BUITENLAND. BINNENLAND. Uil Stad en Omgeving. 4e Jaargang. No. 986. e Eclcbdie (Eon/tomt Bureau OUOE SINGEL 34, LEIDEN. Interc. Telefoun 9.1a. Postbus 6. DIT BLAD VERSCH1INT ELKEN DAO, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN. DE ABONNEMENTSPRIIS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week, 1per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, t 1.30 per kwartaal. Franco per post t L50 per kwartaal. Atzonderlijke nummers 2'/, cent. met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent. Woensdag Januari 1913 De \DVERTENTIEPRlfS bedriet vn 1—5 rebels t 173. elke regel meer l'5«rt ingezonden mededeeiingen van 1 —5 regels 1.53, eike regel meer 30 cent, met gratis bewijsnummer, B:j contrict iinzienlijke korting. Qroote letters naar plaatsruimte. 'K!e?ne Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur koop en verkoop (geen handels-advenentiënj 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent ongeboden betrekkingen 1-5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent. Dit nummer bestaat uit TWEE bladen. Roomsch onderwijs. Men weet, dat indertijd de Philippij- nen moesten worden bevrijd van „het Sjpaansche juk". En men weet ook, dat aan bedoeld „juk" o.m. ook heet gedragen te wor den „domheid", voorts pruidende uit „priesterheerschappij". Maar nu moet men eens hoore.n, hoe die priesters op de Philippijnen het on derwijs geregeld hadden. Het staat in de „Ostasiatische Lloyd", waaruit het „Hbld." ;t voor ons vertaald heeft De „Lloyd" schrijft, dat de Ameri kanen „bij hun komst op de eilanden aldaar een onderwijsstelsel aantroffen dat, geheel in handen der geestelijkheid, het onderwijs binnen het bereik bracht van de groote massa van het volk en ook de gelegenheid open stelde voor hoogere ontwikkeling. Men had er naast de volks scholen, waar lezen, schrijven en reke nen, Spaansch en godsdienst werden on derwezen, inrichtingen voor meer uitge breid onderwijs in aansluiting met eene instelling voor hooger onderwijs, die hoofdzakelijk voor de opleiding van art sen en juristen diende. Op de volks scholen bestond geen verplichting tot het betalen van schoolgeld, maar de geeste lijken stonden er op dat de welgesteldein in de kosten van het onderwijs bijdroe gen. De Amerikanen hadden dus op onder wijsgebied een veld voor zich, dat reeds ontgonnen was en konden met hun ar beid onder gunstige voorwaarden een aanvang maken. Zij deden dat met hun gewonen ijver en energie." Stellen we ons een oogenblik het ges- zicht voor van b.v. den heer Ossendorp of den heer F^odhuyzen bij 't lezen van het bovenstaande. Wat zou dat lang gewo.rden zijn Maar bij Üe alinea over den ijver en de energie der Amerikanen kwam dan plotseling de ontplooiing hunner stroeve trekken onder den uitroep: „Nu zult ge nog eens wat anders lézen". Dit valt echter tegen. Zeker, de Amerikanen pakten de or ganisatie van het openbaar onderwijs ste vig aan, maar zij begingen daarbij vele fouten en het slot van het artikel in de „Lloyd" luidt aldus „Het vorenstaande heeft betrekking op het openbaar onderwijs, dat in de plaats moest treden van het priester- onderwijs. Ddt laatste is echter niet verdwenen, maar doet zelfs ernstig af breuk aan het openbaar onderwijs. Zoo is het reeds voorgekomen, dat ergens de Amerikaansche school moest wor den opgeheven, tfijl alle kinderen ge leidelijk naar de Katholieke school wa ren overgegaan. Het gevolg van den wedijver tusschen openbaar en katho liek onderwijs is, dat op verschillende plaatsen een toestand in het leven is geroepen, die alles behalve bevor derlijk aan de volksopvoeding moet worden geacht. Dat <je dienaren van Kerk en Staat elkander, in figuurlijken zin dan, voortdurend in de haren zitten, is ook al weinig stichtend. Opvallend is het evenwel, dat over het algemeen de betere standen de voorkeur geven aan de priesterscholen. Er zijn geheele provinciën, waar het geen enkelen Phi- lippijnschen welopgevoeden notabele zou invallen, zijn. kinderen naar de Amerikaansche school te zenden, als niet overeenkomstig zijn stand. Waar schijnlijk heeft men hier te doen met eene mistasting van het Amerikaansch bestuur bij de practische doorvoering van het democratisch begrip, dat voor de school geen onderscheid mag wor den gemaakt tusschen arm en rijk." Waarom wij dit slot in zijn geheel aanhalen? W.el, omdat uit den toon er van blijkt, dat de „Ostasiatische Lloyd" alles be halve een clericaal orgaan is, wat aan zijn mededeeüngen voor dezen of genen hoogere waarde geeft. Een Roomsen blad immers.... enfin, dat weten we. En waarom zouden wij dat slot ook niet in zijn geheel geven?. Diat de priesters hun scholen met hand en tand verdedigen tegen die van den staat. daar hebben zij waarlijk groot ge- lijk in. Hoe die „wedijver" schadelijk kan zijn voor de „volksopvoeding", begrijpen we niet, wijl immers bij concurrentie ieder zyjn uiterste best doet En dat de priesterscholen nog altijd goed zijn, bewijst het drukke bezoek. Juist wie betalen kunnen, maken er go- kruik van, ïn stede van elders onderridht te zoeken. Maar als dan de priesters op de Phi- lippijinen goed voor 't onderwijs zorgen, waarom worden ze dan in andere lan den gewantrouwd Ginds goed, overal goed, want die priesters dat hooren we vaak genoeg van hun bestrijders zijn overal eender. ALüEMEhN OVERZICHT. Nu de conferentie te Londen zoo plot seling geschorst is, schijnt voor de mo gendheden de tijd aangebroken ten gunste van den vrede tusschenbeide te komen. De ambassa deurs, eveneens in conferentie ve.eenigd wachten thans lastgevingen van hun on derscheiden regeeringen af, in antwoord op de laatste voorstellen, die naar de verschillende hoofdsteden gezonden zijn, na de vergadering van Zaterdag aan het departement van buitenlandsche zaken, waarin beraadslaagd is over hetgeen de mogendheden nu zullen doen, om een schikking tusschen de oorlogvoerend^ partijen tot stand te brengen. De „Berl. Lok. Anz." schrijft over de houding der mogendheden dat deze nu uit hun reserve zullen treden en zidH) aaneen sluiten tot een gemeenschap^ei- lijke actie in vredelievenden geest. Naar het blad verneemt, zal deze vredes-actie reeds dezer dagen, en in tweeërlei vorm in werking treden. De groote mogend heden zullen zoowel door haar ambas sadeurs in Konstantinopel aan de Porte, als door de ambassadeurs-conferentie in Londen aan de Turksche onderhande laars gelijkluidende mededelingen doen, die ten doel hebben, een hervatten van de vijandelijkheden te voorkomen. De tekst van de in deze beide gevallen aan het Turksche adres gerichte mëdedee- ling, waarin de wensch van Europa tot het handhaven van dén Virede zeer duide lijk uitgedrukt is, is reeds principieel vastgesteld, en het is slechts de quaestie, wanneer de tekst in Londen en in Kon stantinopel overhandigd zal werden. Volgens een ander bericht uit Berlijn zouden de mogendheden reeds een stap 'te Konstantinopel .gedaan hebben. Algemeen is men het erover eens dat de val van - Adrianopel een gereede aanleiding zou zijn om met ineer kans van slagen zich tot Turkije, dat dan voor een uitgemaakte zaak zou staan, te wenden. Deze val zou men binnen niet al te langen tijd verwachten. De correspon dent van de ,,Frankf: Ztg." te Sofia deelt dienaangaande mede, dat op verlangen van generaal Sjukri pasja, den comman dant van Adrianopel heden voor de Ves ting een beslissende samenkomst zou plaats hebben tusschen Bulgaarsche en Turksche afgevaardigden. - Men verwacht, dat de stad spoedig zal capituleeren. Een radiogram gisteren door den vestingcommandant aan den groot-vizier verzonden, noemt den toe stand van de vesting reddeloos. Echter is bovenbedolede houding van den bevelhebber der stad niet goed aan te nemen, daar hij toch vroeger verklaard heeft de stad tot het uiterste te zullen verdedigen en liever te sterven dan haar over te geven zonder strikt bevel uit Konstantinopel, wat piet spoedig te verwachten is. De meening der gedelegeerden is aanstonds na het schorsen der onder handelingen, door verschillende journa listen gevraagd. Tegen de „Temps"-cor- respondent verklaarde een der Balkan- gevolmachtigden: Het ultimatum had in de eerste plaats ten doel om Turkije te dwingen, de onderhandelingen tot een einde te brengen. Maar ons doel was bok, de groote mogendheden aan den werkelijken toestand te herinneren. Ter wijl de gezantenbijeenkomst er over be raadslaagde, welke stadjes al of niet in het nieuwe Albanië zouden opgenomen worden, verloor men dc kern van de zaak uit het oog: de sluiting van den vrede, dien heel Europa wenscht. Nu zijn de mogendheden ongerust geworden en héb ben zij den wenk begrepen. Wij verlang den niet meer, want wij hebben de over tuiging, dat zij izullen handelen en dal' zij met den nieuwen toestand rekening zul len weten te houden. Wij ruller het noodige doen, om hun tijd tot tusschen- komst te laten. De Turksche gedelegeerden waren over het bruuske optreden der onderhan delingen allerminst te spreken. Resjid pasja, beklaagde zich tegen den correspondenten van de „Matin"^ bitter over de partijdigheid, waarmede de pre- sid-ent Maandag, de zitting had geleid en hij verklaarde zich het recht voor te behouden de meening van den eere-pre- sident der conferentie, Sir Edward Grey, te vragen over het gebeurde. „Te Tsjataldja", zoo vervolgde hij, „is afgesproken, dat de beide legers hun ne posities ongewijzigd zouden behou den. Wanneer nu, doordat de onderhan delingen op een wijze, die niet te recht vaardigen valt, gerekt worden, Adria nopel genoodzaakt zou worden te ca pituleeren, zullen wij die overgave nfet erkennen. Be handelwijze der geallieerden is beneden alle kritiek. Wij hebben allerlei concessies gedaan, zij geen enkele. 'Wij hebben ons verzoeningsgezind be toond, bij hen was van toenadering niets te bespeuren. Wanneer door de mogendheden pres sie mocht worden uitgeoefend ter bevor dering var. den vrede, d n moet dit te Sofia geschieden Te V--stantiïiope! is, men gegaan tot aan de uiterste grens, te Sofia heeft men er niet aan gedacjhlt ons zelfs maar één schrede tegemoet te komen. Wanneer wij de voorwaarden zouden aannemen, die de geallieerden ons stellen, dan zou het de eerste keer zijn in de geschiedenis, dat opi het ein de van een oorlog onderhandelaars zul ten zijn bijeengekomen om een vredes verdrag op te maken en dat de overwin nende parftij zich al zijn eisahen onver minderd heeft Izien toestaan." Danef, het hoofd der Bulgaarsche ge delegeerden, verklaarde, dat de schor sing werkelijk een verkapte afbreking der onderhandelingen was^ maar, zoo voegde hij daaraan toe: „Misschien zal een deus ex machina opdagen, wiens 'optreden een algeheele breuk verhoedt." Nowakowits zeide: De mogendheden hebben thans het woord. Het is nu hun beurt, om den Turken een beter begrip omtrent den toestand bij te brengen. Waar wij onze eischen in den vorm het ultimatum hebben geformuleerd, hebben de Turken daarop een rnet een non- possurr.us geantwoord. Uit achting voor de mogendheden hebben wij de onde- handelingen niet formeel afgebroken en wij gelooven dat een ingrijpen van Euro pa voldoende zijn zal om een hervatting van onzen arbeid binnenkort te bewerk stelligen. Mioetsjikowitsj, eerste Montenegrijn- sche gevolmachtigde, verklaarde: „De Turken geven hoog op van de opofferin gen, die zij zich getroosten. Tot hetgeen zij opofferen rekenen zij ook Albanië. Dit gebied wordt echter niet afgestaan aan de geallieerden, het blijft onder suzereiniteit van d*4- Sultan en het zal een bron van voortdurende moeilijkhe den worden voor de geallieerden. De Turken hebben ons bedrogen in onze verwachtingen, wij rekenden opeen 'concessie, zij deden er echter geen. Het woord is thans aan de mogendhe den. Ook Venizelos verklaarde te rekenen op de mogendheden. „Turkije", zoo zeide hij, „zal zich1 moe ten schikken in het onvermijdelijke, in den afstand vari Adrianopel en van de eilanden in de Egeïsche Zee, die zoo lang onder zijn wanbeheer gezucht heb ben." GEMENGD Uit Rome wordt gemeld, dat von Ja gow waarschijnlijk morgen vandaar zal vertrekken om zijn nieuwe ambt te aanvaarden. Hij zal echter nog te Rome terugkeeren voor een afscheidsaudicntie bij den Koning. De toestand van lord Hardin- ge, den onderkoning van Indië, die het slachtoffer werd van een bomaanslag gaat met den dag vooruit. Zijn wonden zijn zoover geheeld, dat hij reeds twee maal een korte wandeling heeft mogen maken. Lord Hardinge hoopt de opening van den Wetgevenden Raad, welke op 27 Januari te Delhi zal plaats hebben, te kunnen presideeren. In den ministerraad, die 'gister ochtend op het Elysee is gehouden, heeft de president van de Fran- sche republiek het besluit getee- kend, waarbij de Senaat en de Kamer op 17 dezer in vereenigde vergadering worden bijeengeroepen om den presi dent van de republiek te kiezen. Volgens een telegram uit New- York, vermoedt men aldaar, dat de A m e rikaansche hu lp kruiser Panther met 120 man aan boord, in den laatsten storm ve r ga an is. Sinds drie dagen heeft men van het schip, dat op weg was naar Kuba, niets meer vernomen. Te Brussel heeft zich, naar het „N. v. d. D." meldt, een bond opgericht, tot ve r ze d e 1 ij k i n g der cinem a's. De bond zal, naar het blad verder meldt, aan de bevoegde ministeries ver toogschriften sturen, om middelen voor te stellen, teneinde de zedeloosheid, wel ke in maar al te veel cinema-vertoonin gen aan den dag gelegd wordt, kracht dadig te bestrijden. De beambten van de Spaansche spoorweglijn ManresaBerga hébben kennis gegeven dat zij den arbeid zul len nedcrleggen op 13 dezer. kamerverkiezingen. Naar de „Ned." verneemt, wenscht de heer H. Toll erna, lid der Tweede Ka mer voor het district Gorinchem, bij de aanstaande verkiezingen geen zetel meer in onze volksvertegenwoordiging. Minister E. R. H. Regout. Uit Nizza wordt gemeld, dat de toe stand van den minister van justitie, mr. E. R. H. Regout, verontrustend is. De geneesheeren tvreezen yoor een 'hersenge- zwel. Vandaag zal er een consult plaats hebben om te beslissen of de zieke naar Holland teruggevoerd kan worden. Timor. Reuter meldt, dat volgens een bericht uit Lissabon aan Engelsche bladen Ne derland'en Portugal zouden zijn over eengekomen, de quaestie van de grens op Timor ,aan arbitrage te onderwerpen, en dat de president van de Zwitsersche republiek tot arbiter zou zijn gekozen. Artillerie museum. Nederland zal nu ook zijn artillerie- museum krijgen. Het zal gevestigd wor den op Doonverth; de plannen zijn reeds in een vergevorderd stadium. De Typografen-staking. In de voorwaarden van de organisaties hebben nog enkele patroons toegestemd. Van de drukkerij 't Kasteel van Aem- stel (de Tij,d) zijn Maandag drie ruiten ingeworpen, en één ruit van de drukkerij Van Dorssen pp de N. Z. Voorburgwal. De „Tijd" is gisteren in verkleind for maat verschenen. Prov. Boud v. R. K. Kiesvereenigingcn Zondag 12 Jan. a.s. Zal in de zaal Concordia te Gouda de algemeene ver gadering gehouden worden van den pro vincialen hond van R. K. Kiesvereerti- gingen in Zuid-Holland. Als belangrijkste punt der agenda zij vermeld, dat de Hcogeerw. heer Mgr. Dr. Mr. Prof. W. H. Nolens, lid van de Tweede Kamer, een politieke lezing zal Jipuden. Reden te over om deze bijeenkomst niet onbezocht te laten. Ter inlichting dienq, dat leden van aan gesloten kiesvereenigingen op vertoon van een.door den secretaris, hunner kies- vereeniging getekend bewijs van lid- maatschap toegang tot de vergadering hebben. KORTI KROMEk. Donderdagavond heeft het mee- rendeel der winkeliers te Beverwijk, zonder eenige verordening van gemeente wege, waartegen velen ernstige bezwaren hebben, de 9-uur-sluiting ingevoerd. Zóó goed kon het publiek1 zich hiermede ver- eenigen, dat het de on willigen, die optm bleven, zelf aanmaande de lichten uit te doen. Bij de gisteren gehouden stem ming ter verkiezing van èen lid van de j Provinciale Staten van Utrecht werden 2487 geldige stemmen uitgebracht, waar van op den heer C. P. de Groot (C. H.), te Abcoude-Baam brugge, 926; op tmr. Thomassen a Thuessink van der Hoop van Slochteren (ook C.H.), bur gemeester van Breukelen, 1234, en op den heer A. A. van Vloten (lib.)j te Maarsseveen, 320. Zoodat er een her stemming moet plaats hebben tusschen •de heeren de Groot en van der Hoop!. De verordening op de winkelslui ting te Arnhem is gisteravond in wer king getreden, zonder eenig verzet van winkeliers of publiek. De audiëntie van den Minister van Waterstaat zal Vrijdag 10 dezer niet plaats hebben. LEIDEN, 8 Januari. St. Luduina-Vereeniging. De verdienstelijke weldoensters vafl de St Luduii na-Vereeniging gaven gis terenavond haar jaarlijksch Kerstfeest aan een kleine driehonderd behoeftige kinderen. De St. Jozefszaal op Rapenburg was geheel gevuld met blijde gezichtjes, wel ke onder opgewekt gebabbel de over vloedige lekkernijen verorberden, die de ijverige dames hun ronddeelden. De vroolijkheid steeg vooral bij de leuke voorstellingen der bioscoop1, waarvan de kleinen niet genoeg konden krijgen. Een helder „Lang zullen ze Lven" weer klonk, toen de beeltenissen van Paus en Bisschop en in Leiden .welbekende" gees;- telen op het doek werden getooverd. Maar de kleinen wisten ook stiilekens en aardachtig te luisteren, toen de Zeer- eerw. Heer Deken Dessens hun sprak over die weldoende dames, die deels door milde gevers, deels door £igen art- beid in staat waren gesteld, dezen feest- iavond te organiseeren uit liefde voor het kind en om in die arme kinderen te eeren bet Kindje van Betihlehem. Met den dank Vie de zeereerw. spreker bracht aan al len, die hadden meegewerkt aan dezen liefdeavond, stemden de kleinen vol geestdrift in en uit menige eenvoudige kindermond moet ook na die milde uit- aeeling van snuisterijen en practische kleedingstukken een ongekunsteld ge bedje zijn opgegaan voor die dames, welke zoo uitnemend de kunst blijken te verstaan om op zulk een aangename wij ze wel te doen. De le luitenant P. Jessé van het 4e reg. Infanterie wordt met ingang van 15 Januari a.s. gedetacheerd bij de werk plaatsen voor draagbare wapenen te Zaandam. Met ingang van 1 April zijn te 's Gravenhage afgescheiden van den kring der comróle der grondbelastingen de tot het kantoor der hypotheken en van het kadaster alhier bêhoorende kadastrale gemeenten en is alhier een contróle der grondbelasting ingesteld. Tot controleur is met ingang van genoemden datum benoemd -de heer L. W,. Romijn, thans in dezelfde betrekking te 's Gravenhage. ROOMSCHE AGENDA. W^o e n s d a g 51/2 uur ;s avonds St. Jozefszaal, Rapenburg 52, Bijbelsche ge schiedenis (met lichtbeelden) voor de kinderen der St. Petrusparochie. Spre ker de weleerw. heer C. G. J. v. Leeu wen. Woensdag 8 uur 'savonds St. Jo zefszaal, Rapenburg 52, Bioscoopvoor stelling. Woensdag 8 uur 's avonds Bonds- gebouw, Rapenburg 10, Bioscoopvoor stelling. Vrijdag 8 uur 'savonds. Bondsge- bouw, Raj>enburg 10. Sociale cursus. Spr. de heer H. J, A. Enge!9. Dinsdag half «acht. Slid g.hjorzaal. Feestvergaderipg 2de lustmm Jonge Garde. Spr. mr. dr. J. v. Best. BODEGRAVEN. Op 13 Januari a.s. zal de Eervv. Pater Jansen een licht beeldenavond geven in" de zaal van den heer C. Veelenturf, ten voordeele der missie van Engelsch-Indië. Entréeprijs is f0.25, terwijl in de zaal gelegenheid gegeven zal worden iets voor die Missie bij te dragen. GROENENDIJK. Maandagavond hield de vereeniging „Onder Ons" hare gewone jaariijksche uitvoering. Opge voerd werd het blijspel „Czaar en Tim merman", door den vroegeren directeur der vereeniging verrijkt met tal van ko ren en aria's uit de bekende opera. Als

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1913 | | pagina 1