamenier of kinder
meisje te verhuren. Daar zie ik niets
onwaarschijnlijks in.
De kruidenier krabde zich achter het
oor en zeide Wangunstig:
Zooveel is zeker, dat die diokter
Nollan slimmer is dan wij met ons allen.
Terwijl anderen hun huid waagden voor
het heil der natie, deed hij zijn zaken
en hij Weet maar al te goed, dat men
buigt voor de rijken en niet vraagt, van
■waar hun rijkdom is gekomen. Wat hij
volbracht heeft, was een meesterstuk en
daar zal hij nu door zijn huwelijk de
kroon op zetten.
De meeningen, waren verdeeld.
Onder de stamgasten waren er ver
scheidene die de wenkbrauwen fronsten.
De postmeester sprak uit, wat in het
hoofd van velen omging:
Dokter Nollan is een schurk en
dat wordt heden niet voor het eerst
gezegd. Wanneer hij met de dochter der
Trcinazans trouwt, dan is het om zich
onder alle omstandigheden het rustig be
zit van zijn-vermogen te verzekeren, want
ér zou nog wel eens een regeering kun
nen komen, die «het eigendomsrecht der
opkoopers van nationale goederen ver
bataljon L. Slingenberg, hoofd eener bij
zondere school te Kampen, en E. de
Groot, werkzaam aan de Marnixschool
voor !M. U. L. O. te Kampen, wonende
te Zwolle;
zijn benoemd tot leden van den Pen
sioenraad vobr de gemeente-ambtenaren
mr. ,Th. Hi. de Meester, voorzitter, dr.
J. Coert, mr. J. A. Loeff, jhr. mr. Sw
Laman Trip, reap, lid en voorzitter en
leden van den Pensioenraad toor burger
lijke ambtenaren en van den Militairen
Pensioenraad, en mr. L. A. Bybau, secre
taris van de gemeente Diclft
is bevorderd tot hoofdcommies der
posterijen |H(. Vogel.
Vredespaleis.
iHedenmiddag half twee werd de mar
meren buste van koning Eduard Vil van
Engeiand als /redevorst, ooor dr „Tjace
Society" te Londen aangeboden a~r. Ut
bestuur der Carnegiestichting ter plaat
sing pi het Vredespaleis, onthuld met
een toespraak door den Engclschcn ga-
zant bij ons Hof, Sir Alan Johnstone,
waarop de heer Francis Win, Fox, pre
sident der „Peace Society", antwoordde
met eene rede^ waarin hij herinnerde
aan de woorden, door koning Eduard
VII weinige jaren vóór zijn dood ge
sproken, nl. o.a. dat het een groote vol
doening voor hem geweest was, dat hij
in staat was geweest iets te doen om
vrede en welgezindheid tusschen de na
tiën te bevorderen; en dat bestuurders
van Staten zich geen lioogcr doel kunnen,
stellen dan d),e .bevordering van interna
tionale goede verstandhouding en harte
lijke vriendschap tussiclien de natiën der
wereld.
Te vier uur had in het Vredespaleis
de onthulling plaat9 van het borstbeeld
yan Sir Randel Cremci\. door de ^.Inter
national Arbitration League" te Londen
aan het bestuur der Carncgie-stichting
aangeboden.
iDe heer Carnegie hield de onthullings^
rede, waarin hij herinnerde aan de levens
geschiedenis van Sir Randel 'Cremcr, een
der eersten onder de vredestichters' en
voorvechters van den vrede, wiens stand
beeld nu in het Vredespaleis kwam te
staan naast dat van den kouiing van, En<-
geland, een medearbeider voor den inter
nationalen vrede. Bleiden, vorst én onder
daan, bevorderden de komst van de
grootste van alle zaken: de broederschap
der menschheid door den internatio
nalen vrede.
Carnegie ging thans over lot de ont
hulling van het standbeeld van iemand,
van wien naar waarheid kan gezegd wor
den, dat hij de beschaafde wereld als
zijn schuldenaar achterliet.
Daarna trad hij in een beschouwing
over den huidigen standi van het vredes
vraagstuk. Geen regeerder over een be
schaafd volk, van keizer tot secretaris,
of hij erkent, dat dc grootste onz'cr zege
ningen wereldvrede is. Het wordt hun
opgedrongen; zoover is de menschheid
reeds vooruitgegaan.
Met een beroep op de resultaten van
den ruilhandel, constateerde spr., dat zich
een nobel ideaal voor de toekomst der
nietigde en die goederen aan (ton, aidel
teruggaf. ,En mejuffrouw de Trémazan?
Ja, wat moest er van haar worden? Geen
ouders meer, geen familie, 'geen huis,
geen eigendom, geen geld, ja zelfs geen
klooster meer waar zij een toevlucht zou
kunnen zoeken. Dan wordt het zeer ver
klaarbaar, Üat zij zich tot een huwelijk
met den dokter heeft laten overhalen.
Sénécan isrehudde het hoofd.
Die goede postmeester kende haar niet.
Hij kende haar beter, hij wist welk
karakter de Trémazans hadden, wier
bloed door haar aderen vloeide.
Gouray zeide niets.
'Hij wilde ondoordringbaar blijven en
geen spier van zijn gelaat vertrok.
'Toch zou een scherpe opmerker, die
hem tersluiks bespied had, in zijn oogen
ietsi hebben zien glinsteren, waaruit men
had kunnen vermoeden, dat de kastelein
meer wist dan de anderen,, maar niemand
bespiedde hem><wj hij voor zich zorgde er
wel voor, op den achtergrond te blijven.
'Zooveel was zeker, dat dc tijding van
dit zoo onwaarschijnlijk klinkende huwe
lijk weinig geloof vond bij hen, die de
geschiedenis van Lamballe cn omstreken
tijdens het schrikbewind kenden, althans
dat de zuiverheid der bedoelingen van
den bruidegom vTij algemeen in twijfel
werden getrokken. (Wordt verv.)