DB TWEE VRIENDEN.
BUITENLAND.
4e Jaargang
No. 1093.
Bureau OUDE SINGEL 54, LEIDEN,
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week
ƒ1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
oer post ƒ1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 21/a cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 cent
....zonden -nededcelingen van 1—5 regels 1.5U, elke regel 30 cent. met gratis
bewijsnummer. Bij contiact aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Iverteutiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
('geen handels-advertentiën) 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Waarom rechts stemmen
Omdat de rechterzijde hejefjfc
etoond' een „p rin ci pi ee 1 e een-,
heid" en een „practisehe ee^Sn
Wiill 1 end h eid".
De lezer bemerkte Idat ,we de laatste
'dagen ons antwoord op de bovengestelde
vraag geven naar aanleiding van wat mlen,
y,an vrijzinnige zijde durft beweren.
Zoo ook vandaag.
Dr. A. van Raai te, van Dordrecht
heeft gisteravond in Den Haag gespror
ken in een druk bezochte vergadering
yan het concentratie-comité.
En in die aldaar gehouden redévoie-,
ring komt o. a. de volgende passage,
voor
JGebrek aan principieele eenheid en
aan practische eenswillendheid tusschen
rechtschen moest dan wel .porZaiajk,
worden van de onvruchtbaarheid lyanj
deze regeering, die langer aan het be
wind was dan eenige andere en over een
{meerderheid beschikte zoo groot als geen
andere ooit had."
Dat verwijt van gebrek aan „princi
pieele eenheid" en aan „practische eens-,
willendheid" is vierkant in strijd met
de waarheid.
Zijn de groote sociale (verzekeringswet-,
ten er niet gekomen met medewerking
king van de geheele rechterzijde?
De linkerzijde wensehte al j arenl
jlang de sociale verzekering, maar'kon
[deze niet tot stand brengen, omdat zij,
miste de noodige eenheiid en eenswil
lendheid, De rechterzijde heeft het wel
kunnen doen.
En dit is ons een waarborg, .dat wij
ook 7xi cte toekomst van de rechterzijde,
groote en grootsche daden kunnen ver
wachten dat de linkerzijde ten onrech
te aan de rechterzijde verwijt dat,, wat
bij de linkerzijde-zelf steeds op den\i
voorgrond is getreden „gebrek aan prin
cipieele eenheid en aan practische eens-i
willendheid". 1 1
Een rake vraag.
IDeze stelt (ds.) C.- E. H;>.(oo>ykaas) van
Vlaardingen in zij'n reeds gisteren bespro
ken'beschouwing onder de rubriek „[Gods
dienstig leven in Nederland" van het
!H| a n d e 1 s b 1 a 'd.
,Die politieke atmosfeer, .waarin wij
thans leven, sleepte ook dezen schrijver
mede en bracht hem aan 't mijmeren over
het verband tusschen godsdienst en
politiek,
'Ddt verband nu acht hij!, zooals wij
zeiden, zeer innig, want „niet alleen ter
zake van lager en Tiooger onderwijs
maar ook in de strafwetgeving, het hu
welijksrecht, het kiesrecht, de sociale
wetgeving, militie en landsverdediging,
leerplicht en kinderbescherming, telkens
bepaalt voor den geloovige bet godsdien-
sfandpunt, dat hij' inneemt, mede
zijin oordeel en houding." Bovendien, zoq
zet 'de heer HL uiteen, „geeft de 'gods
dienst aan de staatkunde waarachtige be
zieling en dat is vaak genoeg in
liberale omgeving voorbij gezien." i
Met dit a!l is schr. tegen „rechtstreek-
sche samenkoppeling van religie en poli-
FEUILLETON.
[Hij stond op en ging voort:
lik ihebi nu niets ,meer te vernemen,
ik iwilde weten wat ik weet. Dank zij1 u en
bet toeval, dat ons begunstigd heeft, ken
ik den wgg, dien ik te volgen, heb. Ik
zal tot het einde toe gaan. 'Die beulen
zijn in het eene kamp^ ik in het andere,
ik zal de zaak der slachtoffers dienen.
Mogen de vreeseüij'ke tooneelen, waarvan
wij getuigen zijln geweest, weldra een
einde nemen.
Annette Lange luisterde naar hem, met
.oogen strak op hem ^gerichthaar
groote blauwe oogen staarden diep in
1zwarte oogen van den Bretagner, die
'hartstochtelijken toon voortging:
[Mijn vader was de braafste en
[Heest rechtschapen man tér wereld. Ik
Was bij' hem, voor het buis van Nollan,
toen 'de kar hem naar het schavot voerde;
ik 'was nog bij hem toen hijl de trap
van 'dat noodlottig getimmerte beklom.
Met een langen blik, die tot in mijn hart
doordrong, zeide. hij' tot mij: „Herinner
u." Ik herinner mij'. Vergeef mij', wan-
tiek", al „ikan er (z. i.) niet krachtig ge
noeg door de godsdienstigen aan 't staat
kundig leven worden deelgenomen."
Eif dan komt rake vraag, waarop
wij doelden. $chr|. geeft nl. het liberalisme
ter overpeinzing';
„Of de leuze, dat godsdienst .en
politiek gescheiden behooren te zijin,
niet bij! menigeen ben gemakkelijke
leuze is, doordat hij' met den gods
dienst niet wenscht en nu dus niet
behoeft te rekenen?"
D|it is de spijker op den kop ge
slagen! "Die h'eer ,H- moge 'tnóg zoo
,goed bedoelen met zijln waarschuwen
tegen de „reChtstreeksche samenkoppe
ling van religie en politiek", ,waar men
eenmaal aan t loskoppelen 'gaat„ is r—J
enkelen goedwillenden ten spijt wel
dra van verband weinig of .niets meer
ie bespeuren.
ALGEMEEN OVERZICHT.
De Montenegrijmsche regeering begint
er al haar best voor te doen om haar'
onderdanen te doen berusten bij den!
afstand v,an i
Skoetari
Toch blijkt dagelijks uit verschillende
uitlatingen hoe noode men zich heeft
neergelegd bij de beslissing der mogend
heden. i
Zoo heeft kbning Nikolaas [dezer dagen
tot zijn omgeving gezegd. „Wij moeten
allen God danken dat Skoetari, gij het
maar voor zeer korten tijd, in ons; bezit
is geweest. Het prestige van ons land
en de eer van onze wapenen zijn daan-
door verhoogd, ook na dit niet te ven-
goed en verlies."
Ook blijkt dat weet uit de toespraak
waarmee generaal Betsjir Skoetari aan
den Emgelschen admiraal Burney oven-
gaf. „Ik benijd, sprak hij,, het lot van
mijn voorganger, den held'haftigen ver
dediger dezer vesting, Essad pasja,. dEé
met de wapenen in .de hand tot het
laatste oogenblik stand! heeft gehouden.i
Dit bewonderenswaardige voorbeeld zou
ik 'gaarne, zelfs tegen den wil van dep
opperbevelhebber van 't Montenegrijhh
'sche leger 'hebben gevolgd', indien slechts'1
één mogendheid had beproefd ons Skoe
tari af te nemen, de stad waaraan wij
döor de geschiedenis en thans weer door
d'e inneming na langdurig beleg ons/1
nauw verbonden gevoelen.
„[Mijn lot is echter van het zijne zeer
verschillend', want ik wijk niet met de
wapenen in de hand. Daartoe gedwom-
gen door de gezamelijke mogendhvedjen
geef ik u namens mijn regeering dé lea
ding der stad over.
„(Mijn eenige troost in dit droevige
oogenblik is, de stad -aan een zoon Van!
het edele Engelsche yolk ovqr te dragen.i
Ik koester het vaste vertrouwen dat u
nooit zult toestaan, dat de graven der
helden die op de versterkingen der stad'
gevallen zijn, door wie ook zullen won-<
dien ontwijd."
Admiraal Burney en generaal Betsjir!
neer ik het geluk heb, bij u te zijln,
die jzoo schoon zij't als de liefde zelf,
bij u, die slechts gedachten van zachtheid
en teederheid .kunt opwekkenbij u, die
met uw albeheerschende bevalligheid de
wereld en haar ellende kunt doen verge
ten; vergeef mij, dat ik slechts sprak
over haat, wraakzucht en vergelding. Ver
geef het mij!. Denk aan hetgeen ik ge
leden heb en nog lijd. Mijn vader en
mijn moeder zijln gedood, mijn vrienden
o'ok, jonge vrouwen zijn overgeleverd aan
den beul. Rose, mijn zuster, dwaalt rond
als een landloopster, zonder middelen,
zonder 'bescherming, blootgesteld aan de
listen en lagen van den Judas, die ons
zoo laf verraden heeft Dat is te veel
voor imijn verstand en er zijln oogenblik-
'ken, waarin ik, zonder den vriend, die
mij met al zijln krachten steunt, het zou
verloren hebben. Thans hoop ik weer.
B;ij u. heb. ik nieuwen moed gevat. Gij
zijt de goéde1 fee, die mijl heeft opgehe
ven en het vertrouwen tot mij heeft doen
wederkeeren. Gij zijlt de glimlach te mid
den der tranen, de zonnestraal, die tus
schen de onweerswolken doordringt O!
geloof mij, ik zou alles willen vergeten
lbij' u, in den glans uwer verblindende
schoonheid. Wiel'k een hemelsdhe zalig
heid, een blik uit uw schoone oogen op
te vangen, uw troostende stem te hoo-
zijn na 'de overgave overeengekomen, dat
Montenegrijns'che officieren ie Skoetari
kunnen blijven, om oj> dienzelfden voet
als andere officieren in den ordedienst
te voorzien. Zij zullen den post-j, tele-t
graaf- en douane-dienst verrichten. Ook
de Montenegrijnsche intendance ,_zal jnJ
de stad blijven. De officieren moiglenT
een aantal soldaten, 'noodig voor 'den
dienst, bij zich houden.
Ondanks de b el ajsgeloosh eid
de de groote mogendheden verklaarde
hebben te handelen, willen zij toch gaar-1
ne allen iets meedéelèn, van den grauw
ten pluk van Turkije.
Frankrijk
heeft, zooals men weet, financieel e steun
aan Turkije belooft, echter niet g,eheet
belangeloos, naar de „Echo de Paris"
meldt. De Frans'che regeering.toch heeft
aan de Porte een communiqué doen(
overhandigen waarin het eischt:
Er moet een firman worden uitgevaar
digd waardoor de Fransche scholen en
andere instellingen kunnen worden op
gericht en met openbare inlandisctfel
scholen op een lijn worden gesteld»
Fransche staatsburgers en beschcrmelim-
gen mogen, wanneer ze strafrechtelijk
vervolgd worden,, slechts preventief ge
vangen worden gehouden in de consu
laire gevangenis. De Tuneez'en ien 'Marok
kanen moeten erkend- worden als' Foni
sche beschermelingen.
Voorts verlangt Frankrijk in Armenië
de definitieve concessie voor de lijn!
Samsuni-Diab'ekr en voor de lijn -naar
Trebizondie, in Syrië de verlenging vani
het net Damascusi-Harnah in de richting
van Jeruzalem.
Ten slotte verlangt Frankrijk conces
sies voor de havenwerken in Inebiolt
en Heraclea, .aan de Zwarte Zee énl
in "Syrië in de steden Tripolis, Haifa
en J affa.
Die Fransche gezant Rompard zou den
grootvizier hebben te kennen gegeven
dat indien Turkije op de wens'chen van
Frankrijk inging, het in de huidige crii-.
sis op den steun van Frankrijk kan re
kenen.
Zullen de andere piogen'dheden niet
spoedig met gelijke zetten volgen?
Nu het gezien heeft dat het niet veel
voordeel zal kunpen trekken, neemt Oos
tenrijk
een Turksch eilandje
dat eigenlijk toch reeds zijn eigendom,
was, door het bij het verdrag van Ber
lijn en Oostenrijk was toegewezen. Het
rs het Donau-eilandje Adah Kaleh bij
Orsowa gelegen. Het eilandje dat slechts
Turken als bewoners telt, stond tot nu
toe onder bestuur van den Turksdien
gouverneur Sjerif ed Din, die vreemd
opkeek, toen hjj Maandag j.l. de autori
teiten van het HoPgaarsche district Krasi-
(soi-Szvereny Piet eenige gendarmen zag
verschijnen, om1 uit naam van .den ko
ning van Hongarije het ejland „te _£n-
nexeeren en dadelijk in bezit te ne'mep.
Het eiland zou bij genoemd district jpi-
gelijfd worden, waarmee dan eindtelijk
{het verdrag van .Bierlijn in 'deze werd
ren en de heerlijke geuren in te ademen
van dit paradijs, waarin gijl leeft, maar
kan de bloem der vreugde bloeien op
een pas gesloten graf en zonder heiligr
schennis een hart bekoren, dat rouw'
draagt over hetgeen er het dierbaarst
aan was
H;ij viel haar te voet
Zijn oogen zochten die van de schoo
ne Annette.
Zij schitterden van ontroering.
Annette stak hem haar blanke 'handen
toe.
Hij' drukte ze in de zijin e, bedekte ze
met kussen en mompelde:
Wat gij' ,ook zult zeggen, wat gijl
ook zult wenschen, ik zal uw slaaf, uiw1
onderdaan zij'n. Gij zult bevelen en ik
zal gehoorzamen. Voor uw goedheid zal
ik mijn leven geven.
Zij stond op1, tot in het diepst van
haar ziel geroerd, legde haar hand op
den arm van, Jean de Jrémazan en ging
met hem do'or de salons van haar huis,
terwijl zij met hem sprak alsof zij al
jarenlang vrienden waren geweest.
Zacht zeide zij tot hem:
Ik ben het in mijn hart geheel met
u eens. Al lang genoeg hebben wij het
juk gedragen, waaronder wij gebukt gaan
Ik was ook in het jachthuis van Bagno-
let, waar gij Lydie Manon gezien hebt
uitgevoerd. De graaf van het distridt
verklaarde, dpt de bewoners rustig rhun
zaken konden voortzetten, dat niemand
eenig leed zou jgieS'dhieden, Pi'par 'dat zij
voortaan Hongaars'cbe onderdanen zou?
den zijn,
De Turks'che gouverneur verklparde\
echter dat bij het protocol 'der annexatie
niet kon onderteekenen. Hij moest 'zich
eerst met de autoriteiten te Konstantino
pel in verbinding stellen en bepaalde
zich slechts tot een protest tegen apn
nexatie.
De Hongaarsche autoriteiten ant
woordden dat zij dat protest 'niet in oven
weging konden nemen, zij konden den
gouverneur slechts toestemming gevien
om op het eiland te blijven tot hij in
structies uit Konstanfinopel had ontvain-
gen. Tegelijk bezetten echter gendlan-
men het kleine lapje Turks'ch grondge
bied. De Turksche gouverneur is 'dem-
zelfden avond nog vertrokken jiiemanid
weet waarheen. Naar verluidt zal de
Porte tegen de annexatie van dit eiland
je protestee'ren.
De annexatie wordt in politieke krin
gen te Wieenen en te Boedapest daan-
om gemotiveerd, dat in het vredesver
drag alle gebied ten Westen van de lijn
Midiai-Enos aan de Bialkanstaten zlal wor
den toegewezen en dat daaruit de mo
gelijkheid zou kunnen ontstaan da,t Ser
vië eventueel het eiland zou bezetten!
en zoo d'en Zuidelijken loop van den Doi-
nau ten allen tijde zou kunnen blok-
keeren.
Een grappige geschiedenis
deelt de Parijsche correspondent van het
,JH(bld'." mede die zich heeft voorge
daan bij de mislukte bakkersstalkinjg in
Frankrijk. Deze historie deed zich voor
te Puteaux, een plaatsje in het .Nooird^
'Westen ven Parijs, aan den overkant van
bet Bois de Boulogne, welks 25000 im-
woners voor de overgroote meerderheid
fabrieksarbeiders zijn. Puteaux geniet (het
voorrecht een socialistisch stadsbestuur
te bezitten, en men zou dus .zeggen jda4t
hier van botsingen tusschen stakers en
overheid Volstrekt geen .sprake zou zijn.
Maar jawel, hier is het nu juist het eersji
en het ergst „mis" geweest.
Er is namelijk in Puteaux een groote
coöperatieve bakkerij, die alleen bijna
de helft van het noodige brood levjentV
Toen tot de staking besloten werd leg
den ook de bakkers die bij deZe baklkev
rij werkten het bestuur hun looneisch'ert
voor. Het bestuur meende echter dat ftim
werklui, die onder bjjzonder gunstige
voorwaarden werken, het al goed ge-»
noe;g hadden en weigerde, hoewel zelf
'doortrokken van den socialistischen Zuun-
deesem, de gevraagde verhoogingen.
Zoodat het personeel staakte.
De socialistische maire had nu natuur
lijk volgens zijn beginselen zonder eeniv
'ge interventie de quaestie tusschen deze
speciale patroons en hun werklieden
moeten laten uitvechten. Maar deze cir
Hjoyen Voilin voelde zich niet alleen of
zelfs maar in .de eerste plaats socialist.
Vóór alles was hij maire en moest zon
gen voor den goeden gang van zakën
en zooveel anderen waren daar met ons,.
Alles liever dan het afschuwelijke schrik
bewind, dat ons neerdrukt en verplet
tert, maar wees voorzichtig, stel uw le
ven niet aan noodelooze gevaren bloot.
In de serre vonden zij Pierre Lassori
en Lydie Manon, die in vertrouwelijk
gesprek zaten op een rustbank van ver
guld riet.
Palm'boomen overschaduwden hen als
Paul en Virgilie op het lie de France.
Vanillestruiken, heliotroop en aan slin
gerplanten groeiende bloemen verspireidr
den een liefelijlken geur om hen heem'
Die twee tooneelspeelsters deden hun
Bretagners, die hun vrienden waren ge
worden, uitgeleide tot aap de tuindeur.
Hiun handen drukten elkaar voor het
laatst en de schoone Annette Lange fluis
terde met haar zoetklinkende stem Jean
de Trémazan in het oor:
Gij komt terug?
Op het eerste teeken van u.
'De deur werd .achter hen ge"sloten.
Lydie "Manon zag haar vriendin aan
en ondervroeg haar met haar oogen,
Wielnu?
Annette anfwoordde
Hij heeft mij doen ontroeren, mijn
lieve, ik ben nog geheel onder den indruk.
Daarna vroeg zij:
En zijn metgezel?
in zijn gemeente. En omdat het in een'
gemeente niet goed kan gaan alsl ,dejg)e-
m'eentenaren niet te eten hebben requii-}
reerde hij troepen om in de bakkerij
Van de coöperatieve jyèreeniging hef
werk te verrichten dat de stakers haddén
neergegooid Eerst toen dg particujiera
bakkers nu óók .om militaire hulp bij
hein kwamen aankloppen herinnerde hijl
zich zijn qualiteit van bestrijder van hef!
kapitalistische productie-stelsel en
weijgerde
't Gevolg is natuurlijk dat heel Ru-,
jteaux op stelten staal- 'De bakkersknechts!
zijn woedend op dezen burgemeester-par
tijgenoot, <die m!e daar waarachtig met
zijn militairen afbreuk gaat doen aan
hun loonstrijd. Immers als de burge-
jyj tóch brood krijgt oefent ze geen presn
sie uit op de bakkerspatroons om pan
cfe eisChen toe te geven. En de patroons
zijn niet minder verontwaardigd omdlat
nu de gemeente aan het bakken gaati
en hun concurrentie aandoen, met mili
taire hulp die de burgemeester hun ont
zegde. I
De twist liep zóó hoog, dat de,prefect
van de Seine heeft moeten ingrijpen. Hijl
heeft den maire telegraphiseh gelast dö
militaire bakkers ook ter beschikking te
stellen van de burger-patroons die er
om! vroegen. Dat deden ze allemaal)
voor zoover ze stakers hadden.. En he#
gevolg ïs dat „nergens zóó >druk .„.on-i
derkropen" wordt als in het socialist
tische Puteaux, en dat nergens anders
dé loonstrijd Zóó weinig kans van slagen
heeft.
Ach ja, van je vrienden moet je het
hebben. i
GEMENGD.
1Dragoemis is tot gouverneur-gene
raal van Kr eta benoemd. Gisteren is
de (Grieks Che vlag pp hef eiland
g e h e s Ch e n en de (Turksdhe vlag neer
gehaald. ,E,r zal een herinn.eringszuil op
gericht worden, ter herdenking van het
feit der verdwijning van deTurksche vlag.
1Dezer dagen is het in den Chi-
neeschen Senaat tot ernstige
ongeregeldheden gekomen. De
leden der regeeringspart;ij «bleven uit de
vergaderzaal weg, om zoodoende het
houden van stemmingen onmogelijk te
maken. Hierdoor geprikkeld, begonnen de
leden der Koeomingtang-partij uit den
band te springen. Er werden klappen
uitgedeeld, en een der senatoren singerde
een inktpot naar den voorzitter, die zich
haastte de vlucht te nemen.
Te Peking is de staat van beleg afge
kondigd na de ontdekking van een samen
zwering tegen het leven van Joeansjikai.
Aan het officieuse „Journal de
Rruxelles" wordt uitZuid-België ge
meld, dat sedert enkele dagen voort
durend een luchtballon zich boven
de F'ransch-Belgisiche grens beweegt* Met
zoeklichten wordt de geheele streek on
derzocht De bevolking is daarover niet
weinig opgewonden.
Den laatsten tijd zijln door stakers
te Paterson (New-Jersey) drie pogingen
gedaan om treinen van de E,rie Rail
road te doen ontsporen. Thans
Allerliefst,
H)ij behaagt u?
Die zangeres van het Théatre Feydeau
bekende
Waarom zou ik het niet zeggen?
Ja, hij behaagt mij], want hij is eenvou
dig, goedhartig en oprecht in al zijn
doen en laten.
Annette merkte op:
Welk een- verschil al9 men hen
vergelijkt bij dien dokter.
Lydie Manon fronste Tiaar zwarte
wenkbrauwen.
Gij' hebt gelijk, momj>eide zijl, hij"
is een ellendeling.
Ik hoop dat tusschen hem en u
nu alles gedaan is?
O!
Een wereld van gedachten lag in dien
enkelen ui troept
Annette hernam:
Wiilt ge van mij een raad aannemen?
Zeker.
Ga dan niet onvoorzichtig te werk,
lapgzaam, met overleg. Breek met hem^
maar niet plotseling, Wje weet van wel
ke nieuwe schurkenstreek gij anders het
slachtoffer zoudt worden.
Lydie Manon knikte toestemmend.
Wees onbevreesd, zeide zij, ik zal
mijn maatregelen weten te nemem
(Wiordt vervolgd).
