30
BUITENLAND.
BINNENLAND.
Uit Stad en Omgeving.
4e Jaargang,
No. 931,
3)e ftzictache Soma/nt
Bureau OUDE SINGEL, 54. LEIDEN.
1 ntere. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
ƒ1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post 11.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2Vi cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Woensdag
October
1912.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 cent
ingezonden mededeelingen van 15 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiën; gevraagde betrekkingen, huur en verhuur koop en verkoop
(geenhandels-advertentiën) 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit
TWEE bladen.
Hen nieuwe partij.
De Chr. Hist, partij heeft, naar blijkt
■uit hetgeen de Nederlander gis
teravond schreef (zie ons Binnenland)
Sden heer Mackay openlijk gedesavoueerd
en uitgestooten. Het blad zegt, dat met
rden heer Mackay een nieuwe partij in de
Kamer haar intrede heeft igedaan, die der
•Bronsveldianen. Wat van die partij is te
verwachten de naam, getuigend van
fel anti-clericalisme, zegt reeds genoeg.
Met voldoening zij echter hier nog
eens naar voren gebracht, dat de Chr.-
IHist. partij den heer Mackay niet erken-
hen wil, en dus nu klaren wijn schenkt.
Jammer echter dat het zoo laat ge
schiedt
ALGEMEEN OVERZICHT
Zeer weinig berichten komen er nu
Ivan het oorlogsterrein, ïnaar Üe weinigen
duiden nog op voorspoeden der verbon
denen.
Over de geheeie linie
blijven ze krachtdadig voortrukken, ter
wijl de vijand zich terugtrekt naar plaat
sen waar hij grootere troepenmachten
weet waarmede hij zich verbinden kan
om eindelijk slag te leveren. Aan alle
kanten kan men met eenige dagen beslis
sende slagen verwachten. In de allereer
ste plaats bij de Ergene waar beide par
itijen nu vlak tegen elkander aanstaan.
iJDe Turk is geheel .afgesneden., van Kon-
stantinopel, vooral als de laatste be-
richten waar zijn.
Op den uitersten linkervleugel, zoo
wordt uit Sofia gemeld, rukt een Bul-
jgaarsche kolonne langs de' Zwarte Zee
op Tsjataldzja aan, de laatste Turk-
sche verdedigingslinie voor Konstanti-
nopel. Alle gevaar dat het Turksche le-
!ger in Macedonië, dat in Zuidelijke rich
ting wordt gedreven, zich met de hoofd
macht te Adrianopel zou kunnen vereeni-
Igen, is ter zijde gesteld door de vernie
ling van den spoorweg en de bezet
ting van de passen door de Bulgaren.
Zooals men weet is bij Baba-Eski de
spoorweg in handen der Bulgaren. De
'Bulgaarsche aanval bij Eski Baba was
een kranig ruiterstukje, waarbij de waar
de der verkenningsdienst duidelijk is.
Een groot geluk, waarop niet gerekend
was, was het inpikken van een Turk-
schen spoortrein, die met ammunitie op
weg naar Adrianopel was. Afgezien van
tie ammunitie, die zoo veroverd werd,
zullen de tien goederenwagens denBul-
jgaren in staat stellen, den kolossalen
mondvoorraad bij Kirk Kilisse veroverd,
Vlugger te brengen naar de yx>rtrukken-
de troepen.
De correspondent van de „Voss. Zeit"
verneemt toch uit goede bron, dat deze
.proviand voor een leger van 100.000
;man voor drie maanden berekend was.
[Heden ging te Sofia het gerucht, dat
'.Demotika veroverd was, doch dit schijnt
voorbarig. In elk geval verwacht men
zeer spoedig een vreugdevolle tijding van
'het oostelijk oorlogstooneel.
De Bulgaren moeten nog meer treinen^
met mondvoorraad en amuriitie hebben!
buitgemaakt doordat men in Koiistanti-
liopel niets wetende van de bezetting van
[Baba-Eski doorging met te verzenden.
Het bovenvermelde Tsjataldzja ligt
aan den spoorweg nog verder den kan,t
yan Konstantinopel op dan, het gister
genoemde Tsjerkeskeui.
In Konstantinopel heeft men, gister
voor de eerste maal geen berichten uit
Adrianopel ontvangen, waaruit men, af
leidt dat het de Bulgaren gelukt is d'e
telegrafischen verbinding, af te snijden,.
De gordel rond de stad' trekt zich
steeds nauwer samen. Men verwacht dat
geen stormaanval zal beproefd worden,
om niet noodeloos te veel manschappen;
te verliezen, doch dat de stad door honger
tot overgave zal gedwongen worden.
Bij Saloniki
verwacht men eer. tweede geveefht. De
jGrieken zijn nu doorgedrongen, tot Wer-
ria. Dit is een stad in het Tufk'sah-Mace-
idonische wilajet Saloniki met 6000 mee-
irendeels Grieksche inwoners. Het is het
loude Bera, ook1 voorkomende onder d'e
(namen van Irenopolis en, Car.apheriay
(aan de samenvloeiing van de Werria-
BfO.e en den Indzje-Karasoe. V,an Werrii&
loopt de weg naar Saloniki door de vlak
te die Kampinia heet. Zij wordt door
sneden door de rivieren Indzje Karasoe
en Wardar, die daar in zee vallen.
Hier secondeert het Grieksohe letter
dus mooi de Servische en Bulgaafsdhei
die eveneens daarheen oprukken.
In Sofia is een bericht ontvangen, dat
Drama door de Bulgaren bezet is. Is dit
juist, dan is de gemeenschap tussdhen
Adrianopel en Konstantinopel ter eene
en met Macedonië ter andere zijde reeds
sneden. Van Drama trekt het Bul
gaarsche leger naar Seres, waar het de
Bjulgaarsche kolonne uit Newrokop zal
ontmoeten en nog een, derde Bulgaar
sche strijdmacht, die door het dal van
de Stroema rukt over Kotsjane en Istip.
Men kan verwachten, dat deze troepen
binnen enkele dagen, zich bij Saloniki
zullen vereenigen met de Grieken, die
uit Werria komen en met de Serviërs uit
Keuprulu.
Het volgende nog over de
verpleging der gewonden.
Naar Larissa in het noorden vanThes-
salië zijn de talrijke gewonden vervoerd
die in den bloedigen slag bij Sarando-
poro gekwetst werden. Dag en nacht
worden nieuwe slachtoffers aange
bracht. Er zijn slechts drie hospitalen
in de stad beschikbaar, wat geheel on
voldoende is. Het Grieksche leger heeft
zulk een actie ontplooid, dat er geen
ambulance genoeg bij de troepen is.
Prinses Alice, de echtgenoote van prins
Andreas, den vierden zoon van koning
George, en prinses Helena, de dochter
van den kroonprins, zijn in Larissa aan
gekomen om als verpleegster op te tre-
TVOningin tnga is in Volo aangekomen
en heeft daar de gewonden bezocht en
heeft hen opgebeurd en de verwanten
getroost.
Ook in Bulgarije gaat het goede voor
beeld van het vorstelijk huis uit. De ko
ningin is in Philippopel dagelijks' bij
de aankomst der gewonden uit Stara
Zagaro tegenwoordig en geeft de eerste
aanwijzigingen voor de verpleging.
Uit Belgrado wordt gemeld, dat ten
gevolge van het groot aantal gewonden
alle scholen als hospitalen w.orden inge
richt. Het ministerie van oorlog roept
alle vrouwen en meisjes, die kennis van
ziekenverpleging hebben, op zich in den
dienst van het Roode Kruis te stellen.
Tot nu toe zijn 1500 gewonden aan
gekomen. De bevolking schenkt hun spij
zen, dranken, geld en bloemen.
Naar het vreeselijke slagveld van Koe-
manovo zijn gister zes wagens met pe
troleum verzonden om daar de groote
menigte lijken te verbranden, die reeds
in staat van ontbinding zijn en de at
mosfeer verpesten.
GEMENGD.
Volgens inlichtingen!, die de Oos-
tenrijkschc „Lloyd" ontvangen iheef.f
kruist de Grieksche vlpot voor de
Dardanellen en houdt zij alle binn.enVa-
rende schepen aan eu doorzoekt ze.
De Oostenrijksch-Hongaarsche mi-
ltiaire overheid iheeft 500 mitrailleurs
gezonden aan de troepen welke in! Gali-
cië zijn samengetrokken.
De volgende Oostenrijkse h-H o n-
gaar.sche legerkorpsen zijn op
oorlogssterkte gebracht en geheel
marschvaardig't 13e te Agram, 'bet 7e
te Temesvar, het 12e te Hermanstadt.
Ook het 15e en 16e korps te Serajawo
en Mostar is gemobiliseerd de sterkte
der compagnieën is op 160 man j
bracht.
De Hongaarsche minister-president
von Lukacs heeft aan de pers bet ver
bod herhaald om iets te publiceeren van
de bewegingen der troepen en militaire
spóorwegtransporten.
Overtreding van dit voorschrift kan
gestraft worden met een jaar gevange
nis of 10,000 kronen boeje.
Naar aanleiding van den vrede
met T u r k ij e, heeft de Koning van
Italië aan leger en vloot een dagorder
gericht, waarin bij zegt, dat leger en
vloot hun taak waardig hebben .vervuld.
De Koning, verheugd over den verkregen
uitslag, prijst de verdiensten van allelnl
en brengt hulde aan de dap^perein}, die
roemrijk voor de grootheid van Italië
zijn gevallen.
Wij zenden, zoo eindigt de dagorder,
de uitdrukkingen van onze levenjdige vol
doening aan leger en vloot, die o;p| waar
dige wijze het geweten der ovatie ver
persoonlijken.
In afwachting van een mogelijk
beroep op Am er i ka's tusschen-
komst op Cuba, rust de kruiser Balti
more zich uit om binnen twee etmalen!
van de marinewerf te Philadelphia zee
te kiezen. Te New-York wordt ook de
kanonneerboot Yankton, gereed gehou
den.
- We hebben gisteren melding ge
maakt van de oproeping van 3 0.0 0 0
marine-reservisten in Enge
land. Reuter deelt thans officieus jne>-
de, dat men hieraan geen bijzon|dere
beteekenis behoeft te hechten, aangezien!
men hier met niets anders dan de gjet-
wone jaarlijksche reservisten-oproepingl
te doen heeft.
Het Pruisische Huis van Afgevaar
digden heeft bet wetsontwerp op de in
voering van een sleep monopolie
op het kanaal van den Rijn n,aar de We-
zer, de daarop aansluitende waterwegen
en het Lippe-kanaal naar een commissie
verwezen.
Te Duinkerken staken de
arbeiders van de gasfabriek. Een
deel van Duinkerken en vijf plaatsea in
den omtrek zijn zonder licht. Ge arbei
ders van de centrale voor het electrisohe
licht dreigen zich bij de .staking aan te
sluiten.
Tusschen stakers en n iet-s ta
lc e r s, werkzaam aan het kanaal van
Marseille naar de Rhone, kwam het he
den tot vechten. De politie moeid'a
er zich mee en nam eenige maiin.en in
hechtenis. Hun vrouwen bestormden toen,
den politiepost en trachtten brand .te
stichten. Toen er versterking van de
politie opdaagde ontstond e reen .nieuw
gevecht. JJit de stakers viel .er een sohot,v
ker werd gedood en verscheiden werden
er gewond.
Koninklijke besluiten.
Bij Konink. besluit is benoemd bij de
Algemeene Landsdrukkerij le. tot direc
teur G. A. Jonasse, thans onderdirecteur
van genoemde inrichting; 2e. tot onder
directeur G. P. Tierie, te Haarlem
zijn benoemd tot directeur van het
postkantoor te Zutphen J. F. Ooms, thans
in gelijke betrekking te Doetinchem, te
Zwolle A. G. J. Geysen, thans in gelijke
betrekking te Venlo; te Zevenbergen T.
N. L. Peltzer, thans hoofdcommies der
posterijen
is aan den kapt. ter zee H. .A Schoon
hoven eervol ontslag verleend.
Patronaten.
Te 's-Hertogenbosch is de jaarverga
dering gehouden van de patronaten in
hei bisdom Den Bosch. De federatie in
dat bisdom telt thans 42 afdeelingen.
Naar aanleiding der onderhandelingen
tusschen het centraal-comité en het Bu
reau voor de R. K. Vakorganisatie in
verba .d met de oprichting van aspiranten-
afdeelingen van de gilden voor jeugdige
arbeiders en arbeidsters, werd het nut
dier oprichting erkend.
De voorzitter is van meening, dat die
aspiranten-afdeelingen niet zooveel tijd
van hun leden zullen vergen, zoodat die
leden tevens bij het patronaat zullen kun
nen blijven
Omtrent het geven van bioscoopvoor
stellingen kwam men tot geen definitief
besluit. Sommige besturen achtten ze niet
van nut ontbloot met het oog op de ont
wikkeling, andere vreesden, dat ze in
de jeugd de zucht zouden doen ontwaken
om ook naar andere bioscopen te gaan,
die minder geschikt zijn, weer andere
achtten het nut der bioscoop met het
oog op de ontwikkeling niet zoo groot
als sommigen meenen. Deze zaak wil
de vergadering aan het individueel in
zicht der afdeelingen overlaten.
Evenzoo liepen de meeningen uiteen
betreffende het oprichten een er organi
satie van R. K. voetbalclubs. Ook hier
over wordt het oordeel aan elk der pa
tronaten afzonderlijk overgelaten.
Ommen.
Aan een artikel'in de (C. H.) N ed e r-
lander ontleen en we het volgende:
Baron Mackay is tot Kamerlid gekozen.
Tot dns leedwezen kunnen wij dit niet
boeken als eene aanwinst voor de
Christelijk-Historische Unie. Het is in
tegendeel een verliespost,- in zoover het
district op dit oogenblik Bronsveldii-
aansch is geworden. De Bronsveldianen
hebbe^ gelijk ölë.u i^et antirevo
lutionaire vaandel verlaten, om, als wel
kome hulptroepen, zich te laten inlijven
bij de liberalen. Zij zijn niet liberaal,
maar hun anti-papisme en hun Kuyper-
haat leidt hen er toe een verwoeden,
meestal hoogst onbillijken strijd te voe
ren tegen de drie groepen, welke op
dit oogenblik elkander in den strijd tegen
de liberale overheersching steunen. Daar
zij geregeld de kerkelijke kwesties, die
de drie groepen zorgvuldig buiten het
politiek terrein houden, op den voorgrond
plaatsen, en, om de Hervormde Kerk
te beschermen tegen de Gereformeerden,
steun zoeken in bestrijding van iets, dat
met dien strijd niets te maken heeft, staan
zij noodzakelijk tegenover ons.
Zoodra Baron Mackay de candidatuur
aanvaardde van groepen, die gedurende
de verkiezing, blijkens de verkiezings-
biljerten, zich op dat standpunt plaatsten,
terwijl zij alle contact met de leidende
organen der partij verbraken, zoodra
voorts hij prijs bleek te stellen op de
hulp van liberalen, ondanks dat hun tak-
tiek op dit oogenblik allereerst op ver
breking der coalitie is gemunt, trad het
district feitelijk uit het verband der
Christelijk-Historische Unie, en viel het
in handen der Bronsveldiaansche politiek.
Wetboek van Militair Strafrecht.
De minister van Justitie, de minister
van Oorlog ad interim minister van Ma
rine en de minister van Oorlog hebben
besloten, ter voorbereiding van de in
voering van het Wetboek van Militair
Strafrecht en de Wet op de Krijgstucht
een ambielijke commissie in te stellen,
aaii welke is opgedragen het samenstellen
van de voor zoodanige invoering be-
iHfÜvoorzrtterr"3iërItiSönnSL
een verordening, in den geest der Ara-
sterdamsche, aan te nemen.
De Gemeenteraad van Tilburg be
sloot om het politiecorps met 6 agenten
uit te breiden, om meer vrije dagen tQ
kunnen toestaan voor het personeel.
Gisteren heeft te Alkmaar de huldi
ging plaats gehad van den Gentschen,
toondichter Emiel Hullebroeck in de Har
monie, ter gelegenheid van zijn lOOn
voordrachtsavond in ons land.
De bakkersgezellen te 's-Gravenha-
ge wenschen een poging te doen om te
geraken tot een arbeidstijd van 10 uren
per dag en des Zondags niet voor 12
uur des nachts te beginnen.
De afdeeling verzoekt thans den Raad^
-ie oeno
sie: mr. H. C. Dresselhuys, secretaris-
neraal bij het departement van Justitie,
's-Gravenhage.
Tegen het anti-tariefwetcomité.
Naar de „Msb." verneemt, bestaat in
fabriekskringen in het Zuiden het voor
nemen om een comité op te richten met
het doel een contra gewicht te stellen
tegenoyer de propaganda van het Anti-
Tarief wet comité.
Tegenover de hardnekkige en eenzij
dige propaganda van het Anti-Tarief -
wetcomité, wil het nieuwe Comité front
maken en omgekeerd propaganda maken
voor de tariefwet.
Het nieuwe comit): wil te werk gaan
op .gelijke wijze ongeveer als het Anti-
tariefwetcomité, n.l. door advertenties,
de bladen, door communique's aan
regeeringslichamen en andere reclame
middelen.
Hoewel ons nog niet bekend is, welke
soort van menschen tot dit Comité wil
len toetreden, meenen wij toch, dat het
zich niet alleen zal beperken tot het Zui
den alleen, doch zich zal uitbreiden over
het heele land, zooals het andere Comité
doet. Een der leiders dezer nieuwe pro-
tariefwetbeweging is een v r lj z i n n i g
groot-industrieel.
Terwijl het Anti-tariefwetcomité door
politieke menschen opgericht en geleid
wordt en hoogstens kan wijzen op en
kele meeloopers, van rechts, zal in het
nieuwe comité de leiding onder meer
bij een niet-rechtsman berusten.
Haarlemsche Katholiekendag.
Volgens een bericht in de „Nieuwe
Zeeuvvsche Courant" staat het thans
vast, dat in 1913 in einde Mei of be
gin Juni de 5e Haarlemsche Katholie
kendag zal worden gehouden te Vlis-
singen.
Onlusten.
De correspondent van de ^.N. R. Crt.
te Batavia seinde gisteren
Ookte Soerabaja hebben relletjes
plaats gehad. Acht personen werden
zwaar gewond, onder wie één Europeaan,
dien men voor een Chinees had aan
gezien.
Verder seinde men aan dat blad:
Er zijn botsingen geweest tusschen
Chineezen en Arabieren te Cheribon,
i Bangil en Soerabaja. De uitingen van
verbittering zijn steeds toegenomen. Een
politieken achtergrond hebben deze bot
singen vermoedelijk niet.
KORTE KRONIEK.
Blijkens een enquête, ingesteld door
de afdeeling Leeuwarden van den Alge-
meenen Nederlandschen Bond van Han
dels- en Kantoonbedienden hebben 537
winkeliers (70 pCt.) aldaar zich voor
standers verklaard eener wettelijke rege
ling der winkelsluiting.
LEIDEN, 30 October.
Weer kermis?
Bij den Gemeenteraad is ingekomen
een voorstel van de heeren v. Gruting,
Zwiers (beiden Lib.) en Botermans V
D.), ten doel hebbende de afgeschafte
kermis weder in te voeren.
Dit voorstel zal morgen tegelijk met
de begrooting aan de orde worden ge
steld.
Ter herinnering dient, dat het besluit
tot afschaffing van de kermis genomen
werd in de raadsvergadering van 20 Oc
tober 1911 met 17 tegen 11 stemmen.
De voorstemmers waren 5 Katholie
ken (de heeren Bots, Driessen, Kerstens
Meuleman en van Tol), 7 Anti-rev. (de
heeren Bosch, Briët, v. Hoeken, A. Mul
der, P. J. Mulder, Pera en Vergouwen),
3 Christ.-Hist. (de heeren Corts, v. d. Lip
heeren v. d. Eist en Sijtsma)7
Van de tegenstemmers behoorden er.
1 (de heer Fokker), tot de vrijzinnig-
democr. partij en 10 (de heeren de Boer,
Carpentier Alting, Fockema Andreae, v.
Gruting, v. Hamel, Hoogenboom, Rei-
meringer, de Vries en Zwiers), tot de
liberale partijen.
Zooals uit de opsomming van deze
namen blijkt, zijn er sindsdien talrijke
veranderingen in de samenstelling van
den gemeenteraad gekomen. Wij wagen
ons daarom niet aan eenige voorspelling
over het lot van dit voorstel.
Gisteravond heeft prof. Hartman
onder zeer groote belangstelling zijn
tweede populaire voordracht over Latijn-
sche letterkunde gehouden.
In de maandvergadering van de
Maatschappij van Ned. Letterkunde te
houden op Vrijdag 8 November a.s. des
avonds te 8 uren in het Nutsgebouwt
te Leiden, zullen als sprekers optreden
de heeren professoren dr. G. Kalff en dr.
J. Verdam.
Bij beschikking van den Minister,
van Binnenlandsche Zaken is met. in
gang van 1 Nov. op verzoek eervol ont
slag verleend aan dr. H. Hattink, als
assist, voor de heelkunde buiten bezwaar
van 's Rijks schatkist aan de universi
teit alhier.
ROOMSCHE AGENDA.
Woensdag 8 uur 's avonds St. Jo*
zefszaal, Rapenburg 52. Bioscoop-voor
stelling.
Zondag, 1 uur n.m. Kapel R. K. Be
graafplaats. Opening der bidstonden van
de St. Barbaravereeniging, door den
Weleerv pater C. Zuidgeest, O.F.Mj
ALPHEN. Evenals liet vorig jaar, zal
de Jozefvereeniging den Alph'enaren, ook)
dit jaar een paar genoeglijke avonide^
verschaffen, door 't geven van een uit
voering.
Deze uitvoering zal gegeven worden
2e Kerstdag en den daarop .volgenden!
Maandag en Dinsdag.
KATWIJK AAN ZEE. Prijzen der ha
ring op den publieken afslag. Volle ha
ring, f 16,16.25, 16.30, ijle haring f 13.10
13.15, 13.25, steurharing f 14.05, 14.75
makreel f 11.80, 14.20, allers p. kantje.
NOORDWIJK. De Afdeeling Noord-
wijk van de Algcm. Vereeniging voor
Bloembollencultuur hield gisterenavond
een bijeenkomst in het Café vam denl
heer P. v. d. Voort, onder voorzitter
schap van den beer W. de Ruijter.
Als nieuwe leden werden opgegeven!
een zevental Friezen, die, omdat zij den!
leden volkomen vreemd zijn, met goed
vinden der vergadering, zomder bal
lotage ^ls lid werden aangenomen
