BUITENLAND. BINNENLAND. 4e Jaargang, No. 932. Bureau OUDE SINGEL 54, LEIDEN. Interc. Telefoon 935. Postbus 6. DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN. DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt inet GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week, ƒ1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco per post 1.50 per kwartaal. Afzonderlijke nummers 21/, cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent. Donderdag 31 October 1912. De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels f 0.75, elke regel meer 15 cent ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte. Kleine Advertentiëngevraagde 'betrekkingen, huur en verhuur koop en verkoop (geen handels-advertentiën) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere regelmeer 10 cent. Dit nummer bestaat uit TWEE bladen. Wegens het hoogfeest van AL LERHEILIGEN verschijnt „De Leidsche Courantmorgen niet. V Saam werking ten platte- lande. liet (Christ.) Dagblad drrestarde over jde vacature-Kruijff in den Sassenheimer [Raad en betoogde daarbij de wensche- ïijkheid van nauwer samengaan der Chris- itelijke partijen bij dc gemeentelijke'stem- jbus ten plattelande. Over 't algemeen beamen wij dien iWensch. Ook op gemeentelijk gebied behoort lal wat rechts staat aansluiting te zoeken. Al wordt dit thans nog niet gevoeld, jal beschouwt men de pla'ttelandsraad als leen gemoedelijk college, dat hoofdzake lijk administratieve functies verricht, toch aal de tijd komen, dat ruimere, betere Inzichten baan breken. De uitbreidende taak van de gemeente raden door het voortgezet streven naar (decentralisatie dringt de verouderde jldeeën van administratief lichaam zij waarts. Zaak is, voor dezen ontwikkelingsgang ppen oog te hebben en niet in de kaart (der tegenstanders te spelen. Toch laien zich geen algemeen bin- jdende regelen stellen. Speciaal wat Sas- feenhedm betreft, waarover het Christ. jDagblad valt, zijn de anti-revolutionairen ;zelf schuld aan het samengaan van Ka tholieken en liberalen. Als 'tkon, moest het anders worden. De principieele verschillen tusschen Ka tholieken en liberalen loopen zelfs bij leen tijdelijk vennootschap gevaar weg gemoffeld te worden en een verslapping kan het gevolg ervan wezen.' Den eersten stap, gelooyen wij, moeten 'echter de anti-revolutionairen zetten. Maar die eerste stap moet duidelijk !de richting aangeven. Blijkt het alleen |te doen om 'n mannetje meer, dan zouden .wij daarvoor feestelijk bedanken! Gaat liet echter om de coalitie te bevorderen, welnu de poging slage! Het laatste moet voorop. 'De minder (aangename ervaring, die wij al meermalen opdeden, rechtvaardigt onzen eisch ten .volle. In Noordwijk b.v. brachten wij de [A.R. in 'tzaal en toen zij eenmaal goed jen wel gezegen waren, keerden zij zich tegen ons en boden den anti-papisten (en liberalen hun hand- en spandiensten. Zulke ontgoochelingen hinderen Willen de A.R. in Sassenheirh saam- (werking, zij toonen, dat deze bepleit iwordt nietten voordeele van eigen partij, Imaar in het belang der coalitie. Kouwe drukte. De socialisten houden hier en daar ,'t— inzonderheid in het buitenland mee tings tegen den Balkanoorlog, welken Zij in moties en manifesten met hun ge wone felle woordenkeus veroordeelen. Nu willen we voor een oogenblikje (daarlaten, dat de socialisten alles behalve !(den vrede in eigen kring weten te be swaren en dat zij te pas en te on- jjpas stakingen proclameeren, waarbij de [Slachtoffers als q u a n t i t 11 g 1 i g e a- Hble worden beschouwd, als het doel Imaar bereikt wordt we willen een ;(en ander buiten beschouwing laten en slechts vragen, of het geen ,;kouwe (drukte" is, zich van uit de verte te ver betten tegen hetgeen daar in den Balkan Wordt afgespeeld. Sinds meer dan een kwart eeuw heb ben de mogendheden niet anders weten (,te doen dan onnatuurlijke toestanden (handhaven, zooals op Kreta, en papie ren vertoogen richten tegen het Turksche Wanbeheer in Macedonië en Albanië. De bijzonderheden dienaangaande behoeven ,we niet mede te deelen: ze zijn over bekend. Dit al heeft Europa lijdzaam zien ge beuren, totdat eindelijk de omringende .volken, het uitbuiten en verkrachten der Stamverwante scharen in Europeesch Tur- jjkije moede, naar de wapens grijpen. Nu iwordt ach en wee geroepen en protesteeren de socialisten. Hun hoofdargument is wel, dat het Slechts de machthebbers zijn, die uit land- (honger en gezagsfanatisme den oorlog provoceerden. Indien dit louter zoo ware. hoe dan te verklaren de door geen wan klank verstoorde mobilisaties, de geest driftige opmarschen, de met ongekend élan bevochten overwinningen De krij gers ginds zullen de toestanden, zullen de drijfveeren voor hun gedrag toch wel wat beter kennen dan meetinggangers te Brussel en elders en daarom achten we deze betoogingen van o zoo weinig waarde. Neen, wat in 't Oosten den oorlogs fakkel zoo fel deed ontbranden was geen gevolg van het spel der diplomatie, al moge een of ander land op den uitslag van den krijg speculeeren. De berichten uit de aanvallende landen wijzen er al leszins op, dat juist ondanks de diplo matie de volksgeest ontwaakte en zich nu te weer stelt tegen stelselmatige en brutale onderdrukking. In liefde voor den vrede wenschen we voor niemand onder te d.oen, maar geen vrede valt duurzaam te bereiken op een grondslag, zooals in den Balkan sinds jaren werd geduld. Slechts in een zui veren bodem kan de vredespalm tieren. En waar de groote mogendheden geen zuivering vermochten aan te brengen integendeel! daar worde ze nu ge bracht door het zwaard, hetwelk ver drukking en verbittering uit de scheedè deden trekken. Dat de mogendheden, eindelijk wak ker geschud, nu trachten het kwaad wani dit is en blijft de oorlog binnen de kleinst mogelijke perken te houden, is best en verdient welslagen, maar in de papieren protesten der vergaderende socialisten kunnen we niet anders zien dan de idem zooveelsie uiting der roode propaganda. Schoolartsen. De meerderheid van B. en W. der gemeente Alphen heeft in de laatste Raadsvergadering getoond een breeden blik te bezitten. Zij wilde n.l. overgaan tot aanstelling van een schoolarts. Dit was een daad van moed. Want in een kleine gemeente brengt zoo'n benoeming een niet onbelangrijke uitgave mede. En de vroedschap ziet meestal scherp op de kleintjes toe en houdt de koorden van de beurs strak. B. en W. hadden daarom hun voorstel heel voorzichtig ingekleed. Zij beoogden voorloopig slechts in onderhandeling te treden met de bijzondere schoolbesturen over de bezoldiging van een schoolarts. Misschien meenden zij hiermede een handigen zet te- hebben gedaan. Doch 't was juist hun zwakke punt De gemeenteraad voelde er niets voor, de bijzondere schoolbesturen nog meer kosten op te leggen, welke de besturen trouwens vanzelfsprekend van de hand hadden gewezen. Met groote meerderheid werd het voor stel nu verworpen. Dit bejammeren wij, in zooverre daar door de zaak zelve van de baan ging. Er kan nog zooveel op de lagere scho len worden gedaan in het belang der hygiëne. Geneeskundig toezicht oefent zijn gun- stigen invloed zoowel direct als indirect uit. De gemeente mag niet achterblij ven deze algemeene volksbelangen te be hartigen. 't Was dan ook een vergissing van een A.-R. raadslid, het instituut school artsen met schoolvoeding en schoolklee- dingop één lijn te stellen. Tusschen deze zaken bestaat een wezenlijk principieel verschil. ^Zouden B. en W. liet nog eens pro- beeren? Maar dan zonder bijbetaling van de bij zondere schoolbesturen! Wie weet, of de Raad van een voor uitstrevende en vooruitgaande gemeente als Alphen bij nader inzien wil terug komen op een minder gelukkige be slissing: Voorzichtig. Onlangs vestigden wij de aandacht op de neutrale vakorganisaties, die de weg bereiders voor de sociaal-democraten zijn Maar voor een a'nder soort vereeni- gingen zij men eveneens op zijn quivive. We bedoelen de neutrale drankbestrij- ding. Pok hiervan hebben de socialisten zich meester gemaakt. Ook hier laten zij hun beginselen bin nensluipen, om zoodoende een -op zich zelf prijzenswaardig doel aan de roode actie dienstbaar te maken. In enkele dorpen aan den Rijn bestaat die vereeniging reeds. Voorzichtig dus en goed toegezien is de boodschap! ALGEMEEN OVERZICHT Steeds droeviger begint het er voor de Turken uit te zien in het Oostelijke oorlogsterrein. Zooals we gisteren zei den was het groote gevecht nu onver mijdelijk en werkelijk komen dan ook berichten over een gevecht bij Loele Boergas dat sedert 2 dagen aan den gang is. De Turksche opperbevelhebber seinde dat het gevecht voor de Turken een gunstig verloop heeft. Zij staan opgesteld in een linie ongeveer van Loele Boergas tot Tsjorloe waar zij zich sterk ver schanst hebben. De Bulgaren hebben zich stellingen ingericht tusschen de lijn Loele BoergasSaraj. Uit latere berichten, eveneens uit Turksche bron, zou men echter kunnen opmaken, dat het er voor hen zoo schitterend niet voorslaat. Het hoofd kwartier toch zou verlegd zijn naar Tsjerkesheni een flink eind meer in oos telijke richting, wat op een terugtocht zou gelijken. De troepenmachten tegen over elkaar geplaatst worden door de Turken van de Bulgaren geschat op 130.000, van zich zeif opgegeven als 260.000 man. Deze groote overmacht heeft hen niet mogen baten. Een bericht uit Sofia, een bron die zbein in-dezêii,'oorlog:,geregeld als betrouwbaar heeft bewezen, luidt nl. dat de groote slag bij Loele Boergas, door de Bulgaren is gewonnen. Van geen der twee partijen zijn nog nadere berichten omtrent verliezen of bijzonderheden van het gevecht ingeko men. Men mag echter veronderstellen dat ook daar de verliezen aan beide kanten verschrikkelijk zijn geweest. Waarschijnlijk is nu spoedig de oor log ten einde. De Balkanmogendheden wach';en hier op niet met het herstel der orde in het veroverde gebied. Volgens het blad Mir zendt de Bul- gaarsche nationale bank ambtenaren naar plaatsen in het pas veroverde Turk sche gebied om daar filialen van de bank te stichten. Voor de Serviërs is het eerste werk de communicatie te herstellen en het burgerlijk bestuur te vestigen. Men heeft reeds hier en daar brieven uit het door Servië bezette gebied ontvangen, met Servische postzegels er op. De correspondent van de Times be vestigt dan ook, dat het leven overal zijn gewonen loop hervat. De Albaneezen leveren meest hun wapens in. Koning Peter zal met groote plech tigheid zijn intocht doen te Uskub. In het Sandzjak zijn de Serviërs en Montenegrijnen ge heel de baas. De laatste Turksche troe pen, die behoorden tot de garnizoenen van het sandzjak zijn door de Monte negrijnen en de Serviërs naar twee kan ten teruggeslagen en hebben op Oosten- rijksch gebied de wijk genomen, waar zij ontwapend werden. Een half uur nadat de Serviërs Plewlje waren binnengerukt, kwamen er de Mon- tenegrijnsche troepen. De vereeniging van de twee legers gaf aanleiding tot roerende tooneelen. Nu het Sandzjak geheel van Turksche troepen is ontbloot, zullen de twee losse colonnes Serviërs, die er bezig zijn ge weest, de drie Servische hoofdlegers kun nen gaan versterken. Te Konstantinopel duurt de oipwinidinjgl en de ontmoediging van, de bevolking ondanks alle officieele verzekeringen,, dat er schitterende overwinningen te ver wachten zijn, voort. Men gelooft, dat Adrianopel reeds ingesloten is en, men weet, dat de Bulgaren bij Baba Esk'i en Loele Boergas staan. Me'n houdt rekëh ning met da mogelijkheid, dat de Bul garen de linie yan| Tsjataldzja verbreken;. Sedert Zondag ;is hier diet bericht van den, val van Uskub doorgelek'v. De (Griek- sche vloot kluist aanhoudend voor de Dardanellen. De bevolking vraagt opge wonden waarom de Turksche vloot niet ujtloppt ojn dqn yijan,d t£ iverjagejni. Maandagavond wachtten vele duizenden bij het s tation te Konstantinjopel, omdalt een bulletin van een, klein avondblad' de aankomst van tienduizenjd Bulgjaar- sche gevangenen had aangekondigd. De menigte verloor haar kalmte, toen de ge vangenen' wegbleven; en er slechts een! groote menigte gewonden aankwam. Be reden politie joeg de menigte qiteeai. Wegens de toenemende gisting onder de bevolking is de staat v^n beleg ver scherpt. Behalve soldaten zijn er ook officieren wegens lafhartig gedrag bij Kirk Kilisse doodgeschoten. Den oor logscorrespondenten wordt het werk one mogelijk gemaakt. Het vertrek van de militaire attaché's wordt van dag tot dag uitgesteld. Bulgaarsche Komitadzjisj die in den rug van d<? Turkèche troepen} tot in de nabijheid van Knnjstantinopel opereeren, verontrusten de troepen,sterk. Zij hebben de telegraafdraden doorge sneden, de spoorwegbruggen vernield en daardoor het transport van de troepen* belemmerd. Het transport van troepen1 uit Klein-Azië naar het oorlogsterrein! duurt voort. De bedoeling der Balkanstaten kan men leeren uit liet volgende tele gram van den Belgrado'schen corres pondent van de „Lok. Anz.": Naar ik uit goede bron verneem, be staat er tusschen de Balkanstaten de vol gende overeenkomst over de verdeeling van het veroverde Turksche gebied. Ser vië krijgt het gebied van de havenstad San Giovanni di Medua aan de Adria- tische zee in een schuine lijn naar be neden tot aan het Ochridameer en dan weer in schuine lijn tot Keuprulu en Istip en vandaar recht uit. naar de Ser vische grens. Montenegro breidt zijn ge bied uit door het linker deel van het sandzjak Nowi Bazar tot Priepolje; ver volgens loopt de nieuwe Montenegrijn- sche grens boogvormig over Berane. Het rechterdeel van het sandzjak komt nog aan Servië. De Grieken zullen het ge bied van Albanië tot aan de nieuwe Ser vische grens krijgen. Over de verdeeling van de rest van Albanië is nog geen besluit genomen. Het schijnt mogelijk, dat men dit Oostenrijk als vergoeding zal geven. Saloniki en Konstantinopel zouden een vrij groote omgeving krij gen die exterritoriaal gehouden zou wor den met vrije havens onder bestuur van een gouverneur. De rest van Turkije zou aan Bulgarije ten deel vallen. Het is natuurlijk nog niet te zeggen welke rol aan de mogendheden zal ten deel vallen ten opziqhte van, den Balkanoorlog. Het standpunt, waar op de groote mogendheden zidh' zullen! plaatsen, staat echter reeds vrijwel vast, weet het „Neue Wiener Tageblt." te vertellen. Stellig zullen zij opkomen voor 'het handhaven van den, status quo op den Balkan. Daarmede is echter nierf: gezegd, dat er geen verandering in ge bied op den Balkan zal plaats vinden* De status quo is naar de opvatting van de groote mogendheden, het handhaven, van de sferen van "den, tegeinwoordigen invloed der groote mogendheden op den, Balkan, ook als de grenzen van, de ver schillende landen zouden, verschoven, worden. In dezen zin, zullen de groote mogendheden hun macht doen. gelden. Men wil trachten met handhaving van dit gezichtspunt, iden oorlog te locai- liseeren en den vrede tot stan(d te bren gen. Zoo hebben dus de strikte verkla ringen, dat de Bal kan-stat en, na den oor log weer binnen hun, eigen grenzen zou den moeten terugkeeren, plaats gemaakt voor een sofistische uitlcglging van den, status quo, die, zooals ik deze wjeek reeds seinde, hier in diplomatieke krin gen reeds bekend was. In Hongarije is weer eens een parlementscrisis uit gebroken, of liever na de vacantie met nieuwe kracht voortgezet. De verbonden oppositie heeft een manifest tot het Hongaarsche volk, door Apponyi uitge werkt, gericht. Daarin wordt het stand punt van de oppositie gemotiveerd, dat zij, ondanks den kritieken, internatio nalen toestand n,iet aan het parlemen taire werk kan deelnemen zoolang .dc rechtsorde nog niét hersteld is. De op|- .positie wil door deze verklaring tegen elke veroveringspolitiek, tegen elke over bodige inmenging in, den Balkanoorlog, tegen alle offers in bloed en geld, die jliet "de lcvensbelainlg^n, van het volk ten goede komen, maar slechts ter ben vrediging van buitenlan|dsche (d. w. 1 Oostenrijk'sche) eerzudrt diepen; ten, sterkste protesteeren. Hieruit blijkt dat zij met hun obstruc tie van plan zijn door te gaan. De khmer is echter \ve|er door troepen afgezet en aan de leden 'der oppositie werd den toegang ontzegd. De regeering zal nu een wetsontwerp indienen tot re geling der militaire bewaking van het parlement. Mooie toestanden GEMENGD. Te Peking is een besluit uitge vaardigd, waarbij de D a 1 a i L a m a van Tibet hersteld wordt in zijn vroege re titels en waardigheden. Een hevige pest-epidemie) wordt gemeld uit de Perzische provinr cies, die aan Rusland grenzen* Er k<>- men ongeveer 100 gevallen per daig voor. De sterfte bedraagt 100 pet. De Grieken hebben gisteretnj Werria bezet zonder tegenstand tq ontmoeten. De spoorwegverbinding tus schen Werria en Mouastir is verbroken; De „Vossische Zeitung" deelt me de dat het Duitsche 'keizjarlijk paar uit eigen middelen 3 0,0 0 0 m a r kj heeft bijgedragen voor de uitzending) van Roode Kruisafdeelingen naar den! Balkan. Correspondenten te Sofia maken, melding van een gerucht, dat Bulgaan- sche ruiterij Rodosto (ten Z.W. van Tsorloe aan de Zee van Marmora) bq- zet zou hebben. Op het station Jannowitzbrückei van den Berlijnschen, stedelijken spoor weg is hedenmorgen een binnenloopenf- de lokaal trein op een s tii I sta a nf- d e ji trein gelo op e nl Daarbij zijn} 46 personen gewond, van, wie vier zwaar. Er ontstond een hevige paniek, vooral omdat de uitstroomende stoom het sta tion vulde en nieman,d op het eerste) oogenblikken kon zien, wat er gaande) was. Verscheidene wagens werden ver nield en de zitplaatsen op elkaar gei- schoven, waaraan veel verwondingen tef wijten zijn. De Duitsche kroonprins iq gisteren op de lange jacht met a'ijnj paard gevallen en heeft een bloedf- uitstorting in den rechterarm en, verwond dingen aan het hoofd gekregen* Hij is naar zijn villa gebracht. Hij is vehhink derd den ljjkdienst voor prinses Rupp recht bij te wonen. Heden is zijn, 'toe stand zeer bevredigend. Onderwijzerssalarieering. Naar het „Centr." verneemt, heeft het wetsontwerp, daartoe strekkend, dat er verbetering wordt gebracht in de sala- rieering van de onderwijzers, en inhou- - dend o. m. den kindertoeslag, het de partement van binnenlandsche zaken ver laten. Actie der sigarenmakers. In „Het Volk" is opgenomen 'n schrij ven van de hoofdbesturen der vier werklieden organisaties aan de samen werkende vereenigingen van sigarenfa brikanten. In dat schrijven wordt be toogd, dat de vredelievende pogingen der werklieden, om verbetering in hun toestand te verkrijgen, hebben gefaald, waarom wordt medegedeeld, dat er in den Bosch en Amsterdam bij de leden der fabrikantenvereenigingen de arbeid zal worden gestaakt en op Maandag 11 November in deze plaatsen de arbeid niet zal worden hervat. Alleen dan, wan neer zoodanige voorstellen worden ont vangen, die de werklieden kunnen bevre digen, zullen zij niet tot staking over gaan Bakkersnachtarbeid. In de te Amsterdam gehouden verga dering van het Nationaal Comité tot afschaffing van den bakkersnachtar beid is medegedeeld, dat de Patroons bond besloten heeft zich tegen 1 De cember van het comité af te scheiden. Besloten werd het comité op 1 De cember te ontbinden. Met algemeene stemmen besloot men' het initiatief te nemen tot het stichten van een Vereeniging van voorstanders van absoluut verbod van nachtarbeid in het bakkersbedrijf. De laatste vergadering van het cor mité zal worden gehouden op 26 No*- vember. Men ziet hieruit, dat nog verschillenden

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1912 | | pagina 1