BUITENLAND.
BINNENLAND.
4e Jaargang,
No. 932.
Bureau OUDE SINGEL 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt inet GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
ƒ1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 21/, cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Donderdag
31
October
1912.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels f 0.75, elke regel meer 15 cent
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde 'betrekkingen, huur en verhuur koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere regelmeer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit
TWEE bladen.
Wegens het hoogfeest van AL
LERHEILIGEN verschijnt „De
Leidsche Courantmorgen niet.
V Saam werking ten platte-
lande.
liet (Christ.) Dagblad drrestarde over
jde vacature-Kruijff in den Sassenheimer
[Raad en betoogde daarbij de wensche-
ïijkheid van nauwer samengaan der Chris-
itelijke partijen bij dc gemeentelijke'stem-
jbus ten plattelande.
Over 't algemeen beamen wij dien
iWensch.
Ook op gemeentelijk gebied behoort
lal wat rechts staat aansluiting te zoeken.
Al wordt dit thans nog niet gevoeld,
jal beschouwt men de pla'ttelandsraad als
leen gemoedelijk college, dat hoofdzake
lijk administratieve functies verricht, toch
aal de tijd komen, dat ruimere, betere
Inzichten baan breken.
De uitbreidende taak van de gemeente
raden door het voortgezet streven naar
(decentralisatie dringt de verouderde
jldeeën van administratief lichaam zij
waarts.
Zaak is, voor dezen ontwikkelingsgang
ppen oog te hebben en niet in de kaart
(der tegenstanders te spelen.
Toch laien zich geen algemeen bin-
jdende regelen stellen. Speciaal wat Sas-
feenhedm betreft, waarover het Christ.
jDagblad valt, zijn de anti-revolutionairen
;zelf schuld aan het samengaan van Ka
tholieken en liberalen.
Als 'tkon, moest het anders worden.
De principieele verschillen tusschen Ka
tholieken en liberalen loopen zelfs bij
leen tijdelijk vennootschap gevaar weg
gemoffeld te worden en een verslapping
kan het gevolg ervan wezen.'
Den eersten stap, gelooyen wij, moeten
'echter de anti-revolutionairen zetten.
Maar die eerste stap moet duidelijk
!de richting aangeven. Blijkt het alleen
|te doen om 'n mannetje meer, dan zouden
.wij daarvoor feestelijk bedanken! Gaat
liet echter om de coalitie te bevorderen,
welnu de poging slage!
Het laatste moet voorop. 'De minder
(aangename ervaring, die wij al meermalen
opdeden, rechtvaardigt onzen eisch ten
.volle.
In Noordwijk b.v. brachten wij de
[A.R. in 'tzaal en toen zij eenmaal goed
jen wel gezegen waren, keerden zij zich
tegen ons en boden den anti-papisten
(en liberalen hun hand- en spandiensten.
Zulke ontgoochelingen hinderen
Willen de A.R. in Sassenheirh saam-
(werking, zij toonen, dat deze bepleit
iwordt nietten voordeele van eigen partij,
Imaar in het belang der coalitie.
Kouwe drukte.
De socialisten houden hier en daar
,'t— inzonderheid in het buitenland mee
tings tegen den Balkanoorlog, welken
Zij in moties en manifesten met hun ge
wone felle woordenkeus veroordeelen.
Nu willen we voor een oogenblikje
(daarlaten, dat de socialisten alles behalve
!(den vrede in eigen kring weten te be
swaren en dat zij te pas en te on-
jjpas stakingen proclameeren, waarbij de
[Slachtoffers als q u a n t i t 11 g 1 i g e a-
Hble worden beschouwd, als het doel
Imaar bereikt wordt we willen een
;(en ander buiten beschouwing laten en
slechts vragen, of het geen ,;kouwe
(drukte" is, zich van uit de verte te ver
betten tegen hetgeen daar in den Balkan
Wordt afgespeeld.
Sinds meer dan een kwart eeuw heb
ben de mogendheden niet anders weten
(,te doen dan onnatuurlijke toestanden
(handhaven, zooals op Kreta, en papie
ren vertoogen richten tegen het Turksche
Wanbeheer in Macedonië en Albanië. De
bijzonderheden dienaangaande behoeven
,we niet mede te deelen: ze zijn over
bekend.
Dit al heeft Europa lijdzaam zien ge
beuren, totdat eindelijk de omringende
.volken, het uitbuiten en verkrachten der
Stamverwante scharen in Europeesch Tur-
jjkije moede, naar de wapens grijpen. Nu
iwordt ach en wee geroepen en
protesteeren de socialisten.
Hun hoofdargument is wel, dat het
Slechts de machthebbers zijn, die uit land-
(honger en gezagsfanatisme den oorlog
provoceerden. Indien dit louter zoo ware.
hoe dan te verklaren de door geen wan
klank verstoorde mobilisaties, de geest
driftige opmarschen, de met ongekend
élan bevochten overwinningen De krij
gers ginds zullen de toestanden, zullen
de drijfveeren voor hun gedrag toch wel
wat beter kennen dan meetinggangers
te Brussel en elders en daarom achten
we deze betoogingen van o zoo weinig
waarde.
Neen, wat in 't Oosten den oorlogs
fakkel zoo fel deed ontbranden was geen
gevolg van het spel der diplomatie, al
moge een of ander land op den uitslag
van den krijg speculeeren. De berichten
uit de aanvallende landen wijzen er al
leszins op, dat juist ondanks de diplo
matie de volksgeest ontwaakte en zich
nu te weer stelt tegen stelselmatige en
brutale onderdrukking.
In liefde voor den vrede wenschen we
voor niemand onder te d.oen, maar geen
vrede valt duurzaam te bereiken op een
grondslag, zooals in den Balkan sinds
jaren werd geduld. Slechts in een zui
veren bodem kan de vredespalm tieren.
En waar de groote mogendheden geen
zuivering vermochten aan te brengen
integendeel! daar worde ze nu ge
bracht door het zwaard, hetwelk ver
drukking en verbittering uit de scheedè
deden trekken.
Dat de mogendheden, eindelijk wak
ker geschud, nu trachten het kwaad
wani dit is en blijft de oorlog binnen
de kleinst mogelijke perken te houden,
is best en verdient welslagen, maar in
de papieren protesten der vergaderende
socialisten kunnen we niet anders zien
dan de idem zooveelsie uiting der roode
propaganda.
Schoolartsen.
De meerderheid van B. en W. der
gemeente Alphen heeft in de laatste
Raadsvergadering getoond een breeden
blik te bezitten.
Zij wilde n.l. overgaan tot aanstelling
van een schoolarts.
Dit was een daad van moed.
Want in een kleine gemeente brengt
zoo'n benoeming een niet onbelangrijke
uitgave mede.
En de vroedschap ziet meestal scherp
op de kleintjes toe en houdt de koorden
van de beurs strak.
B. en W. hadden daarom hun voorstel
heel voorzichtig ingekleed. Zij beoogden
voorloopig slechts in onderhandeling te
treden met de bijzondere schoolbesturen
over de bezoldiging van een schoolarts.
Misschien meenden zij hiermede een
handigen zet te- hebben gedaan.
Doch 't was juist hun zwakke punt
De gemeenteraad voelde er niets voor,
de bijzondere schoolbesturen nog meer
kosten op te leggen, welke de besturen
trouwens vanzelfsprekend van de hand
hadden gewezen.
Met groote meerderheid werd het voor
stel nu verworpen.
Dit bejammeren wij, in zooverre daar
door de zaak zelve van de baan ging.
Er kan nog zooveel op de lagere scho
len worden gedaan in het belang der
hygiëne.
Geneeskundig toezicht oefent zijn gun-
stigen invloed zoowel direct als indirect
uit. De gemeente mag niet achterblij
ven deze algemeene volksbelangen te be
hartigen.
't Was dan ook een vergissing van
een A.-R. raadslid, het instituut school
artsen met schoolvoeding en schoolklee-
dingop één lijn te stellen. Tusschen deze
zaken bestaat een wezenlijk principieel
verschil.
^Zouden B. en W. liet nog eens pro-
beeren?
Maar dan zonder bijbetaling van de bij
zondere schoolbesturen!
Wie weet, of de Raad van een voor
uitstrevende en vooruitgaande gemeente
als Alphen bij nader inzien wil terug
komen op een minder gelukkige be
slissing:
Voorzichtig.
Onlangs vestigden wij de aandacht op
de neutrale vakorganisaties, die de weg
bereiders voor de sociaal-democraten
zijn
Maar voor een a'nder soort vereeni-
gingen zij men eveneens op zijn quivive.
We bedoelen de neutrale drankbestrij-
ding.
Pok hiervan hebben de socialisten zich
meester gemaakt.
Ook hier laten zij hun beginselen bin
nensluipen, om zoodoende een -op zich
zelf prijzenswaardig doel aan de roode
actie dienstbaar te maken.
In enkele dorpen aan den Rijn bestaat
die vereeniging reeds.
Voorzichtig dus en goed toegezien is
de boodschap!
ALGEMEEN OVERZICHT
Steeds droeviger begint het er voor
de Turken uit te zien in het Oostelijke
oorlogsterrein. Zooals we gisteren zei
den was het groote gevecht nu onver
mijdelijk en werkelijk komen dan ook
berichten over een
gevecht bij Loele Boergas
dat sedert 2 dagen aan den gang is. De
Turksche opperbevelhebber seinde dat
het gevecht voor de Turken een gunstig
verloop heeft. Zij staan opgesteld in
een linie ongeveer van Loele Boergas
tot Tsjorloe waar zij zich sterk ver
schanst hebben. De Bulgaren hebben
zich stellingen ingericht tusschen de lijn
Loele BoergasSaraj.
Uit latere berichten, eveneens uit
Turksche bron, zou men echter kunnen
opmaken, dat het er voor hen zoo
schitterend niet voorslaat. Het hoofd
kwartier toch zou verlegd zijn naar
Tsjerkesheni een flink eind meer in oos
telijke richting, wat op een terugtocht
zou gelijken. De troepenmachten tegen
over elkaar geplaatst worden door de
Turken van de Bulgaren geschat op
130.000, van zich zeif opgegeven als
260.000 man.
Deze groote overmacht heeft hen niet
mogen baten. Een bericht uit Sofia, een
bron die zbein in-dezêii,'oorlog:,geregeld
als betrouwbaar heeft bewezen, luidt nl.
dat de groote slag bij Loele Boergas,
door de Bulgaren is gewonnen.
Van geen der twee partijen zijn nog
nadere berichten omtrent verliezen of
bijzonderheden van het gevecht ingeko
men. Men mag echter veronderstellen
dat ook daar de verliezen aan beide
kanten verschrikkelijk zijn geweest.
Waarschijnlijk is nu spoedig de oor
log ten einde. De Balkanmogendheden
wach';en hier op niet met het
herstel der orde
in het veroverde gebied.
Volgens het blad Mir zendt de Bul-
gaarsche nationale bank ambtenaren
naar plaatsen in het pas veroverde Turk
sche gebied om daar filialen van de
bank te stichten.
Voor de Serviërs is het eerste werk
de communicatie te herstellen en het
burgerlijk bestuur te vestigen. Men heeft
reeds hier en daar brieven uit het door
Servië bezette gebied ontvangen, met
Servische postzegels er op.
De correspondent van de Times be
vestigt dan ook, dat het leven overal zijn
gewonen loop hervat. De Albaneezen
leveren meest hun wapens in.
Koning Peter zal met groote plech
tigheid zijn intocht doen te Uskub.
In het Sandzjak
zijn de Serviërs en Montenegrijnen ge
heel de baas. De laatste Turksche troe
pen, die behoorden tot de garnizoenen
van het sandzjak zijn door de Monte
negrijnen en de Serviërs naar twee kan
ten teruggeslagen en hebben op Oosten-
rijksch gebied de wijk genomen, waar
zij ontwapend werden.
Een half uur nadat de Serviërs Plewlje
waren binnengerukt, kwamen er de Mon-
tenegrijnsche troepen. De vereeniging
van de twee legers gaf aanleiding tot
roerende tooneelen.
Nu het Sandzjak geheel van Turksche
troepen is ontbloot, zullen de twee losse
colonnes Serviërs, die er bezig zijn ge
weest, de drie Servische hoofdlegers kun
nen gaan versterken.
Te Konstantinopel duurt de oipwinidinjgl
en de ontmoediging van, de bevolking
ondanks alle officieele verzekeringen,,
dat er schitterende overwinningen te ver
wachten zijn, voort. Men gelooft, dat
Adrianopel reeds ingesloten is en, men
weet, dat de Bulgaren bij Baba Esk'i
en Loele Boergas staan. Me'n houdt rekëh
ning met da mogelijkheid, dat de Bul
garen de linie yan| Tsjataldzja verbreken;.
Sedert Zondag ;is hier diet bericht van den,
val van Uskub doorgelek'v. De (Griek-
sche vloot kluist aanhoudend voor de
Dardanellen. De bevolking vraagt opge
wonden waarom de Turksche vloot niet
ujtloppt ojn dqn yijan,d t£ iverjagejni.
Maandagavond wachtten vele duizenden
bij het s tation te Konstantinjopel, omdalt
een bulletin van een, klein avondblad'
de aankomst van tienduizenjd Bulgjaar-
sche gevangenen had aangekondigd. De
menigte verloor haar kalmte, toen de ge
vangenen' wegbleven; en er slechts een!
groote menigte gewonden aankwam. Be
reden politie joeg de menigte qiteeai.
Wegens de toenemende gisting onder
de bevolking is de staat v^n beleg ver
scherpt. Behalve soldaten zijn er ook
officieren wegens lafhartig gedrag bij
Kirk Kilisse doodgeschoten. Den oor
logscorrespondenten wordt het werk one
mogelijk gemaakt. Het vertrek van de
militaire attaché's wordt van dag tot
dag uitgesteld. Bulgaarsche Komitadzjisj
die in den rug van d<? Turkèche troepen}
tot in de nabijheid van Knnjstantinopel
opereeren, verontrusten de troepen,sterk.
Zij hebben de telegraafdraden doorge
sneden, de spoorwegbruggen vernield en
daardoor het transport van de troepen*
belemmerd. Het transport van troepen1
uit Klein-Azië naar het oorlogsterrein!
duurt voort.
De bedoeling der Balkanstaten
kan men leeren uit liet volgende tele
gram van den Belgrado'schen corres
pondent van de „Lok. Anz.":
Naar ik uit goede bron verneem, be
staat er tusschen de Balkanstaten de vol
gende overeenkomst over de verdeeling
van het veroverde Turksche gebied. Ser
vië krijgt het gebied van de havenstad
San Giovanni di Medua aan de Adria-
tische zee in een schuine lijn naar be
neden tot aan het Ochridameer en dan
weer in schuine lijn tot Keuprulu en
Istip en vandaar recht uit. naar de Ser
vische grens. Montenegro breidt zijn ge
bied uit door het linker deel van het
sandzjak Nowi Bazar tot Priepolje; ver
volgens loopt de nieuwe Montenegrijn-
sche grens boogvormig over Berane. Het
rechterdeel van het sandzjak komt nog
aan Servië. De Grieken zullen het ge
bied van Albanië tot aan de nieuwe Ser
vische grens krijgen. Over de verdeeling
van de rest van Albanië is nog geen
besluit genomen. Het schijnt mogelijk,
dat men dit Oostenrijk als vergoeding
zal geven. Saloniki en Konstantinopel
zouden een vrij groote omgeving krij
gen die exterritoriaal gehouden zou wor
den met vrije havens onder bestuur van
een gouverneur. De rest van Turkije zou
aan Bulgarije ten deel vallen.
Het is natuurlijk nog niet te zeggen
welke rol aan
de mogendheden
zal ten deel vallen ten opziqhte van,
den Balkanoorlog. Het standpunt, waar
op de groote mogendheden zidh' zullen!
plaatsen, staat echter reeds vrijwel vast,
weet het „Neue Wiener Tageblt." te
vertellen. Stellig zullen zij opkomen voor
'het handhaven van den, status quo op
den Balkan. Daarmede is echter nierf:
gezegd, dat er geen verandering in ge
bied op den Balkan zal plaats vinden*
De status quo is naar de opvatting van
de groote mogendheden, het handhaven,
van de sferen van "den, tegeinwoordigen
invloed der groote mogendheden op den,
Balkan, ook als de grenzen van, de ver
schillende landen zouden, verschoven,
worden. In dezen zin, zullen de groote
mogendheden hun macht doen. gelden.
Men wil trachten met handhaving van
dit gezichtspunt, iden oorlog te locai-
liseeren en den vrede tot stan(d te bren
gen. Zoo hebben dus de strikte verkla
ringen, dat de Bal kan-stat en, na den oor
log weer binnen hun, eigen grenzen zou
den moeten terugkeeren, plaats gemaakt
voor een sofistische uitlcglging van den,
status quo, die, zooals ik deze wjeek
reeds seinde, hier in diplomatieke krin
gen reeds bekend was.
In Hongarije
is weer eens een parlementscrisis uit
gebroken, of liever na de vacantie met
nieuwe kracht voortgezet. De verbonden
oppositie heeft een manifest tot het
Hongaarsche volk, door Apponyi uitge
werkt, gericht. Daarin wordt het stand
punt van de oppositie gemotiveerd, dat
zij, ondanks den kritieken, internatio
nalen toestand n,iet aan het parlemen
taire werk kan deelnemen zoolang .dc
rechtsorde nog niét hersteld is. De op|-
.positie wil door deze verklaring tegen
elke veroveringspolitiek, tegen elke over
bodige inmenging in, den Balkanoorlog,
tegen alle offers in bloed en geld, die
jliet "de lcvensbelainlg^n, van het volk
ten goede komen, maar slechts ter ben
vrediging van buitenlan|dsche (d. w. 1
Oostenrijk'sche) eerzudrt diepen; ten,
sterkste protesteeren.
Hieruit blijkt dat zij met hun obstruc
tie van plan zijn door te gaan.
De khmer is echter \ve|er door troepen
afgezet en aan de leden 'der oppositie
werd den toegang ontzegd. De regeering
zal nu een wetsontwerp indienen tot re
geling der militaire bewaking van het
parlement. Mooie toestanden
GEMENGD.
Te Peking is een besluit uitge
vaardigd, waarbij de D a 1 a i L a m a van
Tibet hersteld wordt in zijn vroege
re titels en waardigheden.
Een hevige pest-epidemie)
wordt gemeld uit de Perzische provinr
cies, die aan Rusland grenzen* Er k<>-
men ongeveer 100 gevallen per daig voor.
De sterfte bedraagt 100 pet.
De Grieken hebben gisteretnj
Werria bezet zonder tegenstand tq
ontmoeten. De spoorwegverbinding tus
schen Werria en Mouastir is verbroken;
De „Vossische Zeitung" deelt me
de dat het Duitsche 'keizjarlijk
paar uit eigen middelen 3 0,0 0 0 m a r kj
heeft bijgedragen voor de uitzending)
van Roode Kruisafdeelingen naar den!
Balkan.
Correspondenten te Sofia maken,
melding van een gerucht, dat Bulgaan-
sche ruiterij Rodosto (ten Z.W. van
Tsorloe aan de Zee van Marmora) bq-
zet zou hebben.
Op het station Jannowitzbrückei
van den Berlijnschen, stedelijken spoor
weg is hedenmorgen een binnenloopenf-
de lokaal trein op een s tii I sta a nf-
d e ji trein gelo op e nl Daarbij zijn}
46 personen gewond, van, wie vier zwaar.
Er ontstond een hevige paniek, vooral
omdat de uitstroomende stoom het sta
tion vulde en nieman,d op het eerste)
oogenblikken kon zien, wat er gaande)
was. Verscheidene wagens werden ver
nield en de zitplaatsen op elkaar gei-
schoven, waaraan veel verwondingen tef
wijten zijn.
De Duitsche kroonprins iq
gisteren op de lange jacht met a'ijnj
paard gevallen en heeft een bloedf-
uitstorting in den rechterarm en, verwond
dingen aan het hoofd gekregen* Hij is
naar zijn villa gebracht. Hij is vehhink
derd den ljjkdienst voor prinses Rupp
recht bij te wonen. Heden is zijn, 'toe
stand zeer bevredigend.
Onderwijzerssalarieering.
Naar het „Centr." verneemt, heeft het
wetsontwerp, daartoe strekkend, dat er
verbetering wordt gebracht in de sala-
rieering van de onderwijzers, en inhou- -
dend o. m. den kindertoeslag, het de
partement van binnenlandsche zaken ver
laten.
Actie der sigarenmakers.
In „Het Volk" is opgenomen 'n schrij
ven van de hoofdbesturen der vier
werklieden organisaties aan de samen
werkende vereenigingen van sigarenfa
brikanten. In dat schrijven wordt be
toogd, dat de vredelievende pogingen
der werklieden, om verbetering in hun
toestand te verkrijgen, hebben gefaald,
waarom wordt medegedeeld, dat er in
den Bosch en Amsterdam bij de leden
der fabrikantenvereenigingen de arbeid
zal worden gestaakt en op Maandag
11 November in deze plaatsen de arbeid
niet zal worden hervat. Alleen dan, wan
neer zoodanige voorstellen worden ont
vangen, die de werklieden kunnen bevre
digen, zullen zij niet tot staking over
gaan
Bakkersnachtarbeid.
In de te Amsterdam gehouden verga
dering van het Nationaal Comité tot
afschaffing van den bakkersnachtar
beid is medegedeeld, dat de Patroons
bond besloten heeft zich tegen 1 De
cember van het comité af te scheiden.
Besloten werd het comité op 1 De
cember te ontbinden.
Met algemeene stemmen besloot men'
het initiatief te nemen tot het stichten
van een Vereeniging van voorstanders
van absoluut verbod van nachtarbeid in
het bakkersbedrijf.
De laatste vergadering van het cor
mité zal worden gehouden op 26 No*-
vember.
Men ziet hieruit, dat nog verschillenden