RONA Cacao v
V
JANTJE WEET
buitênTIand
Ingezonden Me edcclinven
Van Houtan's
4e Jaargang.
No. 987.
Bureau OU')E SINGEL 54, LEIDEN.
'nterc. Telefoon 935; Postbus 6.
UiT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNK-MENTSPRIlS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GH.ILLU3TRHLRD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
ƒ1.10 per kwjrt,»albij otiza Meuten 10 cent per weeK, 1.30 per kwartaal. Franco
ppr post 1.50 per kwartaal.
Alzonderlijke nummers 2' cent met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Donderdag
Januari
1013.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 15 regels 0.75, elke rege' meer 15 een
ingezonden mededeellngen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, mei jr1
bewijsnummer. B.j contrici ulzien! jke korting, Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur koop en verkoop
(geen handels-advertentiën i 1-5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent tangeboden
betrekkingen 1 -5 regels 50 cent. iedere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit
TWEE bladen.
V Wist u, dat 't zoo erg was?
We hebben wel eens hooren zeggen,
Beter gezegd: we hebben wel eens ge
lezen, want de verzekering is al heel,
heel oud, dat het Pirotestantisjne de ba
kermat is der vrijheid op godsdienstig
gebied.
We zullen dit nu niet nader uitspin
nen, doch liever eens naar de practijk
kijken en wel onder de ongetwijfeld
bevoegde leiding van den schrijver in 't
„Hbld." over „Godsdienstig leven in
Nederland".
Deze ingewijde want hij geeft tel
kens blijk er allea van te weten ver
zucht
„Het is maar zoo, dat in heel den
lande domme geestdrijver aan hun
gestudeerde voorgangers durven voor
schrijven hoe ze zich kleeden, hoe ze
reizen, en..., hoe ze preeken moeten.
't Is maar zoo, dat naar 't believen
van de menigte dr: predikanten ge
zangen laten zingen of niet, Heer of
Heere zeggen en in honderd en één
vergadering bidden of niet bidden.
't Is maar zoo, dat het onbes.chjaafdc
publiek bepaalt met wie de dominee
en mevrouw omgaan mogen en of ze
een comedie mogen bezoeken, al dan
niet.
En 't is maar zoo, dat negen en
negentig honderdsten van de predi
kanten en hoofden van kerkelijke schb-
len zich gehoorzaam naar deze voor
schriften schikken, ten minste zoolang
ze onder de a^gusoogen van hun pu
bliek zijn. Dat men wel te Amsterdam
een comedie of concert zal bijwonen,
maar niet in eigen stad, wegens, den
aanstoot, weet u De voorbeelden zijn
1 bij dozijnen te geven."
Daar wordt een wèl pleizierige toe
stand geschetst.....
En we zouden zoo vragenwaar is
nu die sinds een paar eeuwen geroom
de vrijheid?
In stede van het gezag der geestelijke
overheid hebben de Protestanten de
„meest volgaire „tirannie" om met
den schrijver in ^t .„Hbld." te spreken.
Neen hoor, dan vinden we de orga
nisatie der Katholieke Kerk toch maar
veel, veel beter.
En rulks te meer, wijl onder die Pro-
•testantsche toestanden het godsdienstig
leven lijdt. We lezen toch verder bij
onzen voorlichter:
,,'t Is geen medelijden met de hon
derden „ambtsdragers" onder 't juk
der gemeente, die ons er toe drijft
deze dingen eens uit te sj>reken al
moge medelijden met de al. te zware
straf, die de inschikkelijkheid hier mee
brengt, op zijn plaats zijn. De tirannie
van de bekrompenen, van 't vttlgaire
deel der orthodoxe gemeente, is een
kwaad, dat zich op' haar zelve en dpi
heel het godsdienstig leven in den
lande wreekt. Waren de predikanten
alleen de slachtoffers, dan zou men
nog kunnen zeggenzij oog-sten 't
welverdiende loon voor veel fiffe toe
gevendheid. Maar aan het kerkelijk le
ven wordt al te groote schade gedaan
Wie de minachting en den spot kent,
waarmee door velen, vooral jongere
orthodoxen, gesproken wordt over de
kerk, wie opmerkt hoevelen, juist ook
in die kringen, zich van allen openba
ren godsdienst afwenden en wie ziet
hoe de volgelingen van een die de zui
vere leer predikt bedorven worden
door hun averrechtsche goedsdienstig-
heid, die kan 't niet onverschillig: la
ten, dat daar de vulgariteit tiert. En
men zegge niet, dat dit winst moet
zijn voor de modernen want dat is
niet waar. Men wordt niet sterk van
andermans zwakte. Enkele gemoede
lijke elementen mogen ten leste vrede
vinden in moderne prediking, de mees
ten niet."
Om de waarheid te zeggenvan al
deze droeve dingen hebben we wel eens
meer gehoord, maar we wisten niet, dat
het zóó erg was.
Vrienden, laten we ons aan dit voor
beeld spiegelen en der Katholieke Kerk
getrouw blijven.
V Vrijheid in de industrie.
Verschenen is een statistiek over den
loop der bevolking in Neder.Iamd over
1911, uitgegeven door het Centraal Bu
reau voor de Statistiek. Een zéér of
ficieel stuk dus. Op een andere plaats
in dit blad hebben wij er eenige inte
ressante en markante cijfers aan ont
leend. Maar een van die cijfers moet
krachtig naar voren worden geschoven,
moet' in het helle licht worden geplaatst
't Zou zoo erg jammer zijn, als dat
aan de aandacht dex lezers ontsnapte.
Ziet hier:
Uit de statistiek der woonplaatsver
andering blijkt, dat ons land meer be
volking aan het buitenland afstaat dan
omgekeerd, waardoor ons land in de
laatste 10 jaren 53.989 personen verlo
ren heeft.
Heerlijke gevolgen van het door de
vrijzinnigheid in alle toonaarden bezon
gen vrijihandel-systeem.
Och, door deze simpele statistiek wordt
als met één slag de bewering dood ge
slagen, dat bescherming de industrie zou
verzwakken en vernietigen.
Wij, gezegend door het vrijhandel-sy
steem, hebben in 10 jaren tijd 58.989
personen over onze grenzen moeten laten
trekken naardoor een tarief be
schermde landen, omdat zi)i hier geen
brood konden verdienen.
Wordt het geen tijd, dat daarin ver
andering komt?
V Vrijheid in de moraal.
Aan dezelfde statistiek ontleen en we
nog een ander cijfer. Terwijl in 1840
op de 1000 gehuwde paren 0.10 echt
scheidingen voorkwamen, bedroeg dit cij
fer in 1911 0.91. Schrikkelijke toename.
En nu verstaan wij onder echtscheiding
natuurlijk niet de scheiding van tafel en
bed, maar die scheiding, waardoor elke
band tusschen de gehuwden verbroken
wordt en zij dus vrij zijn volgens
de wet althans een nieuw huwelijk
aan te gaan.
En toch jammerden de bladen, toen
minister Regout enkele maanden gelei
den een nieuwe wet op de •echtscheiding
indiende. En toch verzuchtten ziji, dat de
minister het huwelijk niet door al te
stevige banden moest omknellen, dat hij
de echtscheiding niet al te bezwaarlijk
moest maken.
Wel ja, zoo'n wet op de echtscheiding
is beter toevertrouwd aan een vrijzin
nige regeering; dan hebben we kans
een uj>to-date modern heidendom tot
bloei te zien komen, toestanden te zien
verrijzen, zooals die in Frankrijk bestaan,
waar gelijk kap. Bekkers in zijn laatste
zoo leerrijke conferentie over het hu
welijk opmerkte het getal huwelijken,
dat gesloten wordt,bijna even groot is
als het getal echtscheidingen.
Vrijheid in alles, vrijheid in de indus
trie, vrijheid in de moraal, endoor
de vrijheid zal een volk het zekerst en
het spoedigst ten gronde gaan.
ALGEMEEN OVERZICHT.
•Omtrent den stand der onderhandelin
gen in 'z'akede B'alkankwestie is vanwege
de schorsing natuurlijk niets te vermel
den en loopt thans slechts de kwestie
over de
bemiddeling der mogendheden
Een Balkandiplomaat verklaarde
dienaangaande:
„De Balkangedelegeerden zullen nooit
de bemiddeling der mogendheden inroe
pen. Toen wij de zitting ophieven, ga-
yen wij te kennen, dat wij de geheeld
zaak aan de mogendheden zouden over
laten. Wat wij toen deden, was een be
leefdheid tegenover de mogendheden.
Wij wisten, dat zij beëindiging van den
oorlog wilden en stelden haar in staat
'dezen te verhinderen. Haar houding ech
ter doet mij denken, aan een staking op
een groot schip. De bemanning wil niet
meer werken en nu zal de kapitein de
zaken in handen nemen hij zou dan ech
ter verkeerd handelen, indien hij wacht
te tot de bemanning eischt.dat het schip
verder gebracht wordt.
De mogendheden nu schijnen te wach
ten, tot wij hun bemiddeling vragen
Wij zitten hier echter rustig en zulleh
nog acht dagen zoo blijven zitten. Wer
ken de groote mogendheden in dezen tijd
aan totstandkoming van den vrede, dan
is het goed. Wij blijven intusschen in
verbinding met onze regeeri.ngen. Komen
,de Turken tot ons om ons te verzoeken
de onderhandelingen te heropenen oip
den grondslag, door ons vastgesteld, dan
zullen wij onderhandelen Gaan echter
deze acht dagen voorbij, zonder dat de
groote mogendheden bewerkt hebben,
dat de onderhandelingen hervat wor
den, dan breekt de oorlog weder uit
Een andere uitweg is er niet."
De Turksche gedelegeerde Resjid pas
ja zeide: „Wij zullen nooit verzoeken om
heropening der conferentie. Die Balkan-
gedelegeerden hebben de zitting ver-
daagyd zij moeten de nieuwe zitting bij
eenroepen. Voorloopig onderhandelen
wij met onze regeering. Krijgen wij van
deze nieuwe instructies, hetgeen wij ech
ter niet gelooven, dan zullen wij een
houding aannemen, die overeenkomstig
onze waardigheid is."
Zooais men ziet wordt van beide zij
den de oplossing van den onmogelijken
toestand geheel gesrteld in handen der
mogendheden. Van Turksche zijde is een
dergelijke indolentie te begrijpen. De
Turken hebben zich nooit druk gemaakt,
Doch de Balkansiaten moeten wel zeer
goede reden hebben om te denken dat
hun zaak er gunstig voorstaat, dat zij
zoo kalmweg de zaken haar loop laten
nemen. De Londensche correspondent
van de „Herald" meent dat dit optimis
me gemakkelijk te verklaren is, als men
weet, welke inlichtingen zij omtrent den
toestand in Adrianopel ontvangen heb
ben. De Bulgaarsche regeering heeft hun
n.l. medegedeeld dat de toestand in dp
belegerde stad van dien aard is, dat zij
spoedig zal moeten capituleeren.jDnder
de bevolking en de militaire bezetting
zouden niet minder dan 80.000 zieken
zijn, fciie alle verpleging het noodige
voedsel en verwarming missen.
De Balkan-gedelegeerden weten ver^
der dat Turksche en B.ulgaar$che offi
cieren reeds over de capitulatie onder
handelen, dat Turksche generaals van de
Tsataldsja-linie aan de Porte hebben
weten, dat zii den oorlog onmogelijk
kunnen voortzetten, allemaal redenen,
waarom Daneff, de leider der Bulgaar
sche afgevaardigden, gisteren kon ver
klaren Ik ben volkomen gerust en heb
het volste vertrouwen, dat onze eischen
zullen worden aangenomen en de vrede
spoedig zal verzekerd zijn.
Een derde reden is, dat zij de mogend
heden achter zich weten.
De kwestie van Adrianopel
zouden dezen toch ten gunste der Balkan-
staten willen oplossen.
Uit Rome meldt men, dat de beide
tritsen van verbonden mogendheden tot
overeenstemming gekomen zijn nopens
de hoofdlijnen van hun optreden in de
kwestie van Adrianopel en de eilanden.
De mogendheden zouden hebben be
slist, dat Adrianopel aan Bulgarije zou
komen, doch dat Turkije eenige tege
moetkoming zou worden betoond, in ver
band met de moskeeëu en de graven van
de Chalifs.
Deze zouden zij willen ex-territoriaal
maken, ten einde de godsdienstige ge
voelens van de Turken te sparen. Tur
kije zal Adrianopel afstaan, de Sultan
zal echter in het bezit van de moskee
blijven en het recht hebben daar schild
wachten te posteeren. Verder zou daar
Turkije het bezit van Adrianopel noodza
kelijk acht tot verdediging van Konstan-
tinope!, voorgesteld wordeij, dat .Euro-
pa het blijvend bezit van Konstantioprpei
aan Turkije garandeert. In dit .geval zou
echter het verbod van doorvaart door de
Dardanellcn overbodig worden. De Dar-
danellenvestingen zouden dus eveneens
geen doel meer hebben, zoodat deze ge
slecht zouden kunnen worden.
Aan den anderen kant zouden de mo
gendheden, om overwegingen van aard
rijkskundigen aard, van meening zijn, dat
Oriekenland de eilanden aan Turkije
moet teruggeven. Men vreest, dat, als
Oriekenland ze behoudt, er een .Azia-
tisch-Turksche kwestie zal ontstaan, te
meer daar in Aziatisch Turkije de toe
stand verre van geruststellend is.
De officieuse Turksche „Ikdam" ver
zekert, dat Sir Edward Oréy aan Bul
garije en Turkije een nieuwe oplossjng
van de kwestie van Adrianopel heeft
voorgesteld. Tus.schen de twee staten
2jou een onzijdig gebied komen te lig
gen, waarin Adrianopel wordt opgeno
men. Ambtenaren v,an een onzijdig land
zouden in dat gebied het bestuur uit
oefenen.
Oostenrijk en Italië
dreigen "het oneens te zullen worden
65
hoe Uika\
smaakt, es üjn moeder weet ba§
gezond bet voor hem
RONA Cacao is ces Ideale dago-
lijksche drank voorkinderen. Voedend
en toch licht verteerbaar.
omtrent de kwestie van Skoetari. De
„Secoio" maakt inlichtingen openbaar
waaruit blijkt dat Italië beslist zich ver
zet 'tegen de denkbeelden van Oosten
rijk omtrent Skoetari. Het bezit van
•Skoetari is voor Montenegro van zoo
groot strategisch belang, dat dit laatste
zou overwegen hiervoor aan Oostenrijk
ter vergoeding den LorcenbeTg af te
staan, waardoor de versterkingen bij Ca-
taro, die door dezen berg worden be-
heerscht, hare volkomen strategische
waarde zouden herwinnen. Het even
wicht, in de Adriatische Zee zou zoo ten
nadeele van Italië worden verbroken.
En om deze reden zou, volgens de „Se
coio", de Italiaansche regeering Oos
tenrijk hebben doen verstaan dat de be
langen van Italië in deze zaak tegen
over die van Oostenrijk staan.
Oostenrijk echter, meldt de Weensdfe
correspondent van de „Qiornale d'Itaiia",
zal niet toelaten dat Montenegro Skoe
tari krijgt, zelfs al mocht dat tot een
geschil met Italië leiden. De voorzich*-
tige drang door Italic uitgeoefend, om
de regecring te Weenen te bewegen zich
niet regen den afstand van Skoetari te
verzetten, is tot nog toe onvruchtbaar
gebleven en men kan niet verwachten
dat een hernieuwd aandringen van Italië
meer succes zal hebben.
uMen gelooft volgens dezen correspon
dent in diplomatieke kringen te Wee
nen» dat de meening van de militaire
partij de overhand begint te krijgen en
men ziet er met optimisme de mogelijk
heid van een oorlog onder oogen.
In Duitschland schijnt men ook weer
ernstig aan oorlogsmogelijkheid te den
ken. En dat in het vredejaar '13.
GEMENGD
De Spaansche „E,poca" meldt, dat
in den laatsten tijd tusschen het .Vati-
caan en de Spaansche regee
ring zeer verzoenlijke telegrammen zijn
gewisseld, die doen aannemen dat de
normale betrekkingen spoedig hersteld
rullen zijn. Naar het Vaticaan zal een
Spaansch gezant, naar Madrid een pau
selijke nuntius terugkeeren.
In een vergadering van Spaan
sche conservatieven las markies
Pidal, die voorgedragen was als hoofd
der partij, een brie fvoor, waarin werd
medegedeeld, dat de ontslagaanvrage
van Maura beschouwd moest worden als
niet te zijn geschied.
Een nieuw Portugeesch mi-
n i s t e Ir i e is als volgt samengesteld
president en binnenlandsche zaken: Af-
fonso Costa, koloniënAlmeida Riberra,
oorlog: Bastos, openbare werken en
marine: Freitas Ribeiro, buitenlandsche
zaken: Teixeira.
De „Soir" meent te weten, dat de
Belgische regeering, gehoor gevende aan
den wensch van den voorzitter van het
hof van aplpèl, dat er een overeenkomst
tusschen de regeering en de prinsessen
nopens de erfenis van Koning
Leopold zou tot stand komen, er in
heeft toegestemd, dat de drie prinsessen
een som van over de 36 millioen francs
onderling zullen verdeel*n.
Onder de Schotsche mijnwer-
k e r s is het aan het broeien. Tn de bumt
van Bellshill zijn een 3000 man aan het
staken, omdat er door de directeuren
niet-aangesloten arbeiders in dienst ge
nomen waren. Gisteren weigerden te
Kilsyth een 1500 m§n het werk te be-
ghinén, ook al wegens ëeh* vereenfguïgjs-
kwestie.
Vandaag zou te Qlasgow een vergade
ring gehouden worden van afgevaardig
den der verschillende vereenigingen^
waarin besloten zou worden, of men
al dan niet tot een verdere uitbreiding
der staking over zou gaan.
Naar uit Los Angeles wordt ge
meld, heeft de strenge koude den oogst
van citroenen in Califomiëë ver
nield. Een vijfde deel is, naar men
hooprt, nog te redden. Men schat de scha
de op 20 millioen doifar.
Volgens de „Daily Telegraph" is
een kist, inhoudend vijfduizend
pondstukken, bestemd voor Brazi
lië, geroofd tusschen Berlijn en Ham
burg. Het blad zegt, dat deze herhaalde
diefstallen van goud in de kringen van
Lloyd's te meer ongerustheid wekken,
daar de Engelsche politie verklaart niet
in staat te zijn de spoorloos verdwijnen
de dieven van deze diefstallen, die bui
tenslands gepleegd worden, te achter
halen.
