5
BUITENLAND.
BINNENLAND.
Uit Stad en Omgeving.
4e Jaargang
No. 1034.
e S^icbche Sou/tomt
Bureau OU L> C SINGEL 54, LEID EN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
uïujJt BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON-, EN FEESTDAGEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week
.10 per kwartaalbij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
edeler post 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2VS cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
do; -
Maj
Woensdag
Maart
1013.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels ƒ.0.75, elke regel meer 15 cent
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent. met gratis
be-vijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Oroote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen I5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit
TWEE bladen.
O; Cynisch.
•"jjj Leerlingen der Amsterdamsche Too-
telschool zijn opgetreden v,oor h,unne
m lecgv,aders van het „Tooneelverbond"
n speelden een stukje, waarin het pn>
^eem wordt behandeld, hoe d,e man zijn
ouw van overspelige neigingen kan ge-
zen.
Men zou zoo zeggenwas er .voor die
erlingen grootendeels kinderen
ich nog niet wat fatsoenlijkers te
nden.
De toon eel criticus van het H b 1 d. oor-
ielt echter over het gekozen stukje als
d[ >lgt
„Wel een zeer deugdelijke leerstof
dus. Later zal het th.ema' zich in on
eindige afwisseling henh.alenoverspel
v;an den man, oversplel van man en
yrouw beiden, enkelvoudige .echtbreu-
ken, samengestelde echtbreuken, de
cimale echtbreuken. Men kan de leer
lingen eenejr toonieelsc'hool niet genoeg
oefenen in spel en overspel."
Is een meer cynische beschouwing
Is de richting van het modeFne tooneel
cnkbaar
Het is helaas waar, dat de tegenwoor-
ige toon eetstukken voor het meeren-
:el draaien om verkeerde huwelijks-
irhoudingen, maar is zulks een reden
m zich gemoedereerd neer te leggen
die richting en deze eenvoudig te
Mfcnvaarden als een voldongen feit, waar-
men zich éenvpud'ig moet neerleg-
0 wat verstompt d:e aanschouwing van
et kwaad zij het opl de planken
et zedelijk gevpel. We kunnen waarlijk
et krachtig genoeg het yerkeerde be
rijden en het goede bevorderen.
ALGEME N OVERZICHT.
Ofschoon er veel gesproken wordt over
en goeden voortga,ng, dien de vrecies-
eweging maakt," loochent men dit in
"eensche diplomatieke kringen en ver-
lidt er dat in den
politieken toestand stilstand
ingetreden. Noch in de Albaneesdhe,
och in de Roemeensch-Bulgaarsche,
och in de vredeskwestie, is vooruitgang
bespeuren. Ook over een overeen-
omst 'tüsschen Oostenrijk en RuiSÏan'd
ot vermindering van cle bewapening is
ot nog toe officieel- niets meegedeeld.
Daarentegen blijft overal de ernstige
11 bestaan, om spoedig tot een vreed
ame oplossing te komen, zoodat de ver
wezenlijking daarvan slechts een kwestie
an tijd is.
is de Roemeensdh-Bulgaar9dhe
nvestie geen voortgang gemaakt wordt,
ion echter wel eens ten gevolge hebben,
lat Roemenië zijn reserve onder de wa-
ienen roept, uit vrees van, als Bulgarije
net Turkije vrede isluit voor het geschil
net Roemenië is beslecht, ongewapend
egenover het gemobiliseerde Bulgarije te
taan.
tn zake de
bemiddeling der mogendheden
!t te melden, dat alle gezanten hun in
ducties nu ontvangen hebben en fredem
mhtend aan de Bulgaars che regeering
'un bemiddeling zouden aanbieden, waar
zij den raad zuüen vastknoopen, bitt
en kort tijdsverloop vrede te sluiten.
Jet is echter niet te gelooven, dat^de
staten van bun reeds vermelde
'oorwaarden zullen afstappen. Daartegen
over staat, dat Turkije om bemiddeling
tier mogendheden heeft verzocht zonder
eer\jge voorwaarde, echter vergeet het
een oorlogsschatting te betalen en hierop
staan juist de verbondenen.
Ofschoon het standpunt van beide par-
hjen nogal ver van elkaar ligt, blijft men
toch goede hoop koesteren. Het Biul-
[aarsche antwoord is 'reeds doorn den
Russischen gezant aan Turkije medege
deeld, waarop de 'grootvizier eveneens
door bemiddeling der Russische ambas-
nieuwe vredesvoorstellen heeft ge-
volgens welke de nieuwe grens
zou beginnen bij de baai van San Ste-
en daarna den loop der rivieren Ros-
Vaia en Maritsa Volgen. Adrianopel zou
0flder zekere voorwaarden aan Bulgarije
worden afgestaan.
Dit voorstel is gedaan in de hoop, dat
het Balkanverbond dan Van al zijn andere
eisdhen afstand zou 'doen. Het is echter
eveneens onaannemelijk verklaard.
De binnenlandsche toestand in Turkije
is, naar a an den Voss. Ztg- gemeld wordt,
?eer ernstig, en kan nog voor het slui
ten van vrede 'tot een nieuwe uitbarsting
leiden.
De Aziatische troepen 'bij Ts jataldsja en
Boelair hebben hun officieren meege
deeld, dat zij 'naar huis willen als het
niet binnenkort tot een beslissenden sHag
komt. Zij hebben genoeg van 't werke
loos blijven in koude en sneeuw.
De nieuwe president der V. S.
heeft gister op de gewone wijze zijn
nieuw ambt aanvaard. Op het terras van
het Capitool legde W,oodrow Wilson den
eed op de grondwet af en sprak, 'door
duizenden met volle aandacht aange
hoord, zijn inaugureele £ede uit, waarin
hij den nadruk legde op de verandering
in de regeering des lands van 'twee jaar
geleden, toen het Huis van Afgevaardig
den om ging en weer democratisch werd.
Hij stond stil bij! de beteekenis van deze
verandering en zeide Verder: „Onze re
geering is voLgens een groot stelsel' op-
gebouwu, maar tegelijk met de rijkdom
men is ook onvergeeflijk bederf binnen
geslopen. Wij zijn trotsch geweest op
wat wij op nijverheidsgebied hebben be
reikt, maar wij hebben er niet voldoende
rekening mee gehouden, ten kóste van
hoeveel menschenlevens dit is tot stand
gebracht.
„Te lang zijn wij in gebreke gebleven
ons te bezinnen op de geheime diepten
des levens.
„Onze plicht is 'thans te zuiveren, hei
kwaad te herstellen 'en slechte toestanden
te verbeteren.
„In de eerste plaats valt daarvoor jn
de termen het tarief, dat ons thans verre
houdt van de wereldmarkt en den wereld
handel, verderfelijk is voor de juiste be
ginselen van belasting, 'bankwezen, geld
circulatie, nijverheid en landbouw.
„Tal van woeste gronden blijven on
ontgonnen,'de bossphen blijven onver
zorgd én verdwijnen snel.
„Wjij hebben wel de beste methoden
in de nijverheid onderzocht en ontdekt,
maar hebben de waarde van de econo
mie niet begrepen, evenmin als de mid
delen om de volksgezondheid te bevorde
ren, noch de rechten der vrouwen en
'kinderen in den strijd om het leven.
„Dit alles te verbeteren is geen plicht,
ingegeven door sentimentaliteit, maai
door de rechtvaardigheid, die de wave
en hechte grondslag moet zijn der re
geering.
„Wetten in het belang van volksge
zondheid, waarin bepalingen worden ge
steld over de voorwaarden, waarond r
moet worden gearbeid, zijn voorname
factoren in een rechtvaardig stelsel van
wetgeving.
„Dit zijn enkele dingen, die ons te
doen is: taan, er ^jjn andere, die wij niet
ongedaan moeten laten. Wij moeten hei
e con o mis öh stelsel in onsTand wij'zigenen
daarbij moet steeds als zinspreuk „recht
vaardigheid" voorop staan.
„De natie is diep getroffen door de
wetenschap, dat van het bewind te vaik
misbruik is gemaakt. Wij beseffen da'
onze taak niet alleen staatkundig is, ma w
dat zij ons ook den plicht oplegt mei
de grootst mogelijke nauwgezetheid de
nooden en behoeften des volks te onder
zoeken, zijn belangen te dienen eni waar
net noodïg is zijn woordvoerders te zij
„Ik roep alle eerlijke mannen op n i
ter zijde te te taan. Als zij mijl raden <:n
steunen, zal ik met Gods hulp mijn dot
bereiken."
GEMENGD
In het proces van de prinsessen vtn
't koninklijk huis tegen den Belgisch/ n
"staat over de nalatenschap van
koning Leopold strekt de conclus c
v.an den procureur des konings dat d|e (.0
millioen francs van de stichting Nieder-
füllbach aan de prinsessen moeten wc
den teruggegeven.
Salar-e d-Dowl e, de Perziscl e
prins, die tot v;o'or kort een hardne'kL -
gen veldtocht in Noord-Perzië had g
voerd, in de hoop zich .v.an den trooi
te zullen meester male en, heeft zijn p\ -
gen opgegeven en het met de regeerir. j
te Teheran op een accoordje gegooid
Hij is thans tot gouverneur van Güar
benoemd.
De politie te Posen heeft de pro
vinciale vergadering van Pools che
landbouwers en landheelren
ontbonden, omdat zij in het Poolschj en
niet, zooals de overheid h,ad verlangd,
in het Duitséh beraadsl tagde.
De „Daily Telegraph" meldt, dat
de bestuurders der ve/eenigde bonden
van spoorwegpersoneel gisteravond' be
sloten hebben aan de M.i dl and
spoorwegmaatschappij een u l-
timatum te zullen stellen. De or^e-
hoorzame ontslagen beambte Rich,ardson
moet weer aangesteld worden of anders
komt er algemeene staking. De hoop be
staat, dat de minister v.an handel bijtijds
tusschenbeide zal komei. om een staking
te voorkomen. Niettemin beramen de di
recties der spoorwegmaatschappijen de
noodige maatregelen om een staking af
te wenden.
Het is nog niet zeker of het te
Boedapest inderdaad tot a 1 gemie
ine staking komen jal.
Jn de oppositie heeft de laatste dagen
Verdeeldheid geh,eerscht over dp hou
ding, tegenover de beraadslaging over
/de kiesrechthervorming in het Huis van
Afgevaardigden aan te nemen en over
ide kwestie of zij de stakingbeweging
al dan niet zal steunen.
De sociaal-democraten zijn erg ont
sticht over die oneenigh,eid in de opposi
tiepartij en denken erover, de heele sta
ging maar achterwege te laten, temeer
omdat zij toch al wegens geldgebrek
'een mislukking vreezen. De laatste be
richten melden dat besloten is de sta
king tot nader te,bepalen .tijd uit te
stellen.
Duizend d o k w c r k e r s te Gar-
ston ^Liverpool) h eb b n 'het werk g e
staakt, omdat zij weigeren te' arbei
den met werklieden die niet b'ij een Vak-
vereenigirug zijn aangesloten.
Inbrekers hebben een bezoek
gebracht aan het paleis .van de Russi
sche grootvorstin Maria Paulina te Pe
tersburg. Zij hebben .veel gouel, zilver
én diamanten buit gemaakt, naar_schat-
#ng tot een waarde van f 6 0 0. 0 0.
De machinisten der Ulnion
Steamship Company te Wellington 'in
Nieuw-Zeeland, eischen hooger loon en
meer vergoeding voor overwerk. De
maatschappij heeft den looneisch toege
wezen, maar weigert dien nopens het
Overwerk. Een staking zal wellicht
het gevolg zijn.
De Tweede Kamerverkiezingen.
De centrale raad der R. K. kiesvereeni-
gnig in het district Almelo heeft, naar
het „Centr." meldt, besloten, aan de
afdeeiingen te adviseeren, mr. P, J. M.
Aalberse opnieuw candidaat te stellen.
De rechtsahe partijen in het district
Hoorn hebben -de candidatuur aangebo
den aan mr.Paul J. Reymer (R.-K.)- te
Hilversum.
De Centrale Anti-Revolutionaire Kies-
vereeniging in het district Zaandam heeft
den heer mr. J. A. de Wiilde (a.-r.) de
finitief candidaat gesteld voor de Tweede
Kamer.
Prov. Staten van Zuid-Holland.
In de buitengewone vergadering der
Prov. Staten van Zuid-Holland, gister
middag 2 uur bijeengekomen ter verkie
zing van een lid van de Eerste Kamer
der Staten-Generaal (vacature-Haivelaar)
heeft de voorzitter, ibaron Sweerts, Com
missaris der Koningin, herdacht het sedert
de laatste vergadering door den dood
ontvallen medelid, den heer Loeff, die
voor het kiesdistrict Birielle zitting had.
Hoewel hoog Van [leeftijd, nam hij' mei
jeugdige opgewektheid deel zoowel aan
de werkzaamheden der vergadering als
van de commissie. De voorzitter was
overtuigd, dat allen zouden instemmen
met de woorden van hartelijke deeh
neming en oprechte waardeering, door
Ged. Staten in een brief aan de familie
uitgesproken.
Tevens deelde Jiij mede, dat de'heer
NolcL lid van Ged. Staten, die het onge
luk gehad heeft bij de, gladheid zijn pofe
te breken, zoo goed als hersteld is en
in de volgende week weer de vergade
ringen van het 'college zal kunnen bij
wonen. Alvorens tot de verkiezing over
te gaan, werden de geloofsbrieven van
de nieuwbenoemde leden voor het dis
trict 's Gravenhage, de heeren dr. van
Dam en Henny, na onderzoek door een
commissie, bestaande uit de heeren de
Wilde, v. d. Zwaaij en mr. Za%yer, goed
gekeurd. Die beide toegelaten leden na
men hierop resp. na belofte- en eeds
aflegging zitting.
Voor de verkiezing van een lid van de
Eerste Kamer werden, zooals reeds gis
teren door ons gemeld, uitgebracht 73
stemmen, waarvan 46 op jhr. mr. De
Gijselaar, burgemeester van Leiden, ,en
25 op den heer A. Plate, oud-lid der
Tweede Kamer, 1 op een ander en 1
blanco.
Jhr. mr. De Gijselaar, als burgemeester
eener gemeente met het daaraan door
de wet gevorderd zielental, werd verkozen
verklaard.
Hierna werd de vergadering gesloten.
De uitsluiting in de sigaren-industrie.
Het bestuur der Vereen, van Sigaren-
fabr. B. Z. Hl. verzoekt ons opname van
het volgende schrijven:
Het Verbond van Vereen, v. Sigaren
fabrikanten in Nederland heeft geëisdht
opheffing der stakingen te Rotterdam.,
Dordrecht en Gorkum op voorwaarde
zijnerzijds ,dat een looncommissie binnen
twee maanden *zou trachten de loonen te
regelen naar genoegen van beide partijen^
Alzoo was dit een "bemiddelingsvoor
stel, maar dit werd door de werklieden-
organisaties geweigerd, omdat die de toe-
z^gging omtrent bovengenoemde loon
commissie te vaag vonden. De stakingen
in de genoemde plaatsen werden dus
door de werklieden niet opgeheven, van
daar dat het Verbond van Fabrikanten,
als maatregel van verweer, om te voor
komen, dat hunne leden te Rotterdam,
Dordrecht en Gorkum op den duur in
hun bestaan worden bedreigd, uitvoering
gaf aan zijne bedreiging „uitsluiten".
Al de ellende wordt dus veroorzaakt
door de werklieden organisaties zelve,
want zij is een gevolg van de weigering
om te trachten langs minnelijken weg
tot eene regeling te komen.
Indien de bedoelde looncommissie er
niet in mocht slagen om paftijen tot
elkander te brengen, was het o.ï. tijd
genoeg om het wapen der staking 'te
hanteeren. Als de werklieden willen
kunnen zij morgen weder aan den gang
en is er geen hulp voor hen noodigf,
maar op voorwaarde, dat zij opheffen
of, als zij dat liever willen, schorsen de
stakingen te Rotterdam, Dordrecht en
Gorkum.
Wij vragen, aldus besluit het schrijven,
is die eisch van fabrikantenzijde on
redelijk
Paleis Raadhuis.
Uit Den Haag schrijft men aan de
„Tijd"
Het gemeentebestuur van Den Haag
heeft royale voorstellen aan de regeei-
ring gedaan, teneinde de beschikking te
krijgen oVer het Koninklijk Paleis ten be>-
hoeve van een nieuw Raadhuis en een
nieuw koninklijk Paleis te stichten op
Zorgvliet. De onderhandelingen zijn on
gunstig afgeloopien. Publicatie van de
betrokken bescheiden is eerstdaags te
verwachten.
De opbrengst van de Tariefwet.
De minister van Financiën heeft aan
de Tweede Kamer doen toekomen een
toegelichte raming der opbrengst vol
gens het gewijzigd ontwerpt van wet tot
vaststelling van eene nieuwe tariefwet.
De recapitulatie is als volgt: lei. die
ren en dierlijke producten f768.552; 2e.
plantaardige voortbrengselen f 744.000
'3e. jmineralen, meltalen eailfabrieken daar
van f 2.764.38'0; 4e meel en meelfabri'kai-
ten f 224.4005e. chemische1 producten,
geneesmiddelen, drogerijen, verf en
kleurstoffen en looimid'delen .f 206.025
6e. oliën, vetten, harseu, was, teer, pek
en distillatie'plroducten y. teer f 904.450;
7e hout en fabrikaten daarVan f 587.000
Se. huiden, vellen en leder f536.000;
9e. garens, weefsels en stoffen, kleedé
ren en modewaren f6.392.000; 10e aar
dewerk, pottenbakkerswerk, gebakken
steen en andere kunststeen f 594.720
,'l le. [glas f 394.400 12e papier f 561.000
13e. voedingsn en genotmiddelen
f3.425.000; 14e. rijtuigen, voertuigen,
vaartuigen en vliegmachines f90.000;
il 5 e. vjoorwetpien van verschil lencfe
grondstoffen f 1.894.300, totaal gene
raal f20.087.127.
Het nieuwe Eerste Kamerlid.
De „N. R. Crt." drukt er haar spijt
over uit; dat ook bij deze verkiezing inog
niet aan Rotterdam een zetel in de EeiL
ste Kamer is toegewezen. Hetblad noemt
déze verkiezing voor de eerste haven
stad des Rijkseen bittere pil. iReeds
fcoo dikwijls zegt het blad, is er Qp' ger-
wezen, dat ongeveer alle groote steden
van het land welbespraakte woordvoer
ders yinden in de Herste Kamer, ledien
die in het bijzonder vertrouwd zijn met
de eigenaardige behoeften van de be
langrijke centra van verkeer, handel of
ijndjustrie. Alleen Rotterdam1 moet het
ionder zoo een doen. Bij elke vacature,
die door de Zuidjiollandsohe staten te
vervullen is, denkt men: „nu zal toch in
deze onmiskenbare leemte worden vpor-
.'zien," doch telkens weer gaat de ver
kiezing voorbij, zonder dat aan gerecht
vaardigde verwachtingen tegemoet is ge
komen.
Toch moet het blad' getuigen, dat de
keuze slechter had kunnen zijn. En wij
beamen dat laatste ten volle, 't Is voor
óns een groote voldoening, dat onze en
ergieke burgemeester een plaats onder
'Islands senatoren is aangewezen. Wij
hopen, dat hij in die functie langen tijd
met vrucht moge werkzaam £ijn.
Een verkiezingssneeuwbal.
Een van de lezers van de „Standaard"
heeft per post een getypt briefje ont
vangen van den volgenden inhoud:
„Alles overschrijven en nummeren
no. 210.
V erkiezingssneeuwbal.
Met beleefd verzoek het navolgende
eenige keeren over te schrijven en per
briefkaart of per brief te verzenden.
Nederland heeft tachtig jaren lang tegen
de RoomsChen gevochten en heeft zich
van hen met opoffering van goed cn
bloed bevrijd.
•Nu is ons land weer overdekt met
kerken, kapellen en (kloosters. Duizenden
luie monniken komen het nationale kapi
taal opeten.
Roomsche ministers regeeren op Room-
söhe manier. Die Paus vaardigt encyclieken
uit, die in het PirotestantsChe Nederland
trouw worden nageleefd. Orthodoxe pre
dikanten zijn eigenlijk Roomsch en hitsen
de minder geleerde hoorders van den
preekstoel op, het Roomsdhe gezag te
steunen.
Alle regeeringsbes'juiten en wetten van
het laatste ministerie zijn dwangwetten.
Wjij willen niet gedwongen worden, noch
in maatschappij, noch in kerk.
Wij willen zijn vrije ProtestantenL."
Stukjes als dit ziillen in den eersten
tijd wel meer voorkomen, merkt het
„Centrum" op. ■-
Men zal trachten, bij' de stembus een
scherpe tegenstelling tusschen katholie
ken en protestanten, hervormden en ge
reformeerden te doen ontstaan.
Men zal den indruk pogen te wekken,
of straks de strijd gaat van het eene
geloof (segen het ander en dus de ver
draagzaamheid gevaar loopt, een. gods
dienst-oorlog dreijgt.
Niets is minder waar dan dat.
De strijd ^aat tusschen Rechts en
Links, tusschen de vrijzinnige concen
tratie en de Rechtsche coalitie, tusschen
hen, die in het openbaar en staatkundig
leven van positief-Christelijke beginselen
uitgaan, en hen, die neutraal en anti-
clericaal zijn.
Geen katholiek denkt eraan, de oro-
testanten in hun vrijheid te belem
meren, of hun als staatsburgers te kort
te doen.
En zijnerzijids wenscht de geloovige
protestant over 't algemeen met zijn
katholieke landgenooten in vrede te
leven, is hij zelfs onze bondgenoot in
den strijd tegen liberalisme en socialisme.
W|ij zullen ons dus niet tegen elkander
laten opjagen.
En terwijl de goedgeloovige protestan
ten de schouders ophalen over de Room
sche schrikbeelden, waarmede men hen
het spoor tracht bijster te maken, weten
de katholieken wel, hoe te denken over
de anonieme „protestanten", die Rome
als het groote gevaar afschilderen.
In onze vriendschappelijke en bond
genootschappelijke verhouding tot den
positief-geloovigen Hervormde en Gere
formeerde zal dit geen de minste ver
andering brengen.
Liberalen en socialisten zijn in Juni
onze tegenstanders.
LEIDEN, 5 Maart.
Timmerliedenp/lde St. Joseph.
In de bestuurskamer van het Volks
bondgebouw hield St Joseph gisteravond
