BUITENLAND. 4e Jaargang, No. 936 3)e ftzidóelve ©oivtcmt Bureau OUDE SINGEL, 54. LEIDEN. Interc. Telefoon 935. Postbus 6. DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN. DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering en het GËILLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week, fl-10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco per post f L50 per kwartaal. Afzonderlijke nummers 2l/i cent met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent. Woensdag 6 November 1912. De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels t 0.75, elke regel meer 15 cent ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte. Kleine AdvertentiSngevraagde betrekkingen, huur en verhuur koop en verkoop (geen handels-advertenti6n) 1—5 regels 25 cent iedere regel meer 5 cent; aangeboden betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent. Dit nummer bestaat uit TWEE bladen. De winkelsluiting*. Üe raadsvergadering van morgen be vat als laatste punt een voorstel, waar over men niet spoedig zal zijn uitge sproken. Wel is in 1907 hetzelfde onderwerp i— nl. de verplichte winkelsluiting aan alle kanten bekeken, maar hierom behoeven de discussies morgen niet te iworden gesmoord. in en buiten den Raad is het praatje verkondigd, dat ieder raadslid met z'n stem in de zak ter vergadering komt. ;Doch hebben de burgers der stad geen recht te vernemen, niet alleen hoe, maar vooral waarom de raadsleden aldus hun belangen behartigen? De verplichte winkelsluiting raakt de belangen van duizenden ingezetenen; sommigen beschouwen haar als een le- vensquaestie. Over zulk gewichtig punt gaat me nniet eenvoudig stemmen! Nieuwe gezichtspunten hebben zich sinds 1907 voorgedaan. Allereerst heeft men het arrest van den Hoogen Raad, die de Amsterdamsche verordening goedkeurde. De quaestie over de wettigheid is daardoor uit den weg geruimd. Het streven naar winkelsluiting nam toe. Vele winkeliers in het praead- vies tellen wij er reeds 329 op slui ten vrijwillig om 9 uur, en bevinden er zich klaarblijkelijk goed bij. Men heeft vervolgens den uitslag der gehouden enquête. B. en W. zeggen, dat er 655 tegenstanders en 647 voorstan ders van verplichte winkelsluiting zijn, 'dus dat de meerderheid zich tegen over heidsinmenging uitspraken. De juistheid dezer cijfergroepeering trekken wij evenwel sterk in twijfel. Voor zooverre uit het praeadvies blijkt, wa ren er 243 voorstanders, die hun zaken reeds om 9 uur sluiten. 404 voorstanders, die nog niet om 9 uur sluiten. 35 voorstanders, die voorwaarden stelden. 86 tegenstanders, die evenwel op ei gen gelegenheid om 9 uur sluiten 535 tegenstander. Niet minder dan 778 winkeliers zijn tot de vóórstanders der vervroegde win kelsluiting hetzij vrijwillig of ver plicht te rekenen en het aantal te genstanders slinkt zoodoende tot 535. Bovendien mag het grootste deel van 'de 379 onbeantwoorde lijsten op de schaal der voorstanders worden ge legd. Opposanten roeren zich gewoon lijk wel en houden zich waarlijk niet achterbaks. Hoeveel drukte werd er in dertijd niet gemaakt bij de voorgestelde invoering der straatbelasting? Waarom zouden de verlangens der winkelbedienden niet meetellen? B. en iW. schakelen hen in het praeadvies ge heel uit en betoogen, dat winkelslui ting formeel den arbeidstijd der be dienden niet verkort. De patroon mag zijn personeel laten doorwerken. 'n Spitsvondige redeneering, die hee- lemaal niet nieuw en al meermalen weer legd is. Formeel is zij juist, maar B. en W. zijn toch niet zoo naïef, dat zij niet weten, dat winkelsluiting practisch neerkomt op verkorting van den langen arbeidsdag van- 't personeel! Het heeft ons gehinderd, dat B. en zich poseeren als verdedigers der klei ne winkeliers. Het praeadvies bevat to taal geen cijfers hoeveel kleine en hoe- Veel groote winkeliers vóór en tegen winkelsluiting zijn. Beweringen, dat den kleinen winkelier - belet wordt in de avonduren verdiensten te maken, be rusten niet op geconstateerde feiten. Verschillende winkeliers zonder perso neel werkzaam, juichen de winkelslui ting even zeer toe als de grootere za ken. Ten slotte zou een heele boom kunnen worden opgezet over het aantasten der persoonlijke vrijheid. 't Zijn dikke woorden, waarmede ge schermd wordt. Iedere wet beperkt in het algemeen belang de individueele vrijheid en de gemeenteraad vaardigt honderderlei maatregelen uit,, die een stukje vrijheid Öer burgerij afnemen. De vraag is maar, of de verordening Ihet algemeen belang ten goede komt. Wij beantwoorden die vraag bevesti gend en hopen, dat de meerderheid van den Raad zich tegen het praeadvies zal uitspreken. De moeilijkheden, waarop men nu in Amsterdam stuit, schrikken ons even min af als Maastricht en Arnhem, die het Amsterdamsche voorbeeld volgden. 't Was een fout de proef in Amster dam te nemen; men had het eerst in een kleinere gemeente moeten probee- ren. Nu kunnen wij ons voordeel met de ervaring van elders doen. De tegenstand is hier ter plaatse gering in vergelijking met de geweldige actie in de hoofd stad, terwijl onze commissie voor de strafverordeningen en het college van B. en W. bekwame juristen telt, die een verordening zonder al te groote mazen on met de noodzakelijke uitzonderingen zullen ontwerpen. Het volkspark. Onverwachts, als 't ware uit de lucht gevallen, kwam een voorstel van B. en W. over den aanleg van een volkspark. Eenigen tijd terug was er nóch terrein, nóch geld voor thans is met het terrein ook het geld beschikbaar. Het idéé nu van den aanleg van volks parken heeft veel aantrekkelijks. Zoo'n plantsoen vroolijkt een heele stadswijk op en is een aantrekkelijke wandel- en rustplaats op zonnige zomerdagen. Vandaar dat in 't algemeen véél voor het plan van B. en W. pleit. Ook de plaats is goed gekozen en zal een ge- wenschte uitbreiding van de stad aan den Lagen Rijn dijk zijde bevorderen. Ten slotte zal het plantsoen aan zijn bestemming van volks park beantwoor den, wijl het wordt opgericht in een omgeving, die als arbeidersbuurt 'n groo te toekomst heeft. AI te gaar dus argumenten vóór het voorstel. Maar desniettemin zal het verstandig zijn, als de Raadsleden er nog eens 'n nachtje over slapen en niet reeds Donder dag de beslissing nemen. Allicht komt men onder de bekoring van het mooie plan en denkt men te weinig aan de keerzijde der medaille: de kosten. Deze vallen niet mee. Een halve ton voor een improductieve uitgave is geen kleinigheid in de tegenwoordige omstan digheden. Terdege mag dat wel eens worden overwogen. Denk eens aan de groote werken, als tram, stadsverfraanng, sportterrein, alle uit de laatste jaren. Herinner u, dat de vuilverbranding voor de deur staat, dat Voorgeest pas is geopend, dat meerdere arbeiderswoningen worden gesticht, dat een nieuwe H. B. S. moet worden ge bouwd en gij gaat niet gauw weer uitgaven voteéren. Zeker, B. en 'W. hebben het voorstel smakelijk toebereid. Op 'toogenblik gaat het slechts om f 17.000 voor grondaan koop; inaar later komt tóch het overige en het stukje, dat voor bouwgrond kan worden verkocht, is niet van beteekenis in de dekking der kosten, 't Is een boon in een brouwketel. Daar komt bij, dat een ander denk beeld eveneens overweging verdient. Wat is voor onze stad beter een plantsoen of een tuinwijk? Voor het laatste valt ook zeer veel te zeggen. Men zou eens zien, wat 'n verande ring 'tgaf, als naast bedompte akelige huisjes in nauwe stegen en sloppen frissche, ruime woningen werden aan gebouwd aan breede straten en flinke pleinen, met b Domen- en perken-aanleg. Hoe men het voorstel beziet, het is nu amper rijp voor beslissing. Zoo'n belangrijke zaak behoort niet in overijling te worden beoordeeld. V Van terrorisme gesproken. Er zijn linker organen geweest, die in de bejegening, welke baron Mackay in de met hem geestverwante pers vond, een uiting van terrorisme zagen. Nu zullen we niet weer eens gaan op halen, in hoeverre er voor bedoelde min- vriendelijke bejegening reden was, maar dit staat toch zeker wel vast, dat de coalitie ten volle het recht heeft tot toornen, zoodra men aan haar grond slagen morrelt. En die toorn mag, neen moet te grooter zijn, naarmate dat gemor rel de onderlinge verstandhouding onder mijnt. Een bondgenootschap, hetwelk zonderlingheden, 0.1s te Ommen zijn ge pleegd, langs zijn koude kleeren zou laten afzakken, zou daarmede geen tee- ken van opgewekt leven geven. Integendeel. Nu is de coalitie juist nog springle vend en vandaar de levendige gedachten wisseling, waartoe Ommen aanleiding gaf. Dat de heer Mackay er niet tegen bleek opgewassen, al schreef hij ook een lang stuk, ligt niet aan de coalitie, maar aan diegenen, welke hem in een wespennest hebben geduwd. Hij had niet zoo „schalksch" met zich moeten laten sollen. Wij kunnen dan ook in het verweer der coalitie geen terrorisme zien. Wie lid is eener organisatie, behoort zich naar haar te voegen of er uit te stap pen, wat de heer Mackay dan ook per slot van rekening gedaan heeft net te laat. De vrijzinnigheid inocht echter wel voorzichtig zijn met over terrorisme te spreken, want zij krijgt daar zelf ge ducht mee te maken. Terwijl de in aanbouw zijnde vrijzin nige concentratie in haar concept-pro gram de sociaal-democratie met haar klassenstrijd majestueus de deur wijst, lacht diezelfde sociaal-democratie haar smakelijk uit en zegt: als ge in 1913 de deur niet netjes voor ons open zet, krijgt ge onzen onmisbaren steun niet. Dat is pas terrorisme. En te meer ke mr. Troelstra Maandagavond hier ge houden heeft, droop er van. Ongezou ten duwde hij de vrijzinnigheden onder den neus, dat zij met hun drietjes nooit meer een meerderheid zullen klaar krij gen. Daar hebben zij de zoo majestueu- selijk uitgestootenen bij nóodig, maar dezen zijR niet frfcfeid ixuip ie verlee- nen als zij niet hun politieken zin krij gen. Dat is pas terrorisme. En te meer moeten de vrijzinnigheden deze duchten, wijl zij er niet aan kunnen ontkomen. Van bu iten wordt hun de wet voor geschreven en zij buigen zoetelijk de hoofdjes. Natuurlijk hebben de heeren daar geen zin in. Dat konden we gisteren in de Kamer al merken aan dr. Bos en mr. Tydeman, die zich niet durfden uitla ten over de details hunner sociale idea len wat ook al geen aanduiding was, dat de linksche concentratie klaren wijn zal schenken. 't Doet er ook niet toe, welk mengsel de vrijzinnigheden zullen laten gisten, want rood zal het toch moeten zijn. Daar zullen de lui wel voor zorgen, die nu nog builen staan, maar straks naar binnen zullen stormen. Dat is pas terrorisme! V Oude kennissen. Wie een genoeglijk half uurtje met oude kennissen wil passeeren, moet eens in het Voorloopig Verslag der Tweede Kamer over de Staatsbegrooting de po litieke beschouwingen lezen. Alles wat men in den loop der laatste tjjden links tegen het kabinet heeft opgedischt, vindt men er nog eens smakelijk bijeen, waar bij dan natuurlijk de rechterzijde moest aorgen voor den pikanten saus der te genspraak. Bij het mondeling debat krijgen! we natuurlijk dit alles nog eens. Maar dan wordt het toch wel wat erg oud-bakken. ALGEMEEN OVERZICHT. Wat er waar is van het bericht dat reeds weder een slag tusschen Turken en Bulgaren aan den gang is, valt niet goed uit te maken. Berichten van het oorlogsterrein ontbreken op 't oogenblik. Wel wordt er beweerd dat de Bulgaren nog steeds op de Tsjataldsjalinie aantrekken. Vol gens een telegram uit Sofia zouden zij zelfs de waterwerken van Derkos ver- ineesterd hebben en zoodoende allen wa tertoevoer voor Konstantinopel hebben afgesneden. Ook van de andere terrei nen komt geen nieuws binnen. Slechts wordt gemeld, dat de Serviërs voor Mo- nastir staan, de Grieken op 15 mijlen van Saloniki. Dit zal de Grieksche le germacht zijn, die dezer dagen bij Sta- vros geland is. Men gelooft wel, dat de plaatselijke overheden, te Saloniki, even als zulks te Uskub geschiedde, de stad onmiddellijk zullen overgeven als de vij and vooi; de poorten verschijnt. Over de tusschenkomst der mogendheden wordt nu nog het vol gende gemeld. De Turksche gezanten hebben wederom bij de verschillende mo gendheden een, nu meer gepreciseerd, verzoek om bemiddeling ingediend. Dit verzoek luidt als volgt: „De Turk sche regeering verzoekt de groote mo gendheden gezamenlijk hare bemiddeling te verleenen tot onmiddellijke staking van de vijandelijkheden en vaststelling van de vredesvoorwaarden." Poincarc wees den ambassadeur erop, dat dit verzoek elk denkbeeld van pres sie op de oorlogvoerenden uitsluit. En hij voegde daaraan toe, dat de mogend heden niet tot bemiddeling zouden kun nen overgaan, tenzij alle oorlogvoeren den deze bemiddeling wilden aanvaar den. Poincaré zond onmiddellijk aan alle mogendheden zonder uitzondering, de mededeeling dat Frankrijk bereid is zich met haar te verstaan over dit nieuwe verzoek van Turkije. Ook van de andere mogendheden ver luidt dat zij den gezanten geantwoord hebben geen toezegging te kunnen doen alvorens samensprekingen te hebben ge houden. Naar men zegt, zullen de mogendhe den, na tot overeenstemming te zijn ge komen, aan de Balkanstaten de verlan gens van Turkije voorleggen. In de kringen van de Balkandiploma- tie, aldus het „Berl. Tagebl." wordt ech ter nu reeds met groote stelligheid ver klaard, dat het oogenblik voor een in grijpen der groote mogendheden nog niet gekómen is. Vóór dien tijd moeten de Balkanlegers eerst de beslissende mi litaire operaties, die nog verwacht wor den, beëindigd hebben en dan ztiTlen de staten met al hun eischen voor den dag komen. Zoolang de Balkanstaten zoo ver nog niet zijn, zullen zij geen gehoor schenken aan de bemiddelingsvoorstel len. De bedoelde operaties zijn de slag van Tsjataldja, die tegen het einde van deze week vermoedelijk nog zal plaats hebben, de verovering van Adrianopel Saloniki, Monaslir en Skoetari. Wat de houding van Oostenrijk-Hon- garije en Italië tegenover Albanië be treft, kan, volgens betrouwbare mede deelingen van den correspondent van het Berl. Tageblatt te Ween en, aangenomen worden, dat beide staten het volgende standpunt innemen: Oostenrijk-Honga- rije en Italië erkennen de eischen der Balkanvolken. Tot den Balkan behoort echter ook Albanië, en dit gebied moet onaangetast blijven. Oostenrijk-Honga- rije en Italië zullen beide met alle be slistheid dit standpunt handhaven. Men wenscht te Rome en te Weenen, dat aan Albanië autonomie zal worden ver leend en dat een vorst aan 't hoofd van den staat wordt geplaatst In dezen geest zal ook de Italiaansche minister van buitenlandsche zaken San Giuliano voorstellen doen aan de Duitsche regee ring. Het schijnt dat ook Duitschland het in deze geheel met zijn bondgenoo- ten eens is. Oostenrijk en Servië schijnen langzamerhand wat meer tot elkaar te komen, zoodat men verwachten mag dat voor een goede oplossing sa menwerking van beide kanten zal ver kregen worden. Het Weensche „Frem- denblatt", een officieus orgaan, ver klaart, dat het Servische leger in een aantal gevechten zulke overwinningen heeft behaald, dat het 't grootste ver trouwen in zichzelf mag stellen. H et blad gewaagt met erkentelijkheid van de tucht en de menschlievende houding die de troepen jegens hun gevangenen en de bevolking in acht nemen. Dit draagt er toe bij om de sympathie voor de Ser viërs te versterken en bewijst dat zij behalve militaire deugden ook aanleg voor beschavende werkzaamheid bezitten. Nu de Serviërs dc grens genaderd zijn van landstreken die bewoond wor den door van oudsher daar gevestigde Albaneezen, wier gevoelens zeer prik kelbaar zijn, is het dienstig, den wensch te uiten, dat Servië onoverkomelijke moe- ielijkheden moge vermijden. De elemen taire gerechtigheid eischt, dat ook de Albaneezen gebaat worden door het zoo zeer door de Serviërs gewaardeerde be ginsel de Balkan voor de Balkanstaten. De onafhankelijkheid van de Albanee zen is een factor, waarmede men dient te rekenen. Deze laatste alinea schijnt er op te wijzen dat Oostenrijk Servië een halt toeroept op zijn weg naar Saloniki, ter wijl het eveneens waar wil maken het bovenvermelde bericht over het stand punt in deze van de mogendheden van het Drievoudig verbond. In Konstantinopel schijnt men niet voor ongeregeldheden te duchten. De stad moet voldoende be waakt zijn door versterkte posten. Den vreemden mogendheden is nu bij iradé toegestaan een oorlogschip door dezee engten naar Konstantinopel te zenden, waar, zooals gemeld wordt, reeds een Engelsch schip is aangekomen. De an deren worden eveneens spoedig v er- wacht. De Roode Halve Maan iheeft te Kon stantinopel een oproep tot de bevolking] geridht, waarin verzocht wordt, dat elki gezin één of twee verwonden in 'huis; neemt. Leden van de Roode Halve Maan halen langs de huizen bjjriragem orp* voor een loterij ten bate der gewonden. Men zal de militaire school van Pankalwi tot hospitaal inrichten. Het Belgische regeeringsprogram is gister den leden der reohtsche fracw ties van Kamer en Senaat in hun gebrui kelijke vergadering vóór het bïjeenkot- inen van 't parlement medegedeeld door den minister-president. Minister de Bro- queville, aldus het verslag in het Brus- selsche „N. v. d. D." ko-ndigde in het begin der zitting aan, dat hij bij dej heropening der kamer een2 verklaring zou afleggen, waarin hij de verschillen de voorstellen zou ontwikkelen, welke hij aan de beraadslagingen der kamers Sxoopt te onderwerpen. De minister-pre sident heeft aangedrongen op de nood zakelijkheid, waarin de internationale po litiek het gouvernement stelt en zal eene Wijziging voorstellen van' de militiewet. Minister de Broqueville heeft ook het neerleggen aangekondigd van verschil lende voorstellen, onder andere op de werkmanswoningen, de pensioenen en de kleine burgerij. Een wetsvoorstel voor Siet verplichtend onderwijs zal tij dens denzelfden zittijd neergelegd won den. Gezien de nieuwe lasten zal 't gou vernement de middelen opzoeken om; erin te voorzien. Minister de Broqueville heeft ook den wensch uitgedrukt, dat de leden der rechterzijde zich zouden jji verbinding stellen met 't bureel om de besprekingen te vergemakkelijken en de zittingen niet vruchteloos te belemmeren door rede voeringen, die slechts herhalingen zijn van hetgeen reeds gezegd werd. Hubert, minister van nijverheid en ar beid, nam vervolgens het woord om het wetsvoorstel op de werkliedenpensioe nen, dat hij toekomende week gaat neer leggen, uiteen te zetten. Dit wetsvoor stel berust op het princiep van de ver plichtende verzekering van werklieden en bedienden van beider geslacht, van de nijverheid, van den handel^ van den land bouw en van de openbare diensten, die minder dan 2400 frs. verdienen. De minister van arbeid heeft insgelijks inlichtingen gegeven over het voorstee- dat de wet van 1887 op het werk der vrouwen en der kinderen zal wijzigen. Dit voorstel zal ook toepasselijk zijn op de werkhuizen, waarin kinderen van onder de 14 jaar arbeiden. GEMENGD De Brusselsche correspondent van de „Figaro" verzekert, het gerucht be treffende een a.s. bijlegging van het ge schil tusschen prinses Louise en den Belgischen Staat over de erfenis van koning Leopold te kunnen bevestigen. De nieuwopgeiredeu raadsman van de prinses zou inderdaad erin geslaagd zijn een grondslag voor een schikking te vin den waardoor niet alleen een opzien barend proces zal worden voorkomen,- doch tevens prinses Louise uit de finan- cfeele moeilijkheden, welke haar sinds jaren het leven vergallen, zou worden geholpen. Bij de gisteren gehouden verkie zing voor den Rijksdag in het eerste kiesdistrict van Berlijn, ter voor ziening in de vacature, noodig geworden door het bedanken van den gewezen president van den Rijksdag Kampf, ver kreeg Kampf, vrijzinnig, 4888 stemmen, Düwell, sociaal-democraat, 3S40 stem men, zoodat gekozen is de heer Kampf. Voor de presidentsverkie zing in de Ver. Staten, die gisteren

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1912 | | pagina 1