BUITENLAND.
4c Jaargang,
No. 923,
3)c £c4ctaekc Sou/tcmt
Bureau OUDE SINGEL. 54, LEIDEN.
latere. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAO, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
ƒ1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, t 1-30 per kwartaal. Franco
per post 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2Vi cent met GeTllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Zaterdag
26
October
1912.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—3 regels t 0.75, elke regel meer 15 cent
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratit
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Oroote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentlëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur koop en verkoop
(geenhandels-advertentiën) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, Iedere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit DRIE
BLADEN en een GEILLU-
TREERD ZONDAGSBLAD.
V Tarief wet-bestrijding.
Het aniti-tariefwet comité is kometn)
/aandragen met een brochure onder den
beer gewichtiger en vernietigenden tir
'jtel„De balans van het protectionisme
iftni Frankrijk1".
Da brochure sluit met den protection
fusten ï,in overweging te geven him dog
ma's en theorieën ook eens te toetsen
iaan hetgeen Frankrijk leert." Wat Frank-
jrijk leert natuurlijk, de achteruitgjangi
Van handel en industrie tengevolge van:
beschermende rechten wordt ons uit
eengezet in genoemde brochure. Wij
SBulIeni eerlijk onzen lezers zoo'n leer
zaam staaltje voorleggen i wijl ci-
jteeren! letterlijk:
Da wijnbouw ging achteruit (na de
invoering van beschermende rech
ten) de 2.643.000 H.A. wijn,land in
4869 Zijn verminderd tot op| 1.618.000
[H.A. in 1910. En bij het onderzoek!
naar de toestanden in den wijnbouw
•bij de onlusten in de Midi is geble
ken, dat een der hoofdzaken is de
protectie, die verhindert, dat wijnen
Xiit Spanje in Italië worden] ingevoerd,/
^die voor het ^versnijden" der wijnen
noodig zijn.
't Geval is leerzaam, niet waar? Het
jfcoont weer eens aan welke nadeejlen
het protectionisme breingt, het over-
jtuigt de.... oppervlakkige en niefc-deskun]-
'dige lezers
Fen- belangstellende en deskundige le
zer maakt ons opmerkzaam c*p de voh
gende feiten, die in werkelijkheid de
oorzaak zijn van de achteruitglang
y,an den wijnbouw in Frankrijk na 1869.
Vooreerst de oorlog van f870, waarbij
jop het gebied der krijgsverrichtingejni
vele wijndistricten geleden] hebben of
/verwoest werden1.
Ten tweede de pjiyloxena of druifluis
Idie daarna ontzettende verliezen te
weeg gebracht heeft, waardoor ge
heel e families ten gronde gericht wer
den* en de meeste aangetaste wijnstok
ken' verbrand moesten, worden, om door
Amerikaansche aanplantingen vervangen
te worden.
Wat de onlusten in, de Midi betreft.
[Deze zijn voornamelijk voortgesproten/
luit het verbod aan de jonge vvijn,en meer
suiker toe te voegen dan feitelijk door
(den wet was voorgeschreven, waardoor
Ide zwaardere, zuidelijke wijnen, die, niet
tegenstaande een, overvloedig gewas, van
zeer geringe kwaliteiten waren in dit jaar
'door Bordeaux, Libournie etc. niet be
trokken werden, zooals gebruikelijk was.
Men ziet dus hoe „leerzaam" reeds
Idit ééne citaat, uit de brochure voor ons
is; leerzaam, omdat het ons eens weer
Idoet zien, hoe de vrijhandelaars zich
blind staren op hun dogma's en theorie
ën"; zij schrijven den bloei in een pro
tectionistisch land toe aan oorzaken, on
afhankelijk van de beschermende rech
ten, terwijl zij den achteruitgang be
schouwen als noodzakelijk gevolg van de
protectie!
Verblindheid van het star doctrinairis-
me!
Parmantig.
Heel parmantig zelfs!
Êen betere qualificatie weten we waar
tijk niet voor de wijze, waarop in het
linker concept-concentratie-program, het
welk men gisteren in ons blad vond afge
drukt, de sociaal-democratie met haar
i,hersenschimmig einddoel" in den hoek
wordt geduwd.
De vrijzinnige hoofdbesturen moeten
van die klassenstriiderige socialen niets
hebben. Foei neen! De rechter partijen
(deugen niet voor ons dierbaar vaderland
de helft van het concept is aan de
bestraffing van haar ondeugden gewijd
5— maar die uiterste linker fractie ook
piet.
Inmiddels heeft mr. Troelstra gisteren
Jn do Kamer al een aardigen stap ach
teruit gedaan. Als de liberalen maar al
gemeen stemrecht beloven' en zijn pen-
isioenmotie betreffende de 70-jarigen wil
len uitvoeren, nu, dan zal hij in '13 wel
teen handje helpen.
Daar moeten nu de drie vrijzinnige
-partijen maar eens over debatteeren.
Jbat kiesrecht zal wel gaan, terwijl voor
(die pension n eer; ng wel een... blanco
paragraaf zal te vinden zijn. De vader
der „schoonste uitvinding dezer eeuw"
op kies rechtgebied is er nog, zoodat de
concentratie niet behoeft te wanhopen.
Alleen zal op die manier de definitieve
oplossing van het vraagstuk der sociale
wetgeving nog wat verder worden ver
schoven, maar dat is van later zorg
voor de heeren van links. De stembus
eischt de teederste zorgen.
Resten alleen die leelijke klassenstrijd
en dat 5,hersenschimmige einddoel".
Maar komaan, over een hersenschim be
hoeft men zich waarlijk niet druk te ma
ken en die klassenstrijd gaat feitelijk bui
ten de politiek om. En zoo zullen de
vier linkerpartijen mekaar wel vinden
waar dat ïioodig Is. En 't zal o zoo noo-
dig zijn.
Intusschen klinkt die anti-roode tirade
in het concept-program "heel parmantig!
JHet oor wil ook wat hebben.
Merkwaardige tegenspraak.
Mr. H. Smeen-ge heeft voor de Vrij
zinnige kiesvereniging ..Vooruitgang"
te Amsterdam een politieke lezing ge
houden.
Spr., zoo lezen we in het verslag, ves
tigde er o. a. de aandacht op, dat door
al dat bijzonder onderwijs, hetwelk dooi
de regeeriiug wordt bevorderd, al die
verdeeling in klein,e schooltjes de we-
derkeerige waardeering van on,s volk er
niet op vooruit gaat. Dat komt, omdat
men1 ze van klem, af van elkaar haalt.
Dan' weten de kinderen nog niet waarom*
maar later staan ze van eHkaar.
't Is het oude deuntje, gezongen, op
het oude wijsje. Dioch merkwaardig is
dezen keer, dat op diezelfde verga
dering de spreker deels door den voor
zitter deels door zichzelven \veerlejg|d
werd
De voorzitter toch verklaarde in zijn
openingswoord, dat het hem verheugde
dat ondanks alle coii/celntratie-planneii
op deze vergadering „een der on^cfi!
in de engere beteekenjs" het woord zal
voeren.
Is die voorzitter ook op een bijzon
dere school geweest, dat hij „ondanks
alle conceniratieplannen" toch zich
verheugde „een der onzen in de engere
beteeken-is" als spreker te zien optreden,
Of „staan"- ook vrijzinnigen „van el
kaar" ondanks hun gemeenschappelijke
opvoeding aan de openbare school?
-Vervolgens de spreker-zelf. Deze ver
klaarde, dat bij het onderwijs het streven
er op gericht moet zip* om het zoo inl
te richten', dat niemand iw zijn gevoelens
gekrenkt wordt.
Maar worden dan de gevoelens vajnl
de Katholieken niet gekren.kt bij 'het
openbaar onderwijs, omdat het, zoo al
niet Heg en den geopenbaard en Gods
dienst, dan toch zonder den geopen-
baarden Godsdienst is? Gf heeft men
met deze krenking van gevoelens geen
rekening gehouden bij het onderwijs?
Zoo ja, dan komt spr. inet zichzelf in te
genspraak, waar hij zich vijandig stelt
tegenover alle niet-openbaar, of bijzon
der onderwijs!
Specifiek.
In het verslag van bovengenoemd©
rede lezen we nog:
Spr. weet dan ook niet één, wets
ontwerp aan te wijzen] wat i? geba
seerd op, de specifiek Christelijke be
ginselen van, de coalitie. Ja, misschien
wat betreft de meerdere subsidie der
Christelijke scholen. Doch dat is al
leen een quaestie van uitbreiding,
geen' beginsel. Eenvoudig een quaestie
van meer geld. Dan zou men, kunnen
Wijzen op de wet ter bestrijding der
zedeloosheid die er iets anders uit
ziet, dam van vrijzinnige zijde werd!
ingediend. Maar specifiek Christelijk
acth spr. ook deze wet niet.
Dushet verzet tegen de politiek! van
deze regeering is zeker hieraan toe te
schrijven, dat ze niet specif iekkdiri stel ijk
is Maar wij stellen ons intusschen te
vreden met de subsidie der bijzondere
scholen, welke geen beginsel raakt, doch
eenvoudig "een quaestie van meer geld
is"; wij zijn intusschen] tevreden met
de wet ter bestrijding der zedeloosheid
die er slechts „iets anders .uitziet"., Idaiil
die van vrijzinnige zijde werd in
gediend Wij achten deze zakjén] in
zoo ver specifiék-christelijk, dat ze door
de vrijzinnige nooit, zelfs niet in de)
verste verte, zouden tot stva,njd. zjjn] g|elj)o-
Wiii
Doch nu is 't bijzonder interessant^
te vernemen, weike „specifiek" vrijzin
nige politieke ideeën door den heer
Smeemge i!n zijn rede werd verkondigd'.
Wij hebben er ©enige zeer schoon;© ge
vonden.
Spr. uitte den' wensch, dat dfle 250.000
gulden „waarmede nu de aanvankelijke)
kosten' van het „bouwwetje" met een,
handomdraaien worden, verhoogd zou
den zijn aangewend voor de Rijks H.
B. S. Dushet bijzonder onderwijs aan]
Zichzelf overlaten; het openbaar onder
wijs bekostigen met het geld van alle)
staatsburgers, ook' van1 hen, die er njiet
van kUnn,en genieten.
Dat is specifiek-liberaal.
Bij de bespreking van de tariefwët
Wijst spr. er op, dat, al zou de wet
tem voordeel© komen aan de industrie,]
er dan nog slechts 35 pet. van de hec
volkimg door gebaat zou zijri, rtf. zij, die
bij de industrie zijn betrokken Alsof
bij een directe bevoordeeling van 35
pet. niet indirect de geheel e bevolking
de vruchten daarvan geniet?
Ook dat is een specifiek liberaal idéé!
Natuurlijk is de heer Smeemge voor
Staatspensioen. Dat is wel geen slp;©-
cifiek liberaal stelsel, maar.... de „por
litiek" moet ook een woordje mee spre
ken. Doch dat staatspensioen, mag vol
strekt niet bekostigd worden door de
opbrengst van het Tarief! Hoe dan? Het
zal.... „op een andere wijze" moeten]
gevonden vvordenj!!!
Dat is onder den drang van 1913
wel het meest specifieke liberale
idee. Den kiezers mooie dinjgen beloi-
vem, en de wijze, waarop het geld daar
voor moet gevonden worden, maar ver
zwijgen of botweg verhooging van di
recte belastingen voorstellen.
ALGEMEEN OVERZICHT
Ofschoon de Bulgaren wel sterk met
spek te hebben geschoten, toen zij in het
eeste vuur der overwinning, meldden dat
z*ij bij de
inname van Kirk-Kilisse
50.000 man hadden gevangen genomen,]
doen later berichten die dit cijfer ern
stig verkleinen, aan, de waarde van het
succes niets af. Over de geheel e we-
reld staan de militaire autoriteiten ver
stomd over deze kranige overwinning en
vooral de Duitschers, die toch het Tufk-
sche leger hebben geïnstrueerd en, de
verdedigingswerken ontworpen hadden
een dergelijk feit niet verwacht.
De vesting Kirk Kilisse, had liet ka
rakter van een versterkt kamp, dat een,
omvang van 22 K.M. had. Er waren daar
een aantal op goed gekozen, punten aan
gelegde en krachtig ie verdedigen for
ten^ die door batterijen en tusschenwer-
ken ondersteund werden. De vestiQgp
werken waren over het algemeen met
modern geschut gewapend, van, dezelfde
soort als waarmee Adrianopel verdedigd
wordt.
Een kostelijke bijzonderheid is het, dat
de Bulgaarsche legers bïj hun bestor
ming geheel volgens Duitsche beginselen
te werk zijn gegaan. Het Bulgaarsdhe
legerbestuur heeft namelijk de ambte
lijke voorschriften dat verleden jaar oiir
der den titelGrondbeginselen voor het
gevecht om vestingen voor het Duitsche
leger Zijn uitgekomen, dadelijk n;a hun
verschijning in het Bulgaarsch laten
vertalen en de hoofdzaak van deze bee
ginselen bin,nen enkele weken voor zijn
eigen leger in voorschriften neerge
legd. De Bulgaren hebben zich dan]
betere leerlingen van de Duitsche stra
tegie getoond dan de Turken totnutoe.
Volgens berichten die in, diplomatieke
kringen te Konstantinopel over het ge
vecht bij Kirk Kilisse ontvangen, zjjn,',
schijnt dit ee]n volkomen, bankroet voor
het Turksche leger te zijn geweest. De
Turken1 boden slechts een zeer zwakken
tegenstajnd en, gaven zich in grooten
getale over. De soldaten verkeerden in
eeii erbarmelijken toestand. Zij waren
uitgehongerd* slecht gekleed ejni had
den geen schietvoorraad genoegt De
Turken Betert een, groot aantal kanomen
en vaajndels in, den steek!. De Bulgjaren
zetten de vervolging krachtig voort De
Turken trokken in, wanorde terug. cDe
officieren hebben alle macht over de
troepen) verloren.
Toch schijnt deze voorstelHln'g wel wat
msz&oiM t* zi» JisS.M ifet list m
vecht lang en met hardnekkigheid ge
voerd is bewijst het tegendeel. Anders
luiden dan ook berichten, dat om iedere
duimbreed grond gevochten is* dat d©
slag eindigde met eed straatgevecht in;
Kirk Kilisse waarbij de Turken alle stra
ten hardnekkig verdedigden. Dat echter
het slot op een wanordelijke terugtocht
uitliep is te begrijpen omdat voor een
groot gedeelte de boven' gegevetn voor
stelling de juiste is.
De officier b.v. die demi ;uitval deejd
uit Adrianopel dn met al zijn, manuien
gevangen genomen werd verklaarde dat
hij door zijn eigen artillerie Ln, den steek
was gelaten en dus zijns ondanks zich1
moest overgeven.
De voorstellen der Turken.
van het gevecht is natuurlijk een, geh'eel
andere dan tot npg toe bekend werd
gemaakt. Half ambtelijk werd verklaard
dat de Turken' besloten Kirk Kilisse te
ontruimen en zich terug te trekken in
de stellingen tusschen Babaeski en Loe-
Ieboergas, waar het Turksche hoofdle
ger, bestaande uit zeven legerkorpsen,
ongerekend de vier reserve-korpsen, dich
ter bij Konstantinppel, vol vertrouwen
den aanval der Bulgaren, afwacht Moch
ten de Bulgaren met den, aanval dralen,,
dan zal Nazim pasja aanvallen, en de
Bulgaren tot den veldslag dwingen be*
noorden Adrianopel. Men beweert, dat
de ontruiming van Kirk Kilisse door de
Turken een zuiver strategische zet is em]
geenszins een, gevolg van den strijd.
Dat is óók een voorstelling voor wie
het gelooven wil. Intusschen, is het te
verwachten, dat de Bulgaren piet zullen
wachten tot de terugtrekkenden zich met
de hoofdmacht verbonden hebben. Dan
zou de omtrekkende beweging op Viza
zonder eenig doel zijn geweest. In ieder
geval verwacht men al heel gauw een
nieuw gevecht met de hoofdmacht van 't
Turksche leger bij Loele Boergas en»
Eski-baba Versterkingen zijn, daar echter
niet en het zal dus een open veldgevecht
worden. Onbekenjd is het wat de Bul
garen met Adrianopei zullen doen. Het
meest waarschijnlijke is, dat zij het zul
len isoleeren' met betrekkelijk weinjlg
troepen en n,iet belegeren. Hun doel
schijnt verder het land in te liggen.
De strijd der Serviers
om Koemanovo is eveneens hevig ge
weest. Volgens 'n ambtelijk bericht be
gon de slag bij Koemanovo in den nacht
van den 23en op den 24en October en
duurde hij dien heel en dag tot aan, d en
avond voort. Het aantal Turken, wordt
op 25.000 man geschat. De Servische
artillerie vernietigde drie Turksche es
kadrons. De verliezen waren, aan beide
zijden groot. De Kroonprins leidde het
gevecht. Ook de Koning verscheen, op,
het slagveld.
Met vvelk'e bloedige offers de Serviërs
hun overwinningen hebben moeten be
vechten blijkt uit het groote aanital ge
wonden. Gistermiddag zijn, twee extra
treinen te Belgrado met 870 gewon,den
aangekomen. Zij werden, opgewacht door
een groote volksmenigte, die de ge
wonden met rijke geschenken overlaad
de, De geestdrift voor de groote, natio
nale zaak geeft de bevolki'nig kracht
om de zware offers met gelatenheid te
dragen. In den, loop van het gevecht
bij Koemanowo kwam het tijdens een,
charge door een compagnie Serviërs tot
een handgemeen,. Om vrijer te zijn in hun
bewegingen wierpen de soldaten hun
geweren weg en vochten, met messen.
De eerste gelederen der Serviërs hoor
den dat er aan de Turksche troepen, be*
velen in het Duitsch werden, gegeven.
Volgens een bericht uit Belgrado van,
den „Politische Korrespondenz" zullen
de Servische troepen-, na een, korte rust
met alle kracht op Uskub aantrekken!,
waar de eerste groote slag tusjsclhen,
Turkten en Serviërs zal plaats hebben*
Over inmenging der mogendheden
worden nu, n,a zulk een verbijsterend
succes der Bulgaren-, de geruchten weer
menigtvuldiger. Zoo wordt uit Konstan
tinopel aan de „Berl. Lah. Anz." ge
seind:
De Öostenrijksche, Russische en Fran-
sche ambassade hadden Donderd'ag laiv-
ge conferenties met den, minister van
buitenlandsche zaken, en den grootvizier
hetgeen tot de geruchten aanleiding gaf
van een] a.s. intenventie. Later werd weer
beweerd, dat de Russische en Öosten-
rjjkfjfh# atnb;a^s,ad,ftUrs de Bo,rte veiy
klaar d hadden, dat zij voor hun regeeH
ringen zich het recht voorbehielden, van,
vrijheid van actie. Een bevestiging van
dit gerucht was echter niet te krijfgeh
Men houdt het echter niet voor uit*
gesloten, dat zoo'n verklaring werke*
lijk! afgelegd is. De ministerraad van gis*
teren hield zich bezig met den oorlogs
toestand. De grootvizier liet, behalve
alle ministers, ook de chef van den, gen
nieralen staf op de Porte roepen- De mih
nisterraad duurde 12 uur. j
Ook komen van overal berichten, van
diplomatieke besprekingen, die wel ver*
band zullen houden, met de verklaring!
der Balkandiplomaten, dat hun landen
niet van plan zullen zijn na den oorlog)
hun eventueele behaalde voordeden, opj
te geven-.
Van de Montenegrijnen
evenmin als van de Grieken komen ln
de laatste dagen veel berichten in. Toch
verwacht men ieder o ogenblik tijdingen,
over de bewegingen in Thessalië, waar.
de Grieken 30.000 Turken houden, inge^
sloten.
Over het bombardement van Skoetari
verluidt dat de Turksche artillerie bij
Tarabosj tot zwijgen is gebracht. De)
Montenegrijnen hebben tegen de Turken
storm geloopen. Deze houden nu nog
slechts de minder hoog gelegen stellin
gen bezet In Skoetari hebben de pro
jectielen nog niet veel schade aangericht
De toestand in Tripolis
is volgens een bericht uit Italiaanscha
bron, na het sluiten van den vrede ala
volgt. Sedert het totstandkomen van het
vredesverdrag van Ouchy is er geen
schot meer gevallen in Lybië. De Turk
sche troepen concentreeren zich met 't
oog op hun aanstaand vertrek. Ook de
Arabieren keeren terug naar hun stam
men. De Bedoeinen wenschen het verzet
vol te houden in Cyrenaica, maar men
denkt dat hun tegenstand niet lang zal
duren. De Turksche commandanten ver
langden, dat hun wapens en ammunitie
zouden worden terug gegeven. Bij de
geregelde troepen leverde dit geen
moeilijkheden op. De Arabieren namen
echter de hun geschonken wapens mede
naar het binneland.
Zoodra de Turksche troepen het land
ontruimd hebben, zullen twee Italiaan-
sche gouverneurs het administratieve be
stuur van het land regelen.
Expedities in het binnenland zullen
voorloopig niet plaats hebben, men zal
eerst de occupatie van de kuststreek vol
tooien, daarna zal men de hoogvlaktd
van Cyrenaica bezetten.
Wat de oases ver in het binnenland*
als Ghadames, in Fezzan, betreft, er zul
len nog wel heel wat jaren overheen
gaan, voordat de Italianen daar in wer
kelijkheid baas zijn.
De troepenmacht zal dadelijk geredu
ceerd worden tot het bezettingscorps*
40.000 man, 60.000 man zullen binnen
kort naar hun vaderland terugkeeren.
ÜEMENÜD.
De Marokkaansche pretendent-
sultan El Hiba is naar uit Moga-
dor gemeld wordt in Tisnit aange
komen. Zijn meeste volgelingen hebben
hem in den steek gelaten. El Hiba moet
voornemens zijn, den Sultan zijn onder
werping aan te bieden.
Uit St. Petersburg wordt aan het
„Berl. Tageblatt" geseind: De Portel
heeft aan den Russischen gezant ver
klaard, dat zij er voorloopig niet aan
denkt, de Da rda nellen voor on
zijdige schepen te sluiten, maar dat zij
aan het beginsel van zelfverdediging vast
houdt. Zij is daarom van plan de Dar-
danellen onmiddellijk te sluiten, als eeni^j
gevaar van de Grieksche vloot dreigt
Stephan Dragoumis, de vroegere
eerste minister, is tot gouverneur-
generaal van Kreta benoemd. Hij
is reeds op het eiland aangekomen.
Uit Athene wordt aan de „Daily
Mail" gemeld, dat de vier torpedo
jagers, die Griekenland onlangs
in Engeland gekocht heeft, in Grieksche
wateren aangekomen zijn en op 'toogen-
blik voorraden innemen. Zij zullen zich
onverwijld bij de Grieksche vloot voegen.
De Grieksche torpedojager K era-
wen os, die Maandag van Vlissingen
vertrok, is te Dover met den kop tegen
het havenhoofd geloopen. Het schip.dat
onder geleide was van een Engelschen
loods, kon doorvaren naar Londen, waar
het zal worden gerepareerd.
