Woensdag
257
BUITENLAND.
BINNENLAND.
,'c Jaargang
Bureau OUDE SINGEL 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG. UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
pi bet GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week
H per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, f 1.30 per kwartaal. Franco
post 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2V, cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent
No. 1180.
e £eicbofte 0ou/tam
Augustus
1013
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 cent
■"^zonden mededeelingen van 15 regels 1.50, elke regel meer 30 cent. met gratis
rijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 15 regels 25 cent, iedere regel ineer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 15 regels 50 ceiit, iedere regel meer 10 cent.
)it nummer bestaat uit
TWEE bladen.
ALGEMEEN OVERZICHT.
schoon men in .Weenen, zoolls we
ren berichtten, zeer optimistisch ge-
d is tegenover
de zaken op den Balkan
iet doorzetten der vijandelijkheden
de Turken', waardoor dagelijks ge-
ten voorkomen, een, minder gunstige
r voor de eindelijke algeheele paci-
,e. Nu weer hebben de Turksehe
jen Gumuldsjina bezet en derhalve
hun opmarscfh over de Maritza ver-
d, hetgeen de Turksdie autoriteiten
aldelijk met veel plechtige verzeke-
n hadden tegengesproken. Een van
e is nu mogelijk: óf de Turksehe
ering speelt weer een dubbele rol',
zij ook gedaan heeft bij bet op
een van de troepen naar Adrianopel,
en dat lijkt wel het meest waar-
olijke ihet leger laat ziah niet
door de heeren in Konstantinopel
len en gaaï" 2ijm eigen gang.
ij meldden reeds, dat de zoo invloed-
Talaat bey naar Adrianopel vertrok-
zou zijrt om de officieren van het
te overtuigen van "bet dwaze van
opmars'ch over c!e Maritza. Zijn
rcfen schijnen niet veel indruk ge
kt te hebben, wanneer Talaat fnder-
met zijn reis naar'Adrianopel ten
had bet krijgszuchtige leger van
ere avonturen af te houden,
e Bulgaren hebb'en zich niet 'tegen
Cpmarsch der Turken verzet', maar
iên zich teruggetrokken en hun voor-
en te kennen gegeven om, het hun
ledeelde deel van Macedonië eerst
te bezetten, tenminste er nu maar
,af fe zien.
aar daarmede is natuurlijk de kwestie
niet opgelost. Men kan moeilijk uit
en, wat het doel van dö Turksehe
pen wezen zal en aan welke avon-
n zij zich nog verder zullen wagen.
weet niet, welke conflicten zij in
leven kunnen roepen en we!ke buitetir
igheden zij nog ..zullen bedrijven. In
geval echter „wordt de crisis, die,
neer de Turksehe troepen zich had-
weten te beheerschen, een faze van
lapping „en berusting zou zjjn inge
ef 'waarbij aan Turkije, ten minste
rloopig, wel het onbestreden bezit van
'anopel gebleven zou zijn, aanmer
ic verscherpt
n ook zelfs, wanneer de Turksehe
pen tot geen nieuwe incidenten aan-
mg geven, dan wordt door hun <^p-
en ,d'e toestand, dien zij tot dusver
iet leven hadden weten te roepen,
die voor Turkije lang riitet onvoor-
3 ig was, weer geheel in "de waag-
lal gesteld,
ïtusschen blijven nog steeds berichten
•men over
Turksch-Bulgaarsche onder
handelingen
echter nog steeds officieus zjjn. Toch
als zëker worden aangenomen, zegt
(onstantinopelsche correspondent van
„Bierl. Tagebl.", dat zoowel Turkije
Bulgarije in principe voor een over
komst zijln, maar het uitblijven van
>fficieele onderhandelingen is te wijten
de twee stroomingeri, welke te Sofia
taan. De eene adviseert van Adriano-
af te zien en zoo spoedig mogelijk
overeenkomst „met Turkije te treffen,
indere hoopt een soort compromis-op-
»ing te vinden. Deze hoop berust op
verwachting, dat de mogendheden, ge-
de groote spanning, welke thans
rscht, nog een nieuwe stap bij de
te zullen doen. Rusland zou daartoe
idrij'ven, maar "Oostenrijk schijnt zich
arvoor niet meer te laten vinden",
te correspondent van de "Parijsche
atin" te Konstantinopel beweert ech-
dat hij uit goede bron weet, dat
onderhandelingen tusschen Turkije en
garije een gunstig verloop nemen,
tsjewitsj', de Bulgaarsche onderhamde-
r» heeft reeds eenige tegemoetkoming
oond. Als grondslag voor de overeen-
nst moet noch sprake zijn van het
open van de verdedigingswerken van
tianopel', noch van een afstand van
Kalisse (dat een blauwen Maandag
tijn Bulgaarsch Lozengrad heeft ge-
den) aan de Bulgaren. Wel wil Turkije
een herziening van de oude grens ten
noorden van de lijn AdrianopelKirk
Kilisse toestaan en verschillende econo
mische voordeelen in het belang van den
handel van Bulgarije verleenen.
Over den Duitschen Katholiekendag
de vorige week te Metz gehouden, schrijft
de „Osservatore Romano" o. m.
De pessimisten hadden reeds allerlei
voorspellingen gedaan over een te ver
wachten strijd tusschen de twee richtin
gen onder de Katholieken. Doch zij
hebben zich deerlijk vergist. De vrij
moedige, en met eerbied aangehoorde
verklaring van den president, Vorst von
Löwenstein, die, steunend opliet woord
des Pausen, alle strijdkwesties, 'die nu
geen reden van bestaan meer heb(ben,
ter zijde stelde^ 'is een gunsïig voor
teeken; dat de door den president gefor
muleerde wensch in vervulling zal gaan,
en dat de Katholiekendag van Metz ip
waarheid met den naa,m van vredes
congres zal kunnen betiteld worden.Want
't gaat hier om een dubbelen vrede,
tusschen volkeren en richtingen, waarbij
het algemeene katholieke belang, waarbij
alle persoonlijke meeningen ven ziens
wijzen moeten zwijgen, wil het hoogste
goed voor allen bereikt worden.
Ongetwijfeld is deze eenstemmigheid,
deze onvoorwaardelijke gehoorzaamheid
aan het Opperhoofd der Roomsqhe Kerk
niet tot stand gekomen, zonder dat vele
gevoelens van het menschelijk 'hart ger
offerd moesten worden. Maar daarom is
die geest van discipline, die de ware
overwinnaar Js geweest op den Kathor
lie'kendag van Metz, des te meer fe
prijzen, daarom komt lof toe aan de
Duits che Katholieken, die bewezen heb
ben slechts in naam dezer discipline op
de eindoverwinning te rekenen.
GEMfcNGD.
De aanvallen onder Sjangsoen
o'p S j a n g li a i worden heviger. Volgens
de laatste berichten sluiten zijn troepen
de stad in. Er zijn veel dooden. Veel
gewonden zijn naar Sjanghai gebracht
De troepen der Noordelijken hebben nu
den Purperen Berg, dje de sleutel is
van Nanking, bezet.
Het St. Petersburgsche telegraaf agent
schap meldt, 3at Nanking zich gister
ochtend aan de rqgeeringstroepen heeft
overgegeven.
De s taking van de hujss chH-
ders te Londen (men zegt, dat reeds
10.000 huisschilders staken) wint voort
durend veld. Vele andere ambachtslieden,
waaronder honderden rijkswerklieden
met name stokers en machinisten, sloten
zich gisteren bij de stakers aan. Plotse
ling hielden daardoor gistermiddag de
fonteinen op het Trafalgarplein, in het
St. Jamespark en elders op mét spuiten.
Minister Beauchamp heeft geweigerd
zijn niet bij de vakvereeniging aange
sloten werklieden te ontslaan; dienten-
gevolge dreigt een algemeene staking
onder de rijks.werklieden.
De stakende ververs eischen anderhalve
stuiver opslag in het uur. Dat' zou bun
loon brengen op lOtys stuiver in het
uur. De patroons' zijn bereid met October
9V2 en met April 10 stuiver te geven,
nl. aan de volleerde ververs. 'Zij willen
drieërlei loon geven: aan de leerlingen,
aan hen, die na vijf jaar ün het vak over
gaan tot de middelsoort, en aan hen, die
na een zêher aantal jaren in de hoogste
klasse worden opgenomen. Daar bedan
ken jiyij voor, zeggen de ververs, want
dan gaan de patroons zooveel mogelijk
de middelsoort in dienst nemen. Men
vreest, dat timmerlieden, metselaars en
al wie verder bij het bouwvak hooren,
zich bij de staking zullen aansluiten. Dan
zouden er in Londen weldra een 200.000
leegloopen.
Volgens telegrammen in de Spaan-
is'che bladen is bij Bilbao een trein, ko
mende van Barcelona, tegen twee
losse locomotieven opgereden.
Er moeten 2 dooden en 47 gewonden
zijn. Vers cheiden en daarvan zijn zwaar
gewond.
De boeren in Nottinhamshire heb
ben op een vergadering 'j>esIoten, hun
melkprijs met twee stuiver het gallon
(ongeveer 14V2 liter) te verhoogen.
De droogte, de schaarsühte van voer en
de duurte van d'e koeien lis de redlen
of de aanleiding. Eigenlijk vinden de
boeren, 'dat de melk al lang duurder
moest ^ijn. De jJirijs is in de laatste
twintig jaar nagenoeg gelijk gebleven,
zeggen zij, en bijna alles loonen, be
lastingen, voeder en vee is gestegen.
In andere graafschappen vertoonen de
boeren neiging het voorbeeld van Notts
te volgen.
Te Lima zijn v32 mandaten tot in
hechtenisneming uitgeva j-digd tegen lie
den, die verdacht worden, dat zij in de
bekende gruwelen in het kaoetsjoelc-
gebied van Puturnay de hand) heb
ben gehad,
In den nacht van Zondag op Maajn-
dag is over de stad Catania een dichte
aschiregen neergedaald. De Etna is
doo/r nevelen onzichtbaar. M,en vermoed
de, dat er een uitbarsting gaande was*
Het nieuwe Ministerie.
De Haagsche con esp- ndenf van de
„Tel." merkt over het yJeuwe ministerie
o.m. het volgende op
Wanneer bovenstaande samenstelling
van het nieuwe kabinet juist is en wij
zullen dat aannemen dan is het ver
rassende, om niet te zeggen, verbluffen
de feit, dat mr. Treub minister van land
bouw wordt Dit b'eteeLent, en kan niet
anders beteek enen, dan dat het staatsi-
pensioen op het programma vajn het nieu
we kabinet niet voorkomt De heer Treub
heeftj, het is bekend, het staatspensioenl
bestreden met al d'e vurigheid van zijn'»
temperament De kanohnen van zijn groo
te welsprekendheid en' van zijn com padje
kennis heeft hjj onvervaard op d'e
groeiende en voortrukken dje bataljons
v,an het staatspensioen gericht. Wie .er
ook bekeerde, wie zich bekteeren liiet, hij'
nooit Hij bleef er een fel tegenstandier
van. f'
Zjjn afkeer was zoo beslist^ dat hij
zich niet wenschte te scharen ondier het
vaandel dier concentratie, enkel en alleen
wijl de verzekeringsparagTaaf raast de
vrijwillige verzekering, ook .het staats
pensioen bevatte. Zelfs legde hi» er zijn
mandaat, als volksvertegenwoordiger,
voor neder. Dat was een daad "van opof
fering en karakter.
Bij de verkiezingen was hef staatspen
sioen een der hoofdpunten. De voorstan
ders en propagandisten ervan overwon
nen met bet resultaat, dat...» die heer
Treub nu de minister van sociale verze
kering wordt. Het klinkt haast onge
looflijk. Het staat daardoor wel vast,
dat de komende regeering van1 het staats
pensioen niets moet hpbben, en de so
ciaal-democraten kunnen zich' van Ijarte
gelukwensch,en, dat hun weigering mr.
Treub, minister heeft helpen maken!.
Hiermede is de merkwaardigheid van
de landbouw-portefeuille echtjer nog niet
voldoende geschetst. Er zit nog een an
dere kant aan. De heer Treub heeft n.l.
ook de wetten-Tal ma zoo beslist en en
ergiek mogelijk bestreden en ze .ver
oordeeld met al de .vinnigheid van zijn
argumentatie. Zal hij nu de man worden,
die de wetten moet uitvoeren? Inder
daad: wij mogen het optreden van mr.
Treub als minister verbluffend noemen.
De vraag rijst, h,oe de positie der con
centratie tegenover h-em zal Zjjn. Den
eisch van het staatspensioen kau en imag
zij natuurlijk niet verloochenen. Dat Zou
de meest krasse woorefbifeuk zijn. Waar
nu zoo goed als zeker een initfiafief-
voorstel tot invoerin'g van staatspensioen
uit den boezem der Kamer te Wachten is,
zal de linkerzijde dit moeten aannemen
en de regeering zal daarbij niet als on
verschillige derde kunnen toezien.
Welke lijn wij, met dit kabinet uitgaan,
valt natuurlijk eerst te voorspellen, wan
neer het in de Troonrede zijn program zal
hebben ontvouwd, maar het lijkt ons hiet
te kras om te zeggen, dat h,et een mi
nisterie voor grondwetsherziening zal
zijn. Vermoedelijk zal het algemeen kies
recht pogen te brengen en ''t staatspen
sioen ter zijde laten.
Afgezien van dit laatste zal het natuur
lijk ieder verheugen, dat eein man van
de kennis, en het karakter van den heer
Treub in de regeering treedt. Hij zal
daarbij tevens gelegenheid' hebben een
ruggesteun te zijn voor de financiëele
politiek. De portefeuille van financiën
zou mr. Treub niet hebben misstaan.
Wat de heer Bertling als financiër
denkt en wil, hebben wjj eenvoudig af te
wachten. Zijn naam is, vergissen wij! onb
niet, in het openbaar nog een blanco
artikel.
Ten slotte zegt de corr. nog het vol
gende^
Voor zoover we konden nagaan, heb
ben we hier te doen met een vrijzin
nig kabinet, dat zich echter niet gebon
den acht aan het programma der concen
tratie. In zoover is er echter eenige te
genstrijdigheid in de opname van dr.
Lely, die ongetwijfeld een concentratie-
man m&g worden genoemd.
Over het karakter van het kabinet kan
eerst goed geoordeeld worden, wanneer
zijn program bekend is. Wijl hebben thans
alleen op het zéér merkwaardige feit, dfat
mr. Treub minister van landbouw wordt,
de aandacht willen vestigen. Dit zal hief
nalaten sensatie fe verwekken na een
stembusstrijd, waarin het staatspensioen
één der hoofdzaken was. De aanwezig
heid van den heer Treub geeft hiet nieu
we bewind het signatuur van een zeer
beslist anti-sfaatspensioen-kabinet. Zal
het wellicht de voorstanders van het
staatspensioen murw willen maken door
zijn volledige aandacht qp het algemeen
kiesrecht te vestigen?
„Het Centrum" vindt het eveneens ver
rassend dat mr. Treub als opvolger van
Minister Talma gekozen is.
.Daar heef(( d'e gansche linkerzij
van de sociaal-democraten tot de vrij
liberalen toe den stembusstrijd ge
voerd onder de leus „Staatspensionnee-
ring" en daar treedt als minister van
Arbeid op een man, die in de scherpste
bewoordingen en mét onverbiddelijke lo
gica de Staatspensionneering heeft afge
wezen!
Hij stond daarbij niet alleen en vond
o.a. steun in zijn partij bij mr. Tasman
en diens Sociale Kroniek.
Maar ten slotte moest hij toch de
vlag strijken temidden der zijnen en nu
wordt juist hij belast met de portefeuille
van Landbouw, Nijiverheid en Handel.
■Het is een verrassing te meer'in deze
crisis, zoo rijk aan surprises. Maar een
zóódanige verrassing, dat men zich af
vraagt, of het bericht in de_„N. Crt"
wel juist is, wat het departement van
Landbouw betreft.
We zullen het spoedig weten.
In een der bladen, js verwondering
uitgesproken, zegt de N. R. Crt., over
het feit. dat de heeren Lely en Treub,
wier mepningen in zake staatspensioen
elkaar niet gjeheel zouden dekken, beiden
zitting hebben inl het kablinet-Cort van
der Linden. Wij meenen echter goedien
grond te hebben om aart te nemen, dat
hij, die aldus schreef, in niet voldoende
mate rekening hield met de stem, door
den heer Treub uitgebracht voor het
a m end em ér. t-Bo rgesius-Dr uck er-Tyd em a n
op art. 357 (369) van de Invaliditeitswet,
een amendement, dat tot strekking had
het overgaRgspensioen voor oude loon
arbeiders tot aile behoeftige en fatsoen
lijke 70-jarigen uit te breiden.
Zijn wij wel ingelicht, dan kan vani het
nieuwe kabinet venvacht ,worden: een
uitbreiding van den. kring der pensioen
trekkers eenerzijds, een wijziging en ver
eenvoudiging van de reeds in het Staats
blad geplaatste wet-Talma anderzijds.
Ten overvloede voegen Wij er nog aan
toe, dat algemeen kiesrecht niet op het
program van het kabiinetJCort van der
Lienden zal ontbreken.
Art. 369 en 370 Invaliditeitswet.
.Bij 'Kon. besl. van 21 Aug. (Stbl. no.
357) is het volgende bepaald: Art. 1.
De 'gemeentebesturen verstrekken de in
lichtingen., "Welke door het bestuur der
Rijksverzekeringsbank worden gevraagd
in verband met de toekenning of betaal
baarstelling van renten, als bedoeld in
de artt. 369 en 370 der Invaliditeitswet
.Art. Het bestuur der Rijksverzeke
ringsbank igeeft van den naam en het
adres en van den dagi, de maand en het
jaar van geboorte van ieder persoon,, aan
wiëh een rente, als bedoeld in art. 369
of art. 370 der Invaliditeitswet is toe
gekend,, kennis aan het bestuur der ge
meente^ .waarbinnen deze persoon zTjnie
woonplaats heeft. De kennisgeving ven-
meldt of de rentetrekker gehuwd is% 'en
zoo ja, den naam en de woonplaats van
den echtgenoot.
Art. 3 Door elk gemeentebestuur
wordt een lijst aangelegd, bevattende die
gegevens, welke door het bestuur der
Rijksverzekeringsbank krachtens art. 2
zijn verstrekt.
De lijst wordt in verband met gevallen
van verandering van woonplaats, over
lijden en huwelijk door het gemeentebeh
stuur nauwkeurig bijlgehouden.
Tweemaal in de maand! dóet het ge
meentebestuur aan het bestuur der Rijks
verzekeringsbank een opgave toekomen
van de wijzigingen, in verband met ge
vallen als in het voorgaande lid bedoeld,
in de lijst aangebracht.
De opgaven geschieden met zooveel
mogelijk gelijke tusschenpoozen.
Art. 4. Zoolang de artt 369 en 370
der Invaliditeitswet nog niet in werking
zijn getreden, kan het bestuur der Rijks
verzekeringsbank aan de gemeentebestu
ren voorloopige gegevens verstrekken be
treffende personen, aan "wie vermoedielijjk
een rente als 'bedoeld'in art. 369 of art.
370 van genoemde wet, zal worde»! toe
gekend.
Ten aanzien van deze gegevens is het
in art. 3 bepaalde van toepassing.
Dit besluit treedt in werking og 23
Aug. a.s.
Waarom geen concentratie-kabinet?
Deze vraag beantwoordt de „Vader
lander" (orgaan der Lib. Unie onder
redactie van den heer Roodhuyzen), al
dus:
De vergiadering ïïer 37 is 's avonds
gehouden om 8 uur en heef,t tot "1 uur
geduurd, dn den middag daarvoor heb
ben .alle drie de clubs ieder afzonderlijk
vergladerd ter bespreking van het vraag
stuk. En het resultaat van de besprekin
gen en de argumenten van weerszijden
aangevoerd, zijln 's avonds ter kennisse
der 37jJgebracht; 37 is eigenlijk niet het
juiste woord, want de vergaderingen
werden ook bijgewoond door de leden^
die op 16 September a.s. geen/ deel der
Kamer meer zullen uitmaken, en dus
moet men eigenlijk, de schriftelijke ver
klaringen van lien, die niet aanwezig kon
den zijn wegens verblijt in het buiten
land, meegerekend, van de 46 spreken.
Van die 46 hadden zich, naar wij uit
betrouwbare bron vernemen, in de di
verse clubs 31 vóór en 15 tegen de aanr
vaarding uitgesproken. Qp de vergade
ring is nog getracht die 15 te overtui
gen, dat ze de zaak verkeerd inzagen,
maar dat is niet gelukt. Eh waar het
verzet Van die 15 het onmogelijk maakte
een krachtig ministerie te vormen uit de
drie fracties, verviel aanvaarding der re
geering daardoor van zelf; ook zij, die
deze ten krachtigste hadden bepleit^ za
gen dat in.
Electriciens te 's Gravenhage.
Van de samenwerkende Metaalbewer
kersbonden in Nederland ontving het be
stuur van de „Vereenigde Eiectrotech-
nische installateurs" te 's-Gravenhage 'n
schrijven dd. 25 Augustus, waarin zij
berichten, dat hunne prgaiusatie's, reke
ning houdende met vroeger gedane po
gingen hunnerzijds tot afsluiting eener.
collectieve arbeidsovereenkomst.
behoord de meening der Haagsche
electrotechnische werklieden, geen ge
noegen kunnen nemen met bedoeld ant
woord, en hebben besloten:
indien voor Dinsdag 26 Augustus des
avonds 6 uur geen bevredigend antwoord
ten opzichte van afsluiting van een col
lectief contract en den inhoudi daarvan,
in hun bezit is, op Woensdag 27 Aug.
a.s. den arbeid te doen staken.
Bijsichrijven van 26 Augustus heeft het
bestuur der „Vereenigde Electro-techni-
sche installateurs" daarop het volgende
geantwoord
„In uw schrijlven van 25 Augustus heb
ben Wij geen nadere verklaring gelezen
van het feit, dat u, zonder eenige directe
aanleiding^ de gewone wijze van onder
handeling „en bespreking hebt vervangen
door een scherp en' aanmatigend optre
den.
Dat vroeger gedane pogingen u hiertoe
vrijheid geven, meenen wij te mogen ont
kennen, nu de juistheid van het feit,
dat nimmer een "Haagschè gezellenver-
eeniging ons een voorstel heeft gedaan,
door u erkend moest worden.
,Uwe bewering, dat de Haagsche werk
lieden geen genoegen kunnen, nemen met
ons antwoord, beschouwen wiji als een
onjuiste opvatting, daar onze leden van
bij'na^geheel hun personeel tegenoverge
stelde verklaringen ontvingen en deze
het alleszins begrijpelijk vonden, dat
thans geen tijd te vinden is voor behan
deling van een contract van twee blad
zijden folio, klein bedrukt, met 16 ar-
tikeleni daarbij vele van zeer ingrijpen
den aard.
De meening van onze leden is dan
ook, dat andere motieven aanleiding hel>