Woensdag
13
November
1012.
BUITENLAND.
BINNENLAND.
4e Jaargang,
No. 942,
9e £cidóclve ©ou/ta/nt
Bureau OUDE SINGEL, 54, LEIDEN.
Interc, Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCH1INT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post 11.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 21/, cent. met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
-wsa
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels t 0.75, elke regel meer 15 cent
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur koop en verkoop
(geenhandels-advertentiën) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit
TWEE bladen.
V Theorie en practijk.
Is Frankrijk niet het land, waar de
schoonschetterende socialisten het reeds
zoover gebracht hebben, dat zij meer
dere plaatsen aan de regeeringstafei ver
wierven?
De vraag is meer gesteld, doch dient
telkens herhaald wanneer blijkt, dat ginds
sociale wantoestanden heerschen.
En nu is weer zoo iets ontdekt, niet
in een afgelegen arrondissement, doch
inabij Parijs. De corr. van 't Hbld.
schrijft dienaangaande:
„Een enquête, door de Rarijsche ger
rechtelijke .autoriteiten op grond van de
klachten van een „Comité de defense des
«enfants" en van de Spaansche ambas
sade onverwachts ingesteld in eenige
groote glasblazerijen, gelegen in de
troostelooze industriebuurten ten Noor
den van Parijs, heeft een aantal gruwe
lijke gevallen van kinder-exploitatie aan
het licht gebracht. Aansprakelijk daar
voor zijn in de eerste plaats een paar
kinder-handelaars van Spaansche natio
naliteit, die men, jammer genoeg, alleen
zal kunnen vervolgen- voor zoover ze
zich door het m.aken van valsche ver
klaringen en het doen van onjuiste aan
giften en valschheid in geschrifte hebben
schuldig gemaakt. Maar bovendien moet
uit hetgeen men constateerde (hoezeer de
groote pers het ook trachtte te verbloe
men) wel worden aangenomen, dat de
directeuren van de fabrieken mede schul
dig zijn aan de praktijken der „padrones",
zooals de Spaansche kinderhandelaars ge
noemd worden, en dat ze in elk geval al
heel weinig gedaan hebben om het lot
van de ongelukkige jongens, die ze voor
hun industrie noodig hadden, te ver
zachten."
Natuurlijk zal Het Volk moord en
brand schreeuwen over dergelijke toe
standen en er wellicht abbé Santol nog
eens bijhalen in zijn ijver bij 't zoeken
naar kapitalistische zondebokken. U weet
iwel, dien van kinderronselarij belaster
den aTbé, wiens tegenstanders evenwel
bij den rechter het veld moesten ruimen.
Maar hoe is 't mogelijk, dat vlak bij
Parijs dergelijke toestanden nog kunnen
bestaan, terwijl toch de radico-socialiis-
tisclie regeering tot in de kleinste plaats
jes van Frankrijk haar agenten heeft,
die monniken en nonnen verjagen
•en het leven zuur maken. Worden
die agenten onttrokken aan den dienst
der sociale veiligheid, of komt deze er
minder op aan, als de kerkvervolging
maar stevig wordt voortgezet? Zou men
deze vervolging niet even kunnen staken
teneinde de zoo bitter noodig gebleken
enquête naar fabriekstoestanden uit te
breiden?
O, de roode theorie is zoo mooi. Maar
in de practijk gaat ze ginds alvast diep
gebukt onder de machteloosheid en anti
papistische. verblindheid dergenen, die
haar moesten toepassen.
ALGEMEEN OVERZICHT.
Behalve bijzonderheden over reeds
lang geleverde gevechten komen bijna
geen berichten over den
oorlog in den Balkan.
Volgens de laatste berichten werken
Bulgaar-sche en Servische troepen bij de
belegering van Adrianopel samen. De
Turksche gevangenen, die bij de uit
vallen van het Turksche garnizoen zijn
gemaakt, verklaren, dat de toestand in de
istad wanhopig is. De bevolking lijdt
nijpend gebrek. Brood, vleesch en sui
ker zijn soms tegen buitensporige prij
zen verkocht, maar de voorraad is nu
.uitgeput. Men denkt, dat de bezetting
in op zijn hoogst tien dagen zal uitge
hongerd zal zijn.
De Bulgaren zijn er in geslaagd de
wandaden van de basji bozoeks, die in
'de omliggende dorpen plunderden, te
onderdrukken en een behoorlijk bestuur
in te stellen.
Naar verluidt trekt een gedeelte der
Grieksche Troepen naar Thracië om met
'de Bulgaren tegen Konstantinopel te
lopereeren.
Wat de bemiddeling aangaat, zullen
waarschijnlijk heden de Balkanstaten
(door de gezanten der groote mogend
heden worden aangezocht om te kennen
te geven op welke voorwaarden zij tot
een schorsing van de vijandelijkheden
en openen van vredesonderhandelingen
zouden willen overgaan.
In politieke kringen, zoo wordt uit
Cettinje gemeld, is men overtuigd, dat
dezer dagen ernstige vredesonderhande
lingen tusschen Turkije en de Balkan
staten zullen beginnen.
De '„Eclair" publiceert een belang
wekkend bericht uit Uslcub, volgens het
welk Koning Peter een verklaring heeft
afgelegd over de toekomst van
Katholieken in den Balkan
tegenover Mgr. Laurent Midia, den Ka
tholieken aartsbisschop van Uskub, dat
hem de eerbetuigingen der katholieken in
het Vilajet kwam aanbieden.
Nadat de koning verklaard had, dat
de Katholieken vertrouwen konden heb
ben in den huldigen stan,d van zakenj
en zij zich mochten verheugen over de
overwinningen der verbon,den Balkan
staten, voegde hij er verder aan toe:
„Wij zijn den oorlog begonnen, om
onze verdrukte broeders te bevrijden van
de bitterste tyrannie en wij willen than,s
de groote weldaden verspreiden, waar
toe ons succes ons in staaat stelt.
„Er zaj de grootst mogelijke vrijheid
van godsdienst worden toegestaan. Voor
ons zijn alle Christenen broeders. De
Katholieken van geheel Europa hebben
met hun wenschen dezen bloedigenj
strijd gesteund dit zullen wij nooit ver
geten. Ik meen te mogen getuigjen, dat
dit ook de gevoelens zjjn van de andere
verbonden souvereinen.
„Een van mijn eerste zorgen, n,a het
eindigen van den oorlog,, zal zijn, mijl
tot Rome te wenden, om me met de H.
Stoel te verstaan over de positie der!
Katholeken 'in deze streken."
Het Belgische regeerings-program
is gister door den ministerpresident
in de kamer voorgelezen. O. in. wend
daarin aangekondigd de indienjng van
verschillende wetsvoorstellen betreffen
de ouderdoms-, ziekte-, invaliditeits- en
visschersverzekering. Aan de Kamer
wordt verzocht de deelneming aan de
debatten tusschen de partijen onderling
te verdeden, wat er toe zal bijdragen
den wetgevenden arbeid vruchtbaar en
snel te doen zijn en duidelijk te doen,
behandelen door bevoegde personen.
Her verlangen om nauwgezet onze
verplichtingen na te komen, aldus de
minister, ons door de zorg vóór ónze
vaste onafhankelijkheid opgelegd, en be
zorgdheid over den internationalen, toe
stand, hebben ons genoopt te overwe
gen op den huldigen toestand van ons
leger ons in staat stelt het hoofd te bie
den aan de moeilijkheden, die zich in
de laatste maanden hebben voorgedaan.
Als leiddraad hebben wij genomen, de
rapporten van onze diplomaten en, de
werken van bevoegde techniek.
Hoewel beschouwingen omtrent den
Europeeschen toestand en de betrekkin
gen tusschen de mogendheden njet op
haar plaats zijn, moet hier toch worden
geconstateerd, dat de oorlogstoebereid
selen onafgebroken worden voordgezet.
Het ijverig werken van de vreemde re
geeringen om den vrede te bewaren
heeft (ajanspraak op onze dankbaarheid.
Overal werkt men meer dan ooit om Ihet
hoofd te kunnen bieden in, geval van cotni-
flieten die den vrede kunnen, versto
ren. De belangrijke rol die België zou
moeten spelen in een strijkl tusschen, de
WestersChe Europeescbe mogendheden
is thans meer dan ooit op den voorgrtond
gesteld. Ze vloeit voornamelijk voort
uit de voorbereidselen tot een offensief
optreden en het verijdelen daarvan waa
neer de oorlog is uitgebroken.
De toestand ernstiger geworden in
de laatste maanden, maakt de plichten
België veel gebiedender en dringenden
De regeering zal voor niets terug
schrikken om die te vervullen.
De wet van 1909 verzekerde aan het
land een leger, voldoende voor de mo
gelijkheden die toen konden wordenj
voorzien.
Sedert de gebeurtenissen vererger
den, werd de regeering genoodzaakt
nieuwe maatregelen te nemen in. het be
wustzijn van haar verantwoordelijkheid
en vertrouwend op de mogendheden die
onze neutraaliteit hebben gewaarborgd.
Wij zijn verzekerd .van dezelfde sym
pathie als vroeger, ,maar men mag niet
uit het oog verliezen, dat de groepee
ring der mogend!"!eden verbonden, en mi
litaire ententes in jiet leven, riepen» dje
in geval van .Europeeschen oorlog aan
de verleende waarborgen de waarde kan
ontnemen, "die de neutraliteit haar al
leen kan verzekeren.
Men kan veronderstellen dat alle mo
gendheden, die onze neutraliteit hebben
gewaarborgd in oorlog zouden geraken.
Het leger moet talrijk genoeg zijn
om de plichten, die de omstandighe
den zouden kunnen voorschrijven, te ver
vullen.
De strategische punten door de be
zetting 'waarvan één dej oorlogvoeren
de mogendheden een misschien den krijg
beslissend succes zou kunnen behalen,
moeten uitsluitend door voldoende na
tionale troepen bewaakt worden.
De regeering is derhalve van plan een
wetsvoorstel aangaande de door de om
standigheden voorgeschreven maatrege
len, aan te bieden. Wij laten aan uw ge
weten de zorg over de plichten op
gelegd door de eer en de veiligheid
van België naar waarde te schatten.
De regeejring zal in den loop van Öeze
zitting wetsvoorstellen aanbieden betref
fende de schoolkwestie. Voorts zal ge
tracht worden de jeugd uit te rusten
met voldoende vakkennis, aangepast aan
de behoeften der verschillende streken.
De regeering meent, dat schoolplicht
niet mag worden opgelegd, als de wet
de vrijheid van schoolkeuze voor de ou
ders 'niet waarborgt."
Nog verdient mededeeling dat in het
vervolg van de zitting Schollaert tot
voorzitter van de Kamer gekozen is.
De socialisten, die zooals men weet
een soort „Rooden Dinsdag'' hadden op
touw gezet hebben betoogingen gehou
den. Doch naar men meldt, hebben zich
geen ongeregeldheden daarbij voorge
daan.
De, socialistische afgevaardigde Van-
dervelde heeft ten bureele van de Ka
mer een voorstel gedeponeerd, de vol
gende week de grondwet te herzien.
Minister Canelejas
de 'Spaansche minister-president, die
zulk een treurige vermaardheid "verwor
ven heeft, is gisteren door moordenaars
handen gevallen. Een individu, genaamd
Manuel Partinas, loste op hem, toen hij
zich naar den ministerraad begaf, vier
schoten. Canalejas was onmiddellijk een
lijk. De moordenaar trachtte vervolgens
zelfmoord te plegen.
Het lijk van Canalejas werd op een
tafel in het middensalon van het mi
nisterie gelegd. De koning deed een kort
gebed bij den doode en verliet daarna
het ministerie om naar het paleis terug
te keeren. De ministers kwamen des
middags tot het 'houden van een minis
terraad bijeen. Garcio Prieto werd tot
ministerpresident ad interim benoemd.
Mevrouw Canalejas weet nog niets van
den dood van haar echtgenoot af, want
men heeft haar medegedeeld, dat hij van
de trap was gevallen. De begrafenis zal
waarschijnlijk morgen plaats hebben. De
kogel trof hein onder het oor en kwam
bij de slaapstreek weer uit zijn hoofd.
Ondanks wij bij zijn leven niet veel
goeds van den overledene hebben kunnen
zeggen, tneenen we ons toch bïj de
„Msb." 'te kunnen aansluiten, waar dit
blad zegt:
We willen ons niet verdiepen in be
schouwingen over de dubbelzinnige
staatkunde, die deze politicus volgde.
We willen ook in het midden laten de
bewering van sommige, met Spaansche
toestanden niet onbekende personen, dat
die politiek slechts gevoerd werd om
erger van de zijde der vrijmetselaars te
voorkomen. Dat ze slechts gevoerd werd
in het bewustzijn, dat de. wetten, die er
liet gevolg van zouden zijn, slechts op
papier zouden bestaan en toch niet zou
den worden uitgevoerd. We willen ook
niet nagaan, in hoeverre de staatkunde
van dezen minister te rijmen is met de
beginselen van goed Katholiek, die hij
heette te zijn. Dit alles blijve onbespro
ken.
Ons medelijden en onze deelneming
gaat thans slechts naar dien man, die
daar in zijn gang van bezigen minister
plots werd weggerukt uit het leven door
phet verraderlijk schot van een moorde
naar.
GEMENGD
De „Belgique Maritime" weet mee
te deelen, dat koning George van
Engeland het volgend jaar een be
zoek zal brengen aan den koning van
Het vertegenwq,or digende lichaam
der Straits Settlements heeft bij accla
matie een voorstel van den Sultan van
Perak aangenomen, om een oorlogs
schip aan te bieden aan de Engel-
sche regeering, waarvan de kosten
niet minder dan 2.250.000 pond zullen
bedragen. Reuter verneemt, dat de re
geering het aanbod dankbaar aanvaard
heeft.
In België huldigt men het prin
cipe: steunt de inlandsche indu
strie. Van de Vyvere, minister van
landbouw en openbare werken, zoo be
richt het „H. v. A.", heeft een omzend
brief geteekend, voorschrijvende dat voor
de werken in den dienst van bruggen en
wegen slechts Belgische materialen mo
gen gebezigd worden.
De schoener Casimir-Perier, ko
mende van St. Servan, is gisterochtend
door den storm van de kettingen,
waaraaji 'het in een kanaal bij EXiin-
kerken vastlag, losgeslagen. De
nieuwe 'bemanning verliet het schip 4
dat daarna wegdreef en een vijftien
sloependie in de visschershaven
gemeerd 'lagen, in den grond boor
de. Men weet niet of er menschen bij
omgekomen zijn. De schoener zelf is
ook gezonken.
Een wervelstorm heeft langs
de kust van Annam gewoed. Er zijn 30
dooden.
In Westfalen is thans zoo groot
gebrek aan spoorwegwagens,
dat de uit de mijnen opgehaalde steen
kool niet snel genoeg vervoerd kan wor
den. De mijndirecties hebben zich hier
door genoodzaakt gezien de productie te
verminderen en de overuren af te schaf
fen. Onder de mijnwerkers, wier loon
aldus 'wordt verminderd, heeft dit een
sterke ontevredenheid en gisting gewekt.
Koninklijke besluiten.
Bij kon. besl. is eervol ontheven uit
zijn betrekking van ordonnans-officier
van H. M. de Koningin de 1 o-luit. J- J-
G. 'baron van Voorst tot Voorst, van
den grooten staf, die in verband daarïne»-
de wordt teruggeplaatst bij het wapen
der infanterie en wel bij het regiment
grenadiers en jagers
in zijn rang overgeplaatst bij het het
regiment grenadiers en jagers de le-Iui-
tenant E. T. C. T. Motké, van het 2e
regiment infanterie, gedetacheerd bij de
Militaire Verkenningen;
is benoemd bij het personeel van den
geneeskundigen dienst der landmacht,
tot officier van gez. Ie kl., de officier
van gez. 2e kl. .P, H. E. Verberne,,
van dat personeel
is de let-luit A. W. F. Koning£feld,i
van het .10e reg. inf. ter zake van tij
delijke ongeschiktheid op nou-activiteit
gesteld
is benoemd tot ridder in de orde van
den Ned. Leeuw, de resident van Bant-
joemas H. G. Heyting;
is benoemd tot directeur van het posfc-
en telegraafkantoor te Joure J. G. PoL-
jewijd, thans commies der posterijen
le klasse.
Rechtsche samenwerking.
Naar 'het „Centr." verneemt, zijn tus
schen de drie rechtsche partijen bev-
sprekingen ingeleid tot jhet samenstellen,
van een gemeenschappelijk program van
actie voor de verkiezingen van 1913.
Ned. R. K. Vrouwenbond.
iWij "hebben aan het „Dagbl. v. N.
Br." de mededeeling ontleend, dat, on
der goedkeuring van Jiet Doorluchtig
Episcopaat, een Nederl. R. K. Vrour
wenbond zal worden opgericht, geon-
ganiseerd op dezelfde wijze als de Kath.
Sociale Actie met diocesane en plaatse
lijke comité's en d.en hoofdzetel te Leid
den op het Centraal Bureau.
„Het 'Huisgezin" deelt nu mede, dat
door elk der Bisschoppen in hun dk>
cees dames zullen worden aangewezen
om voor een R. K. Vrouwenbond te gaan
werken, dat de R. K. Vrouwenorganisaj-
tie Zal staan op den grondslag der K.
S. A., doch een zelfstandig lichaam zal
vormen, dus in hoofdzaak geheel vrij
zal zijn van het Cenraal Bureau. Wel
zal prof. Aengenent, algemeen adviseur
der K. S. A., tevens algemeen adviseur
worden van de Vrouwenoriganisatie.
De indeeling zal zijn als bijl de K. S.
A.er zullen afdeclingen worden op>-
gericht en deze zullen zijn vereenigd in
een 'R. K. Vrouwenbond.
Federatie van R. K. Middenstands
bonden.
Omtrent het niet-goedkeuren door het
doorluchtig Episcopaat van de te Utrecht
gestichte Federatie van R. K. Midden
standsbonden kan de „N. Haarl. CL'4
nog het volgende mededeel en
Het Hoogwaardig Episcopaat heeft aan,
de bedoelde „Federatie" inderdaad dq -
goedkeuring geweigerd, waar de bestuur
ders om vroegen aan Z. D. H. den Aarts*
bisschop.
Tevens is door het Hoogw. Episco
paat medegedeeld, dat de éérst-gestichte
Federatie (waaraan de Haarlemsche Dio
cesane medegewerkt heeft) tot dusverre
de goedkeuring van het Episcopaat nogi
niet gevraagd had wat ook niet kon
gebeuren, daar practisch deze eerste Fe
deratie immers niet meer bestaat.
Met het oog hierop heeft het Hoogw..
Episcopaat als zijn wensch te kennen
gegeven, dat een Federatie van alle Dio
cesane "Bonden met inbegrip van Lim
burg moge tot stand komen van
nieuws af, terwijl de verschillende Bon
den daartoe met elkaar in overleg dienen
te treden door middel van personen of
afgevaardigden, die niet gemoeid zijn in
de geschillen, welke tot dusverre deze
Federatie-stichting hebben beroerd.
Actie van de sigarenmakers.
'De bijeenkomst van de hoofdbesturen
der sigarenmakersorganisaties met 't
verbond van sigarenfabrikantenvereeni-
gingen heeft gisternamiddag te Utrecht
plaats gehad. Men is tot geen besluit
gekomen. Morgen zal te Amsterdam een
samenkomst worden gehouden van ge
noemde hoofdbesturen met de Amster-
damsche patroons.
Van de zijde der sjgarenmakersorgani»
saties werden de in den brief van het
verbond van 6 dezer genoemde minima
onvoldoende geacht.
Scheurt de coalitie?
De „Telegraaf" neemt over het bericht
van de „Maasbode", dat mededeelingen
bevatte omtrent het overleg tusschen de
R. K. en Chr.-Hist., aangaande het stel
len van een Katholieken candidaat te Am
sterdam in 1913.
Het "blad heeft dienaangaande in Chr.-
Historische 'kringen te Amsterdam ge
ïnformeerd naar de mogelijkheid van een
uiteen vallen der tegenwoordige regee-
ringscoalitie, en vernam het volgende:
„Men 'deelde ons mede", zegt het blad,
„dat, 'weliswaar, eerst op de algemeene
vergadering Van de Christelij'k-Historische
Unie, *23 Januari a.s., te Amsterdam te
houden, over het blijven bij de ooalitie
zal worden beslist, doch het werd niet
onmogelijk 'geacht, zooals de omstandig
heden thans zijn, dat het niet-anti-revo-
lutionnaire protestantsche deel van ons
volk, 'jn Juni a.s., zijn eigen weg zal gaan.
Het 'gaat den christelijk-historischen^
aldus tie christelijk-historische zegsman,-
tegenwoordig 'niet naar den zin.
De staatssocialistische richting, waarin
de meerderheid van rechts, voorgegaan
door minister Talma, stuurt, vindt in
christel.-historische kringen géén instem
ming.
De meerderheid der rechterzijde is al
leen 'door krachtige samenwerking van
de 'drie partijen tot stand gekomen.
Daarbij "heeft het anti-revolutionnairfl
deel Van Protestantsch Nederland een
aantal 'zetels verkregen, vèr gaande boven
de werkelijke kracht dier partij in ons
volk.
Waar zij in hoofdzaak vertegenwoor
digt lt«et Gereformeerdej eertijds dolee-
rend, deel der natie, en de meerderheid
van ons Protestantsche volk behoort tot
de Ned.-Hervormde Kerk, kan zij geens
zins worden geacht de meerderheid der
Protestanten te vertegenwoordigen. Tócfy
door het ongeëvenredigd groot aantal
Kamerzetels, handelt, de anti-rev. partij
als 'de voornaamste vertegenwoordigster
der 'Protestanten, ja, drijft zij de coalitie
naar 'een richting, waarheen de christe-
lijk-historischen niet willen.
Alleen het besef, dat het afzonderlijk
optrekken de kracht der linkerzijde zou
versterken, heeft tot nu toe de chr.-histo-
rische 'voormannen er van afgehouden^
vierkant contra de tegenwoordige coafitie-
politiek 'stelling te nemen.
Thans,, nu de algemeene verkiezingen
in aantocht zijn, willen de chr.-histori-
schen meer rekening zien gehouden met
hunne staatkundige opvattingen.
Büjkt men in het anti-revolutio;;::aire
hoofdkwartier niét geneigd, in de prac-
tjgphe politiek meer rekening te willen
