Z.H. Pius X en het
Sociale Vraagstuk.
De Liturgie.
BIjFTÊNLAlm""
4e Jaargang
No. 1083.
j 8IIVUËL «4 t-H IL»IBIM
lutcrc Telefoon 93.1 Postbus 0.
dit blad verschijnt elken dao, uitgezonderd zon- en feestdagen
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met ORATIS POLIS Ongevallen-verzekering
tn net GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Lelden 9 oent per week
ƒ1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent pet week, 1.30 pe,- kwartaal. Franco
oer post ƒ1.50 per kwartaal.
Afzonnerlljke nummers 2'/a cent, me: Geïllustreerd Zondagsblad 6 cent
i). VTVF.RTKN riRPRIIS bedraagt van 15 regels 0.75, elke regei meer IBcenf
•nuen nededeelingen van 15 regels 1.50, elke regel 'er 30 seal met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Oroote lettere naar piaatsrohnta.
Kleine Advertentiêngevraagde betrekkingen, hnttr en verhttor. koop en verkoop
(geen handels-advertentlSn) 1—5 regels 25 cent, Iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent. Iedere regel meer 10 cent
Dit nu i tlaat uit TWFE
BLADhf oen GEILLUS-
TREERL Zt .1DAGSBLAD.
L
Paus Leo XIIÏ. heette „de Paus der
aifaeiders"» En tereüht. Groot is de in-
'■vloed (geweest, die er van hem ook: oif>
sociaal terrein is uitgegaan, vooral door
jiii'n -wereldbefaamde Encydiefk „Rerum
Novarum", een ^edetnjklwaardiig document,
waarvan de Sbestudeering niet genoeg kan
worden aanlbievolen. '-
in het voetspoor van dezen groeten
Paus is getreden zijn roemruchte op>-
-olgcr, Z, ;Hi, Pius X» een man van WuJr
lengewone gaven en uitstekende 'heilig
heid, In het bletrökkelijfk kort tijdsver
loop van zijn Pontificaat is ,er reeds een
hervorming jn de Kerk gebracht, waar-
van de eeuwen zullen blijlven spreken,,
In al zijh woorden en daden treden naar
voren zijn klare beginselenherleving van
den Katholieken godsdienstzin, Hoor
handhaving der ongeschonden Katholieke
princiepen. Dit zien we op elk terrein,
positief zoowel als negatie! 't Zou de
moeite loonen dit alles eens in de klein
ste bijzonderheden na te gaan. Wiijf willen
ons echter voorloopig beperken tot een
bespreking van Pius X en. het sociale
vraagstuk* Wiijf zullen niet alle woorden
er. 'daden jn het bijzonder kunnejz na
gaan. Dit laat de beperkte plaatsruimte
aid toe* Slechts hier en daar zullen wij
isa greep doen, en daarbij vooral de
toorftame documenten naar voren siöhui-
'en.
Reeds In den aanvang van zijn Ponti
ficaat verscheen eeo Motu Pircprio,
waarin een aantal stellingen zijto neer
gelegd, ontleend aan 'de voornaamste so
ciale encyclieken van Hl» Paus Leo
XIII, ppi aldus positief neg eens klaar
en duidelijk den weg aan te wijzen, Waar
langs de 'Katholieke sociale actie zich te
bewegen heeft, wil zij verzekerd zijin van
iet rechte pad te bewandelen. Klaar staat
daar voor ons aangegeven een serie fun-
iamenteele beginselen, als een bloem-
czirrg bij'een gegaard uit Leo's rijike so
ciale documenten, Een bespreking van
dit Motu Proprio, in. populairen vorm,
[aven Pater Peeters en Pater Bruin in
:en paar lezenswaardige brochures»
Ir verschillende audiënties, in meei^
Ipre allocuties en talrijke brieven aan
•sc.u?.u en vcreonigmg.cs den we ZL. IHL
il var. raadgevingen.. Oc^prijzingen m ook
?i,edhtwijzirg",a geven, om de sotfde
iCtie in de redhte banen te houden. Wij1
lehoeven dit alles hier niet in bijzon-
Ierheden aan te geven't zou ons te
rer voeren. Voldoende is het reeds als
Ni] slechts denken aan het feit, dat Plus
cij'n hooge aandacht voortdurend Conden
seerde op de sociale actie in alle lan-
lea. Biij voortduring hoorden \yjjl zijn
item over Le Sillon in Frankrijk: eerst
lofprijzend} later vermanend, ten slotte
'eroordeelend. En hetzelfde zien we in
Imitscliland en wij1 allen kennen ten slotte
ie plechtige uitspraak in zijn wereldjbe-
xvjl
De gewijde vaten.
Na een beschrijving van de heilige
is en de Misgewaden, sluit wel aan een
'eiklaring van de gewijde vaten (vasa
5Cra, mystica), wellke bij de heilige Mis
Worden gebruikt. De naam „gewijde va
ten" is ontleend aan de taal der Kerk,
het woord y,vaten" moet ons niet
toen denken aan het meervoud van
jVaf"9 doch wel aan het min of ireer
illedaagsqh klinkende woord ^vaatwerk"
ff bjgeraad". De
Kelk
verreweg de voorn argute ran «ik gec
vij'de vaten* De J<c»m >/an dr.>.
tolik! moet inwendig vnn y;ci.».d of *"^r-
Nid zilver (tin) zij'vvov? kolcvn
Nuster)s dèn gtevp ^.aodus) gddl dit
jeim Het góud aan den bii;,ne:'dtö:it van
'8 cuppa iiymbol'soert, daar het een edel
IfL do. koninklijke en goddelijjke
laiv.f 'Vooi- de hemelsdhe wij'sh-eid en
tovsn*- zt'.uirüjke liefde van het .VTeklde-
ooï5 Offerlam onzer altaren*
faamde encydiek <,,Singulari qua'dam"«
Ook in .Italië bleef hij zorgen als een
waalczame Herder» «En zelfs Holland's
sociaal l?.ven ontging hem niet. Wij .be
hoeven slechts even te denken aan de
buitengewone audiëntie van Prol vt Aken
en aan den Pauselijken brief, die hier
kort daarna volgde over de Katholieke
patroonsorganisatie.
Uit dit .alles blijkt duidelijk, dat 's
Pausen oog ook de sociale beweging in
alle landci» nauwlettend volgt. Maar te
vens treedt naar voren 's Pausen hooge
bedoeling, om alleen te zien een sociale
artie, welke .steunt, geheel en al„ op
zuiver-Katholieken grondslag: geen half
heid, welke tot indifferentisme leidt, maar
een principieel-Katholieke sodiale actie.
Dit alles zal ons echter nog duidelijker
worden, wanneer wij in een paar vol
gende artikelen meer in het bijzonder
zuilen bespreken twee allergewichtigste
documenten» R.
V Waarom rechts stemmen
Opdat er door de voorstan
ders van de bijzondere school
geen millioenen meer behoe
ven te worden betaald voorai,ik
de openbare sohooL
De openbare en bij'zondere scholen krij
gen een even groot subsidie van het Rijk.
Dat is du* volkomen in orde* Die rijks
subsidie is echter bij! lange na niet toe
reikend om alle kosten te dekken. Die
overige kosten nu worden, alleen wat
de openbare school betreft, aan de
zorg der gemeente toevertrouwd; de, bif
zondere scholen moeten verder voor zicjh
zelve zorgen, Wlat doet de wetgever dus
eigenlijk? Hij stelt een groot deel van
de gezamenlij'k opgebrachte belas
tingen der gemeente alleen ter beschik
king van degenen, die vrede kunnen heb
ben met neutraal onderwijs* en stuurt de
voorstanders van het bijzonder onderwijl
mei leege handen weg. Tfeze laatste dra
gen dus lo bij jn de kosten vami het opiejir
ihiaar onderwijs, waaraan zij niets heb
ben, en moeten 2o hun 'eigen bijzonder
onderwijs bietalem
En hoeveel bedragen wel de sommen,
welke uit de openbare kassen (ook ge
vuld door het geld van de voorstanders
van het bijzonder onderWijs) worden uit
getrokken ten bate van het openbaar
onderwijs i
In Nederland is lvy. lu 1910 door de ge
zamenlijke gemeenten voor het openhaar
onderwijs .uitgegeven 10.766.610,77 gul
den, ,das meer aa.u tien en een half
mill ie en galden. We zullen Maandag
'ns ridgcum, iiueveei men in Leiden dn
andere geiueeriien van de belastingen.,
door alien opgebracht, besteedt voor de
openbare suhoob
Verdachtmaken:
De KameroverziQhter van 't Uhld. is
een prima militairist, wars van zelfs de
geringste uiting eener Jan ^Saliegeestq
Met genoegen moet hij dan ook ,wel
waarnemen, hoezeer onder .een reohtsich
bewind onze landsverdediging voor
linies sinds lang en nog altijd een lastig
struikelblok gaandeweg in orde komt,
Onvermengd is dat genoegen echter
alles behalve, zoodat hij zelfs ten aan-
Tot de toerusting vaii de kelk behoo
ren: het kelk-lepeltje* het linnen kelik-
doeikje (purificatorium), waarmede de
priester zijn mond en vingers reinigt, de
pateen, de palla, jhet Corporale, de beurs
of b|ursa, het keMdeedje of velum.. Van
de voornaamste dezer zullen we een na
dere verklaring geven»
Die
jpa teen
Is een gouden of verguld .schaaltje* waar
op bij de Offerande de nog niet gecon
sacreerde hostie en later het hoogheilig
Lichaam des H'eeren rust. In stille hei
lige Missen wordt de pateen van het
begin des Canons tot aan het einde,
het Pater Noster, onder de corporale
(Kruien doek) gelegd, terwijl in plechtige
heilige Mussen de subdiaken haar onder
bet s'e'um draagt Als historische aan-
fiddisjg iet hyt bedekken der pateen ver
telt pcL-i"? ssii ^vytbam het volgende. Oud
tijds 'Vvai zij z&zi gj'oot van omvang en
diende sledhti- tot het de el en der heilige
Hostie na het ^Pater Nonteri! Tol aan
dat gedeelte der H). Mi9 werd zij niet
zelden bewaard door een leek als ako-
liet, die de heilige vaten niet mocht aan-
I i
zien van het Kustverdedigingsontwerp,
waarvan hij een reuzen-voorstander is,
niet kan nalaten te sohrijven:
fcyWIij blijven gelooven dat als de
r6dhterzijde niet onder politieleen druk
zat, dit ontwerp zou worden afge
stemd»"
Ziet ge, hij gunt der rechterzijde de
eer niet, de defensie goed in orde ge»-
bracht te hebben en daarom moeten
want aan het werk zelf valt niet te tor
nen minstens de motieven der recht-
sdhe voorstanders ver|adht worden ge
maakt. I
Ga uw gang, Hjoef&zerman't Is en
bï'ijtft to dl een feii^ dat onze Minister
Coj^jn klaar krijgt w|t geen links be
windsman vermag, te doen»
ALGEMEEN OVERZICHT.
Het wemelt op tiet oogenbliL in de
bfuitenlandsciie pers van onrustbarend^
zoowel als geruststellende berichten over
de Montenegrijnsche kwestie.
De gezantenconferentie
die Donderdag beslissingen zou genomen
hebben, is wederom uiteen gegaan tot
Maandag, omdat er nieuwe voorstellen
zij'n opgedoken, die de gezanten nopen
Èch mei hunne regeeringen in verbinding
Je stellen. Dfi tegenstrevende houding van
Montenegro, ook in de laatste nota, heeft
de gezanten blijkbaar voor een nieuiw
struikelblok gesteld.
Koning Nicolaas heeft in zijn antwoord
aan de groote mogendheden verklaard,
dat Jiij met de grenzen van Albanië, zoo
ais deze door dè grc!v.te mogendheden
vastgesteld zij'n, niet tevreden is. Ditzelfde
antwoord heeft de Koning reeds eenmaal
den mogendheden' gegeven, die dit ant
woord echter krachtig van "de hand we
zen. .Liet jonigste antwoord is daarom
gelijk te stellen met een volkomen wei
gering,
In Weensche regeeringskringen wordt
dan ook verzekerd, dat Oostenrijk niet
meer mee kan doen aan de gezantencon
ferentie. hiei zal onmiddellijk zijn maat
regelen nemen en aan Montenegro geen
Ultimatum meer stellen, want men staat
op Jiet standpunt, dat de vertoogen der
mogendheden reeds als een ultimatum
kunnen beschouwd worden. De gezanten
conferentie zal Maandag Oostenrijk-üpn-
'garije reeds lu volle actie zien. Op het
departement van Buitenlandsdhe Zaken
verklaart men in overeenstemming met
het standpunt van Italië, dat men niet
alleen de Skoetari-kwestie wil regelen,
maar dat ook de anarrihie in Albanië
een onmiddellijk ingrijpen noodzakelijk
maakt
Aan de „Voss, Ztgi." wordt gemeld:
„Alle Oostenrijksdhe en Hongaarsahe
handelsschepen, die in de havens van
Triest, Zara en Spalato liggen, werden
heden door het ministerie van oorlojg
gecharterd. Een landveihuizeissthip, dat
met landverhuizers aan boord vertrekken
zou, moest de passagiers weer ontsche
pen, omdat het schip voor 'troepen trans-
pbrien naar Zuid-Dalmatië noodig was,"
Uit iWeenen wordt edhter aan de „Lok.
Anz." van goed ingelichte zijde mede
gedeeld, dat de verdaging der gezanten-
raken en haar daarom met een doek
bedekt in de handen droeg. Maar er
is pok nog een symbolische verklaring
voor. Aan den vorm en den naam der
pateen (van patere, open staan.) ontleen
de men de mystiek van een wij;d-@eop«nd
hart, en in ,het bijzonder van het voor
Christus' teer geheet toegankelijk hart
der apostelen, In bange uren waar
aan de Canon herinnert vluchtten ech
ter de aposten bevreesd weg en hieldend
zich scpuil, en daarom wordt de pateen
(die het liefdevol hart verbeeldt) onder
de Canon verborgen, Deze symbolische
verklaring, hoe schoon en stichtend ook,
wordt edhter nergens door de Kerk zelve
aangeduid oj overgenomen; zij is ont
staan, wel niet te ge n, maar dan toch
buiten de leiding der Kerkt
De
palla i i
is een met linnen overtrokken vierkant
stuk karton ter bedekking van de kelk
Jvarr de Offerande tot aan de Nuttiging),
om die voor invallend stof te vrijwaren.
De palla verbeeldt, naar de benedio-
tie-woorden, den „zweetdoek", Waardoor
het goddelijk 'Hoofd omwikkeld was,
conferentie te Londen met goedkeuring
van Oostenrijk is gesChied, De oorzaak
hiervan zoëkt men in een verklaring vatt
Rusland, dat het de ontruiming van Skoe-
tari zoo noodig zou helpen doorzetten,
Rusland voelt zich 'tegenover de mogend
heden gebonden, maar het wil een ge
wapend ingrijpen van Oostenrijk en Italië
als het eenigszins mogelijk is vermijden.
Oostenrijk wil eerst dan vergoedingen
voor Montenegro in overweging nemen,
als Skoetari ontruimd is.
In Montenegro
blijft men zich voorbereid houden op
een ingrijpen van Oostenrijk. Die Süd-
glawisdhe Corresporidenz meldt uit Get-
tinje: Skoetari wordt door de Montene-
grijnen in staat van Tegenweer gehradht.
De versperringen op den Tarabos] wor
den hersteld. In de stad wordt een groo
te menigte proviand verzameld- De Jara-
bosj krijgt zijn bezetting van Servische
artilleristen, die als vrijwilligers bij het
Montenegrjjnsdhe leger dienst genomen
hebben. Alles wijst er op, dat men Skoe
tari voor een tweede beleg in orde breng»
■De Albanische Correspondenz meldt:
Het telegrafische verkeer tussdhen Cat-
taro en Skoetari ,is hersteld. Er wordt
een zeer strenge censuur uitgeoefend.
Het staat vast, dat in de laatste drie
dagen voor de .overgave van Skoetari
geen enkel sdhot gevallen is. Alle win
kels en koffiehuizen zijn heropend,
in een gesprek met een lid van het
diplomatieke korps moet koning Nikolaas
nog gezegd hebbenAls Oostenrijk ons
aanvalt, zal het des te erger voor dat
rijk zeil zijn. jWlij zullen verslagen wor
den, maar onze nederlaag zal Oostenrijk
duur komen te staan.
De voorloopige vredesvoorwaarden
zullen waarschijnlijk nog ztoo spoedig
niet geteekend zijn. Volgens de „Köln.
Ztg." zal de Porte weinig haast makenl
met de onderteekening. .Wegens den toet
stand in Albanië en de „verwikkelingen!
met Montenegro acht zij het gewenschf
zich nog. tot niets te binden. 1
Toonaangevende Turksche Kringen
verklaren, dat het misschien in deze o:u-
standigheden het beste is, zich recht
streeks met de B,aikanstaten te verstaan
(dus zonder bemiddeling der mogendhe
den).
Oostenrijk is zqq redeneeren 2jij 1
blijkbaar voornemens nog eens te be
proeven, zich een weg te banen naar dé
Egeïsche Zee, een doel dat het reeds eeni
eeuw lang nastreeft. De vier Balkansta-
ten hebben èr daarentegen belang bij,
Oostenrijk voor altijd dien wpg af to
Turkije staat in die aangelegeriheict
aan hun zijde en het heeft daarom met
Voldoening de bonding van Montenegrol
en van Es sad pasja begroet.
Wel is de Porte dp aandringen vam
den Oostenrijkschen gezant Essad paSjal
officieel afgevallen, maar de jgrootvizleb
,en het ministerie van oorlog staan voort-i
durend met hem in verbinding. I
Essad moet te Alessio door de Ser-i
vische overheid met ye.el onderscheiding
behandeld worden.
Ook de Orieksche„regeering heeft hij
zich lal tot vriend gemaakt. Hij heeft haai;
n.l. als vorst van Albanië medegedeeld
Het i
Corporale i 1!
is een wit linnen doek, welke wordt uit-
uitgespreid over het altaar en waarop de
heilige Hostie rust Het heilig Sacrament
moet steeds' (ook als het rust in een
monstrans) op een corporale worden ge
plaatst Voordat het corporale door lee-
ken wordt gewasschen, moet het eerst
door een geestelijk persoon zijp gerei
nigd. (Dit geldt ook van het kelicdoekje
en de palla). De craporale wordt gedra
gen in de i
beurs of bursa.
Dit is een versierd etui of foudraal,
hetwelk gewoonlijk naast het tabernakel
staat
Kelk en pateen en .palla worden voor
de Offerande en na de Communie over
dekt door het 1
kelkkleedje of velum,
hetwelk de liturgische kleur heeft van
den dag.
Hier volgen nog eenige symbolische
verklaringen van de gewijde vaten.
Kelk en pateen sym'boliseeren het
^nieuwe graf' des Nieuwe .Verbande,
I I i l i I I
jdat dit land de grens krijgt in Zui|d-A14
banië, die de örieksche regeering tot nul
toe te vergeefs van de Jgroote mogenldri
Jieden gewenscht beeft.
(We hebben reeds de verliezen mede
gedeeld van de verschiHende fjalkanstai
tan, hier volgt een lijst van
Turksche verliezen
Deze bedragen gezamenlijk volgens
een schatting van de „Daily Mail" on
geveer 2qo.oqo man. In Men strijd om
Kirkkilisse en Lute Biurgas, en1 in den
„terugtocht naar Tsehataldscha, dus irr
den veldtocht in Theatië vielen ongeveer
59.000 dooden. jóe gevechten „aan „da
Tscharaidseha-linie, weike drie „maan., ca
duurden, eischten aan Turksche zijdet
30.000 offers, gedurende meerdere we-i
ken stierven dagelijks) 6 h .7:00 menschen,
tengevolge van het slechte weer, en hef
gebrek aan voedsel.
In den strijd bij Monastir vielen 30000
manbij den overval gedurende den'
iXurkschen teugtocht over den Kusten'dil-
pas verloren 20.000 man het teven. Der-;
gelijke cijfers worden ook vpor .Salomki,
Buiair en Adrianopel aangegeven.
Die verbondenen namen ongeveer
150.000 Turken gevangen, daarvan tvieJ
len den Bulgaren ongeveer 54.000 man'
in handen „(bij Adrianopel alleen 30.000)'
den üriekeu bij Janina en Elasscnaj
35.AOO. De Qrieksch-Bulgaarsche troe-l
pen maakten bij Balcniki 40.000 gevanr
genenterwjjl de Serviërs en „Moutene-
grjjnen te ^ameu 2Q.0Q0 ktijgsgevange-,
nen hebben.
Men schat het aantal vrouwen, kin
deren en grijsaards, die uit Macedonië
en Thracië gevlucht zijn, op 150.000.
Natuurlijk zijn deze differs zeer ruw ge^
schat en onvolledig. Die „„Daily News"l
heeft h.v. het cijfer der gesneuvfeldienl
bij Kumanovo geheel' vergeten. iDeTur-i
ken haddes daas meer 'dan 10.000 Üoo-l
den. I
GEMENGD.
NSM uit Saloniki wordt gemelktj,
hebben de Bulgaarsche troepehl
op een nieuw bevel de stad verlatener
is te S a 1 on ik i slechts ees compagn.iö
infanterie achtergebleven.
Volgens de Kölnische Zeitung zou
gisteren te Petersburg het protocol
ever de regeling van hej, geschil .tusi
sdhen iRoetueaië en Bulgarije ge
teekend worden.
Williams, de zaakgelastigde „der
Ver. Staten te Peking, seint (fat hij Wö
Ch i ne e s ch e R ep u b 11ek namens de
Ver. Staten formeel heeft erkend. Hij
was daartoe gemachtigd zoodra de nieu
we regeering in haar geheel was samen-1
gesteld.
Te Essen aan de Roer, Keulen eni
Aken zijn verschillende lieden gevanglenl
genomen, beschuldigd van hoo.giverr
,t,aad. Zjj moeten artillerie-munitie aart
Frankrijk verkocht hebben, of bemid
delaars bjj den verkoop daarvan geweesf
zijn-
De directies der Pastersporen in
de Ver. Staten hebben de eischen der
conducteurs en verdere beprrfbten otnl
loonsveithooglng afgeslagen. Pie
eischen beliepen 2Q „percent verhooginlgl
en zouden de maatschappijen op een
meerdere uifgave van 17 jniltioen dollars!
waarin de Zaligmaker onder ons wil rus
ten, Dit symbool wijkt de Kerk aan bjj
de wijding dier vaten, als zij bidt: „dat
deze (heilige vaten, door de genade des
heiligen peestes een nieuw graf mogje
zijn voor het lichaam en Bloed des
Heeren," f
Aan Corporale en palla wordt de sym
bolische beteekenis gehecht van de wind
selen van het Goddelijk Kind, liggend
in de kribbe, of van het „zuivere lijn
waad", waarin 's Beeren lidhaam graf
waarts werd igedragetv
De Kerk behandelt natuurlijk 'deze va
ten, die dikwijls en onmiddellijk in aan
raking komen mét het Allerheiligst Li
chaam en Bloed, met den grootsten eer-
Wed.
Kelk en pateen worden door den Bis
schop geconsacreerd of gewijd (met
Chrisma), de anderen worden gebötne-
diceerd of gezegend. Het is in Tiet alge
meen aan leeken verboden, de gewijde
vaten aan te raken, tenzij met overdekte
vingeren, l
