29
„Leidsche Beelden".
BINNENLAND.
4e Jaargang
No. 1054.
Bureau OUUE SINGEL. 34, LEIDEN.
lnterc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week
ƒ1,10 per kwartaal; bij - onze agenten 10 cent per week, 1,30 per kwartaal. Franco
per post 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 21/, cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Zaterdag
Maart
1913.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels 0.75P elke regel meer 15 een
jngezonden mededeelingen van 1—5 regels f 1.50, elke regel meer 30 cent. met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Oroote letters naar piaatsiuimie.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geen handels-adverteniiën) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit DRIE
BLADEN en een GEÏLLUS
TREERD ZONDAGSBLAD.
Waarom rechts stemmen?
Om dat de vr ij Zinnige part ij en
Je grootst mogelijke verdeeld
heid aan den dag leggen in het
itreven naar een sociale wet
geving.
Daar is een concentratie-program ver
benen van de drie vrijzinnige partijen,
maar we zijn er niet veel wijzer op ge-
lorden. 'Er wondit in gesproken over
Staatspensioen, 'maar hoe dat er uit zal
aen waar het geLd ervoor vandaan
al komendat wondt niert verteld.
Bij 'de behandeling van de Invaliditeiits-
en Ouderdomsverzekering heblben de vrij-
lianigen 'van alle drie de partijen in
ouderlingen wedijver het wetsontwerp be
streden, maar in hun bestrijding hadidlen
zij piets gemeen, d,an dit: wint liiniks,
in zal die wet worden ingetrokken. Dat
vas zoo ongeveer het meest positieve
element uit hun str,ijdprogram. Onom
wonden en beslist wend dit beloofd. Maar
nu schijnt het, dat zelfs deze toezegging
aiet zal wonden nagekomen 'De vriji-
rinnig-democratis.dhe prof. Kohnstannm
die op veroveringen uitgaat voor een
Kamerzetel, heeft te Groningen aldus
gesproken
,Bjij de algemeene beschouwingen van
de wet-Talma is gezegd: 'die wet kan
laks niet uitvoeren, wanneer die partij
un het bewind inocht komen. Met dit
gevoelen kan spreker zich in geen geval
üreenigen, en nu het amendement oip
\i 357 is aangenomen, waarbij den 70-
jfigen een pensioen kan worden uitge
leerd (althans die bepaling ingaande
lianen 6 maanden), nu is intrekking van
de wet-Tahna een onmogelijkheid,"
Nu zijn dus de vrijzinnigen niet alleen
in het opbouwen, maar zelfs in het af
breken het niet eens!.
Daarbij komt dan nog, dat zij, zoo
ze aan 'het bewind mochten komen, dan
beer mr. Pieter Jelles Trowels tra naar de
oogen hebben te zien want zonder
diens gratie zal hun het regeeren .niet
Hogelijk zijn en ge begrijpt de Baby
lonische verwarring pp het geblied van
de sociale wetgeving. Een reden om
rechts te stemmen vindt men dusi niet
slechts in het feit, dat de rechitsiche par
tijen eensgezind zijn, maar ook hierin,
Jat de linkerzijde hopeloos verdeeld is
itthet streven naar een sociale wetgeving.
V Bang in 't donker.
Dit is de Nieuwe Courant.
Als; islpms kinderen in 't donker een
trap op moeten of den zolder over, gfaan
ze luidkeels ziniglen om door het giediaver
[Van hun eigen stem éD angrtweikkenlde
stilte te verbreken en dé schrikaanja
gende dingen, welke je in 't duis|te|r
bijwijlen -hoort, te overschreeuwen.
Zoo doet de N j je,u -w e Qo u r a n t ook
Het Paaschconigjres der S. D|. A. R
Ons Stads~entréé
Wanneer we hier, op deze plaats,
eventjes een gemoedelijk 'boompje gaan
opzetten over dat, wat den hier binnen-
lömen-vallenden vreemideiing wel 't eerst
Moet treffen, en we gaan ook 'in
onze stad immers „onafhankelijkheids-
;leest"-vieren, wat, volgens de plannen
jilthans, vreemdelingen trekken móét
[over onze „stads-entrée", verwachte .men
geen extra-nieuwtje of 'n 'hartig stukje
«critiek", maar ^oen we fdat eenvoudig
PP huishoudelijke manier af, omdat 't zoo
in onze „Bieelden-reeks" te pas komt,
on omdat daarover werkelijk wat te
bekeuvelen is,
Te hekeuvelen
Want.de toestand daar, -en dlaar-
jnede de eerste indruk, dien elke niet-
Leidenaar van onze dierb're veste krijgt,
is in 1de laatste jaren wél op
Verbeterd.
'n Enorme verfraaiing en Verruiming,
ni] den boel, zooals we dien vroeger
inden.
Veel meer 'n stadsïdée! 1
Kennen, voelen we den ouden toe
stand nog wel?
En dan die van thans
waarop de heer Troelstra Zoo oj
neerd de concentratie de les la$, heeft
voor het Haags,dh.e orgjaan, dat voor al
Vvat rood i,s een- heilzame vrees koestert,
een .duister verschiet geopend. En nu
tracht het zich, met een deels; minadhtehdj
deels zelfgenoegzaam lied, per hoofd
artikel aangeheven, gerusf te stijlen.
Het minachtende zit hierin, dat het
blad den heer Troelstra toevoegjst: Ge
•hebt te Utrecht wel een mooi program
ontworpen „voor uw linker vierbond,!
maar onze candidaten aanvaarden] cjjait
toch niet. „Het laat zich, aanzien dat
het vragende s'.-d. Partijbestuur van geen
enkelen vrijzinnigen herstentmin'gfsi-can-
didaat het verlangjde antwoord zal beko
men. Het éénig|e bij voorbaat gegeven,
luidt: Zie het concentratie-program^ bet
onze. dat hetwelk wij zoo vrij gteweest
zijn zelf te vervaardigen, zonder uw hulp
en zelfs zonder uw advies."
Zoo Zingt luide de Nieuwe Clo,ui-
ra n t, maarritselt het niett in gfnd-
schen hoek... en hoor en we daar de
trap niet kraken,.en wie zpu op zold'elr
zoo geheimzinnig loop en Kom, kom,
laten we niet bangj Zijn. FlukS een! nieuwi
lied'. En dan zingt het blald zelfgenoeg
zaam, dat de concentratie o zoo mooi
is en de socialisten haar dus toch well
Zullen steunen, al wjjzen haar Canld'i-
d'aten de officieele Ütrechtsche resolu
tie af. Er werd' immers ten confess e
nog (een andere resolutie vernomen^ een
Van meer bjeteekenis, naar het blad'dunkt
„Ziij ,was ingeiascht in de rede van
Troelstra; het was een van ,d'i,e„stemj-
buswoord:en, welke hun werk elpen van
het oogjenblik dat zij uitgesproken zijn
en waaraan achteraf niet'veel' iierum zu
deuteln valt. Dit woord: voor de S. D.
A. .P. kan tusschen Coalitie en Concen
tratie. gezien d,e hoqge belangen die op
het |Spel staan, geen keuze Zijn; Z}]\
staat zonder eeni.gje aarzeling, aan die
zjijde |der conaentratie."
Zoo zingjt daverend de Nieuwe
Co urant L
Nu, we kunnen ons voorstellen!, d,at in
haar gebouw op d.en Luthler§>chen Bufgf-
wal dit refrein, van Troelstra oveijgie-
nomen, geruststellend leven maakt, maar
straks op het gevechtsterrein 'doen lied
jes geen opgeld, terwijl men .na 't ge
vecht de socialisten met zingen heele-
m'aal niet tevreden zal kunnen stellen.
En zoo blijft het voor dp £Jjieuwe
Courant onheilspellend "duister.
ALGEMEEN OVERZICHT.
De .val van Adrianopel heeft de borst
der /Bulgaren weer een massa hooger op
geblazen en zij me en en, dat Europa reke
ning zal moeten houden met dit schitte
rend wapenfeit, waardoor zij' zidh ge
rechtigd achten tot het stellen van
nieuwe vredesvoorwaarden.
„Wij vragen niet meer zegt de
„Mir" omdat wij, wat wijl noodig
hadden, door eigen kracht hebben ver
kregen. W[ij' Zijn nog bereid, Turkije onze
vredesvoorwaarden te dicteeren, maar nu
te Konstantinopel"
Over den inhoud der bedoelde „nieuwe
voorwaarden" loopien de lezingen nogal
uiteen. Hiet „B|erl. Tagébl." verneemf,
dat Bulgarije nu de grenslijn Malatra—
"Rodosto zal elschen. Het blijft een haven
aan de Zee van Marmora verlangen, om
dat alleen het bezit daarvan den Bul
gaars ch en handel op Klein-Azië tot ont
wikkeling kan brengen..
Bulgarije hecht, volgens zelfde blad,
niet aan het bezit van Konstamhtnopel,
maar indien het leger verlangt de T.uirk-
sche hoofdstad binnen te trekken, zal
men het deze bekroning van zijn werk
moeilijk kunnen onthouden. Intusschen
zal in dit geval na 't sluiten Van1 vrede
Konstantjnopel aan Juiikjije worden terug
gegeven,
In tegensjpraak hiermede is echter wat
Reuter seint. Bulgarije zou nl. genoegen
nemen met de grenslijn MidiaSaros en
dus geen haven aan rde Zeé van MarmOra
verlangen, wel echter een oorlogschatting;
Uit Londen komt echter de mededtee-
ling, dat Bulgarijè dp bemiddelingsvoor
stellen der mogendheden heeft aange
nomen, behalve voor zoover de grens
regeling en de oorlogsschatting betreft.
Op deze beide piunten behoudt Bjuigarij'e
zich zijn beslissing nog voor.
;Het pprukken der Blulgaren naar Tsja-
taldja zou ondernomen zijn meer om mili
taire dan om staatkundige redenen en
tevens ter bespoediging van Tiet sluiten
van vrede.
De geallieerden en in het' bijzonder
Bulgarije zijn van Jnec-Shg, dat wanneer
de vrede geteekend zal worden, zulks
onverwijld proet gesichieden, anders geeft
Bulgarije er de voorkeur aan den strijd
voort te zetten, daar het niet weder de
nadeeleii wenscht te ondervinden Van idle
uitst el-tak tiek eener BtalkanconferentiH
Wat de nota (der mogenidheden aangaat,
deze is nog steeds niet te Konstanitsnopel
Ddrekt-na je boemeltreintje hier 't
groot-steedsdlie electrisiohe-tram-veikeer
met 'tsierïijk en noodigend ^H|alte"-
huisje met wachtlokaal..,., de royaiie
hrug-breedte aan de Prinsessielkade met
z'n vriendel'ijken pierk-aanleg.
Neem dan 't „voorheen" en „thans"
van 'touwe draaibrugje aan de Steen
straat, en die ontzaglijk breede „electri-
sche" met z'n modern 'en gerieflijk
steenen burchtje erneven, vierkant op
rijzend uit 't water,
iHoe héél anders, wat 'n direkt royaal
aandoende blak voor den oaize s'tad be
zoek enden niet-Leddenaar, zoo'n breede
kade-ruimte, b'ij den vroeger en koker-
adhtigen, benauwenden Paardesteeg-toe-
stand
'tEnge, smalle straatje, waar nog on
telbare keeren per dag n.b. een paarde-
tram doorsukkelde; waar haastige men-
sdhen dringend doorworstelden, en bord
jes in winkels onsi steeds 'tvermanende:
„pas op de tram" moesten toeroepen.
Wel >'n verandering, wèl 'n verbete
ring, dat#^erleden met 't heden.
'Hoe heel anders, al wordt 'r ook nu
nog wel gemopperd.
Wat 'n verbetering sindsdien in de
tram-regeling. Ook en vooral vooir de
avonduren, ten gerieve vooral van de
categoriehun-Zondagavonlden-in-de-resi-
d en ti e-do o rbrengende-bu igers
En al komen van daar nog üdaag-
Bij Tsjataldzja
zijn de gevechten der Laatste dagen, naar
uit Konstantinopiel wcxrdt .toegegeven,
zeer ongunstig geweest.
Aan het einde van de Vorige week is
de .Turks che rechtervleugel (bij 't meer
van Deikos) achterwaarts gedrongen; de
Bulgaren bezetten toen 'Kestanlik K.M.
van ,de eigenlijke TsjaladsjariLinie"), Ten
gevolge daarvan liep' de Tunksche linken-
vleugel, /die Siliwri bedreigde, gevaar aan
een flankaanval te worden blootgesteld
en daardoor te worden afgesneden^ en
er werd tot snellen terugtocht bevel ge
geven. ^Aanvankelijk had die in goede
orde plaats., maar de laatste bataljons
vluchtten .in paniek. Hiet dorp Ts ja taldis ja,
met een aanzienlijke hoeveelheid amu-
nitie werd in den steek gelaten.
Op het oogenblik 'is de toestand de
zelfde als in November; de Turken be
zetten dezelfde linies als toen.
liederen en mopperdeuntjes over tram-
en plaats-tekort b'ij de laat-treinen, gezien
b'ij vroegere toestanden is idat er heel'
wat op vooruitgegaan. t
Want als je dan, na zoo'n avond
bezoek aan 't immer-trekkend ,^H|aagjie"
en t slaap-verwekkend treinreisj.e „halte
j Leiaen" opschrikte, moest je wat mans
zijn, om dan nog 'n goed of tenminste
redelijk plaatsje op de tram te bekomen.
Dan vooral gold 't „recht van den sterk-
ste"h En veel meer dan thans zagen h
j! in den donker juist „de laatste tram"
propvol wegsukkelen, om dan te voet,
met nu juist niet al te vriendelijk hu
meur, in 'n kil, nat motregentje dikwijls,
„huis-toe" te gaan.
Ziet, ook die tram-misère is er veel
op verbeterd blij 'tvele, dat veranderd
en verbeterd is aan onze stadsrentree.
Alleen onze Stationsweg, die is b'ij al
die veranderingen en herscheppingen vrij
wel dezelfde gebleven, behalve z'n licht
installatie dan, die daarin verbetering
bracht
Onze Stationsweg,..,
Die mogen we in 'dit milieu niiet ver
geten.
Onze Stations weg,., u
Dat woord hoddt 'n boel in voor den
geboren Leidenaar^
Onze Stationsweg.-
i Heeft Rotterdam z'n BI Aak, 'Amster-
dam z'n Kalverstraat, Leiden heeft z'n
Ofschoon de reservedivisie van Enver
hei, bij' San Stefano ingekwartierd, tot
versterking van de verdediging naar het
front is gezonden, schijnt toiclh het geringe
aantal gewonden, dat te Konstantinopel
aankomt, de sensationeele berichten van
de laatste diagen over een wanhopigen
strijd tegen te spreken.
Over de
legerbescherming in Duitschland
is Ih et nieuwe wetsontwerp 'ingedienidi,
dat, naar de „Nordjdi. Alg. Ztg." mede
deelt, voorstelt, het vredeseffectief te velr-
hoogen van 544.211 man op 611'. 176.
De mfanterie zal in het vervolg 669
bataljons tellen, thans 516, de cavalerie
550 escadrons, tot dusverre 516, -de ves
ting-artillerie 55 bataljons, .thans 48, de
genie 44, thans 33, de spoorwegtroepien
31, thans 18, de trein 26, thans 23.
De geheele vermeerdering, bedraagt
4000 officieren, 15,000 onderofficieren,
117.000 minderen en 27.000 paarden.
Aan het vaderlanldslievende offer van
de oorlogsbiijdragen zullen ook de bonidis-
vorsten deelnemen.
Die bijdrage is I1/2 pCb van het ver
mogen; bovendien wo.rden ook inkomens
boven 50.000 Mk. getroffen,.
De buitengewone bijdrage is bepaald?
op 2 pGt, voor zooyex niet reeds ;n even
hoog bedrag van het vermogen warjdt
betaald,
Wan progressie is afgeaen.
Vermogens beneden 10.000 Mk. blij
ven vrjj.
De bijdrage móet in twee termijnen
afgedaan woédenuitstel van betaling
kan worden verleend voor een termijn
van uiterlijk drie jaren.
Van naamliooze vennootschappen en
commanditaire vennootschappen op aan
deden wordt de b|ijdrage eveneens ge
vorderd; het nominale aandeelertkapitaal
en het tegoed der aandeelhouders wondt
echter .van het kapitaal afgetrokken.
Dé overstrooming in Amerika
is, wat de eerst geteisterde sitreek be
treft, wat verminderd. In Dayton hebban
de menschen in de zakenwijk, die op
hun bureau door het water overvallen
en opgesloten waren, dit nu kunnen ver
laten en zich naar de voorsteden begeven.
Over den toestand zegt verder ons (die
„New-York priller aid"
Het is dwaas schattingen op te geven
van het aantal slachtoffers dezer ramp
zalige overstrooming en van de nraterieele
verliezen, die geleden zijn, daar de ver
tegenwoordiger van gTouverneur Cox van
Ohio, 'aangaande Dayton, alleen ver
gaarde, diat het verlies van mensdhen-
levens in d e stad 1000 k 10.000 kan
bedragen.
Wiat voor nut zou het hebben een
schatting te doen, nu men nog niet over
vaste geg'evens beschikt en de leniging
van den nood nog niet eens is begonnen.
Het is een feit, dat het land in tweeën
gesplitst is. Een strook van overstroomde
landerijen loopt dwars door Indiana en
Stationsweg.
Zij geeft 'n stuk stads- en straatleven.
Onze Stationsweg,.,.,
Voor al wat per trein of tram de stad
in of uit moet, is daar de passage. "Als
zakenman drujc, of als pleizier-reiziger
kalm en glunder, heeft menigeen 'm be
wandeld!.
Onze Stationsweg.., Vooral met den
Zondagavond, in volle gliorie.
T)iat juist, nietwaar, kennen we Zoo
al jaren.
Of 't 'n mooie zomer- of ;n strenge
winteravond is, djroog o! buiig, Zondags
avonds is daar een onafgebroken rizze-
lende lo Opdrukte van groote en kleine
menschen, om en langs elkaar, zonder
ook maar idéé van „redhts-houden", "waar
dan af en toe druk 'de tram komt dloor-
heentingelen.
Troepjes biranie-jochies trekken 'irsoms
gezamenlijk groote-heer-doenerig door
massa, slurpen 'n vijf-cents-biertje, 'd'r
tochtjes eindigend' b'ij 't zuurkraampje 'met
btakkerend walmlicht, bezijden tusschen
de veemarkt-paaltjes.
De Stationsweg Zondagsavonds... Men
vindt of treft er elkaar. „Jan" ziet er
„Mientje" en gene 7m ander. En onze
diensfbo den slagersknecht, waarmee ze
dikwijls zoo „verschrikkelijk lang" aan
de deur te keuvelen staat, mevrouw.
Onze Stationsweg... 'tIs daar die
Zondagavonden het Volksverkeer, onder
Ohio en hongersnood heersebt in de
gewesten.
Men twijfelt er niet aan of die strook
zal verlengd Worden van de groote me
ren tot de golf van Mexico^ wanneer het
vater weg zal Sifcroomen door de valleien
van Ohio en MksAiSipplL Zqodoende zul
len misschien wel mifilioen personen
dakloos gemaakt worden vóór de wa
teren zich ontlasten zullen in de golf van
Mexico.
Rampzalig ii, de 'opeenvolging der gle
be,urtenissen geweest "in plaatsen als Day
ton, Columbus en Riqua, eerst waters
nood, toen vuur, daarop vorst en ten
slotte gebrek aan voedsel en (drinkwa
ter .Hjet is een nationale ramp voor
de Vereenigde Staten.
De groote reservoirs die voor bespireri-
ïng en andere doeleinden waren aange
legd, Zijn doorgebroken. Aan alle departe
menten, ook op pei ministerie van Oor
log, zijn maatregelen getroffen en men
hoopt weldra de ongelukkige bevolking
te hulp te kunnen komen, niettegenstaan
de de beambten soms radeloosi zijn en
de geheele dienst ontwricht is. President
Wilson deed al het mogelijke om den
GEMENGD;
|D|e correspondent van de World te
M,exico meldt, idat de krijgsraad ge
beur aal Zapata ter dood heeft ver
oordeeld, Hij zou vanochtend worden
terechtgesteld.
Volgjens d'e Matin heeft de Mexi
caans che géneraal Cepeda, een vriend
van Huerta, den voorjnaligen gouver-J
neur Hernandez, die igfevangenl genomen
Is als aanhanger van Madero, git jfe
gevangenis laten halen énj hemi vervol-
volgens' laten doodschieten.
Generaal Cepeda, die beschonken was
toen hij dé^é Wandaad pleegde, Js' gfevanw
fefen genomen. 1
Vijf toerisrten zijn in Oostenjijksch
Tyrol door een lawine bedolven.
'Het métalen geraamte van eehf
bergplaats voor een brouwerij isi in-
(gjieisto rt !Er zijn twintig mensohejnt
Zwaar gekwetst waarvan 5 l;0Vensig[ejVaa'rl-
VJ ijk
Te Bjoedapest is op aanraden der
Schoolartsen het zw qmon'd erri ohrt
voor de volksscholen verplichp
fend gesteld. Djes namiddags tusschen'.3
6 uur worden de leerlingen omi het
h,alf uur in (groepen van 50 in eeni verJ
warmd b'assin van een Zwemisqhool ge
bracht; 8100 leerlingen krijgen elk jaar
onderricht in het zwemfnen,
Een onverdachte, hulde.
Die verslaggever dei" N. R. Ct. van het
Philologencongrfo ta Groningen' ge
waagt van pater dr. lad. van Ginncken S.
J. (het „patei-" eai het „S. J.vi blijven'
weg) als van een padvinder in de phi-
lologsche wetenschap.
En 't 'blad geeft 'dan de ietwat inge
houden, maar toch duidelijke lofprijlzing
kalme, beschermende electric-verlichting,
wijl de andere en 'winkelstraten egaal
duister en somber zijn.
'tls er de loop, zoo'n avond, voor
menigeen.
Burgers van allerlei „stick", meest
jongere luidjes; maar suns 'n paar bur-
germenschjes op jaren er door.
Gezamenlijke drukte, gezellige volte,
aangenaam geroezemoes 6voor wie er
aan wennen kan.
Druk verkeer, waar maanstemmen en
aandrang van „redhts-houden" van poli
tiemannen in verloren gaam
'Als Leiden dat nog eens mocht
leeren..,.,.
De hoofdstraat en den verkeersweg
van ons stads-entrée 'mochten we waar
lijk niet vergeten.
Maar evenmin 'n bekend monument:
Hierman Bjoerhaave.
Straks, als de vreemdelingensdhaar
we tellen 1913 immers? aangelokt
door onze herdenk'ingsplannen, Neder-
land en ook Leiden komt binnenvaLLen,
en voor dat monument van een (der
grootsten van zijn tijd moeten stilstaan,
en naar zijfl grootheid opblikken... moeten
wij, Leidenaars, de oogen neerslaan
Vragen we met aandrang,bversChoo-
ning", vóór het zoover;, vóór het te
laat" is!...
Onze stads-entrée kan er niet anders
aan op verbeteren, KEES.