16 BUITENLAND. BINNENLAND. 4e Jaargang. No. 945, Bureau OUDE SINGEL 54, LEIDEN. In tere. Telefoon 935. Postbus 6. DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN. DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week, ƒ1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, t 1-30 per kwartaal. Franco per post 11.50 per kwartaal. Afzonderlijke nummers 2cent. met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent. Zaterdag November 1912. De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 cent ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte. Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur koop en verkoop (geen handels-advertentiën) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere regeimeer 10 cent. Dit nummer bestaat uit DRIE BLADEN en een GEÏLLUS TREERD ZONDAGSBLAD. Vs De nieuwe partij. De nieuwe partij, de Christelijk sociale, waarvan wij 1.1. Zaterdag het een en Ander hebben medegedeeld, heeft nu een ontwerp-program gepubliceerd. Behalve verschillende artikelen, waar mede wij ons kunnen vereenigen, bevat dit program ook veel, wat wijziging be hoeft, wil het een grondslag voor sa- imenwerking met de andere rechtsche par tijen kunnen vormen. Zoo wil zij aan de Nederlandsch Hervormde Kerk „we gens haar historische rechten en haar karakter als volkskerk" een aanzienlijk belangrijker uitkeering toekennen dan aan de andere Kerken. Inzake het onderwijs eischt het pro gram, dat voor alle Overheidsscholen ieder beletsel voor het belijden van Christus worde weggenomen. Met vol komen eerbiediging van de persoonlijke vrijheid der onderwijzers, worde door ieder, die op deze Overheidsscholen on derwijs geeft, naar zijn overtuiging en begeerte van Christus getuigd. Enkel met deze beperking, dat niets in strijd met de Apostolische Geloofsbelijdenis worde geleerd, terwijl noodeloos kwetsen van anderer overtuiging moet worden verme den. Aan de bijzondere scholen blijve de bestaande subsidie verzekerd. En deze subsidie kan zoo noodig worden ver hoogd, zoo slechts niet de oprichting van bijzondere scholen, met volkomen on derhoud van Overheidswege mogelijk worde. Op het terrein van het onderwijs wil bet program dus geen gelijkstelling tus- schcn openbaar en bijzonder onderwijs. IBlijkbaar geeft zij aan de openbare school de voorkeur. Ieder onderwijzer getuige daar „naar zijn overtuiging en begeerte" van Christus, terwijl „noodeloos kwetsen van anderer overtuiging moet worden vermeden.". Met wat 'n vaag, 'n wazig Christendom stelt men zich dan tevreden! En wat 'n stevige basis wordt bij zulk een opvoe ding in de hoofden en harten der kin deren gelegd! Op zulk 'n „getuigenis" van Christus moeten zij heel hun volgend leven bouwen, daarnaar moeten zij zich richten! En de duizenden onderwijzers, die óf aan Christus niet gelooven óf geen behoefte gevoelen om op de school van Hem te getuigen? In zake het kiesrecht wil de Christelijk- sociale partij algemeen mannenkiesrecht, ook voor de bedeelden, en een beperkt vrouwenkiesrecht en daarnaast het passief kiesrecht (verkiesbaarheid tot lid van de Staten-Generaal, de Provinciale Staten en ■den gemeenteraad) voor allen zonder on derscheid van geslacht. Van hetgeen het ontwerp op hert ge« bied der sociale wetgeving wil, stippen we aannaasting door de overheid van alle bedrijven, die door hun bijzonder ••economische ontwikkeling of gesteldheid voor overname door de gemeenschap ge schikt zijn; vrijwillige verzekering tegen ouderdom ziekte en invaliditeit met krachtige overheidshulp; tienurige, zoo mogelijk achturige arbeidsdag; afschaf fing van allen nachtarbeid, die niet door den aard van het bedrijf wordt geëischt Wij hebben hier slechts in groote trek ken het program weergegeven in zake de drie hoofdpunten: Onderwijs, Kies recht en Sociale wetgeving. Ofschoon ;ook min of meer op andere punten, wijkt, izooals ieder duidelijk is, vooral op het gebied van onderwijs en bevoorrechting van de Hcrv. Kerk het program van onze beginselen af. V Censuur gevraagd. «Waar Zeker in eed of anderen, Roomschen Staat Waarachtig niet: te Parijs, ja, u leest ytoed: in dat centrum van heduüdaagsche verlichting. Dê Parijsche corr. van het „Hbl." ver- itelt het. 't Is nog maar betrekkelijk! kort ge leden, dat in Frankrijk „de gehate cenr suur" werd afgeschaft en terstond daar op begonnen de misbruiken, „Allereerst werd liet schouwburg- bezoekend publiek iu Frankrijk, en; in Parijs vooral, onthaald op een aanr tal ruwheden in de taal, die daarvóór door de censuur tenminste geschrapt waren„ies gros mots" zooals. men ze pleegt te no.emen, Het was de tooneel-criticus van den „Temps", die daaraan paal en perk trachtte te stellenhij werd hierbijl gesteund door het meeremdeel der let terkundigen. Doch hun protesten bleven zopder resultaat. Daarna werd het erger, want op het onkiesche woord, volgde het schouwe gebaar, dan de ongewenschte vertoo ningen. Vooral het café-chaptant maak te zich daaraan schuldig. Zelfs toen Adolphe Brisson de fiolen van zijp toorn had geopend over de gemeen heden, die hij eens te aanschouwen, had gekregen in een bekepden Parij- schen tingeltangel, kwam de direc teur hem, na de verschijning van. het verontwaardigde artikel, gemoedelijk opzoeken, en verklaarde hem, dat het deels de concurrentie was, maar voor namelijk de drang van het publiek, die hem wel noodzaakten de ongewensch te viezigheden op zijn tooneel te doep opvoeren. Het ergste echter maakte de revue- schrijvers hetIn een soort van wed strijd trachtten zij elkaar in het schep pen van gemeene toestapden, van gore platheden, en ongeioofelijke lieder lijkheden den loef af te steken. Zóó erg werd dit, dat dezelfde Brisson nog onlangs in zijp „Annales" de waar schuwende stem verhief. Eindelijk wil men nu fropt maken tegen de ontaarding vap de publieke voorstellingen. En twee tocn.eelschrij vers, die anders zelf niet gewend zijp, elk hunner ondeugendheden op een goudschaaltje te leggen, Alfred Ca- pus en Abel Hermant, hebben een, be weging op touw gezet van reactie. In een protestschrift erkenpen zij het recht van den gezonden, gallischen geest, den frisschen, open humor, aanr gezet met een weinig van het klas sieke zout; maar zij wijzen alle lee- lijkheid terug. Na deze afkeuring van de „cochonnerie" deheeren noemen het kwaad bij zijn naam richt zich' hun protest ook tegen den laster,, openlijk en bedekt, die steeds meer veld wint in de tooneelproductep der laatste jaren. Omdat er geen remedie tegen dit voorwoekerende kwaad gewassen schijht, dringt men ip weldenkende kringen dus aan op de weder-invoe ring van de censuur, opdat deze het zoo hoog noodige „Halt!" zal kun nen uitroepen." Aan dit al behoeven we waarlijk wei nig toe te voegen. Nu ziet men wat ervan terecht komtt als men de menschen hup gang maar Iaat gaan. Vooral de brutale gemoedelijkheid van dien tingeltangeluitbuiter is leerzaam mijn bezoekers willen het nu eepmaal, dus.... Waar blijven nu al die schoon'schijn,en- de theoriën. omtrent de vrije ontwikke ling der Kunst (met een groote K, zet ter), welke veredelend op het mensch- dom moet inwerken LakLarie Als men de menschen laat begaap ko men ze steeds dieper ten val, vooral wanneer de dubbeltjes hen aap den rol brengen. Daarom dient de overheid, die ook boven de dubbeltjes staat, tijdig in te grijpen met alle middelen, die haar ten dienste staan. En een dezer is de censuur. ALGEMEEN OVERZICHT. Eindelijk begint er wat nieuws ip te komen over den oorlog in Thracie De hardnekkige strijd die reeds eeni- ge dagen gewoed heeft, moet goede ge volgen voor de Bulgaren hebben gehad. Volgens de „Bulgaria" verwacht men de ambtelijke bevestiging van het be richt, dat het Bulgaarsche leger zes for ten genomen zou hebben bij TsjataldzjaJ waarvan twee belangrijke en vap mo derne constructie. Het gevecht is hard nekkig geweest, vervolgt het blad. Wij hebben ons groote opofferipgep ge troost, maar de overwinning is aap de Bulgaarsche wapenen gebleven. Nog wordt uit Sofia gemeld 'dat de Bulgaren Hadernkeui, waar zooals men weet liet Turksche hoofdkwartier ge vestigd is, genoiii^i hebban, wp^rbij hup 80 nog ingepakte fonkelnieuwe Krupp- kanoinnen in hand er. vielen. Het voortdringeii der troepen stifilt echter nog op andere bezwaren dap* enkel die der Turksche wapenen. De Bulgaren bezetten argeloos de posten die de Turksche cholera lijders in den steek lieten en brengen, daardoor de gevreesde ziekte in eigen gelederen' over. Onder de Turksche troepen neemt de cholera snel toe. Er worden dagelijks meer dan 500 gevallen aangegevenhet geheele aantal bedraagt al meer dan 6000. De aanblik van sommige stations bij Tsjataldzia is verschrikkelijk. De slachtoffers kruipen naar het sfation, 't zij voor water, 't zij in de hoop nog in Konstantinopel te komen, Het groojtsite gevaar, dat Konstantinopel bedreigt, is dat het water aangevoerd van het Der- kos-meer, besmet zou worden. Konstantinopel wij melden reeds eerder het plan wordt goed beveiligd tegen eventueele moordtooneelen bij het indringen der verslagen troepen in de stad. De correspondent der „Temps" te Konstantinopel heeft geperaal Baumann gesproken, het hoofd der Turksche gen darmen. Baumann heeft gezegd, dat alle maatregelen voor orde en veiligheid ge nomen waren. Er zijp 20,000 man ver- sche troepen op de heuvels van San Stefano geplaatstzij hebben opdracht de troepen, die van het oorlogsterrein komen, te beletten naar Kopstantfinopel te trekken en hen paar San Stefano te leiden en hen vap daar naar Azië te ver voeren. Er zijn voorzorgsmaatregelen ge nomen voor het geval, dat dit onvoldoen>- de mocht blijken en zelfs is er besloten te schieten op hen, die wanorde veroor zaken of met geweld in Konstantino pel willen binnepdringen. Sedert die maatregelen genomen ep bekend .zijïi heerscht er te Konstanti nopel volkomen kalmte. Toch gaan ook de Europeanen voort zich zelf in staat van tegenweer te brep- gen. Zoo zijn op het Engelsche gezant schap verschillende kanonpen opgesteld. Ook' de regeering schijnt zich niet erg veilig te voelen in de stad, hoe ook het tegendeel beweerd wordt. Het moeit toch vaststaan, dat de SuKan en zijlp regeering van plan zijn» naar Broessa uit te wijken wanneer de Turksch-Bulgaar- sche onderhandelingen mochten misluk ken. Over de Wapenstilstand die door de Turksche regeering moet verzocht zijn, meldt de oorlogscorres pondent van de „Re! dispost" het volgen de: Het Turksche legerbestuur heeft naar het Bulgaarsche hoofdkwartier bij Tsjataldzja een parlementair gezonden, met het verzoek om een wapenstilstand. Daarop is nog geen definitief aptwoord gegeven, maar het verzoek is aan het koninklijk hoofdkwartier doorgezonden. Ik verneem van welingelicht zijde, dat men het Turksche voorstel wel onder zoeken wil, maar het voortzetten van de actie er niet door zal willen laten verhirv deren. Na het doorbreken van de Tsja- taldzja-linie zal men zonder aarzelen, naar Konstantinopel oprukken en daar bin nentrekken, naar het voorbeeld van de Duitschers in Parijs in 1870. Volgens geloofwaardige berichten lui den de Bulgaarsche voorwaarden aldus: Ontruiming van de Tsjataldsja-linie, ca pitulatie van het Tsjataldsja-leger, ontrui ming van Adrianopel, Skoetari, Jenidza en Monastir, intocht der Bulgaren in Kon- satntinopel, afstand van het bezette ge bied, internationalisatie van Konstantino pel, vrije doorvoer door de Dardanellen en ten slotte een oorlogsschatting. De verdeeling van den buit willen de Balkapstaten ge heel onder elkaar bewerkstelligen. De ze gaat, meen en ze, den grooten, mogend heden niet aan. Wel hebben deze het recht kwesties van internationale.beteo- kenis te regelen zooals b.v. de interpatio- na li zeer'ing van Salonjki en misschien] ook van Konstantipopel, van zekere ha vens en spoorweglijnen, van deautono- mie van Albanië en de kwestie der Dar- dan ellen. Bulgarije verlangt: Roemelië met Adrianopel tot aan de Zee van Marmara met de grenslijn Rodosto tot ongeveer bij Midia aan de Zwarte zee. Dus zou aan Turkije blijven Konstaptinopel met een achterland, dat nog de verdedi- ei'igaliftie yah XsjAteWjl omvat, In, het zuiden maakt Bulgarije aanspraak op de kust van de Egeïsche zee van den Europeeschen oever der Dardanellen tot de Chalcidike met de havensteden Dedea- gatsj en Kawala. Naar het westen gaat de grens over Seres in het Bulgaarsche gedeelte van Macedonië tot Monastir,, dat aan Bulgarijle ten deel zal vallep,, terwijl Uskub Servisch wordt. Bo vendien z#l Bulgarije van Turkije eep oorlogsschatting eischen. De begrenzing van de belangensfe ren in Macedonië tusschep Bulgarijie, Servië en Griekenland wordt overgela ten aan de Balkanregeeripgen, zooals reeds bepaald is in het door haar geslo ten verdrag. Over de veddeeling van, dan Sandjak zal Servië alleen te onder handelen hebben met Montenegro, daar Bulgarije en Griekenland hier geep di recte belangen hebben. Evepeens wor den de eischen van Servië op eep toe gang tot de Adriatische Zee afhankelijk gemaakt van de overeenstemming met Oostenrijk-Hongarije, waarbij Bulgarije zijn goede diensten als bemiddelaar aap- geboden heeft. De mogendheden die zich bij den staat van zaken wel moeten neerleggen, stellen, naar de Pe- tcrsburgsche „Retsj" zegt, opnieuw voor een Balkan-conferentie bijeen te roepen, als die noodig is, om een deel van de Turksche staatsschuld op de Balkan- staten over te dragen. Bovendien, is men van plan de confereptie verschillende politieke vragen voor te leggen, die door de neutrale mogendheden en. daar onder ook Rusland gesteld warden. Ook de Dardancllcu-kwestie zou daarbij aan- ge roerd worden. In diplomatieke kringen vap St. Pe tersburg verluidt dat vermoedelijk deze conferentie alsmede de eventueele vredesonderhandeling plaats zullen heb ben in den Haag. GEMENGD Als protest tegen hun uitsluiting heeft de oppositie in het Hongaar- sche parlement een tegenparlement ingesteld dat reeds een paar maal zit ting heeft gehouden in een der groot ste hotels te Boedapest. Kalmweg be raadslagen zij daar op eigen houtje over de landsbelangen, speciaal over de bui- tenlandsche politiek, Nadat gister ver scheiden sprekers de billijkheid hadden erkend van den wensch van Servië, om een haven aan de Adriatische Zee te bezitten, werd het tegen-parlement voor onbepaalden tijd verdaagd. Naar de „Temps" uit Madrid ver neemt heeft Romanones, de nieuwe Spaansche minister-president, in een in terview gezegd, dat hij krachtig zal optreden om een herhaling van a n a r- chistische aanslagen te voorko men, zonder tot uitzonderingsmaatrege len zijn toevlucht te nemen. Het permanente comité uit de Fransche vereenigingen ter bevordering van den vrede heeft, naar de „N. R. Ct." meldt, een manifest openbaar gemaakt, waarin berekend wordt, dat Europa, in geval van een Europeeschen oor log, 20 millioen mannen zou wapenen en daarvan 10 millioen naar het slagveld zou voeren. De kosten zouden 3a 4 millioen per dag bedragen; de waarde van het vernietigde materiaal zou dage lijks vele tientallen millioenen bedra gen. Na twee weken zou men op zijn minst 500.000 gekwetsten en 100.000 dooden teilen. Er zou een halve eeuw voorbij moeten gaan om de nadeel en te boven te komen, den haat te doen be daren. Er zouden 120 millioen Euro- peesche gezinnen in ellende, rouw en tranen gedompeld worden. Te Tourcoing is gisteravond een katoenspinner ij door brand ver nield. De schade is groot en honderden arbeiders staan zonder werk. In April 1013 zal te St Peters- burg een internationale tentoon stelling op het gebied van scheeps bouw en scheepvaart gehouden worden. De Russische minister van ma rine heeft bij den Rijksdoema een wets ontwerp, het z.g. kleine v 1 o o t p r o - gram voor 1013 ingediend, waarbij 30 millioen roebel voor oorlogsschepen aan gevraagd wordt. In de RheinischeMetallwarenfabrik te Dusseldorf is eergister om half 0 brand uitgebroken in de geschutafdee- ling. In korten tijd sloegen de vlammen op schrikbarende wijze uit. De eene ont- l ploffing volgde op de andere. Een groot aantal patronen, die voor de oorlogvoe rende staten Bulgarije en Servië bestemd waren en die derwaarts zouden wor den gezonden, zijn vernield. Veertig kost bare machines gingen verloren. Een ar beider wordt vermist. Koninklijke besluiten. Bij Kon. besluit is bij' het personeel van den geneeskundigen dienst van het leger in Nederlandsch-Indië benoemd tot officier van gezondheid 2de klasse dei arts G. L. Buillab, tot tijdelijk officier van gezondheid 2de klasse, dr. S. H. Kastelian-Kastelianski is de Oost-Indische ambtenaar met verlof dr. P. Anema, laatstelijk leraar, in de scheikunde en de natuurlijke his torie bij de afdeeling hoogere burger school van het gymnasium Willem 11IJ te Batavia in de provincie Zuid-Holland tot hoogheemraad van de Vier pol ders (gemeenten Dordrecht en Dubbel dam), W. H. Staring, te Dordrecht; tot dijkgraaf van den polder de Gene rale Dijkagie van Stellendam, T. Lodder Cz., te Goedereede. De actie der sigarenmakers. Zooals wij gisteren me'dden, hebben de hoofdbesturen der vier werkliedenr organisaties te Amsterdam besloten, niet tot staking over te gaan. Zij gron den hun besluit o. m. hierop, dat de voorstellen van de vereeniging van si garenfabrikanten te Amsterdam „bedui dende verbeteringen" brengen. Deze voorstellen komen neer op het volgen,de Met ingang van 9 December 1912 wordt op alle fabrieken der aangesloten) patroons ingevoerd een minjmum-loon voor handwerk, rechtmodel, bedragende f 6.25 per duizend, en handwerk, knalc- model f7 per duizend, en als miniminn- loonen voor vormwerk de loonen, ge lijkstaande met de hoogste minima als voor dit werk verlangd wordt in het gemeenschappelijk program der 4 ar beid ersvereenigingen. Deze minimum loo- nen gelden niet voor sigaren, waarvan] de détailve rkoopprijs boven f 30 per. 1000 bedraagt, voor van den gewoné afwijkende modellen, en voor modellen;, waarvan de lengte (nat) meer bedraagt dan 115 m.M. Deze minimum-loonen, zul len verhoogd worden met 50 ets. per 1000 voor de sigaren, diie in het klein verkocht worden voor gemiddeld f40 per 1000, 'en met f 1 per 1000 voor si garen, die 'gemiddeld in het klein ver kocht worden voor f 50 per 1000. De loonen voor modellen, langer dan 115 m.M. zullen, onverminderd hun verhoo ging ter wille van den détailprijs, ver hoogd worden met f 0.25 per 1000 voor elke 5 m.M. of gedeelten daarvan, die deze sigaren langer zijn dan 115 m.M. Het besluit van de hoofdbesturen! wijkt af van een te voren genomen be sluit tot staking van een der vier werk lieden-organisaties, n.I. de afd. Amster dam van den Ned. Sigarenmakers- en] tabaksbewerkersbond, welk besluit ge nomen was, omdat in de voorstellen; der vereeniging van Sigarenfabrikanten] een regeling van het leerlingvveze ont breekt. De hoofdbesturen verwachten echter,- dat alle vier de werkliedenorganisaties; hun besluit onvoorwaardelijk zullen goed keuren. Ommen. In de gisteravond te Almelo gehouden vergadering van de centrale Christ.-Histo- rische Kiesvereeniging in het kiesdistrict Ommen is mr. C. J. A. Bichon van IJsel monde, tijdelijk te Rotterdam, candidaat gesteld voor het lidmaatschap van del Tweede Kamer. De heer Bichon van IJselmonde is advocaat te Rotterdam geweest, woonde daarna te Arnhem en vertoefde sedert meer dan een half jaar in hei buitenland,- waarheen hij na nederlegging van eenige betrekkingen ,als dijkgraaf van den polder Bleiswijk en andere, die hij bekleedde, in het voorjaar vertrok. Hij bevindt zich htans weder te Rotterdam. De heer Bi chon van IJselmonde is ook president- commissaris van de Nederlander geweest Een twaalftal jaren geleden was de heer Bichon lid der Staten van Zuid- Holland voor Ridderkerk. Hij behoorde tot de rechterzijde, die hem meermalen voor het lidmaatschap van Gedeputeerde Staten aanbeval. Hij moet een bekwaam i man zijn, wiens werkzaamheid echtei

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1912 | | pagina 1