BUITENLAND.
Een en ander uit de geschiedenis
van Zoeterwoude
BINNENLAND.
4e Jaargang.
No. 984.
Bureau OUDE SINGEL 34, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus
DIT BLAD VERSCHIINT EUK'EN DAQ, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en hef GE1LLUSTRH1-RD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
j.ld per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post #1.50 per kwartaal.
Atzonderlijke nummers 2", cent met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt vtn 1-5 regeis t 0.75, elke regel meer 15ccrt
ingezonden mededeeiingen van 15 regels 1.5J, elke regel meer 30 cent, met zrati
bewijsnummer. B.j contract aanzienlijke korting, jrajte etters nttr pliatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur koop en verkoo.
(geen handeis-acverteniiëni 1 5 regels 25 ceni, tedere regel meer 5 cent asngeooden
betrekkingen 1 -5 regels 50 cent. iedere regel meer 10 cent.
Uit nummer bestaat uit DRIE
BLADEN en een OE1LLUS-
TREHRD ZONDAGSBLAD.
Wegens den Feestdag van de H.H.
DRIEKONINGEN zal „De Leidsche
CourantMaandag niet verschijnen.
Arm volk.
„Arm volk",-verzucht pater M. C.
Nieuwbarn O. P. in zijn brochure „Het
Dreigend Gevaar", ais hij nagaat wat
den menschen in de bioscopen wordt
voorgezet, wat zij daar te aanschouwen
krijgen zoó, dat zij het meeleven en
meevoelen.
„Arm volk", verzucht de schrijver, „dat
toeschouwt met aangegloeide gezichten
van meeleven en meèvvoelen, dat leert
ademen in zoo'n moeraslucht van be
smetting en passie-drift". En verder zegt
de schrijver:
„God alleen is het bekend, hoevele
honderden hier voor het eerst hun
schaamte hebben verloren en de sluime
rende lusten voelden aanlaaien tot een
prikkelenden brand. Arme kinderen van
hunne plicht\*ergeten,vaders en moleckfris
Wij meenden goed te doen deze ern
stige woorden uit de mooie brochure
hier over te drukken. Het gevaar van
de bioscoop is groot, ontzaglijk groot,
maar ook de lichtzinnigheid, waarmede
men dat gevaar tegemoet snelt, grenst
aan het ongeloöfelijke. Als men ziet de
groote drommen, die zich verdringen
voor de niet-gècontroleerde bioscopen
•welke zulk een groot gevaar bieden, hetzij
door de vertoonde films zelve, hetzij
door de verklaringen van een „geestigein"
explicateur, staat men verwonderd over
de „ruime" opvattingen, welke velen op
dit gebied schijnen te huldigen pater
Nieuwbarn spreekt van „plicht-vergeten
vaders en moeders".
Wij zouden in herhalingen treden van
wat we vroeger hebben geschreven in
driestarren en artikelen, zoo wij gingen'
aantoonen, weljc een goeden invloed
er van de bioscoop kan uitgaan, welk
een nuttige leering, welft een kostbare
veredeling, welk e£n heerlijke uitspan
ning zij kan schenken. Pater Nieuwbarn
noemt het „een der heerlijkste uitspan
ningen", welke de wetenschap ooit heeft
aangebracht. Dit kan echter alleen zijn
de gecontroleerde bioscoop. Het'
gevaar van de ongecontroleerde bioscoop
is o o k aanwezig bij de betere soorten
al is daar het beslist-platte verwijderd,
er blijft nog zooveel over, waardoor het
fijne, teere, echt-brave van een rein ge
moed te loor zai gaan, er is daar dikwijls
en meestal nog zooveel zinnelijks en
prikkelends.
Gelukkig, dat wij in onze stad twee
gecontroleerde bioscopen rijk zijn, die
in den Volksbond en in de St. Jozefge
zellen vereeniging. Wij kunnen zonder
dikwijls onherstelbare schade en
schande genieten van de schoone uit
vinding, die wij bioscoop noemen.
De zedelijkheidswet.
Mr. A. de Graaf, te Utrecht, publiceer
de in het „Tijdschrift voor Armenzorg
en Kindervoeding", welk orgaan zich
ook wijdt aan de belangen der mislei
de vrouw, een raplport over de te Brus
sel gehouden voorbereidende conferentie
van het te Londen saam te komen -Vel
Internationaal congres „ter bestrijding
van den handel in vrouwen."
Die'conferentie nu zoo lezen we
„luisterde met buitengewone belangstel
ling naar de uiteenzetting van onze nieu
we zedelijkheidswet", terwijl „zelfs een
tegenstander van de beginselen, die er
aan ten grondslag leggen, de heer Hen-
nequin, spirak van „cette grande loi
•néerlandaise (die groote Nederland-
sche wet), welke al de wenschen van
het congres te Madrid in vervulling
bracht."
Zooiets weegt op tegen heel wat aan
val letj es in onze linksche pers.
door
C. P„ PAARDEKOOPER.
Een andere verklaring van den naam
is die samenstelling van zoet en wou-
d>e. Zoet zou gebruikt zijn om de ^naV
sche klaverweiden, die men hier eer*
tijds vond en woude zou wijzen op
boschrijkheid. Dteze naamsverklaring ia
met die eerstgenoemde volstrekt niet in
strijd. Ddt blijkt als we weten, dat het
Hollaiiclsche woord zoet en het Engel-*
sche sweet (swiet) hetzelfde betteke
nen en ook oorspronkelijk één woord'
zijn geewest.
Hoe zag de gemeente er in 1300 en
Later uit? Dte kerk op 't Dorp stond,
naar de oude uitdrukking „in 't midden".
De weg was daar nog niet bestraat.
Die Noordlbuurtsche weg bestond ook
wel, maar 'de Miening en de Vrouwen-
weg waren nog maar voetpaden van wei
nig belang, Verbinding met de Vliet
zal hier wel bestaan hebben. Ëerst veel
later is 'er een weg buiten die Koe
poort. Van uit het Westeind ging de
Hofweg naar de V'.iet.De Weipoort
bestond reeds, maar de Nieuwe weg
nog niet. Van de Miening zal toen een
weg geloopen hebben door den tegen-
ALüEMEEN OVERZICHT.
Op de Nieuwjaarsvergadering van de
Londensche conferentie
zagimen reeds aankomen, dat Jiet spoedig
mis zou loopen, doordat de eensgezind
heid der Balkanstaten zich krachtig toonde
tegenover het uitvluchten zoeken der
Turken. In krachtige termen deed- Danef
het den Turk toen reeds hooren„Mijne-
heeren Turksche gevolmachtigden, sprak!
hij, wij hebben al herhaaldelijk uiteen
gezet maar ik wil het herhalen, opdat
de Turksche regeering zich dienaan
gaande geen averechtsdhe voorstelling
moge vormen dat wij geen o ogenblik
de onderstelling van bijzondere regelin
gen kunnen toelaten. Wat natuurlijk niet
wil zeggen, dat wij er bezwaar tegen
zouden maken, dat tusschen de Turksche
gevolmachtigden en de vertegenwoordi
gers van de Balkanstaten particuliere ge
sprekken gevoerd zouden worden. Deze!
gesprekken kunnen buitengewoon nuttig
zijn, maar 'dit heeft niets uitstaande met
de definitieve regelingen, welke bij ge
meen overleg getroffen moeten worden.
Op deze conferentie zijn er geen Bul
garen, geen Serviërs, geen Grieken, geen
Montenegrijnener zijn, aan den eenen
kant, Turksche gevolmachtigden en aan
den anderen kant slechts gevolmachtig
den van de verbondenen. Wjj hebben den
oorlog gezamenlijk gevoerd, wij zullen
den vrede gezamenlijk sluiten. Dit moet
eens voor al goed begrepen worden."
Deze krachtige woorden maakten een
begrijpelijken indruk en zullen wel veel
hebben bijgedragen tot de gematigdheid
der Turken in die zitting. Echter moesten
zij wederom voor de zitting van gisteren
nieuwe instructies hebben. In Sofia, zoo
werd van daar aan de „Voss. Ztg." ge
meld, meende men, dat het nieuwe Turk
sche voorstel niet onaannemelijk was,
doch zoo gesteld, dat men er over praten
kon. In regeeringskri'ngen was men daar
optimistisch gestemd en met hoop op
woordigen Grooten Polde^ naar de Web
poort. Sporen van 'dezeji weg zijn inog
in dien 'polder te vinden. Dat verklaart
d'e ligging van de woningep van de
wecL Lekkerkerker, Karens, P. v. d. Sa-lm
'en Dijkman, die alle op eenigen afstand
vian den tegen woo rdigen weg gelegen
zijn. Want de regel is toch, dat de wo
ningen tamlel'ijk dicht aan den weg geT
bouwd wenden, behalve die,, welke kwa
men in plaats van de vroegere buiten*
plaatsen. Zoo lagen de woningen 'van
Schenkieveld en Van Teylingen ook aan
den Hofwïeg; van Straathof aan bef oude
VLietpad; van „Rijmegom" op de oude
buitenplaats; van A. Lekkerkerker en
De Wiit op ^,Groniestein".
Deze weg 'door den Grooten Polder
was in 1600 al verdwenende Nieuwe
weg bestond toen al en hij werd nieu*
wen weg genoemd, omdat het een an
dere weg naar de Wejpoort werd. De
Rijndijk was er al, de Ommedijik nog
niet. De Ommedij'k is lafer aargelegd'
al.s diij'k om Zwieten,, zooals nu nog ie
zien is. In een. huurcontract 'even pa
1600 wordt deze dijk met name genoemid.
Men ziet, dat (je nu bestaande wegen
en vaarten er al lang ^ijn. Alleen zijn
later tal van verbeteringen aangebracht.
Ik beweerde daar, dat zóó de toestand
was in 1300 en later, in ieder geval
voor 1600. Langzamerhand zijn de ver-
het totstandkomen van. den vrede.
De conferentie v, n gisteren bracht
echter heel wat anders, nl. een
drievoudig ultimatum
van de verbondenen betreffende: A.dria-
nopel, Kreta en de Egeïsche eilanden,
waarover zij een bevestigend antwoord
eischten vóór Maandagmiddag vier uur,
terwijl zij anders de onderhandelingen
zouden afbreken.
De aanleiding tot het ultimatum van
de bondgenooten is het antwoord van
Turkije geweest, gegeven op de vraag
van de bondgenooten in de laatste zit
ting der conferentie.
De Turken stelden voor, dat de nieuwe
grens van Thracië zou beginnen in de
buurt van Adrianopel, zóó, dat deze stad
aan Turkije bleef, en vervolgens west
waarts de Arda zou volgen tot het punt
waar deze de 'zijrivier Soejo-edloe op
neemt, om "dan zuid westwaarts naar het
meer Boeroe, bij de baai van Lagos, te
loopen (bij het eiland Thasos), Goemoel-
dzjina bij Turkije trekkende.
Nopens Kreta stelden de Turken voor,
alle Ottomansche rechten aan de groote
mogendheden over te dragen en deze te
laten beslissen over het toekomstige be
stuur over het eiland, onder voorbehoud
echter, dat de bondgenooten niet den
afstand van eenig ander eiland zouden
vragen.
Na een onderlinge beraadslaging over
handigden toen de bondgenooten aan de
Turken het volgen Je schriftelijke ant
woord
„De gedelegeerden der bondgenooten
zien met leedwezen, dai de Ottomansche
gedelegeerden geen Zuring houden met
den uitslag van den oorlog.. Zij zouden
derhaive gerechtigd zijn de onderhande
lingen af te breken. Om echter een nieuw
bewijs te geven van hun gezindheid tot
verzoening, verzoeken zij den Ottoman-
schen gedelegeerden in een zitting, Maan
dagmiddag om 4 uur te houden, voor
stellen te doen, waarin is vervat:
le. de afstand van de rechten van Tur
kije op Kreta;
2e. de afstand van de eilanden in de
Egeïsche Zee;
3e. de aanwijzing van de grens van
het wilajet Adrianopel, zóó, dat die stad
den bondgenooten wordt gelaten.
Geschiedt dat niet, dan zullen de on
derhandelingen als afgebroken worden
beschouwd."
De Turken antwoordden hierop dat zij
reeds hedenmiddag te vier uur hun ant
woord zouden ter kennis brengen.
De Adrianopel-kwestie
zou, indien het „laatste bericht" van
gister aan de „Times" ontleend waar
heid bevat, wel een stoot ten gexjdje
hebben gekregen. Het zou toch een
mooie oplossing zijn als de stad zich,
hangende de vredesonderhandelingen,
^vergaf. Men zou dan niet meer te ma
ken hebben met een niet bezet gedeelte,
in het veroverde land en het zou den
Turk gemakkelijker vallen hiervan af
stand te doen dan zoolang de bezetting
nog in tegenstand volhardt. Men ver
schillende wegen aangelegd en de vaar
ten gegraven. De polders, zooals wij
die kennen, kwamen pas omstreeks ieit
na 1600.
Langzamerhand kwamen er meer ge
bouwen lang3 den Rijn vooral buiten
plaatsen, wat met het oog o;p de schoone
rivier en den grooten weg gemakke
lijk te verklaren valt. Vóór we eenigte
bekende huizingen noemen, wijzen we'op
het verschijnsel, dat de ^gemeente al
sinds 1300 en misschien vroeger
ongeveer dezelfde grenzen heeft gehad,
als nu. Ik zeg ongeveer, want her
haaldelijk heeft Leiden zich .uitgebreid,
natuurlijk ten koste der omliggende ge
meenten. Ik herinner alleen aan de an
nexatie van 1896. Maar in het feit, dat
de gemeente ongeveer dezelfde grenzen
behield, zien we een bevestiging van
hetgeen Prof. Struycker. dit jaar be
toogde, dat n.l. deze grenzen niet wil
lekeurig getrokken zijn, maar dat de
indeeling der gemeenten op historische
gronden berust en dat men zich daarom
moet wachten met ruwe hand en wille
keurig die indeeling te wijzigen.
Het huis Zwieten bestond reeds
vóór 4100.' Het was gelegen een half
uur van de stad Leiden, nabij Leider
dorp, aan den Hoogen Rijndi k. Zijn
naam heeft het gekregen van de Zwict
nu Weipoortsche Vliet zooals
moedUechter dat de welhaast uitgehon
gerde bezetting nu de onderhandelingen
tot overgaaf op bevel v*n hoogerhand
begonnen is om de vredesonderhandelin
gen te vergemakkelijken.
Wat de kwestie der
Egeïsche «eilanden
aangaat geven de Grieken de volgende
redenen voor de rechtvaardigheid hun
ner eischen op.
le. Het is een voldongen feit, dat
bedoelde eilanden door Grieksche strijd
krachten bezet zijn. Griekenland kan dus
het recht van verovering en van bezit,
het „beati possidentes" doen gelden.
2e. Historisch zijn die eilanden als
deelen van Griekenland te beschouwen.
Zij werden door Turksche troepen bezet,
doch Griekenland was hun eigenlijk va
derland. De eiland-bewoners hebben in
1821 evenals de andere Grieken geL
streden om zich vrij te maken van het
Turksche juk. Die eilanden hebben veel
geleden en Griekenland kan niet ver
geten, dat meer dan 60.000 Grieken op
Chios werden vermoord.
3e. De eilanden, zelfs die, welke aan
de kust van Klein-Azië gelegen zijn, zoo
als Chios en Mitylene, worden door
Grieksche volken bewoond, die verwant
zijn aan hen, welke Griekenland door
den huidigen oorlog heeft .willen bevrij
den.
4e. Het is voor de mogendheden, voor
Klein-Azië, voor Turkije zoowel als voor
Griekenland van beiang, dat het tijd
perk van wanorde in het Oosten een ein
de neme. Na dezen oorlog moet men al
les vermijden, wat in de toekomst een
gevaar zou kunnen opleveren'. De be
woners, dier eilandlen zouden steeds, stre
ven naar vereeniging met Griekenland
en de Turken zouden slechts met ge
weld hun gezag kunnen handhaven.
De Spaan>che Ministercrisis
die spoedig opgelost was, heeft nog
een staartje gekregen in het uittreden
van bijna alle conservatieve Kamerleden
en tal van conservatieve e senatoren.
De Epoca maakt een brief van Maura
aan de gewezen voorzitters van Kamer
en Senaat, Dato en Azearraga, openbaar,
waarin hij hun zijn voornemen kenbaar
maakt zich uit het politieke leven terug
fe trekken en van de leiding der con
servatieve partij af te zien, evvenals van
zijn mandaat als Kamerlid. Bij den brief
is een uitvorige nota gevoegd, in zeer
,duidelijke en vrij krasse termen ver
vat. Maura zet er in uiteen, dat redenen
van uitsluitend politieken aard hem
noodzaken zich terug te trekken. Die
redenen kunnen in de volgende woorden
samengevat. Het is onmogelijk, dat de
conservatieve partij met de regeering en
het land kan samenwerken of het bewind
op zich nemen, zoolang de liberale partij
haar politiek beleid niet radicaal ver
andert.
Volgens de „Köln. Ztg." is de ontbin
ding -der conservatieve partij slechts een
stap om te komen tot een nieuwe, mo
narchists ah.e partij, die gevormd zal wor
den uit de behoudsgezinde elementen der
ik zei. De lange naamlijst der heeren
van Zwieten zal ik overslaan en ook
de stichtingen, die zij maakten aan ,de
St. Pieterskerk te Leiden, verder te
Oegstgeest, Leiderdorp en eklers. Zij
waren de ambachtsheeren van Zoeter
woude. Dat het slot een aanzienlijke op:-
pervlakte besloeg, spreekt haast van zelf.
In 1567 was er 54 morgen land bij.
Zwieten heeft, evenals verschillende an
dere kasteel en, zeer veel te lijden gehad
ten tijde van de Hoeksche en Kabeljouw-
sche twisteneen strijd tusschen adel en
steden, ontstaan naar aanleiding van een
geschil tusschen Margarethavan Beieren
en haar zoon WjHlctn. Ook had het veel
te verduren bij het beleg van Leijdjeu
in 1574. Doch dit alles heeft het goed
doorstaan en op een plaat, vervaardigd
in 16Ü7, komt hel voor als een hecht en
sterk gebouw. In 1804 werd het ver
woest
Op de plaats, waar vroeger het Ro-
meinsche wapenhuis stond, vinden we
later een klooster Het heette Room
burg en werd ir< 1390 gesticht door
zusters Franciscanessen. Zij kozen tot
patroonheilige van haar kloster de 11.
Maagd. In 1460 kwam er een heele
omkeer in haar regel en vereenigden
zij zich met de conventueelen van het
St. Margarethaklooster van Leiden.
Laatstgenoemd klooster was gelegen te
rechterzijde, met behulp van de gematig
den der linkerzijde. Oud-minister Urzaiz
heeft dit denkbeeld geopperd en er aan
toegevoegd, dat het persoonlijk element
niet meer in die mate als tegenwoordig
de staatkunde moet beheerschen. De
conservatieve oud-ministers hebben gis
teren ten huize van generaal Azearraga
vergaderd, om den politieken toestand,
met het oog op den conservatieven partijn
ÜEMENGD
Z. H. den Paus heeft van de
meeste Europeesche vorsten met de jaar
wisseling gelukwenschen ontvangen, o.
a. van keizer Wilhelm, van sultan Mo-
liammed V, van den koning van Noor
wegen, en van dien van Montenegro.
De „Perseveranza" van Milaan,
meldt dat keizer Wilhelm en ko
ning Victor Emanuel in de lente
van dit jaar een ontmoeting zullen heb-
hebben te Genua.
De Daily Telegraph verneemt uit
Peking, dat de Chineesche regeering
den uit Oerga teruggekeerden Russi-
schen geheimen agent Dordjef er open
lijk van beschuldigd, geheime onderhan
delingen te hebben gevoerd tusschen
Mongolië en Tibet, welke tot strek
king hebben, een verdrag tusscnen de
genoemde landen tot stand te brengen.
Ook wordt Dordjef ervan beschuldigd
onderhandelingen te hebben'gevoerd, om
te komen tot een gemeenschappelijk
Britsch-Russisch protectoraat óver Tibet.
Scheen Donderdag alle gevaar voor
staking in het Saarbekken ge
weken, nu blijkt dat deze meening te
optimistisch was. In de mijn Velsenzijn
n.l. van de 460 mijnwerkers 300 niet
afgedaald in de schachten. Op 18 De
cember hadden de opzichters namens 't
personeel en voor hen zelve, het werk
aanvaard. Nu werd 'gistermorgen den op
lichters aangezegd dat zij niet af moch
ten dalen, vóór zij hun ontslagname
hadden teruggenomen, wat zij weigerden
op grond van de verklaringen van den
directeur en van afgevaardigde Gies-
berts; dientengevolge ontstond het con
flict. Volgens die verklaringen was een
uitdrukkelijke herroeping van de ont
slagname, zoo meenen de arbeiders ten
minste, overbodig.
Te N e w-Y o r k zijn thans 1 0 0 0 0
arbeiders in de heeren confectie-in-
dustrie in staking en bovendien zul
len, als het geschil niet voor Maandag
is bijgelegd, ook nog ongeveer 4.0.0.0.0.
linnennaaisters uit sympathie met
de stakers, het werk nederleggen.
Koninklijke Besluiten.
Bij Kon. besluit is aan C. Bethe, eer
vol ontslag verleend als leeraar aan de
R. H. B. S. te Groningen;
is de Oost-Indische ambtenaar P. de
Roode ide'la vFajlle, inspecteur Moor agra
rische zaken in Ned. Ind'ië, eervol' ont
heven van de waarneming $er betrekking
van administrateur bij het departement
van Koloniën.
Leiden onder de stadsvesten op een
vochtige en gevaarlijke plaais bij dc
poorten der stad en stond bloot aan de
gevaren van den oorlog. Paus Pius II
gaf nu verlof aan de overste en de an
dere kloosterzusters om naar Roomburg
te verhuizen. Beide kloosters weiden
toen vereenigd. Roomburg met biibehoo-
rende gebouwen en landerijen besloeg1
bijna honderd hectaren (113 morgen).
Omtrent het leven der kloosterlingen
kan weinig worden medegedeeld. Er is
beweerd, dat zij zich zouden hebben be-
tig gehouden met het afdrukken van boe-
en, maar dit wordt tegengesproken.
Wel bestaat er nog een oud handschrift,
dat daar vervaardigd is nl.„Die troes-
tinghe der ghelatenre menschen."
In 1575 dus na de Hervorming
werd het klooster opgeheven en be
stemden de Staten van Holland zijn goe
deren tot onderhoud der Leidsche hoog
leeraren, behoudens hetgeen daarvan tot
alimentatie (onderhoud) der kloosterlin
gen bestemd inoest worden.
(Wordt vervolgd)
