RONA
Van Houtens
Cacao
DE TWEE VRIENDEN."
BUITENLAND.
Ingezonden Mededeelingen.
ie Jaargang-,
No. 946,
3)e Sou/temt
Bureau OUDE SINGEL 34, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIINT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
*1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post f 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2'/, cent, met Geïllustreerd
Majandag
November
19!2.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 cent
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Qroote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur koop en verkoop
(geenhandels-advertentiën) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
De linker concentratie.
Zaterdag hebben dan de drie vrijzin
nigheden vergaderd ter behandeling van
het concept-concentratie-programde
Liberale Unie" te Amsterdam, de „Vrij
zinnig-Democratische Bond" te 'sGra-
tVenhage en de „Bond der Vrije Libe
ralen" te Utrecht.
'tWas natuurlijk uit medelijden met
1de Spoorwegmaatschappijendat drie
verschillende vergaderplaatsen waren ge
kozen, want alle meetinggangers naar
jéén punt te mobiliseeren, zou extra-
treinen noodzakelijk hebben gemaakt Nu
hebben de vervoermiddelen er niets van
gemerkt.
Een andere beweegreden voor dat ver
spreid vergaderen weten we niet, want
jdat de heeren mekaar in 'thaar zouden
vliegen, daarvoor bestond geen vrees, 't Is
Immers gegaan zooals al lang van te
Voren vaststond: in de drie bijeenkom
sten is het program bij acclamatie goed
gekeurd (applaus), zoodat Zaterdag 16
November 1912 de linker concentratie
Ss tot stand gekomen (daverend applaus).
Laten onze kinderen dien historischen
idatum goed onthouden, dan hebben ze
er straks, als ze hun jaartallen moeten
leeren, geen last mee.
In de drie bijeenkomsten werd een
gelijke agenda afgewerkt. Eerst een
Openingsspeech, wier lengte toonde, dat
er veel was goed te praten. Vervolgens
leen huishoudelijke vergadering ter be
spreking van het program. Daarna open
baar debat, bekroond door het vuurwerk
ider acclamatie.
Wat is er achter de gesloten deuren
egd
Mysterie.
Na heropening der zaal kregen we
bij de „Liberale Unie" nog slechts een
jgchijn-beraadslaging, waarbij prof. Eerd-
imans, mr. Fock en mevrouw van Riel-
jSmeenge ingeuomenheidskreten slaakten.
Bij de vrijzinnig-democraten ging het
■wat beter. Daar werd ook in 't open
baar nog gedebatteerd, waarbij mr.
EDrucker zelfs herhaalde, wat hij ten aan
zien van het kiesrecht in comité-generaal
had gezegd. Maar overigens lekte niets
lUif; de voorzitter verzocht zelfs aan een
debater „geen verslag te doen uit de
besloten zitting". (Tusschen haakjes: mr.
JTreub was afwezig, „wegens verblijf in
buitenland".)
De vrij-liberalen waren weer iets vrijer.
{Het Kamerlid jhr. van Karnebeek mat
'ten minste in den breede zijn bezwaren
uit en verklaarde onomwonden, dat hij
«niet zou kunnen medewerken aan de
invoering van dit program", wijl men
j.niet moet willen wat niet mogelijk is".
Bij de stemming was deze opposant
intusschen blijkbaar afwezig, want we
[willen niet aannemen, dat hij bekeerd
,was door mr. P. Tideman uit Bloemen-
Idaal, die na hem aan 't woord kwam en
opwekte om in de eerste plaats te
Strijden tegen Rome. Hij haalde uit de
iRoomsche pers verschillende staaltjes
'aan. die dit z. i. noodzakelijk maken.
Men liet hem rustig zijn citaatjes voor
lezen, zoozeer vielen ze in den sjmaak.
Zou deze heer Tideman niet het en
fant terrible zijn geweest, die mede
sprak namens de andere besloten bijeen
komsten?
De onderstelling is niet vriendelijk,
maar...-».» de vrijzinnigheden maken
't er naar.
Verschil.
Het Protestantsch Centraal Bureau
wordt met ingang van 1 Jan. van Wel-
sum bij Olst verplaatst naar Amsterdam.
Naar aanleiding van deze gebeurtenis
wordt in de „Schatkamer" uiteen gezet
wat het doel van dit bureau is. Zoo leest
men, dat het bureau antwoord moet ge
ven op vragen als de volgende: „Een
predikant zoekt een proponent of emeri
tus voor tijdelijke hulp; een kerkvoogdij
vraagt adressen van kerkarchitecten, or
gelbouwers; een kerkeraad wenscht le
zingen te houden en informeert welke
sprekers beschikbaar zijn en welke ver
goeding dient aangeboden; een jonge-
lingsvereeniging wil voorgelicht worden
in zake de oprichting van 'n bibliotheek".
Maar dan bemerkt men even verder,
dat behalve in genoemde zaken van min
of meer geestelijken aard, het bureau
ook inlichtingen moet schenken in dingen
van veel meer stoffelijken aard. Zoo zal
het den weg moeten wijzen aan iemand,
die „eenige leverantie bij voorkeur aan
een Prostestantsche firma" wil gunnen.
Wij willen hier alleen even opmerken
Zoo iets moest eens van Katholieke zijde
geschieden! Er zouden protestvergade
ringen belegd worden en adressen wor
den gezonden aan H. M. de Koningin en
wat al meer! Nu drukt zelfs de N. Rott.
Crt. deze passage over zonder commen
taar
FEUILLETON.
43)
Den 10 November, na een ellende-
joGlit van drie dagen, waarop de ge
hangenen waren voortgesleept van stad
iot stad, uitgeput, koortsig, met alleen
Ih'un wederkeerige genegenheid als kracht
'!pm zich staande te houden en na wel
^tienmaal gevaar te hebben geloopen door
'een opgehitste volksmenigte te worden
verscheurd, gelijk reeds velen voor hen
overkomen was, bereikten zij eindelijk
hun plaats van bestemming.
Het was 10 uur in den avond toen
Zij Parijs binnen reden.
De duisternis beschermde hen tegen
tiicuwe beleedigingen en nieuwe aan
vallen.
Er waren in het geheel 28 gevangenen,
meesters en bedienden en dokter Ba-
chclin bevond zich eveneens onder hen.
L'Abbaye, een klooster dat tot gevan
genis was ingericht, nam de slachtoffers
van Hubert Nollan op.
De verrader wachtte met ongeduld op
i&icard, die hem ierstond kwam bezoeken,
f1toen hij zijn gevangenen had afgeleverd.
Vermoeid van de reis als hij was,
De „N. Rott. Crt." bespreekt een boek
van Dr. A. M. Brouwer, waarin de mo
derne en de orthodoxe of ethische rich
ting in het Protestantisme worden uit
een gezet. De recensent spoort in navol
ging van den schrijver van genoemd boek,
de orthodoxen of ethischen en de mo
dernen aan tot verdraagzaamheid, „totdat
de troebele verhoudingen tot klaarheid
zijn gekomen." Doch wellicht, zoo gaat
hij verder, zullen er dan „modernen"
noch „ethischen" meer zijn en nemen zij
nog slechts een plaats in in de handboe
ken der kerkgeschiedenis.
Dat is waar Deze veronderstelling is
volkomen gerechtvaardigd. Zoo toch is
het gegaan met alle dwalingen. Alleen
blijft staan in het volle werkelijke le
ven: de Waarheid, geopenbaard in
en geleeraard door de Katholieke Kerk.
ALGEMEEN OVERZICHT.
De stilstand in, de berichten van het
oorlogsterrein ,die n,u reeds eenigen tijd
aanhoudt schijn,t voornamelijk te liggen
aan het woeden van de cholera, die het
voor de Bulgaren uiterst gevaarlijk
maakt de Turksche posten te bezetten.
Ofschoon deze voor de Turken onhoud
baar zijn, blijken de Bulgaren huiverig
voor een
aanval op de Tsjataldsjalinie
Toch moet deze naar een, bijzonder
Reutercorresponden,! meldt, gister be-
gonn.en zijn. .Men heeft althans hevig
kanongedonder in die richting gehoord,
dientengevolge werd gistermiddag te
Konstan.tinopel besloten tot de afzet
ting der wegen, die naar Pera leiden en
en tot het doen, landen van detachemen-
etn matrozen der oorlogsschepen. De
Loreiey" gaat .naar JHaidar Pasja, om
t station van, den Anatolischen spoor
weg te beschermen. In, de Europee»-
sche kolonie aldaar heerscht volkomen,
rust.
Van Adrianopel
krijgen we eenjg nieuws dat von Gott-
berg, de corresponden,t ;van de „Lokal
Anz.", over een buitenlandsch telegraaf
kantoor heeft weten, te verzenden en dat
daar het niet gecensureerd is, de waar
heid kan bevatten. Toch mag men, met
het oog op de ontstemdheid der corres
pondenten tegen het Bulgaarsche le
gerbestuur, dat hen van alles onkundig
hield, wel eenige reserve in acht ne
men. De toestand van Adrianopel, seint
hij, is voor de Bulgaren heel wat on
gunstiger geworden Hun oorspronke
lijk, zeer doelmatig plan, was, den.
hoofdaanval te richten, tegen het zui
delijke front. Daar hier de forten het
zwakst, gedeeltelijk verwaarloosd en het
dichtst bij de stad gelegen zijn, zou de
aanval stellig snel tot 'n reslutaat hebben
geleid. Op een spoedigen val van Adria
nopel had dus met alleen het Bul
gaarsche volk, doch ook het legerbe-
stuur mogen reken,en. ,Doch twee pe
riodes van hoog .water hebben, deze
hoop verüdeld, en het plan van aanval
or pen. ITT" eerste Periode was
beden,Lelijk «Ie ouder tueming
was. Na eenige dagen, van strenge win
terkoude, kwam plotseling met zomen-
sche warmte dooiweer.
Den 1 Oen, .November begon liet water
echter opnieuw te wassen. Het kwam
tot aan de toppen, van de hoornen, die
aan den, .o.ver van de Marjtza staan, zette
de door de Bulgaarsche pionniers ge
bouwde noodhulpbruggen bij Pasakeui
en de pontonbruggen ten zuiden van
Kadinkeui onder water, en veranderd 't
land bijna overal jn een groot moeras.
Op het oogenblik bemoeilijkt de over
strooming nog slechts .alleen het ven-
keer tusschen den, noordelijken en zui
delijken oever, want, door de eerste
ondervinding wijzer geworden, hebben
de Bulgaren de troepen reeds vooruit
geschoven voor de veel moeilijker aan
vallen tegen het .westelijke front.
Verder verhaalt de correspondent van
de ontzaglijke verliezen zonder veel
voordeel te behalen geleden bij de po
ging om het voorterrein te bezetten.
De aanval van de achtste divisie op Pa-
patepe kostte een brigade 1500 man,
desniettemin, werden de Bulgaren door
een nachtelijken aanval der Turken den
lOen November weer ,uit deze stelling
verdreven en waren jiiet eens in staat
hun gewonden mede te nemen.
Het sterkste belegeringsgeschut, ver
moed hij, is naar Tsjataldsja gevoerd.
Onder het Bulgaarsche volk heeft niet
maakte Sicard het gesprek met den dok
ter zoo kort mogelijk.
Bovendien, hij had er zijn grondige re
den voro om Nollan niet alles te vertellen.
De verrader vroeg:
Is het gebeurd?
Ja.
Zij zijn gevangen?
Allen.
Geen vermoedens?
Niet het geringste.
Zijt gij tevreden?
Tamelijk.
Bewijzen?
Onweerlegbaar.
Dus de veroordeeling...?
Is zeker.
Hubert Nollan vroeg nog, terwijl hij
den regeeringscommissaris aanzag met
oogen als van een roofvogel:
De buit?
Niet gering.
Hoeveel ongeveer?
Daar zullen wij later wel over spre
ken; ik va! nu om van vermoeienis.
- Is alles goed geborgen?
Geen nood.
En met een spottend lachje voegde
Sicard er bij
Gij kunt geritst zijn, geen van uw
vrienden zal aan het nationale scheer
mes ontkomen.
Het was 11 uur 's avonds van den
zelfden dag toen Frangois Gouray, de
kastelein uit „De Gouden Leeuw" te
Lamballe, zijn herberg had gesloten.
Juist schoof hij den grendel op de
voordeur, toen er tegen geklopt werd.
Gouray opende het luikje in de deur
en keek naar buiten.
Daar stond een man van hooge ge
stalte, gewikkeld in een wijden mantel,
den breedgeranden hoed diep in de oogen
gedrukt, die hem toefluisterde:
Laat mij binnen, vlug!
De herbergier slaakte een kreet Van
verbazing en riep:
Die stem!
Herkent ge mij?
Mijnheer Jean.
Ja-
Hij schoof den grendel .terug en open
de de deur juist zoover, dat de ander
naar binnen kon glijden, waarna hij de
deur onmiddellijk weer afsloot.
Toen eerst hief hij" zijn lantaarn op
en deed het licht vallen op het gelaat
van den laten, geheimzinnigen bezoeker,
die reeds zijn mantel teruggeslagen en
zijn hoed afgenomen had.
Mijnheer Jean! riep de herbergier
uit, arme mijnheer Jean.
in Smaak
in Kracht
in Geur
in Kleur
dan alle andere goedkoops merken.
hoe geheel ANDERS
en hoeveel BETER
alleen de tegenslag van Adrianopel;;
doch ook het uitblijven van, een beslis
sing van de gevechten voor Konstantino-
pel een gevoel van. gedruktheid, gewekt.
Diepen indruk hebben ook op het volk
de enorme verliezen, gemaakt, die se
dert den slag bij Kirk Kilisse zijn, gele
den. Voor de gewon,den is niet genoeg
gezorgd. Geneesheeren zijn er niet
in voldoen,de mate en van deze weinigen
heeft het meerendeel ji,og geen kennis
van chirurlgie. Eigenaardig is (het, dat,
niettegenstaande de overwinningen, .een
zekere wrevel tegen het officierscorps
in de gelederen en onder de bevolking)
op te merken valt. Het is misschien om
dezen wrevel te overwinnen dat buiten
gewoon veel onderofficieren jen man
schappen voor bevordering ,tot officier
worden voorgedragen,; alleen bij het 2e
legercorps meer dan honderd.
De correspondent maakt nog melding
an on,eenigheid die .er tusschen Sen-
vische en Bulgaarsche .militairen, offi
cieren zoowel als soldaten, heerscht,
om te eindigen met als zijn meening
mede te deelen, dat het een dwaas
heid lijkt, dat Turkije om don vrede
vraagt, want de Bulgaarsche grens
troepen zijn reeds gedemoraliseerd en
er heerschen epidemiën, te Moestafa
Pasje bijvoorbeeld van typhus en diar-
rhee. Een nog niet volkomen gedemo
raliseerd leger zou dus nog) heehvat
kunnen doen om gunstiger vooitwaarden
te kunnen bedingen.
De vredesonderhandelingen,
zijn echter, naar de „B. Z. am Mitt."
mededeelt, Vrijdag reeds begonnen. Bij
geruchte verluidt, dat Turkije Grieken
land aanbiedt de teruggave van Kreta,
waartegenover de Grieken Saloniki terug
geven. Macedonië krijgt autonomie oadar
bestuur var» vertegenwoordigers van Tur
kije en de Balkanstaten met de hoofdstad
Uskub. Albanië krijgt volle autonomie
onder bestuur van efcn Turksch prins
als gouverneur. Servië verkrijgt vrijen,
doortocht tot de haven van Kavalla aan
de Egeïsche Zee, terwijl Montenegro de
vrijhaven van San Giovanni di Medua zou
krijgen. De Turken sluiten met Rusland
een entente betreffende Klein-Azië en
Koerdistan. Frankrijk krijgt privilegiën in
Syrië, terwijl de Soedabaai op Kreta aian
Engeland komt.
Gezien de eischen der verbondenen, is
het moeilijk aan te nemen, dat zij boven
staande voorwaarden van Turkije zullen
aannemen, doch dat zullen wij wel spoe
dig zien, daar het antwoord van het
Balkanverbond, naar verluidt, spoedig zal
afkomen. Ijet zal waarschijnlijk bestaan
uit twee afzonderlijke deelen, nl. de voor
waarden van den wapenstilstand en voor-
loopige vredesvoorwaarden in algemeene
trekken.
Men beweert, dat de overeenstemming
vaii de mogendheden ten deze verge
makkelijkt is doordien Gesjof, toen bij
het verzoek der Turken doorzond naar
£aloniki, Uskub en Cettinje, er tevens
een concept had bijgevoegd van het aar.
Turkije te geven antwoord, teneinde tijd
verlies en mogelijke verdere verliezen!
aan menschenlevens te yoorkomen.
Het gerucht liep, dat de leidende
staatslieden van den Balkan spoedig te
Belgrado bijeen zouden komen en ook
daar een ontmoeting tusschen koning
Peter en tsaar Ferdinand te wachten
VIII.
terugkeer.
Gouray nam den zoo onverwacht ge
komen gast mee naar een vertrek achter
de gelagkamer, waar niemand hen zou
kunnen hooren.
1*1 et was doodstil.
Alles sliep.
De kastelein vroeg:
Hoe zijt gij zoo spoedig hier kun
nen komen?
Toen ik uw brief ontving, waarin
mij het vreese'lijke nieuws werd mee
gedeeld,. heb ik Londen terstond ver
laten en ben naar Brighton gegaan, van
waar juist een schip vertrok dat mij
meenam naar fersey. Vandaar hebben
visschers mij met een boot aan den vas
ten wal gebracht bij Saint-Cast. Te voet
ben ik naar het kasteel La Tosse gegaan,
langs zijpaden waar ik niemand ontmoet
heb.
Op woesten toon voegde hij er bij
Dat is maar gelukkig ook, want als
iemand mij had willen tegenhouden, zou
dat hem of mij het leven hebben gekost
Ik wil naar Parijs om te zien wat daar
gebeurt en ik zal er heengaan.
Gouray vroeg:
Zijt gij op het kasteel van d,Achet
i geweest?,
Ja.
Hoe was het daar?
Erbarmelijk. Het kasteel was ge
plunderd en stond nu geheel verlaten.
Eindelijk vond ik in de tuinmanswoning!
Plouër, den ouden Plouër alleen en troos
teloos. Toen hij mij zag, dacht ik dat
hij in zwijm zou vallen. Wij hebben lang
gepraat. Hij vertelde mij dc vrees elijke
dingen, die daar zijn voorgevallenalle
bewoners van het kasteel gevangen ge
nomen, meesters en bedienden, mannen
en vrouwen, ouden en jongen. Hem al
leen hadden zij in vrijheid gelaten, om
dat hij te oud was. Nog één paard was
achtergebleven, alle andere hadden de
bandieten meegenomen. Dat paard nam
ik en daarmee ben ik hier gekomen.
En waar is het nu?
Even buiten de stad, op een veilige
plaats. Vader Louis, een. gewezen be
diende van ons, heeft het op stal gezet
Ik vreesde de aandacht te trekken wan
neer ik door de straten van Lamballe!
reed en daarom ben ik te voet de stad
ingegaan. Ik heb langs de muren geslo
pen als een dief. Zoover is het nu al ge
komen, mijn goede Frangois, dat wij,
die noodt iets misdaan hebben, ons niei
meer in het openbaar durven vertoonen.
{Wordt vervolgd.a
