Portefeuille-Kalender
Pinksteren.
4e Jaargang
No. 1089.
Bureau OUUE SINGEL 34, LEIDEN
Interc Telefoon 935 Postbus 6.
dit blad verschijnt elken dag. uitgezonderd zon- en feestdaoen
de abonnementsprijs bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week
ƒ1.10 per kwartaalbij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
oer post ƒ1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2Vf cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 15 regels 0.75, elke regel meer 15 cent
•.gezonden mededeelingen van 1—5 regels j 1.50, elke regel 30 cent. met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 15 regels 25 cent, Iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 15 regels 50 cent, Iedere regel meer 10 cent
Dit num ner bestaat uit TWEE
BLADEN en een GEILLUS-
TREERD ZONDAGSBLAD.
Maandag a.s. verschijnt „De Leid-
sche Courant' niet.
ZOMERDIENST 1913.
De volledige dienstregeling voor
LEIDEN en OMSTREKEN is aan
al onze abonné's verzonden.
Meerdere exemplaren zijn verkrijg
baar h cent*
De Administratie.
Öods Name aanroepen tot behoud 1
Alleluja 1
De stormstooten tegen het verbljjf der
JL 'Apostelen, de vlammende tongen op
dk van hen hadden op den Pinkstermor
gen, tij'dens 't groote gebedsuur, heel Je
rusalem, dat geloof, bezat, in verbazing bijL
eengöbradht 'En dit zegt zeer veel. Wlant
Joodsdh;e mannen uit den vreemde Waren
om een feest van Israël het Vher-
deiiken van Mozes.' wetgeving Jgj! de
gewone inwoners mee te tellen, zoodat
er Parthen, Meden en Elamieten en
foorls nog vertegenwoordigers van wel
ien andere vollken voor het aanschijn
per Apostelen kwamen opdagen. En
bort, alle die lieden stonden nu geheel
opgetogen over Christus' Apostelen. Zie,
zeiden zij', zijn niet allen, ,dje daar spre
ken, Galileërs? En hoe hooren v/ijt dan
ieder 'de taal van ons geboorteland? Deze
vrome menigte erkende dus dadelijk 'die
ivondergave des >H|. Geestes, toen de
Apostelen begonnen met verschillende
talen 'te spreken, naar de Geest hun
ngaf die te spreken.
Naast 'die vrome bewonderaars ston-
evenwel ook aanstonds de spottersi.
Zij 'durfden zeggen, dat die Apostelen
met hun 'omgeving, wel verre van een
irondergaaf-te'ontvangen, reeds bevangen
zónden 'zijn rdoor den invloed van jongen
vijn.
Daar stond 'Petrus op met de Elven
in hield 'voor de menigte .zijln machtige
m 'heerlijlk-schoone Pinkjsterrede. Na de
ipotters 'te hébben wederlegd, door o,p
iet 'vroege uur des dags te hebben ge
vezen, 'toonde 'hij! verder aart, hoe breed
hans een machtige profetie van den Pro-
eet 'Joël in vervulling was gegaan. Hij'
lewees 'tevens, hoe de gekruiste Jesus
an 'Nazareth, 'geheel overeenkomstig ko-
lirig 'Davids woorden en Gods belofte
ia i\ I David, verrezen was, en door God
ot 'Heer n tot Christus ge-
:en en ander uit de geschiedenis
van Zoeterwoude
door
C. P. PAARDEKOOPER.
Wellicht is de vaardigheid, waarmede
krtinus twistgesprekken hield, die des-
ijds aan de orde van den dag waren,
iorza,a'k geweest, dat velen vijandig Jegens
iem gestemd werden. Op Va^tenavond-
Zondag, 6 Maart 1639, toen hij in1 de
tapel te Middelburg het H|.'Misoffer even
legonnen was, trad Nicolaas Vermeyde
iaii het hoofd van een bende gewelde-
ia,ars onverwachts het heiligdom binnen
!n ga den niets vermoedenden priester
öo'n geweldigen slag op het hoofd, dat
'innen weinige ©ogenblikken zijin ajbie
'oor het bloed gekleurd was.
De pla,ats, waar de «kapel vroeger
fond, wordt nog met volle zekerheid
langewezen. Insgelijks werden er tWee
Wisgenooten gewond. Terstond werd hij
net woest geweld over den dijk na.ar
er Gouw gesleurd; 's Maandags, des
■Aderen daags, inden middag door den
and drost met ,vi,er zijirter dienaren over
'et water naar Den Haag gevoerd, werd
'ij aj'daar dien eigen avond omstreeks
«s uur gevangen gezet. Het werd ver-
Men, iemand zijner vrienden bijl hem
°e te Paten.
Zijn hoofdwonde, welke te Gouda
kwajlijik ende achteloos" 'behandeld was,
maakt, 'Door de Rechterhand Gods dan
verheven, zoo zeide Petrus o.a„ ontving
.Hij Van den Vader den beloofden Heili
gen Geest en stortte Hem uit, zooals
gij 'ziet
Reeds 'die eerste prediking van .Petrus
'heeft 'zijn hoorderen diep getroffen» Zij
zeiden 'tot 'hem en de overige Apostelen
Wat moeten wijl doen, mannen-broeders?
*En 'hoore nu He geduldige lezer wel
naar Petrus' 'bescheid!
Bekeert u, zoo antwoordde hij!, en
late ieder ziah doopen in den naam van
Jesus Christusj, tot vergeving uiwer zon
den, en ge zult de goede gave ^des
Heiligen Geestes ontvangen. Want aan
u is de belofte (van den profeet Joël)
geschied, alsmede aan uwe kinderen, en
aan allen in de verte, zoovelen als de
Heer 'onze Qou er Ziah roepen zaL
,Aan<allenindeverte,zoovelen
als 'de Heer onze God er Zich
roe pen'zal. Dius niet alleen Abrahams
of Davids nakomeling zoude nu in het
Nieuw 'Verbond na Christus' opstanding
de Volheid des Geestes ontvangen,
maar (Joël de profeet had gezegd: „Ten
dien tijide zal het gebeuren: 'Xlwie
den'naam des .HleeTen aanroept,
zal zalig zijln,"
Toch, hoeveel had het nog, in onder
de volkeren, om na den H„ Doop den
naam 'des -Heeren .waarlijk te blijVen
aanroepen 1
Zóó was 'immprs 't machtig volk onzer
Trips dhe voorvaderen door den Hi. Bis
schop Bionifacius tot Christus' Kerke ge
bracht .En 'todh, topn .ddezeütEde roemruidite
Bissdhop met 'zijne metgezellen op 5 Mei
755 nabij1 d,e stad Pokkum zijne tenten
het opgeslagen, om 't ,H|. Vormsel toe te
dienen, kwamen ïn> plaats der vorme
lingen, 'die 'zijine liefde daar wachtte, een
bende 'woestelingen aanstuiven, en zij
hebben 'den H|. Bisschop met diens ge
zellen 'wreedaardig vermoord,
Eenige eeuwen daarna hadden de
vrome bewoners van Sint Petrus' stad,
dus Van ons eigen Leidenj ziqhi reeds
langen tijld verheugd in het bezit hunner
Petrus-kerk. Maar ook pp htet zooge
naamde Hioogeland, waar eertijds sleahts
.een houten kapel verrees, zouden' Lei-
dens 'zonen ter eere van S|Lnt Pancratius
een heiligdom gaan bouwen, hetwelk in
Holland zijne wedergave niet hebben zou.
In 'werkelijkheid Verrees dan ook de
Hpoglandsche kerfë Vol ongekende majes
teit van bouw en uitgestrektheid, zoodat
zes en 'dertig kolommen van meer dan
een 'meter middellijn idit heerlijk monu
ment Van spitsbogenstijl moeten schragen»
Anno '1345 werd deze tempel door den
Utredhtsdhen bissdhop ingewijd. Doch
was 'daarmede 'het oorspronkelijk plan
der Vrome vaderen voltooid.? Neen, zelfs
op verre 'na nietl ,Het grootste deel
van 'den kruisblouw rhet ondereind van
het 'kruis is weggebleven. De ruimte
werd hier opnieuw niet zonder hevige
pijnen verbonden» Zjjln gevangenschap'
duurde acht dagen. Toen gelukte het zijn
ouders, door voorspraak van invloedrijke
personen en betajlïfig van 1300 carolus-
guldens, hem wederom op yrijie voeten
te krijgen. M&ar nauwelijks genoot hij
ün de ouderlijke woning een goede ver
zorging, of hem werd' door den Magis
traat aangezegd, zijn vaderland te ver
laten. Gelukkig was zijn ballingschap' van
geen lapgen duur. Weldra werd de Ma
gistraat op de hoogte, der zaak gebracht
en mocht Majtünus in' zijn vaderlijk huis
terugkeeren. Liefdevolle verzorging zou
niet meer baktende wonde bleek doode-
üjk, vooraj wijl! zilch daarbij gevoegd had
koorts, sprauw, roos en hik. En zoo stierf
Maptilnus een maand na het 'droevig voor-
va), den 6en Aprilt. 1639» 2pn- ïtijlk- i§
onder een grooten toeloop van vólk naar
de Silnt Plièter .gebracht, de hoofdkerk
van Leilden. En zoozeer was men ver
hit en met haat vervuld,, dat bij 'het graf
waarts dragen me,t steen en en'anderszins
naar de lijkbaar geworpen werd. Anderen
echter dapkten God, dat H,ij Zijn diienaar
uit veel verdrukking verlost en „in het
aanschouwen van den trone Gods" toe
gelaten had. Zoo stierf de eerste pastoor
va,ii SoeterWoude naar aanleiding van
een mishandeling» Zijd graf Is niet meer
te onderscheiden. Een groot deell der
zerken is opgeruimd., waaronder ook die
van Martinus van der Velden. ,Van dezen
naar 'den Nieuiwen Rijn ligt immers nog
open.
.Waardoor?
Door het droevig feit, dat het zoo
vurig 'inroepen van den Naam des Hee-
ren, hetwelk eerst de werklieden aan
dezen tempel vaak onder zang en mu
ziek ten arbeid deed optrekken, als ver
basterd was tijdens den bouw. De een
dracht en liefde lagen verbroken, de
burgeroorlog van die dagen, de Hoeksahe
sen KabeljauwsGhe twisten, het opstaan
Uer hooge en lage standen tegen elkaar
of tegen den adel, had den overvloed van
de 'gaven des H,. Geestes, helaas, ver
minderd; 'men riep des Heeren naam
niet 'meer aan naar behooren.
En nog eens, na een paar eeuwen!
Laten wij op den 'hoogen feestdag maar
niet veel zeggen van de jaren 1572 en
volgende. Bij beeldenstorm, bijl 't ver
gieten van broederbloed werd nu tus-
scihen 'de aloude Moederkerk en de
Nieuwgezinden de treurige krijg gevoerd,
wie er wel het bestaan bijl zoude in
boeten, 'Treurig,, allertreurigste krijg,
waarin het devoot en rustig aanroepen
van "s'Heeren Naam voor ons volk, als
volk,, 'onmogelijk werden waarbij zoo
langen tijd, over alle velden en steden,
alleen 'deze kreet werd vernomenDie
wettenz wpjg enstil voorwapens
en trompetten!
Maar thans is in Nederland betrekke
lijk 'en grootendeels rust.
iWjelke groote les dan komt er uit
het verledene tot onsl Wielk geducht
vermaan, om, nu wijl nog altoos behooren
tot 'degenen, die dé Hösr Zich van verre
(eeuwen 'zelfs na Israëls volksbestaan)
geroepen heeft, den naam diens Heeren
in ^hartelijke broederliefde met den even
naaste en in vlekkeloos IJveren voor
Godes eere in teroepen, en zóó de gaven
des 'H. Geestes te ontvangen met hare
ontelbare Vruchten»
iHo,e schoon klikken die gaven en
vruchten 'des Geestes immers tegenover
de 'werken der zonden en der twee
dracht
Elk 'dan, Idie tijldens .de weinige dagen
van 'zijn aardsche inwoning de profetie
van 'Joël (helpt vervullen, (hij zal in den
ouderdom 'deze onuitsprekelijke vertroos
ting 'gevoelen, dat, ook krachtens zijn
toedoen, het Rijlk Gods ,op aarde met
al zijn liefde, blijdschap', wijsheid, weten
schap, reinjheid enz. in omvang is toe
genomen. 'Hiertoe aanstonds besloten
hierin altoos volhard!
Dit zij 'de wensch van ons Zalig
Pinksteren, ook met het qog op de
groofe verkiezingsdagen, die naderen*
Alleluja
Kom, Schepper, iH|eil'ge Geest, daal neer.
Daal in de harten van Uw volk!
Wees bij den Vader, onzen Heer.
Van aller bee de trouwste tolk.
Leiden. P. M. BOTS. Pr.
pastoor bestaan verschillende portretten,
wa,arvan er een iln de pastorie in de Zuid-
buurt wordt bewaard'.
Zijn opvolger was de beroemde Ch r i s-
tianusofCrispianusVermeulen.
Hij werd te Utrecht in 1611' geboren en
was de zoon van een molenaar. Vandaar
waarschijnlijk zijln naam Van derMeulen,
Vermeulen; meer bekend echter is zijn,
naar de gewoonte dier dagen., ver-
latijnsohte .naam Molina. Evenals pastoor
Van der Velden was hiji bacelier in de
godgeleerdheid, maar ook in de andere
gewijde en ongewijde wetenschappen was
hij zeer ervaren. Daarbij was hiji wel
sprekend, van deugdzamen levensiwandel
en vol .ijver voor het heil der zielen.
Door deze eigenschappen had hij de
achting en de liefde der gemeente voor
zich gewonnen.
Toen Christianus Vermeulen door den
bissdhop van Eplhese, Jacobus de la Torre,
in 1639 tot pastoor dezer streken werd
aangesteld, was hij hier reeds eenige
jaren kapelaan, IWjant Martinus van der
Velden was van een zwak gestelboven
dien beliep 'het getal Katholieken, die
uren en uren ver in den omtrek verspreid
woonden, tot 3000. Van deze Roomschen
wordt in 1638 het eervol getuigenis ge
geven: „De geÜoovigen van deze streken
ziijn van goede inborst, volgzaam, innig
gehedht aan 'godsdienst en priesters," En
kapelaan Van der Loos voegt er aan toe:
„Van dit oordeel behoeft na drie eeuwen,
Waarom rechts stemmen
O p d a t o o k ons b ijl z o n d e r mid
delbaar onderwijs eindelijk
eens dezelfde subsidie krijlge
als het op e n b a a r.
Wiel vordert de wet van ons dezelfde
bevoegdheden, maakt den jbijzonderen
scholen het bestaan lastiger dan den
openbaren, maar geeft ons nog niet
eens 1/3 van hetgeen het Rijk voor zijn
scholen betaalt i j
Nu weten wij, dat er tal van ge
in eenïelijke H. Bi. Scholen zijn, maar feit
blijft, dat zij door de belastingpenningen
van allen, ook de onze, worden. onder
houden.
Bij een volkomen gelijk aantal hoo-
gere (burgerscholen, klassen en Teerlingen
zou de financieele verhouding, gelijk dr.
J. van Gils eens heeft uitgerekend in de
„Tijd",, aldus zij'n
Rijlks |H. Bi. S» Bjjlz. H. B» S.
samen 11 ton samen ruim 3 ton
per klas f 5500, per klas f 1500,
per leerling f 300 per leerling f 90.
Ook wat ons middelbaar onderwijl be
treft leven wij dus Jn onrechtvaardige
toestanden.
V De waarheid doet pijn.
Die '„Nieuwe Rott. Crt." en dej,Nieuwe
Courant" 'zijn bei^e aangevlogen op1 de
rede^, 'die de heer Van Wijnbergen Donr,
derdag 'te ^Leiden heeft gehouden. Beide
biadjen, maar vooral de „N. Rott. Crt",
vo.rm'en een sprekend bewijs voor de
stelling van den heer Van Wijnbergen^
dat d(e strijdwijze aan de linkerzjjde be
ueden pëil ïs. 1
De „N. Rott Crt" plaatst als op
schrift hoven haar artikeltje „Een
baas i<e" blijkbaar daarmede bedoelend,
dat de "bazen alleen aan de linkerzijde
zijn 'fe vinden*
Aan Vrijzinnigen, 'die nog niet weten
op wat wijzte zij worden bestreden, raadt
bet blad „alsnog de kennisneming van
's heeren van Wijnbergen's propaganda-
speech aan". Wij, durven aan alle e e r-
1 iji Ik 'e vrijzinnigen een zelfden raad geven,
als 'zijl daar dan 'bijl in. het oog houden,
dat 'in een verslag in de bladen zoo ge
makkelijk een of andere uitlating scherper
naar voren iwordt gefbjradht dan deze is
bedoeld en dan uit den samenhang blijkt.
En .zij zullen dan tot de overtuiging
komen, dat een baron v. Wijnbergen heel
wat eerlijker en welwillender is in zijn-
oordeel pver de linkerzijde, dan b.v. een
processor Eerdmans, alls deze de reChteir-
zij'dje beoordeelt -
'De j,N. Rott. Crt." durft dan vol zelf
vertrouwen schrijven
„Die verkiezing Is nu voldoende voorbe
reid! Leest de rede, en gij! zijlt van de
coalitie genezen. Leest vooral het slot nog
eens, dat "wij hier andermaal laten volgen
(Wat 'ziet men 'nu bijl links? "Alles
■wat is legen open,bare zedelijkheid;
alles Wat 'is tpgen openbare orde; alles
naar mijn bescheiden me'ening, geen enkel
woord te worden veranderd of verzacht."
Evenals zijln voorganger, hield pastoor
Vermeulen Stompiwijk als zijln vaste woon
plaats. Zijn pastorie moet gestaan heb
ben op den hoek van de Meerlaan, ter
plaatse waar thans de hofstede staat van
den heer P» Rodenburg. In de eerste
jaren zijner herderlijke bediening hadden
hij en zijn volk van tijd tot tijd {ldeine ver
volgingen te verduren, wat vooral twee
oorzaken had. Ten eerste was zij'n ge
meente gelegen onder den rook van Den
Haag; iedere „stoutigheid" of vermeende
stoutigheid kwam den Hóogmogenden
Heeren spoedig ter oore; ten andere kon
men moeilijk verdragen, dat op Maria's
feestdagen en gedurende het octaaf pel
grims van alle kanten naar W(ilsveen
stroomden om aldaar de gedachtenis van
een 'miraculeus Mariabeeld op een in
'toog vallende w'ijize te vieren. Want,
ofschoon het wonderbeeld in die dagen
naar Delft was overgebracht, waar het
door de paters Jesuïten bewaard werd»
zag men tooh: zeer velen tot ergernis der
andersgezinden op bloote voeten, om de
kapel rondtrekken, op de knieën er om
heen kruipen of met het aangezicht op
den grond hun beloften vervullem De
plaats dezer kapel is thans het Protes-
tantsohe kerkhof der burgerlijke gemeente
Stompwijk»
De rustige toestand, die toen algemeen
in den lande heerschte, belette echter
wat is voor ondermijning van het ga-
zag; Wat ongeloovig is stemt links*
Een afgevaardigde in de Belgische
Kamer heeft gezegdalles wat canaille
is, stemt links. Het is\ een feit, dat dit
soort mensahen bij' links denken te
komen, waar zij' komen willen."
W|ij zouden wel eens willen weten, van
wie de „N,. R. Crt," kan veronderstellen,
dat zij na lezing van het voorafgaande
„van de coalitie -genezen" zijn.
Iedereen ook de vrijzinnigen zelf
moeten deze woorden van baron
van Wijnbergen t en vol 1 e beamen, 't Is
nu eenmaal de simpele, niet-verbloemde
waarheid!
Maar deze uitlatingen van den hoer
v. Wijnbergen komen wel eenigszins in
een ander licht, als wij' in aanmerking
nemen, dat de heer v. Wijnbergen ook
heeft geconstateerd 1en dat vergat de
gene, die een verslag voor de ,,N» jR.
Crt' ^samenstelde, te vermelden dat
volstrekt niet allen aan de linker
zijde tegen de openbare ordej tegen de
openbare zedelijkheid of tegen de hand
having van het gezag zijhdat in de
verste verte niet al wat links is
canaille is!
(Wij hopen maar wij" zullen nog wel
eens gelegenheid hebben te constateer en,
dat wij 'zijn teleurgesteld.dat de vrij
zinnigen zoo eerlijk zij'n in hun verkie-
zingsspeechen als de heer v. Wjijhbergen,
die alieen de waarheid pons ia teerde, maar
en dat is niet gpr.'s schuld een
Waarheid, die pijn doet
V Een werfagent aan 't werk.
De „Van dag tot dag-s dhr ijlver in het
Hl bid», zijnde de heer Bpissevain, deed
Donderdagavond eesn poging pin de wijk
felmoedigen onder de kiezers over te
halen naar „wat waarlijk liberaal is".
Hjj legt liet heel handig aan. Hóe-
wel anders graag juichend over HpJ-
landsóhe pittigheid en dito cordaatheld,
pluimstrijkt hij thans de wan'kelmoedigen.
Luister naar zijn lakkend gekweel:
„Men moet indachtig zijn, dat allen
die aarzelen, dit volstrekt niet doen
uit onverschilligheid en gebrek aan
overtuiging. Maar velen weten piet da
delijk welke partijlldcuren te dragen,
omdat geen der scherpe kleuren, nu
juist hun ideaal is» Doch deze aanvan
kelijk aarzelende kiezers beslissen den
strijd ten laatste.
Zij behooren nu eenmaal niet tot
hen, die alleen in antithesen kunnen
denken. Bij hen is het niet óf zwart
óf wit. Ze houden van tinten, van
nuances, en behoeven tijd eer ze kun
nen kiezen»
■En ze nemen ten laatste wat hun
het minst tegenstaat, wat hun 'Ideaal
het meest nabij komt Diie aarzelende
kiezers moeten door ons gewonnen
worden. Hun kieskeurigheid hun te
verwijten ware onbillijk."
Is dat niet aardig gezegd jegens die
willooze aarzelaars Zij moeten wel gaan
niet, dat de pastorie van §tompwij(k in
het jaar 1643 een bezoek ontving van
Sebastiaan Francjkerij, die kiwam om zich
te overtuigen, dat aldaar geen JBstoute
ende exorbdteerde actiën" gedaan wer
den „contrarie de plakkaten van den
lande"» Van 'dit bezoek is een uitgebreid
verslag opgemaakt, 'dat we edhiter nu
moeten voorbijgaan» Er sdhijfat niets straf
waardigs ontdekt ie zijn»
Het jaar :1648 moge aan de Neder-^
landen in 't algemeen den gelukkigen dag
hebben gesdhonlken, waarop aan den 80i
jarigen strijd tegen Spanje een einde werd
gemaakt, voor de Katholieken was het
allesbehalve een vrede jaar» W|ant nauwe
lijks was het bekend geworden, dat er
onderhandelingen met Spanje waren be
gonnen, of de predikanten geraakten in
beweging, H.et eerst deed dit de classis
van \Validheren, die bij de Sfaten var*
Zeeland er op aandrong, dat hun Edel*
mogenden toch vooral bij1 de onderhande
lingen zouden 'letten op de belangen der;
„ware Gereformeerde "Religje", En die
belangen waren geen andere 'dan dat
aan "3e Piapisten geen yrijheid tót uiN
oefening hunner „superstitiën" (bijgeloo-
vigheden) zou vergund worden. Die predi
kanten konden^ gerust zijln, want zij ont
vingen ten antwoord, dat op de belangen
der Religie reeds gelet was en dat men
daarop zou blijden letten»
(Wordt vervolgd.)
