BUITENLAND.
BINNENLAND.
Jaargang
No. 1040.
3 rij-
nureau OUDC SiNGoL 54, GËiDiEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week
ƒ1.10 per kwartaalbij onze agenten 10 cent per week, f 1.3^ per kwartaal. Franco
per post 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2V8 cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Woensdag
13
Maart
1913.
De ADVERTED TiEPRIiS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 cent
ingezonden mededeelingen van 15 regels 1.50, elke regel meer 30 cent. met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Ad verten tiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geen handels-ad vertentiën) 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit
TWEE bladen.
Merkwaardige uiting.
Dr. J. R. Slotemaker de Bruine, Her
vormd predikant te Utrecht, voert in de
„Nederlan.ds.che Kerkbode" in verband
met de komende Grondwetsherziening
een .pleidooi voor de positie der Her
vormde kerk tegenover die der Geïnfor
meerde kericen..
In den strijidi tusschen de verschillende
godsdienstige richtingen onder onze coa-
ïtiegenooten zullen we ons natuurlijk'
niet begeven. In bedoeld artikel komt
echter eene uiting voor, welke we merk
waardig genoeg .achten om er de aanr-
dacht op te vestigen.
De heer Slotemaker de Bruine vraagt:
jangs welken weg het gansche vafkj het
beste godsdienstig Wordt bearbeid", en
gaat dan voort: v
„Het antwoord is niet twijfelachtig.
Door volkskerken als de Hervormde
en de Roomsdhe. Daarnaast door
kleinere kerken, die zuiverder zijn in
zooverre, dat zij niet „de massa" be
vatten. Beide zijn noodig. Maar juist
van wege die massa is de taak- der
eersten zwaarder. Dands er niets tegen,
dat alle kerken rijkssubsidie krijgen
kunnen, mits. de hervormde en de
Roomsche kerk baar voorsprong be
houden."
Is het niet merkwaardig, door een
Hervormd schrijver in een Hiervormd
orgaan de Roomsche kerk aldus geplaatst
te zien naart de Hervormde?
i. 'Bronsveld zal er wet van schrik
ken, -als hij het leest, ien het prachtige
stof vinden voor een 'kraChtigen uitval
jn zijn „kroniek".
De uiting van den 'heer Slotemaker
de Bruine bewijst échter, dat biji meer
onbevangen geesten de Katholieke kerk
steeds terréin wint wat trouwens -nie
mand 'kan verbazen, dfie 'de actie onzer
Kerk 'met onpartijdiigen blik gadeslaat.
V Een vrijzinnig adresboek.
Een 'aantal vrijzinnige neringdoendien
in de ge'meente JTeldier heeft -een lijst
opgesteld, waarin hun na'meni en adres
sen opgenomen zijn.
„Op rich zelf is dit misschien niets
bijzonders", oordeelt de „N. 'R. Crt."4
welk orgaan van ge tótverwan ten alles
velen kan en dan ook verklarend wijs.:
op de voorrede van het boekje, waaruit
blijkt hoe men gekomen 'is. tot deze
samenwerking. Die voorrede behelst na
melijk de volgende opwekking aan alle
vrijzinnigen, onderteekend' door het co
mité van de adreslijst:
„Zoo vaak worden in onze "kringen
leveranciers gesteund, die door middel
van kerk en .politiek trachten af te
breken datgene wat -door de vrijzin
nigen wordt opgebouwd. Die leveran
ciers maken krachtige propaganda voor
bun zaak en ondervinden, daarbij een
sterken steun van hun partijgenooten,
die er niet aan denken ook de vrij
zinnigen ite begunstigen.
|Hét gevolg is, dat door vele vrij
zinnigen wordt geklaagd, dat hun.zaken
Zwak staan. Dit behoefde niet zoo te
wezen, als er wat meer organisatie-
zin onder ons was en als alle vrij
zinnigen wat meer ook hun .partijge
nooten walden steunen."
IDeze adreslijst wil daartoe een op
wekking en een hulpmiddel zijn.
Vooral .nieuwe ingezetenen- zijn dik
wijls niet bekend met de adressen en
komen aldus terecht bij menschen, die
gaarne hun steun ontvangen, doch die
hen overigens, in vele dingen tegen
werken.
Wij hopen 'daarom, dat ieder, al
vorens een keuze te deren, deze lijst
zal willen inzien en dat die Inzage
«r toe lelde, dat men de vrijzinnigen
niet vooibijgaat, maar dat men helpen
zal hen, die om der wille van hun
beginsel toah al vaak hebben te lijden
en door andersdenkenden wooiden ge
passeerd."
Er zijn natuurlijk overal wel menschen,
die bij voorkeur bij geestverwanten koo-
Pen,behalve wanneer ze daar .een
Paar centen duurder uit zijn.' In 't alge
meen echter loop-en koooèrs. en veükloo-
'Pers ongemerkt door elkander over de
noïïtieke scheidingslijn, zoodat we een
beweging als van die Heldersche vrij
zinnigen alles behalve.... helder kunnen
vinden.
We zullen er maar niet veel. van zeg
gen, maar wilden toch het onze ertoe
bijdragen, om dat adresboek aan de ver
getelheid te ontrukken, wijd de herinne
ring eraan van pas. kan komen als men
van vrijzinnige zijde óns. verwijt onver
draagzaam en baatzuchtig en scheur-
makerachtig en politieke vertoebelaars
te zijn.
Haal eerst dat ;H elders che adresboek
uit uw eigen oog, kunnen, we dan met
een kleine variatie antwoorden.
De Zwitsersche vrouwen.
„Vrouwenbeweging en maatschappe
lijk werk in Zwitserland" is het opschrift
van een artikel van de hand van mevr.
A. Treub-Cornaz in de Vragen des Tijds.
De lezing van dit artikel doet ons heel
wat weldadiger aan, dan die van couran
ten-berichten over het „heldhaftig" op
treden, het brandstichten enz. cfer Tin
gel sche kiesrecht-furies. De vrouwen in
Zwitserland schijnen zich een geheel an
dere emancipatie voor te stellen,, dan
hunne Engelsche zusters. Niet sfl echts
is het bij de eersten uitgesloten, dat zij
in een soort razernij losstormen op de
buitmaking van het kiesrecht, doch voor
't grootste g-edeelte denken zij er zeLfs
niet -ernstig aan om heit kiesrecht langs
ordelijken -en vreedzamen weg te verkrij
gen. Toen in 1 908 onder de Zwitsersche
vrouwen een enquête werd gehouden be
treffende de vraag of de vrouwen het
kiesrecht verlangen, nam slechts 2 o/o
van de vrouwelijke bevolking daaraan
deel. i
Maar is dan bij de Zwitsersche vrou
wen het bewustzijn, dat zij ook maat
schappelijk en arbeid hebben te verrichten
zoo Slap? Geven zij zich niet aan ar
beid, Idle ligt b'uiten 't gebied van 't huis
gezin? 'Integendeel De bovengenoemde
schrijfster zegt van de werkzaamheid der
Zwitsersche vrouwen„Het is sjchier on
mogelijk >een opgave te doen van alle
middelen, waardoor de Zwitsersche vrou
wen door zelfwerkzaamheid trachten in
de maatschappelijke noodèn en behoef
ten te voorzien.
Waaraan deze buitengewone ontplooi
ing van activiteit, deze krachtdadige en
•zegenrijke arbeid moet worden toege
schreven Aan het feit, dat de Zwitser
sche vrouw allereerst er naar streeft
haar vrouwelijke plichten te vervullen,
voordat zjj er aan dgnkt rechten te ver
overen. Aan het feit, dat de Zwitsersche
fcrouw zich bewust is,, dat haar taak
ook in het maatschappelijke leven is een
specifi'ek Vrouwelijke.
Mevr. A. Tneulb-Corn^az geeft) het stre
ven van de Zwitsersche vrouw in de
volgende woorden weer
„Zij eischt haar deel in de maatschap
pelijk en arbeid en juist het deet, dat zij
zich volkomen bewust is krachtens haar
natuurlijken aanleg, hare specifieke
vrouwelijke gaven, beter te kunnen vol
brengen dan welke man ook. Haar spe-
cialen werkkring zoekt zij op het gebied
van kinderzorg, opvoeding, ziekenverple
ging, zorg voor armen, misdeelden en
hulpbehoevenden, en andere werken van
algemeen nut."
Diezelfde Iwoorden mogen ook in volle
waarheid gezegd kunnen .worden van rde
Nederlandsche Katholieke VrouwenEn
dat zal geschieden, als deze helder in
zien 'en krachtig medewerken aan het
doel van den Katholieken Vrouwenbond.
ALGEMEEN OVERZ.CHT.
Veel ós er reeds geschreven -en aan
beschouwingen ten beste gegeven overliet
verzoek om bemiddeling
der :Porte, zonder dat iemand 'feitelijk
iets afwist van de termen, waarin dit'
verzoek gesteld was. De Konstantinopel-
sclie berichtgever van de „Matin" weet
er iets van te vertellen. De POrte steilt
als voorwaarde voor de bemiddeling
1. Volledige waarborg voor de veiligheid
der hoofdstad van het Turksche rijk.
2. Waarborg voor de absolute onschend
baarheid en veiligheid van Aziatisch
Turkije.
Deze voorwaarden worden als volgt
toegelicht
De garantie van de veiligheid van
Konstantinopeli 'sluit het behoed in zich
van een belangrijk deel van ThracLë
\ve!lo> grenzen bij de vredesonderhande
lingen vastgesteld zouden moeten worden
en eveneens het behoud van een gedeelte
van Adrianopel, daar Turkije van mee
ning is, dat dit voor den Turkscben
Islam van hoog belang is, terwijl ook de
veiligheid van Konstantinopei daarmede
in nauw verband staat
Anderzijds kunnen de absolute on
schendbaarheid en de veiligheid van
Aziatisch Turkije niet verzekerd worden,
zonder waarborg, dat de eilanden niet
behoeven te worden, afgestaan, speciaal
Rhodes, Chios en Lemnos, die een na
tuurlijk verlengstuk van AziatischTurkijé
vormen, en die, lcwameijt zij in het bezit
van een buitenlandsche mogendheid, da
delijk een haard van. voortdurende agi
tatie en tweedracht zouden worden.
De andere eilanden, in het noorden van
de Egeïsche Zee, zijn weliswaar ook van
groot belang voor Turkije, maar even
eens voor Europa, omdat zij in direct
verband staan met die Europeesche .quaes-
tie der zeeëngten.
Turkije zou echter te vinden srijki voor
onderhandelingen over de instelling van
een bijzonder régime op deze eilanden,
zonder dat zij echter aan een'Europeesdhe
mogendheid werden toegewezen.
Waar tot nog toe steeds beweerd werd,
dat de Porte hare belangen geheel aan
de mogendheden toevertrouwde, maken
deze (voorwaarden wel een leigenaardigen
indruk en men zou iets kunnen begrijpen
van het bericht van den Londenschen
correspondent van «de „Echo de Paris",
dat de mogendheden het nuttelooze van
de bemiddelingspoging hebben ingezien
en nu de zaken maar op hun beloop
zullen daten.
Het antwoord der bondgenooten
zal, naar verluidt, heden worden aange
boden. De Bulgaarsdhe „Mir" verklaart
dienaangaande, dat idle geallieerden beslo
ten hebben de bémiddeling der mogend
heden te aanvaarden. De onderhandelin
gen worden derhalve thans voortgezet
door tusschenkomst tvan de mogend
heden op grondslag van de voorwaarden,
reeds vroeger te Londen gesteld, onder
bijvoeging echter van den eisch tot be
taling van een oorlogsschatting.
De vijandelijkheden zullen echter niet
eiestaakt worden en hare verdere ontwik
keling zal natuurlijk van invloed zijn op
den loop der onderhandelingen, daar
nieuwe opofferingen weder nieuwe com
pensaties noodig zullen maken.
Nog loopt het gerucht te Sofia, dat de
verbondenen in hun antwoord op het
beniiddelingsaanbod der mogendheden
een aantal voorwaarden zullen opnemen.
Zoo zou ^Bulgarije vasthouden aan. de
eisclien ten aanzien van de grens
regeling langs de lijn Midia-Rodosto en
zou het eveneens :dë betaling van een
oorlogsschatting en de- ontruiming van
Adrianopel door de Turken verlangen.
Griekenland zou den afstand der eilan
den, Montenegro ,de ontruiming vain
Sko'etari eischen.
De zaken tusschen
Roemenië en Bulgarije
volgen haar goeden loop^ Naar Reuter
verneemt, hebben. ,d'e Russische minister
van l^iitenlandsche zaken Sasonof «n de
ambassadeurs te Petersburg van de ge
zanten van Roemenië en Bulgarije een
memorandum ontvangen, waarin de op
vattingen van genoemde landen omtrent
de hangende (quaesties worden mede
gedeeld.
Daar Roemenië toegestemd heeft in
een bemiddeling, terwiji Bulgarije zich.
voor een scheidsrechterlijk'e uitspraak had'
Verklaard, heeft laatstgenoemd land, ten
einde te bevorderen, dat het geschil uit
den weg wordit geruimd, eveneens ~de be
middeling der mogendheden aanvaard.
Het onderzoek van 'de /juaestie gaat
dus uit handen van üe ambassadeurs te
Londen over in die van de ambassadeurs
te Petersburg.
Rusland en Oostenrijk
zijn eindelijk klaar gekomen met hun
nota over de wederzijdsche demobilisatie.
Het Petersburgsahe telegraafagentschap
deelt het volgende gelijkluidende com
muniqué van beide regeeringen m:ede:
„Uit de briefwisseling, onlangs ge-
vo'erd tusschen. keizer Franz Joseph en
Tsaar Ni colaas, is opnieuw gebleken, dat
de gebeurtenissen op het Balkan-schier
eiland aan de vriendschappelijke gevoe
lens tusschen de beide vorsten geen af
breuk hebben gedaan en dat het behoud
van den vrede nog steeds hat doel van
beider streven is. Derhalve zijn de beide
regeeringen jjot de overtuiging gekomen,
dat eenige maatregelen van zuiver diefen-
sieven aard, die in de grensprovincies
van beide staten genomen waren, thans
niet meer noodig schijnen. Er is dus
beslotep de sterkte der Oostenrijikisdh-
Hongaarsche troepen in Gaihcië weder
op normale hoogte te brengen en er zal
last worden gegeven, dat de Russische
reservisten van de lichtingen, die in den
herfst van het vorige jaar naar huis ge
zonden hadden moeten worden, ontslagen
worden."
,Het telegraafagentschap is gemachtigd
om, ter aanvulling van dit identiek com
muniqué, nog mede te -dcelen, dat Oosten-
rijk-Hongarije, Zoo ais gebleken is uit de
besprekingen met het kabinet teWjeemen,
geen plan heeft tot een aanval op zijn
zuidelijke na huren.
GEMENGD.
Volgens een bericht uit Rome aan
de „Köln. Volksztg." neemt de ziekte
van den Paus een bevredigend, ge
woon beloop. Angelo, de broeder des
Pausen, die deze verlangde te zien, is
dadelijk naar Rome gegaan.
Het „Petit Journal? 'deelt mede, dat
de koning van Spanje binnenkort
Parijs zal bezoeken om Poincaré per
soonlijk de orde van het Guldenvlies
te overhandigen.
De „Neue Ereie Presse" verneemt
uit Berlijn, dat keizer Wiilhelm heeft
afgezien van zijn reis naar Konfoe, uit
sluitend wegens het voortduren der
vijandelijkheden in den Bialkan.
Om dezelfde reder, jzou het tradition e.ele
vriendschaps'oezoek aan keizer Franz
Joseph dit jaar niet plaats hebben. Vol
gens een Weener madedeeling aan het
genoemde blad echter zou alleen in dit
laatste 'bezoek wijziging zijn gebracht: het'
zou waarschijnlijk te Ischl plaats hebben.
Volgens .de „Köln. Ztg." zal) de
vermogensbelasting in verband
piet de plannen tot legeruitbreiding in
Duitschland bqginnen bij vermogens
van 10.000 mark.
-Op den 3en Maart waren te Astra-
kan 55 visscliers op een losgeraakte
ijsschots zeewaarts gedreven. De
„Frarikf. Ztg." verneemt thans, dat 22
hunner zijn 'gered.
Het Brussels che parket heeft bericht
ontvangen, dat Nestor Wilmart, de
vroegere directeur van den spoorweg
Gent—Terneizen, die door den verkoop
van valsche aandeelen dier maatschappij
zich groote geldsommen wederrechtelijk
heeft toegeëigend, te Reims is aangek-
houden.
Koninklijke besluiten.
Bij kon. besluit is benoemd tot secre
taris van den armenraad te Rotterdam
mr. L. W. M. Overes, substituut-griffieir
bij het kantongerecht te Rotterdam
is benoemd tot leeraar aan de R. H.
B. S. te Middelburg J. Pot, thans lee
raar aan de R. H. B. S. te Zierikzee
zijn opnieuw benoemd tot schoolopzie
ner in het arrondissement Oldenzaal J.
Pas, te Enschede, in het arrondissement
Raalte mr. C. H. Thiebout te Zwolle
is beno.e^nd tot onderwijzer bij de rijks
kweekschool voor onderwijzers te Maas
tricht A. P. M. van Rijen te Is-Gravein-
hage
is aan J. Biubberman, eervol ontslag
verleend als leeraar aan de R. H. ,B. S.
te Leeuwarden.
Internationaal Katoencongres.
Naar het „Ctr." verneemt, zal van 9
'tot 11 Juni a.s. in het Xurhaus te ScheE
veningen het negende Internationaal Ka-
foencongres gehouden worden, uitgaan
de van „The International Federation
of'Master Cotton Spinners and Manufac
turers Associations", tot welke Federa
tie, benevens Engelsch Indië en Japan,
14 landen van Europa zijn toegetreden.V
,Het aantal deelnemers aan dit Con
gres wordt geschat op 500.
De Haarlemsche Hanze.
Gisteren werd te Gouda de zeventien
de vergadering gehouden van den Gen-
tralen Raad der jrlianze in het Bisdom
Haarlem.
Omstreeks half twaalf opende de voor
zitter, de heer J. A. A. Verbeek te Rot
terdam, dé vergadering met den chris-
telijken groet, waarna de voorzitter der
Goudsche Hanze, de heer J. A. Donker,
de afgevaardigden en verdere belang*-
stellenden hartelijk welkom1 boette bin
nen .Gouda.
De voorzitten dankte nfifflens allen deü
heer Donker voor diens w eikjams woord
en voor 'de waardige wijze, waarop deaf-
deeling Gouda den Centralen Raad heeft
ontvangen.
Door den secretaris, den heer J. Bü-
ters te Vlaardingen, werden vervolgens
de notulen der vorige Centrale Raads
vergadering gelezendeize werden met
een geringe wijziging goedgfekeurd.
De voorzitter installeerde daarna den
heer C. Struijckers te Den Haag met
eertige hartelijke woorden tot lid van
het hoofdbestuur.
Medegedeeld werd, dlat mr. Aalberse
bericht van verhindering om deze verga
dering bij t e wonen had,gezonden.
Vertegenwoordigd waren 21 afdeelin
gen
Sinds de vorige Centrale Raadsverga
dering zijn negen nieuwe afdeelingfenj
opgericht, te weten't Zand, iMedemblik,
Texel, Castricum, Beverwijk, Beemster,
'Wijk aan Zee, Uitgeest en IJmuiden, ter
wijl in voorbereiding zijn de afdeelingen
Lutjebroek, Enkhuizen, Ddemerbrug,
Overschóe en'Ouddorp. Bovendien hebben
Zo et er me er, Zegwaard en H|(iil-
legom de hulp van het hoofdbestuur
ingeroepen, om' in die plaatsen tot op
richting van §en afdeeling te komen.
De voorzitter merkte naar aanleiding
van dezen vooruitgang op, dat het ook
wenschel.ijk is, dat in alle afdeelin'gein
?oo spoedlig mogelijk worde overgegaan
tot het oprichten van V k-vereenigingen,
opdat deze dan kunnen worden veree-
nigd in diocesane organisaties, nl. in
„diocesane vakgildem."
Bij de behandeling van de ingediendjé
supplementoire begrooting, die nu aan
de orde kwam, meende de heer Rerquón
(Amsterdam), dat daarbij de contributie-
verhooging had moeten worden opge
nomen. Thans sluit de begrooting met
een tekort Van 700 gulden.
De heer Keizer (Rijswijk), meende, dat
bij het vaststellen van een contributio-
verhooging, deze zóó zal moeten wor
den geregeld, dat de^grootere afcfeelin-
gen naar evenredigheid méér betalen dan
de kleinere afdeelingen.
De heer Van der Ven (Zierikzee)„
sloot zich bij den vorigen spreker aan.
De voorzitter antwoordde den heer
Perquin, dat het niet aangaat een con
ti ibutieverhooging op de bpgrootingte
plaatsen, die nog niet door de Centrale
Raadsvergadering is aangenomen. Overi
gens heeft het tekort op de ^egrooting
nóets te .maken, met het tekort op het
orgaan. De geldmiddelen van het or
gaan zijn geheel afgescheiden van die
van de bondskas
Na toelichting van de suppletoire be
grooting door den penningmeester, den
heer J. C. L. Wiijdeünan te Alkmaar, werd
deze met algemeene stemmen aangeno
men. nadat de voorzitter d.e vergadering
er nog uitdrukkelijk op had gewezen, dat
met aanneming van deze begrooting) de
afgevaardigden óók aannemen de con-
tributieverhooging van 25 cents op 50
cents. 4
Om half één werd de Vergadering ge
schorst tot twee uur, om den leden gele
genheid te geven aan te zitten aan een
gemeenschappelijken lunch, na alfoop
waarvan onder leiding van de gasthee-
ren de beroemde gebrandschilderd^ gla
zen in de St. Janskerk werden bezichtigd.
De vergadering werd te half drie her
opend.
Aan de orde kwam alsnu de behande
ling van de door het hoofdbestuur voor
gestelde wijzigingen in de statuten van
den Bond met de daarop ingekomen
amendementen der verschillende afdee
lingen.
Bij art. 3, waarin gesproken wordt
over de middelen, door welke die Bond
zijn doel tracht te bereiken, deelde de
voorzitter nog mede," dat op speciaal
verlangen van Z. D. H. den JBisschop
in alinea vier van dit artikel isicherper
zal worden omschreven, hoever de sa
menwerking van den Bond met anders
denkende vereenigingen kan gaans. Het
hoofdbestuur stelde 'daarom1 voor deze
alinea aldus te lezen: „Samenwerking
met R.-K. vereenigingen, welke de mid-
denstandsbelangen behartigen. Tijdelij
ke samenwerking met vereenigingen van