19
BUITENLAND.
DE TWEE_VRIENDEN.
BINNENLAND.
4e Jaargang
No. 1173.
e£^cbe4ie0ou^a/nt
Bureau OUDE SINGEL 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG. UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN
DE ABONNEMENTSPRI|S bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en bet GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 3 cent per week
ƒ1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, f 1.30 per kwartaal. Franco
per post f 1 -50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent
Dinsdag
Augustus
1913.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels 0l75, ellce regel meer 15 cent
ingezonden mededeelingen van 15 regels 1.50, elke regel meer 30 cent. met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine AdvertentiSngevraagde betrekkingen, hater en verhuur, koop on vetoop
(geen handels-advertenttën) 1—5 regels 25 cent, tedere regel meer 5 ce*
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, lettere regel meer 10 cent
Geen woorden, maar daden.
Een inzendjer irn de vrijz.-democr. (dus
Knkschte) We reld trekt'een parallel- tus
schen Talma en Traelstra, ten. gunste
van dJen eerste. Hij schrijft, dat de Chris
telijke arbeiders liet socialisme als.geloof
kunrien missen,
i „Hun interesseert Marx, met of zon
der zijn profetieën, geen lor. Zij willen
Verbetering van finn tegenwoordig ma-
teriejele leven en verkiezen Talma, die
wjeinig geieft, boven Troelstra, die niets
Igfeeft dan woordjen, woorden en "dan
nog eens frischjjes over: woorden,
worden, woorden."
('t Is jammer, dat de schrijver met
zijn wijsheid niet vóór de verkiezingen
is gekomen, i
^laar nu 'willen we z*n wiel wat late
doch openhartige bekentenis nog even
aanvullen. i,
Oe Christelijkie arbeiders verkiezen ook
Talma boven tie Concentratie, die
„niets gqeft dan woorden, woorden" enz.
Concentratie of sociaal-djemoeratie
't blijkt m'eer en, meer is, waar het,
aankomt op daden stellen, lood om oud
ijzer.
J>r. H. (C. Muller heeft nog "de laatste
dagen zoo iets betreffende de onmacht
van de concentratie in het U. D. ge
schrevent
Over de linkerzijde zegt hij o.m.
i „Er is (helaas) veel meer eenheid
;en kans op samenwerking, in het ne
gatieve dan in het positieve."
iPractisch komt deze uitlating neer op;
geen daden, maar woorden. En de heer
Muller heeft gelijk. Niet iedereen ter lin
kerzijde is zooi rondborstig.
ALGEMEI-N OVERZICHT.
Als het zoo doorgaat dan is het heel
wel mogelijk dat de
vrede op den. Balkan
weer spoedig in oorlog zal verkeeren.
Turkije toch schijnt het daarop wel eenigs-
zins aan 'tfe sturen. De Turkséhe ambas
sadeur te Si Petersburg n.l. heeft aan
Sasonof gezegld, dat, bijaldien er niet
spoedig een eind komt aan de gruwelen
door de Bulgaren bedéreven een oorlog
met dat land onvermijdelijk zou worden.
Men ziet het blijft nog steeds heit spel
letje [Van de pot en den ketel.
De Turken hebben echter, dat blijkt
ook uit andere omstandighedfen, hun zelf
bewustzijn geheel en al herwonnen. Mah-
moed Moehkiar pasja, de Turksche am
bassadeur te Berlijn, zou o.a. volgens)
de „National Zeitung"1 verklaard heb-
h'ebben: „Er bestaat voor Turkije
geen quaestie-Adrianopel. Ons leger is
thans sterker dan het sedert Plewna is
feéweest en dat sterke leger is de beste
waarborg voor den vrede.
Wiijj (hébben bij1 het begin van den oor
log de domheid' begaan 24 legerkorp
sen te vormen en om deze vtoltallilg te
maken hebben wij bij de verschillende
FËUÏLLËTQN.
266)
Het luidde:
„Waarde dokter!
ik heb vernomen, dat gijl gisteravond
in het theatre-Feydeau geweest zijifc om
mij te spreken, maar tot mijn spijt was
ik er niet. Men beweert ook, dat gij mij
iets belangrijks en dringends hebt te zeg-
Igen. Om oprecht te zijln, meen ik wel te
raden wat het is.
Vanavond ben ik uitgenoodigd *op een
ontbijt bij Ramponneau, in- les Porche-
rons, met een talrijk gezelschap. Na het
ontbijt zal er muziek en bali zijn. Het
wordt, om kort te gaan, een gezellige
bijeenkomst van eenige goede vrienden
en vriendinnen. Niets zal u beletten op
dat bal te komen, dat gegeven wordt
door een hooggeplaatst persoon, dien ik
u niet behoef te noemen. Gij behoeft
trouwens slechts naar mij te vragen en
de deuren zullen voor u'geopend zijn.
Verzuim niet te komen, want ik wil u
pen geschenk tot afscheid geven. Het is
immers een afscheid, niet waar?
Uw oude vriendin,
LYDIE MANON."
eenheden oude reservisten ingelijfd!,
Thans echter bestaat het leger in Thra-
cië uit het Tsjataldjaleger en 250,000
goed geoefende jonge soldaten. Het
eenige, waaronder onze soldaten lijden,
is jgiebrek aan water, daar de bronnen
Vjergliftigd zijp door de Jjjken van de dui
zenden, die wreedaardig door de Bulga
ren vermoord zijn.
De bedreiging met een jïnancieelen
boycot laat ons yrij: koud."1
Volgens berichten uit het Biulgaar-
sche hoofdkwartier worden de Turksche
voorposten voortdurend versterkt.
Te Moestafa Piasja hebben drie Turk
sche jr[egimenten zonder aanleiding dfe
Bulgaarsche voorposten beschoten. Groo
te troepenafdeeiingen zjjp tusschen'
Adrianopel en Ortakeui samengetrokken.
De Turken dwingen de Ottomans che be
volking. van Adrianopel en omstreken,
zich naar het Zuiden te begeven.
De Bulgaarsche regeering heeft den
legaties der mogendheden in een- nota
verwittigd, dat de Turken, onder voor
wendsel de bevolking dfer door het Griek-
sche leger ontruimde stréken te .bescher
men, na eerst Moestafa Pasja, Demotika
en Soefii bezet te hebben, opmarcheeren
naar Kirdzjali en Gumuldzjina.
Daar het door de Porte aangevoerd^
motief voor haar optreden weinig in
o|ver een stemlm i ng is met de werkelijk
heid, stelt Bulgarije voor, het grondge
bied in kwestie weer te bezetten, in te
genwoordigheid der militaire attachés.
Waar het verdrag van Boekarest Bulga
rije verplicht te demobiliseeren, zou het
een Igjroote onbillijkheid zijn, den Tur
ken te veroorloven een fundamenteele
bepaling van het verdrag van Londen
ongestraft te overtreden.
De regeering, in de overtuiging, dat
de mogendheden zich zullen verzetten
tegen de tegenwoordighed|d( van Turk
sche troepen buiten de linie Enos-Midia,
zal een nieuwen opmarsch der Turken
beletten, die botsingen van ernstiger aard
zouden kunnen uitlokken..
De Duitsche katholiekendag
of zooals de jaarlijksche bijeenkomst der
Duitsche katholieken heet, de „60ste Ge
neral versammlung der Katholiken
Deutschlands, wordt dtezer dagen te Metz
gehouden.
Dé stad is feestelijk gesierd en voor
de algemeene vergaderingen is een feest
hal gebouwd, die ruim, een 7000-tal per
sonen zal kunnen bevatten. Verschillen
de bisschoppen van Straatsburg, Spiers,
van Trier en Luxemburg, de wijf-bisschop
van Paderborn, de apostolische vicaris
van Dar-es-Salaam enz. Als sprekers in
de algemeene vergaderingen treden o.m.
op ,mgr. Korum, de bisschop van Trier
over „het edict van Mijaan jen de vrij^
heid der Kerk" redacteur Gerstenberge
over „de Katholiek en de pers", enz.
De Generalversammlung werd! £on-
dagmorgen begonnen met het houden van
een „gesloten vergadering", waarin een
schrijven yan den Paus aan het lokale
comité werd .voorgelezen en waar het
Toen hij dat briefje las, had de dok
ter geglimlacht.
Zij bedroog zich niet.
Ja, het was eenj afscheid I
Trouwens, ze hadden reeds lang mpt
elkaar gebroken.
Behalve eenige ontmoetingen in restau
rants, die door de voorname lieden wer
den bezocht, op de wandeling en enkeLe
bezoeken in de kleedkamer der ster van
het théatre-Feydeau, was de kennisma
king tusschen de zwartlokkige tooneel-
speelster en den dokter bijna geheel ge
ëindigd. 1
,Zij verlieten elkaar zonder groot leed
wezen, van den eenen, noch van den
anderen kant.
TH et was nu nog noodig, dat ?ij! for
meel, als menschen van de wereld, af
scheid van elkaar namen..
/De gelegenheid daartoe deedi zich voor.
•Hij' zou dus gaan.
i'Brutus vroeg aan den bediende, dien
hij niet kende en wiens gelaat hem
weinig aanstond:
Wat verlangt gij! burger?
Is hier de „Nationale Tamboer"
Of koninklijke, zooals ge wilt
Gij zult vanavond een talrjjk gezel
schap hebben, naar het schijnt.
Brutus kende de plichten, die zïj'n ach
tenswaardig bedrijf hem oplegden. Daar
toe behoorde de bescheideriheid. Hij-
'Prasidium gekozen Wérd. Tot eerste-pre
sident werd gekozeriprorst Alois zu Lö-
wenstein.
In de rede, d5e vorst yan Lö wenst ein
na zijn verkiezing hield, protesteerde hij
vooral met kracht L 'gen d.e campagne,
door de pangermanisische pers op touw
jgiezet tegen helt gebruik van de Fransche
taal op den Katholiekendag. De Duitsche
Katholieken beschouwen Lotharingen als
een onafscheidelijk deel van het Duitsche
vaderland en daarom zijji de Katholieken
ervan gerechtigd deel te nemen aan dén
Katholiekendag en gebruik te maken van
hun faal.
In den middfag had de gebruikelijke
optocht van arbddersvereenigingen
plaats, waaraan een. ,400 yereenigfingen
met ruim 30.000 ir.an deelnamen, die
eenige uren langs de' eere-tribune met de
kerkelijke autoriteiten defileerden. Na af
loop van den marsch. hielden dfe deelne
mers in verschillende zalen vergaderin
gen, waar zij door de leiders van den
Katholiekendag werden toegesproken. De
Katholieke vereenigïingen, vooral die uit
het diocees Trier hielden een afzond/er-
li jke bijeenkomst, waar mgr. Korum een
belangrijke rede- hield, de arbeiders aan
manend de voorschriften van den Paus te
volgen. Dr. Fleischer, de vroegere rijks
dagafgevaardigde hield een rede over „de
genezing van de sociale nood en van dfen
tijd en de Katholieke wereldjbeschou-
wing", waarbij hij een uiteenzetting gaf
van de encycliek „Singulari quad am". De
vergadering werd gepresideerd! door
Iden vice-voorzitter Trunk.
Des avonds had in de feesthal de "be-
groetin'gsvergadering- -plaats, die ge
opend werd met een redé van prof.
Kintzinger, den voorzitter yan het lokaal
comité. De burgemeester van Metz ver
welkomde de deelnemers aan den. Ka
tholiekendag en afgevaardigden uit ver
schillende landen brachfen de groeten
van de Katholieken uit die lajideniovter.
Voorgelezen werd een telegram van den
keizer in antwoord op een hem gezonden
fjelegjram van hulde.
Met gezang werden de redevoeringen
afgewisseld.
Gisteren werden de z.g. School verga
dering gehouden, welke werd geopend
met een rede door Marx uit Dusseldforf,
die onder luid applaus mocht verklaren
„Wijworden sterk want het Katholieke
Volk erkent steeds meer en meer, welke
gevaren de christelijke school en de
christelijke opvoeding bedreigen Daaar-
om heeft het zich in een sterke organi
satie a0neengesloten, om de zielen onzer
'kindeenr te beschermen en te beschutten.
In Beieren, Wurtemburg en Hessen zijn
reeds het vorige jaar comiteT tot dat
doeleinde gevormd, Pruisen volgde toen
weldra, en Dinsdag zal een /iegelijk co
mité ook in Elzas-Lo tharingen tot stand
komen.
De leeraar Guny hield een schitterende
rede, waarin hij wees op de gevaren,
die de Katholieke volksschool (gemeng
de school) bedreigen, in Pruisen "kap d,e
richtte ziich in\ zijn volle waardigheid op
en antwoordde niet.
Pompeus 'was hierover geraakt.
Gij kunt het gerust zeggen, hernam
hij, ik weet wél, dat er mooie vrouwen
in uw barak komen.
'Gebelgd herhaalde de andere:
Barak.
Pompeus deed alsof hij"t niet hoorde.
Festijn, muziek en bal, er zal van
alles zijn, dus verzSekt mijn meester u
een kabinet voor hem te reserveeren na
bij de groote feestzaaL Hij moet een bij
eenkomst hebben met een der godinnen
van het feest, begrepen?
Goed. Hoe heet uw meester?
Dokter Nollan.
Dat was een titel. De geneesheeren
waren destijds niet zoo talrijk als tegen
woordig.
"Brutus boog even.
Pompeus gaf zijn) bevelen.
Twee couverts, een goed verzorgd
d'iner, goede Fransche wijn, is dat af
gesproken
Goed.
Pompeus Wierp een blik van voldoe
ning om zich heen.
Mijn compliment, oude, zeide hij,
gij houdt den boel netfes in orde. Een
aardige rommel hier! En ate ik "bedenk,
dat ik dit vol carmagnoles en roodle
mutsen heb gezien, bah!
simultanschule door ieder en gemeentel-
raad, die het verlangt, worden ingevoerd;
in Beieren zelfs is de Katholieke school
door de wet niet beschermd, in Baden
is sinds 1876 de simultanschule inge
voerd, in Hessen wordt dé Katholiéké
volksschool slechts geduld, in het Katho
lieke Elzas-Lotharingen wordt de ge
mengde school door bijna 6 pet. dér
leerlingen bezocht.
Vervolgens verdedigde'Guny de rech
ten, die de Kerk met betrekking tot die
school heeft; bijl sprak over de onmoge
lijkheid van een moraal zonder God!
Scherp hekelde spr. de huisvaders die bij
de verkiezingen hun stem durfden geven
aan tegenstanders van de Katholieke
school. Cuny sprak verder over depor
sitie der onderwijzers in de Katholieke,
gemengde en godsdlenstlooze school.
Ten slotte zeide spreker:
„Zijn wij eensgezind 1" Wanneer iédere
Katholiek zijn plicht doet in gemeenschap
met onze Katholieke pers en onze Katho
lieke parlementsleden, dan kan weer
stand worden geboden aan het komende
onheil, dan Jcan veel dat verloren is.
heroverd worden. Ik roep u d'erhalyetoe,
niet versaagd, niet gerust, zoolang onze
christelijke volksschool in gevaar is."!
De frfeheele vergadering stond hierna
op en barstte in stormachttigf geest
driftig applaus uit dat minuten lang
aanhield.
Vervolgens sprak de directeur van het
weeshuis te Keulen, Mauel. De verhou
ding der school tot Kerk en Staat, aldus
spr., is het eigenlijke arbeidsveld onzer
organisatie. Op den drempel der 19e
eeuw staat de school onder het opper
toezicht van den Staat, die echter de
Kerk vrijlaat in het godsdienstonderwijs,
en haar zelf medezeggingsschap geeft
over het gëheele oriderwijswezen. Tot
1870 werken Kerk en Staat trouw vreed
zaam en vruchtbaar samen om het volk
in liefde voor Kerk en Vaderland op te
voeden. In 1872 begon de Kulturkampf
en tegelijkertijd de schoolstrijd. Het eerst
tornde men aan het recht der 'Kerk om
mede-toezicht te hebben opl de söholen,
zoodat door de wet van 11 Maart 1872
de Staat alleen recht van toezicht kreeg.
Daarmede was de oijganische band tus
schen Kerk en Staat verbroken. Natuur
lijk richtte deze wet zich op de eerste
plaats tegen de Katholieke Kerk. De
protestantsche geestelijken bleven school
opziener, maar alle katholieke pastoors
werden, zelfs in katholieke stréken, van
dit ambt ontzet, of tenminste bij aftredert
door andersgezinden vervangen.
Vervolgens ging spr. na hoe tegenr
woordig het schooltoezicht wordt uitge
oefend en welk soort scholen in de ver
schillende bondsstaten bestaan.
Pok deze rede werd geestdriftig toe
gejuicht.
GEMFNGD.
Gisteren heeft keizer Frans
J oz e f zijin 38 levensjaar volein
digd. Met vreugde mag "hien >vederom
(jjnstateeren, dat de grijze vorst in de
Hij zwaaide met zijn stok, draaide op
zijn bakken en zéide
Om 9 uur, nietwaar? Prent dat
goed in' u|W oude hersenkas.
Dehotelmeester van graven, markiezen,
prinsen en generaals sloeg de oogen op
ten' hemeL
Een barak, den boel nétjes in orde,
een aardige rommel, en dat van „'de Ko
ninklijke Tamboer". Als '.wijlen Rampon
neau dat hooren kon, dan keerde hij zich
om in zijn graf.
Maar toen de knecht, die hem zoo
geërgerd had, verdwenen was, telde Bru
tus eens na en nu (wreef hij zich weer
vergenoegd de handen.
Drie!
De zaken verlevendigen weer. Van
avond 'zou „de Koninklijke Tamboer"
weer gasten zlien, zoo als 'in den goeden
ouden tijd. Zou de tijld! van 'de carmag
noles, foode mutsen en wollen rokken
nog terugkeeren Brutus hoopte van niet
Hij ^ing heen om de noodige bevelen
te geven, de spijskaarten op te maken 'en
het keulkenpersbneel tot den nood'igen
ijver en nauwgezetheid aan te sporen.
Barras vereerde „De Koninklijke Tam
boer" met zijn tegenwoordigheid. Dat
was eèn géfceurtenis. Barras, de man
van het tegenwoordige en wie kon
het weten? misschien ook van de
toekomst
beste gezondheid en, voor zijp hooge
levensjaren, bewonderenswaarde werk
kracht het nieuwe levensjaar ingaat.
- Uit Londen wordt gemeld, dat de
groothertog vpn Mecklenburg-
Strelitz zich dezer tlagen met prin
ses Patricia vaa'Connaught, de
jongste dochter van den hertog en de
hertogin van Connaught zal verloven.
Volgens een telegram uit Willemstad
is Coro met de hoofdmacht der oproe
rige Venezolaansche troepen
door de regeeringstroepen na een hard
nekkig gevecht hernomen. Men meldt,
dat de revolutionaire generaals Gomsales
en Urbina gedood zijn.
i— De Servische regeering heeft der
Bulgaarsche regeering voorgesteld/ om
het rechtstreekscb verkeer tus
schen Belgrado en Sofia te her
openen. Met des te meer vreugde is 'dit
voorstel ontvangen, daar de Roemeniërs
nog steeds den spoorweg tusschen' Roest-
sjoek en Sofia niet willen heropenen.
Naar de „Köln. Ztg." uit Salonikï
verneemt, heeft een stepke Bulgaar
sche bende, die zich in de buurt van
Melnik verborgen hield, een afdeelhig
'Grieksche troepen in een hinder
laag gelokt. Varu de Grieken vielen ver
scheidene soldaten en de aanvoerder. Bij
de vervolging gelukte het de bende uit
een te werpen; Ze verloor ongevejer
200 man.
Z. Em. Kardinaal Van Rossum
in Nederland.
Zondag heeft gelijk reeds gemeld, Z.
Em. Kardinaal van Rossum een bezoek
gebracht aan Maastricht. De stad 'had
zich in een grootsche versiering gestoken.
Tegen 10 uur begaf zich de secretaris
van het hoofdcomité, de beer Ernest
Holiman Sr., per automobiel naar Wit-
tem, teneinde Z. Em. aan het klooster
der Paters Redemptoristen af Te halen.
De tocht Wittem—Maastricht werd afge
legd over Gulpen, Magraten, Cadier en
Keer en Heer. Tegen half twaalf arri
veerde Z. Em., veigezeld door Mgr. Meu-
wissen, dr. Drehmanns, den gentilhoinme,
en den heer "Ernest lioilman Sr., aan
de Akerstraat.
iDaa'r wetfd Zj. Erai. verwelkomd "door
Mglr. dr. E. Menten, deken van Maas
tricht, de pastoors en de kerkmeesters.
Het stedelijk o,rkest speelde het „Wien
Neerlandsch Bloed".
Hierna nam de Kardinaal pllaats 'in
een xijtuig, bespannen met vier witte
paarden. Naast hem nam plaats Mgr. dr.
E. Menten. Het rij'tuig werd 'geflankeerd
door oud-zouaven. 1
In het tweede rijtuig stegen Mgr.
Meuwissen, dr. Drrehmanns en de gentil-
homme. Dan volgden vijf rijtuigen, waarin
gezeten waren de leden va het comité
van ontvangst. De stoet, geëscorteerd
door een eerewacht, bestaande uit 21
,ruiter9 onder commando van den beer
Pierre Hustinx, begaf zich onder klokken-
H,ij kwam inderdaad op het bepaalde
uur. Maar eerst wasi het Blinet, de be
diende van den markies de Chalay, die
kwam eenige minuten vóór zijn meester
en diens gasten.
De avond viel. Talrijke lantaarns, op
marmeren kolommen geplaatst,verlichtten
de breede laan, die van het monumentale
hek naar het hoofdpaviljoen leidde, waar
van reeds de schitterende verlichting door
de hooge vensters, naar Tuiten drong.
Chalay bevond zich met zijin drie gasten
in een behaaglijken kleinen salon,waarvan
de wanden bedekt waren mei Vlaamsch
borduurwerk, verlicht door een bronzen
luster met bergkristal, die niet misplaatst
zou gewefest zijn dpf Jiet Tranon cf in
het huis van een ptina van den bloede en
daaruit misschien ook afkomstig was, ,Wiie
kon nog zeggen, vanwaar alle rijkdommen
kwamen, nadat zoovele paleizen geplun
derd waren?
Een hoog venster zag uit op het terras,
dat zich voor het paviljoen uitstrekte.
Jean de Trémazan en Pierre Lasson
vergezelden den markies.
De vierde dï^chgenoót was de oifbe-
kende uit het jachthuis van Bagnolet.
(Wordt vervolg
