c 19 Een en ander uit de geschiedenis van Zoeterwonde BUITENLAND. BINNENLAND. 4e Jaargang No. 1046. Hureau OUUE SINGEL 54, LEIDEN. Interc. Telefoon 935. Postbus 6. )1T BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering u het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week 1.IU por kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco er post ƒ1.50 per kwartaal. Afzonderlijke nummers 2V> cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent. Woensdag Maart 1913. De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 een ingezonden mededeelingen van 15 regels 1.50, elke regel meer 30 cent. met gratis bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte. Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop (geen handels-advertentiën) 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent. Dit nummer bestaat uit TWEE bladen. Waarom rechts stemmen? Omdat het Staatspensioen, lat d ie 1 ii n k e ra ij ld e b e 1 ,o o f t, door en gr,oo t ideel d iieir 1 i n k erztijd!e elf wondt veroordeeld. Dat is, het „rare zaakje", waarover we iet gisteren had,dein. De .vrijzinnigen, die ach nu verklaren voor het Staatspqn- ioen, dat berust op het zuivere sotia- istisch beginsel: yadertje Staat moet joor alles, zorgen djezelfde yrijlzinnir ren hebben er zich v/oeger smalend Iver uitgelaten. Mr. Aalbers.e heeft in heit .„Katholiek iociaaj Weekblad:" uit de eigen woor den der Vrijzinnigen aangetoond, dat Staatspensioen het reinste bedrog is. Ziehier, hoe zij zidh over de Staats- lensioneering vroeger uitlieten .„Volks^ Jedrog1" (N O; 11 in g, 1898); „agfi- latie-middal, spelletje, valsche voorspie geling 'tegen beter weten ip, ietsj waar ïiets. van komt, p en si o enkwakZalvterij? (het Weekblad, R a d i d a 1 e J4 e r v o r- Tiing'1897); „politieke wisselrui terij, iets, wat in strijd! is Tnet.de politieke leerlijkheidi en nauwgezetheid, - iets, djat niet kon," ,(L and enViojl'k1, 1909)het s<tèls;el ,djer politieke slimi- melingenbewust bedrog, (Mr. Ttiieub); „een vexgrij'p tegen td|e waarheid, volksmisleiding" (El out 1909)een onbekookt plan, on beraden stap, Volkswaan van den dag, - monopolie jdjèr socialisten _(M r. V e e- Igejn s, 1910); misleidend in hooge mate, eene ten eenenmale v.als;Ch;e leuze," (Dr. Bios, 1909). En nu vragen weIs, het niet schanide- lijk, d'at de vrijzinnigen thans aan) heÜ volk het Staatspensioen yoorstellen als iets mogelijks en béters lefan de ouder- fÜom's- en invaliditeitsverzekering van de ze regeering En nu vragen we: Zijn de belangen van het volk aan Zul'ke mens'ch'eh toe vertrouwd. Laten onze lezers tenminste (fit drie- starretje van vandaag uitknippen en be waren. Het ljjs.tje, dat we JUer gegeven hebben, kan voor Juni te pas komen* V Godsdienst-onderwijs. In 't Maartnummer van „Openbaar Onderwijs" een blaadje van dien Bond! v. Nederl. Onderwijzers, te Leid|en komt het volgende vpor: „Noodwendig moet het leeren op d£ Roomsche school of de school met den :1 achterstaan bij het onderwijs op da openbare school." Letwel, leZer, noodwendig! En waarom dat? 'Die reden staat er achter, ik heb IJ alleen maar ieien oogenblik laten wach ten, om U gelegenheid te geven Zelf tens even na te d'enlken, of gs ze ook kunt vinden. ;Daar, „Daar een gedeelte van. den schooltijd door C P. PAARDEKOOPER. Ik kan niet 'beslissen, of 'dit altaar ge bruikt is,. Maar het hestaaiy ervan maakt het voor mij meer dan waarschijnlijk, dat de gelioovigen in het begin der 17e oeuw in een of andere woning in Zoeterwoude in stilte de |H|. Geheimen gevierd hebben, evenals dit geschiedde te 'Hiazerswoudé, Leiden, Wiaddingsveen, Oegétgeest ien tal van andere plaatsen in .Holland. Op treffende wijze wordt het lüjlden der Katholieken uitgedrukt in een lied, dat in 1621 is vervaardigd em. waarvan ik dezen zomer een gedeelte mocht hooren ter gelegenheid van het zilveren priester feest van, den Z,eereerwaarden Pastoor van Groenendijk O [Heer, Aensiet toch Sion teer, U iBiruydt verheven: 'Sij wordt verdreven. In 't ongeloof wordt haer nu plaats ghegheiven, IHaer Sichoonhèit en, cieraet, Door Satans list en quat, Is wegh gh edreven. voor 'speciaal godsdienstonderwijs world# gebruikt". Zoo staat 7t er. iDius is godsdienstonderwijs mittdfer- waardig vergeleken bij de Vakken ak' enz. yan het Lager Onderwijs. Immers de mani,ex, waarop dit godis- diensftonderwijs gegeven wordt, laten de heeren buiten bespreking. Die doet er niet -toe. Dit vak is perse, in zichzelf minderwaardig,. Ik dacht zoo, dat voor een geloovfig mensch, godsdienst bet merg djer ge dachten was. Maar zouden dandjieTieeren willen,; gedachten Zonder .merg? Of zouden zé soms dat on4erwijls[rwil- lien uitstellen tot de middelbare school? Maar die doet jex ook niets aan. p" Neen, 't is ïeen verschuiven „ad pa le ndas graecas" oif op zijn gewoon JHol- Üandsdh „naar S^. Juttemis". Wij Christenen willen echter met Schaepman, dat onze jongens zoo ont wikkeld 'worden, dat Zij niar djö maté v,an hun kennis ook dei godsdienstige; zaken leeren begrijpen. Dat noemiein wij evenredige ontwikke ling. Ik heb den moed om te meenen dlat juist het verwaarlooZeo Van hqt gods- dien st-ondexwijs ïeen leege vlek ijsf in ieen schilderij. P»v V De komende vierbond. Zóó onontkoombaar nadert de saimen- werking tussdhen de concentratie en 'de socialisten, dat in het Handelsblad) al ernstig over de voorwaarden diier com binatie wordt gesproken. Zoo is de (Hoef ijzer-medewerker beducht, dat de roode hulp te duur zal' wonden. Dit zet hij als, volgt uiteen „Het partijbestuur (der D. A. P.") wil gemachtigd worden om steun aan (burger) candidaten, idle opi de (bekende roode) voorwaarden zijn geëxamineerd, nog afhankelijk te stellen vani steun hunner partijen in andere districten aan socialistische candidaten. ^Er wordt dus een dubbele j>rjjls ge vraagd voor de socialistische stem. „Ten eerste het voldoen der candi daten aan bepaalde voorwaarden. „En ten tweede de toezegging van steun der andere partij..* zondler voorwaarde harerzijds. „Dat gaat niet. „Vóór wat, hoort wat. „Tegenover toezegging van onvoor- waardelijken steun van „burgerlijke" zijde moet toezegging van even onvoor- waardelijken steun van socialistisahen, kant staan. wel, de socialisten beperken de toezegging van hun steun door nadere voorwaardenkmaar dan moet-Van andere zijde hetzelfde geschieden. „Anders krijgt de socialist twee maal en hij betaalt maar eens." Een en ander klinkt flink, edodh sneed niet het concentratie-manifesit 'het tafellaken tussdhen de burgerlijke linker zijde en die 'klasisenstrijdige sodalisten door? Dat was een kloeke snede. Maar O podt, [Wij hébben U ghebot Niet onderhouwen. 't Mag ons wel rouwen, Want daerom Laetf pij onsiin dit benouwen. Maer ghij, o Heere soet, ;Wii'lt onze teghenspoet Toch eens aenschouwen.. J O IHeer, Sendt to-ch Uw .Herders weer In alle palen, Om weer te halen De schaepkens, breet ,en veer, die nu gaen dwalen. !Want !Gl;ij en wilt toöh niet, Dat jemant in 't verdriet 1 Koom' of in qualen. Intus.schen, de herders, waarom hier gebeden wordt, kwamen spoedig. Maar vóór we de pastoors van Zoeterwoude na de Hervorming gaan bespreken, eerst eenige andere zaken. In 1408 geeft Adriaen van Rajephors.t aan den heer Floris. van Alkemada den wind1 in den Ambacht van Zoeterwoude len het rechjt, ?J<een windmolen te maken." In 1587 vinden we een ordonnantie waarop baseert dan bovenstaand gemar chandeer? Natuurlijk alleen op de zucht, om rechts zooveel mogelijk te nekken. Dit is links de hoogste wijsheid, waaraan ook eigen fierheid wordt opgeofferd. ALGEMEEN OVERZICHT. ■"Weer meïdt de telegraaf een afschuwe lijke misdaad, die te meer aangrijipi, nu deze op zulk een bijzonder tijdstip ge schied Ts. Nu pas door de inname van Janina Iheel Griekenland in een vreugde roes tverkeert, is koning i George van Griekenland die nog pas had verklaard' nu het top punt zijner wenschen te hebben bereikt, nu hij zijn land geheel van Turksche invloeden 'vrij zag worden na zoovele jaren Van strijd, verraderlijk vermoord'. Diep gevoelt men de 'tragiek' van den moord op een vorst, die dit jaar gijn 50- jarig jubiilé zou gevierd hebben, en gepleegd op den dag, waarop in het ver overde Janina een Turksche opperpriester den zegen afsmeekte oVer 'het grijze hoofd van zijn nieuwen Vorst De daad werd gepleegd door een on- toerekenbaren Griek, Alexander Schiras genaamd,, i Jloen Koning George' met zijh adju dant, kolonel Frankoudis, uit het paleis van prins Nilkolaas kwam, om zijn gewone wandeling t e doeri,- loste dit Lndivliidu op korten afstand een revolverschot op hem. De kogel drong dwars dloor het lichaam van den koning, die in de armen van zijd adjudant ineen zonk. Met behiulp van twee toegeschoten -oldaten werd die koning per rijtuig naar het naburige mi litaire hospitaal gebracht ,Hij blies 'in 'het rijtuig den laatsten adem uit. De [kogel had zijn hart door boord. George werd geboren op 24 Dec. 1845 ais de zoon 'van koning Christiaatni IX van Denemarken. Na de afzetting van koning Otto I werd hij door de nationale vergadering op advies 'der beschermende mogendheden den 30en Maart 1863 tot koning van Griekenland 'verkozen. Of schoon prins Willem, 'die ondertussdhen zijn naam in George veranderd had, nog slechts achttien jaar was, verklaarde hij den 6en Juni '1863 de moeielijke taak te aanvaarden. Den 30en October van dat jaar landde hij in den Piraeus. Als vreemdeling werd hij aanvankelijk met wantrouwen ontvangen, doch dit wantrouwen heeft hij weten te veranderen in oprechte sympathie, door zijn noesten arbeid, om zijn rijk, dat zeer gebukt ging onder de noodlottige gevolgen, van de eeuwenlange Turksche onderdrukking, op 'te beuren en tot een modernen staat te maken. Vele malen gedurende zijln regeering hébben'Griekenland en Turkije tegenover elkaar gestaan in den strijd, doch nimmer heeft dit den Grieken veel voordeel ge bracht En pu 'eindelijk de kroon op het Werk van een halve eeuw gezet zou worden, nu er 'alle aanleiding bestaat voor de Weeskamer van Zoeiterwoude, vastgesteld' door jonkheer IJsbrand van Mérode, ambachtsheer, en schout en schepenen. Ook heeft jer eeuwen lang bestaan „dé Heilige-Göest-Armen". Blei- dé instellingen hadden over vers'chïllen,- vaste inkomsten, als huur van lancf, te beschikken, maar schijnen niet rijk te zijn geweest. f Al lang 'bestaat de school op 7t Donp; in 1665 vjnd'en we al een instructief waarnaar de schoolmeester Zich1 in zijn diensf zal hebben te gödragén. De ver plichtingen komen vrijwel overeen met die van andere plaatsen jn dieinl .tijfcL Lezen, schrijven en een beetje rekenen waren in d'je dagen en nog1 lang daarna ongeveer d'e eenige kakken. ,Die predikant had heel wat invloed op de richïtingj,! waarin het onderwijs gegeven werd. Van opleiding der onderwijzers is geeln spra*- ke. De resultaten van het .onderwijs b'e- teekenden zeier weinig. Als we over dren goeden ouden tijd spreken, dan moeten! we niet aan het onderwij's denkelnl Door «d/e slechte inrichting der scholen enl id/oor het ongeregeld schoolbezoek vin den we b.v. in 1800 nog tal van man nelijke ingezetenen, die min eigen naa'm niet eens schrijven .kunnén. Op adressen komt herhaaldelijk voor: dit (kruisje) is gezet als hanteekening yan om aan te nemen, dat het geheele gebieidi, ,waar Grieken wonen en de Heleensche taal weerklinkt, weder tot hef moederland' zou terugkeeren, valt de koning door de hand van laffe moordenaars. De koning is 67 jaar geworden. Zijn oudste zoon, prins Konstantijn (geb. 2 Juli 1868), die zich in dezen oorlog als een bekwaam aanvoerder heeft doen gel den en vooral door de vermeestering van Janina naam maakte, volgt hem op. Een ministercrisis is ïn Frankrijk het gevolg der beraad slagingen over het evenredig kiesrecht- voorstel geworden. ,H!et was reeds be kend, dat de S,enaat niet voor het re- geeringsvoorstel te vinden zou zjjn, dat slechts steviging der radicale partij ten doel [had. Werd het voorstel toch gewij zigd in den .geest van de senaatsmeer derheid, dan zouden, naar uiLt,een, onder zoek der prefecten op Tast van Poincaré, gebleken is, de linksrepublikéinen slechts in 40 departementen met 208 mandaten de absolute meerderheid bezitten,. In 32 departementen mét 272 mandaten zouf den zij het onderspit delven tegen de yereenigde aanhangers van het E. ,V.- stelsel, de conservatieven, gematigden en socialisten, in 15 'departementen met 72 mandaten zou de uitslag twijfelachtig zijn. Bij de behandeling ïn dén Senaat kon digde Briand dan ook aan, dat zoo het voorstel niet werd aangenomen, de re geering zou heengaan. Veel indruk maak te 'dit dreigement eahter niet op de 'Se natoren, die ten slotte in behandeling namen een amendement, waarin bepaald werd, dat de leden der Kamer gekozen zullen worden volgens het meerderlhieids- beginsel van de scrutdn de liste en idat geen eandidaat verkozen geacht 'za!l wor den, wanneer 'hiji minder stemmen) op zich heeft vereendgd dan een zijner me dedingers. Briand zeide daarop: „Het beslissende oogenblik is thans aangebroken. Tiet amendement is 'een afwijzing van de po ging tot een transactie, die ik met Üe Kamer 'wensichte aan te gaan. De regee- ring Verklaart, dat zij heen zal gaan, wan neer het.amendement wordt aangenomen. [Het amendement werd aangenomen met 161 tegen 128 stemmen. Hierop heeft de regeering haar ont slag Ingediend. GEMENGD. De „Osservatore Romano" van gisterenavond publiceerde, volgens een telegram uit Rome, het - volgemdje, ook voor Rome-reizgers gewichtige bericht: „Naar de opperkamerheer Monsignore RanuZzi mededeelt, zal P aus Pi us X in het vervolg nog slechts1 op E>rinsld|alg) en Vrijdjag ontvangen." Dit besluit is waarschijnlijk genomen om! den H. Vader door de veeftïupdlige auldjiëinties niet te vermoeien. iDe onderhandelingen vani "den Chi- neeschen president Joeansjikai .met den Hoetoektoe te Öerga hadden geleid tot een uitdagendt elegram van den Mon- goolschen vorst. Thans heeft Joeansjikai laten bekend Die stad Leiden kreeg voorrechten', waardoor haair burgers weinig concur rentie van die omliggende idorpen tfe vreezen hadden. Zoo werd in 1474 be- paald, dat zij, die dicht bij" LeMéh woonden, geen poortersneribge'n moch ten doen en .excys (belasting) zouden! geven als in Leiden. In 1524 beh,o!dven! de Leidenaars alleein' onder Zekere voor waarden bierwinkels, of tapperij'en id Zoeterwoude te dulden. Ook bieloofd)e de schout aan burgemeester ieh regeer ders der stad Leiden om1 alle maanden! eens in Leiderdorp, Zoeterwoude en Oegst'geest te onderzoeken, of iem'and eenige neringen, tapperijen) qnZ., tegjen de octrooien strijdende, zoude doen. In 1554 werd bepaald dat in Zoeterwoudle en Stompwijk geen lakenbereiding noch kanteeringen, of reding,en van tyoj, noch iets, wat tot die neringen behoorde, zou mogen gedaan worden, Zelfs heeft de stad in 't yervtolg verkregen, dat nié mand binnen de 800 roeden van „déZer Stede vesten" tapperijen, ambachten len neringen zou mogen doen. Boven heb' ik al iets gezegd van'vaar ten en wegen. In 1658 lezen \y^> dat er een voetpad gemaakt wordt van dé Koepoort naar Lammen. Die bedoeling zal wel zijn: in ord|e gemaakt ol liever: verlegd,, want op eén kaart maken, d;at alle goede bedoelingen van Ci h i n a dpor de Mow go 1 e n verkeerd worden uitgelegd en dat het dus ondfer die omstandigheden onmogelijk is> de onderhandelingen met hen voort te zet ten. Uit Peking komt bericht ,dat de op mars ch van het Chineeschq expeditie korps, dat bestemd is voor de operaties in Titsikar uit Kwangitsjentse een aan)- vaug heeft genomen. Tot 17 Maart Zijn 3500 man vertrokken. De Ts,a ar zal in den loop van de zen zomer op het paleis te Frédesborg* waar d,e Deensche Koning dan voor, eenige dagen zijn intrek neemt, een be zoek brengen aan het iDeensché hof. De Duif;sfchie Keizer moet het verlangen hebben uitgedrukt evieneens naar Fredesborg te komen om er den Tsaar en den Koning te ontmoeten. Eergisteren stuitte een 'Fransch convooi, begeleid door een sterk ies- corte van infanterie, artillerie en cava lerie, te Machra >ben Ismet op een sterke vUjUn;dél ijk e legerm'aCht die in de richting van Biarzamons marcheerde. En ontstond een hefvig gevecht, waarin de vijand op de vlucht werd gedtefvén. Aan de Zijde der Fransjchen wenden 14 man gedood en 35 gewond. iLXit verschillende streken' van Frankrijk worden sneeuwstor men gemeld,. Tal Van telefonische >en telegrafische Verbindingen Zijn gfestoord. Koninklijke besluiten. iB,jj kon. besluit is D. Kleppe benoemd tot burgemeester te Scherpenisse; is benoemd ^pt secretaris van den Armenraad te Dordrecht mr. L. L. van Wiageningen Te Dordrecht. Nationale tentoonstelling van oude kerkelijke kunst te 's Hertogenbosch. De commissie voor de oude kunst van bovengenoemde tentoonstelling is thans definitief samengesteld en bestaat uilt een uitvoerend1 Comité en een Commis sie van bijstand. Het Uitvoerend Comité is als volgt samengesteldi 1 I I I I J. A. Frederiks, lid der Rijkscommis sie voor de monumenten, voorzitter, H. yan HeesWijk, architect, Dr. Jan .Kalf, secretaris, allen te 's-Oravenhage, mei juffrouw Ida Peel en, onder-directri ce van het Gemeentemuseum te 's-GraVen- hage, en C. A. Cikot, oud geniei-offt- cier te ;s Hertogenbosch, adjunct-secre tarissen. I In de Commissie van bjjstand hebben o.a. zitting Mgr. J. J. Graaf te Haar lem, Mgr. Dir. J. H. H. G* Jansen te Jutfaas, Mgr. B|. ,Hj. Klönne te Amster dam, Mr. Dr. J. C. Overvoorde en Prof. Dr. F. Pijper beiden te Leiden, Mgr. J. Pompen te 's Hertogenbosch. De Tweede Kamerverkiezingen. Gisterenavond vergaderden te Hel mond eenige invloedrijke personen! uit dat kiesdistrictj om te beraadslagen, of Van het beleg van Leiden komt een pad voor van Lammen rechtuit naar.de Koepoort en niet langs de Vliet, waar nu de weg is* In iedergeval Ts het meer dan waarschijnlijk, dat de buitenplaats Cronestqin een verbinding had met Lei den. In 1606 is er een verbinldmgsH vaart gegraven van die VrouwehvUa'rt naar d|e Vliet. Die naam .Groote Polder Schijnt vroeger .wat beteekendt te heb ben: in 1625 worden 17 polders onder Zoeterwoudje én Stompwijk gecombi-1 neerd tot Groote Polder. In 1605 vdr kregen Cornells Gérritsz. ietn Cornells Jan [Jaco'bsz. verlof van .dijkgraaf en; hoogheemradjen yan Rijnland om de ka de in den G'rooten Polder jriet hekken! af t,e sluiten ondier voorwaarde, dat dié hekken opengezet zullen „wordjen ten' tijde, dat er schouw gedreven worldft. In 1645 werd de Dorpsstraat met keien b'esfraat, een mooie verbetering in die U ziet, ik d)oe m'aar een greep uit de honderden r gegevens, die nog bleétaan. Iïi 1662 vinden we een keur van hooghqemradjen van Rijnland op het zeilen in 4e Zuidbuurtsche watering. (Wordt vervolgd.)

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1913 | | pagina 1