4e Jaargang, Donderdag 24 October 1912. DE TWEE VRIENDEN. BUITENLAND. No. 926 e Ccidóelte (Boi i/tont Bureau OUDE SINGEL 54, LEIDEN. Interc. Telefoon 935. Postbus 6. DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN. DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week, ƒ1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco per post 1.50 per kwartaal. Afzonderlijke nummers 21/, cent, met Oeïllustreerd Zondagsblad 5 cent. De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels t 0.75, elke regel meer 15 cent ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte. Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur koop en verkoop (geenhandels-advertentiën) 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere regelmeer 10 cent. V Ommen. Alsof het voor het eerst was, dat de Christelijk Historischen eens buiten de baan reden, zit de vrijzinnige pers te ginnegappen over de zwenknigen 01 et 'de candidatuur-Alackay in Ommen, waar- j ün zij harerzijds een goed teeken ziet ivoor 1913. Bovendien heeft de N. R. Ct. inaarstiglijk uitgerekend, dat, gezien de I {Uitgebrachte stemmen, de Ommer-meer- jderheid eigenlijk tegen de Tariefwet is. Nog vóór de stembus daar gesloten [was, deed echter de heer B. Werkman, ite Hellcndoorn, (midden in de beweging idus), in de „Zwolsche Courant" een i boekje over die verkiezing open. Er .heerschten, zoo zet hij uiteen, rechts „al lerlei verwarring stichtende invloeden", terwijl en hieruit blijkt de politieke (gezindheid van den schrijver „de link- Bchc partijen mede gelukkiger konden zijn in haar optreden." Dit laatste ziet vooral, o N. R. Ct., op tie tariefwetactie, waaraan de heer, Werkman het volgende slot wijdt van zijn alle vrijzinnige bespiegelingen om,- tVer werpend stukje: De actie tegen de Tariefwet pakt de kiezers hier niet geheel, omdat men er te weinig van weet, de kaarten en circulaires van het anti-Tarief wet- comité werden niet ten-volle begre pen, het debat over staatspensionee- ring overmeesterde evenmin de kie zers, de plaatselijke vereenigingen lie ten te weinig van zich hooren, op de kiezerslijsten Ontbreken zeer veel na men en dat alles kan anders zijn in 1913. Hier in 'het steeds onbetwiste igebied der anti-revolutionairen zijn veel kiezers, vooral buiten de dorpen, wien de practische politiek, zich om-na m-wenen en ^Wctsyoomenen, nog koud laat, uit onbekendheid wie Ommen wil veroveren in 1913, 't zij links of rechts, spreke over dr. Kuyper en zijn werk, en over niets, anders. Omtrent 1913 zegt deze verkiezing dus niets, noch voor links, noch voor rechts." Geen wonder, dat de menschen van tiie T ariefwet-kwesiie niets snapten, want daar is ook wat de linker oppositie 'betreft, geen touw aan vast te knoopen. •Schrap te dien aanzien uw cijfertjes maar door, N. R. Ct. En wat nu dr. Kuyper betreft, men ïal hen ginds waarlijk wel niet onge moeid hebben gelaten, Er is echter blijkbaar nog niet genoeg met hem ge sold, want de eenige remedie, welke tie heer Werkman aangeeft, luidt: „Nog wat meer Kuyperem" Links kan het zich voor gezegd hou- Iden, wat den heerCn aangenaam zal zijn, ijwant anders hebben zij niet veel bruik baars voor hun kiezertjes. En wat ons betreft, met „dr. Kuyper 'en zijn werk" kunnen we 't best vinden. KAMEROVERZICHT. TM fcEDE KAMER. De invaliditeits- en ouderdomsverzekering. Het speechje van den socialist Vlie- FEUI LLETON. ,23) Toen de dokter weer te paard steeg (om naar Lamballe terug te keeren, vroeg 'de graaf hem -- Blijft gij lang bij uw vader? Nog een paar dagen. En zult gij onze vrienden ook nog bezoeken? - - Morgen. Eu met een glimlach voegde Hubert Ier bij: - Ik mag wel oppassen zelf niet ver dacht te worden, door mijn bezoeken bij •jiooveel verdachten, maar wie kan in idezen tijd beweren, dat zijn hoofd vast op zijn schouders staat? Tot weerziens! Rose had zich tijdens het bezoek voort- Idurcnd op een afstand gehouden en bijna •geen woord gesproken. De stem van den dokter maakte een .jonaangenamen indruk op haar. Bedriege- lijk en valsch was de klank dier stem, soms zelfs dreigend- Wanneer hij trachtte liaar aan te zien, dan wendde zij het (hoofd af, als vreesde zij ook door hem (betooverd te zullen worden, zooals hij gen, waarmede gisteren den dag begon, kunnen wij gerust laten zwemmen, nu •een van de liberale bladen 's heeren Vliegen woorden met weinig vleiende qualificaties van „hopeloozen onzin", „oerdomme redeneering", „verregaand wanbegrip^' en ^klakkelooze napraterij" heeft betiteld. Evenmin gaan wij diep in op het gesprokene door den unie-liberaal Mr. de Meester, die gisteren zijn Canossa- gan,g deed en een voetval maakte voor het staatspensioen, waarvan hij als Mi nister van financiën enkele jare.i, geleden nog niet veel moest hebben sterker nog dat hij toen indirect bestreed door op het programma van zijn Ministerie de invaliditeits- en ouderdomsverzeke ring te plaatsen Zelfs mr. Tydeman vermag maar ma tig onze belangstelling te wekken, al stip pelde hij, hoewel niet erg duidelijk, een lijn uit van een soort armenpensioen,, waarmede deze oud-liberale leider de ar beiders schijnt te Willen begiftigen, waar door alweer een 'bekeering „in de richting van staatspensioen" wordt voorbereid en het vrijzinnige verbroederingsfeest met staatspensioen en allemanskiesrecht als hoofdgerechten op het feestmenu binnen kort gevierd kan worden! Maar be halve dit, vertelde mr. Tydeman dat hij is en blijft de reactionair, die zich op verouderde gezichtspunten doodstaart. Dit is feitelijk geen nieuws. Dirk' de Klerk kwam met ouwe kost over de staatsbedeeling aandragen. Ook al niets bijzonders. Ware mr. van idsinga niet aan liet woord geweest, de dag zou ons geen! stof tot nabetrachting hebben_jr.cJl(A,l;i1vl van den afgevaardigde van Bodegraven niet heeft, kon men lichtelijk veron derstellen. De heer van Idsinga was tegen het arbeidscontract tegen de b,ak,- kerswet, tegen de arbeidswet, tegen de steenhouwerswet, tegen de ziektewet... h'ij is zoo wat overal tegen Doch de spottende, bijtende, ja hoo- nende wijze, waarop hij den Minister te lijf ging, doet ons vragen, oï mr. van Id singa zich wel rekent tot de rechten- zijde, tot de bevriende .regoeringspar tijen? Van geen enkel tegenstander is zoo'n onaangename toon gehoord, 't Doet herinneren aan den grievenden, uit val van denzelfden afgevaardigden bij de eerste behandeling der bakkerswet. Maar niet dit alleen heeft ons ge hinderd. Mr. van Idsinga wij merk ten het bij een vorige gelegenheid even eens op is op sociaal gebied eaut aanhanger van de Manchesterschool. Ze ker, hem kan geen inconsequentie in zijn standpunt worden verweten, zooals den liberalen, di,e meerendeels zijn terug gedeinsd toen zij d,e uitwerking hunner leer zagen. Hij behoort tot de mannen, die aan hun beginsel vasthouden, de logische gevolgtrekkingen ervan aan vaarden en er voor uitkomen. Hoort echter zoo'n pur-sang liberaal op eco nomisch gebied wel bij ons? Met miskenning van al hetgeen daar liet zooveel 'anderen deed. Tevergeefs had hij getracht haar onder vier oogen te spreken. Zij ontweek hem met merk baar opzet. Hubert Nollan beminde dit meisje, voor zoover althans een karakter als het zijne, dat slechts zelfzucht kende, tot liefde in staat was, maar zij was beeldschoon en hij zou er trots op kunnen zijn, zulk een vrouw de zijne te mogen noemen Rose de Trémazan van haar kant had een onoverwin nel ijken afkeer van hem, als van een slang, wier beet vergiftig en doodelijk is. Toen hij heenging, wierp hij haar een smachtenden blik toe, maar die even weinig uitwerking had als al zijn andere pogingen. Het was al laat. Een wandeling in het bosch, waarop het gesprek tusschen Hubert Nollan en den graaf de Trémazan was voortgezet, en daarna het souper, met de familie gebruikt, hadden het be zoek tot half tien gerekt. De avond was donker. Slechts nu erf dan zag men een enkele ster tusschen de wolken, die door den Westenwind werden opgejaagd. Hubert Nollan was volstrekt niet be vreesd, dat hij verdwalen zou. Het paard dat hij bereed, kon den weg van La Guyonnière naar Lamballe wel in de duisternis vinden, want liet tegen is aangevoerd, meent de heer van Idsinga, dat het geen „onrecht" is ,als iemand, die zijn leven lang heeft gear beid, arm blijft en voor zijn ouden dag den bedelstaf kri^t. Juridisch want mr. van Idsinga is een scherpzinnige rechtsgeleerde mag hij dit kunnen verdedigeno.i. strijdt het met de so ciale rechtvaardigheid, wanneer de maat schappelijke toestanden zóó zijn inge richt, dat een goedwillend arbeider bij ziekte, invaliditeit of ouderdom op, tie liefdadigheid is aangewezen. Dit is een schromelijke wanverhouding in onze maatschappij en de Staat heeft wel de gelijk het recht, zelfs den plicht 1ot ingrijpen, om den werkman in deze treu rige levensomstandBgheden niet aan zijn lot over te laten. Zoo bij de ziektever zekering! als hier geldt de geheele rege ling het verzekeren van een minimum loon, dat de arbeider in staat stelt te le ven, als hij gezond, en tevens als hij ziek is, een loon, waarop hij recht heeft, omdat zijn arbeidskracht het eenige is hem gegeven, om in zijn bestaans- belioeften te voorzien. Mr. van Idsinga voelt evenwel niets voor zoo'n rechtvaar dig minimum-loon. Hij noemt deze voor stelling een valsche voorstelling van fei ten, die tot verslapping en zedelijk ver val van het volk leidt. Hij loochent de aanspraak van den arbeider op een recht vaardig minimum-loon op de meest be sliste wijze. Een kostelijke vondst, die het etiquet der oorspronkelijkheid verdient, was, dat in de ontwerpen-Talma de.... staatspen- sioneering eigenlijk hoofdzaak is! De rest is niets dan een coulisse, waaracht- ven, als hij. dit hoort. Drie socialistejuy een vrijzinnigs-democraat, drie unie-libe ralen, allen armenpensioen-voorstanders, hebben dagenlang hei ontwerp-Talma be streden omdat zij staatspensioen wen- schen. En daar komt zoowaar mr. van Idsinga vertellen, dat de voJbloed-staats- pensioenmannen er niets afweten, w,ant dat het bestreden ontwerp-Talma niets dan staatspensioen is. Geloove wie het wil Dat mr. van Idsinga er zóó gemak kelijk toe komt, dit ontwerp „socialis tisch'" te do'open, och wij hegrijpen het en wij vérgeven het hemhij kon niet anders doen. Deze afgevaardigde met zijn goed ge conserveerde, doch voor' onzen tijd te conservatieve opvattingen, neemt hoe lan ger hoe meer de positie van eenling in. Van meer belang is het daarom te ver nemen, hoe jhr. de Savornin LoJima;n over deze wetten thans denkt! Vroeger was hij er tegen, maar het spreekwoord zegt, dat de tijden veranderen ALGEMEEN OVERZICHT. Er zijn nog maar weinig berichten over hJet treffen, dat misschien op het oogen had dien weg misschien wel duizend maal afgelegd. De ruiter zou zich wellicht vergist hebben in de duisternis, want de weg was lastig, liep door bosschen en door rotskloven en werd door verscheidene dwarswegen gekruist. Daarom liet hij het paard maar aan zichzelf over en de teugels op den nek van het dier hangen. De verrader wenschte zich geluk met het succes van zijn bezoek, hij had tot in de kleinste bijzonderheden alles ver nomen wat hij weten moest. De graaf de Trémazan, die zich over tuigd hield van de oprechtheid van zijn vriendschapsblijken, had zijn hart ge heel voor hem uitgestort en zijn haat gelucht tegen die bloedige Conventie, tegen het Comité van Openbare Vei ligheid, tegen die rechtbank van woes telingen, die beschuldigden veroordeel den bijna zonder hen te hooren. De anderen, zijn vrienden, zijn bloed verwanten, voedden denzelfden haat als hij, koesterden dezelfde verwachtingen dat deze bloeddorstige regeering zou worden weggejaagd en den ouden toe stand hersteld. Deze rechtschapen en trouwhartige menschen waren gemakkelijk te bedrie gen. Trouwens, hoe hadden zij in Hu- bert Nollan, dien zij van kind af hadden blik nog aan cSen gang is, en een beslissende slag wordt genoemd tusschen Bulgaren en Turken. iWaar dat treffen plaats heeft, valt nüet goed uit te maken; hetzij rond Adrianopiel of in het Stroemadal of wel licht op beide plaatsen tegelijk. Blehalve de uit telegrammen reeds be kende berichten, meldt men uit Turksche bronIn bevoegde kringen verzekert m(en, dat Turksche en Bulgaarsche troe- pien, die zich in het Stroemadal bevinden, mlet elkaar slaags zijn geraakt. De strijd neemt steeds grootere afmetingen aan. Onophoudelijk komen er troepen aan, waarvan het aantal steeds grooter wordt. Die Turken zouden er jn geslaagd zijn dien opmarsch der Bulgaren te stuiten. Paul Block seint aan het „Berl. Tage- blatt" uit Oud-Zagora: In het hoofd kwartier is men van meening, dat er •een groote beslissende slag geleverd wordt. ,Wij hooren in de verte het ka nonvuur, dat rieeds gistermiddag te hooren was ien vanmorgen om 6 uur weer be- gonnien is. Wij zagen met modder be- diekte automobielen met verhitte stafoffi cieren stilhouden en kort daarna snel wegrijden. Wij houden het er voor, dat •er belangrijke berichten en ernstige be velen worden overgebracht, maar .wij mogen noch den naam van de vesting notemen, die besiormd wordt, noch eenige gevolgtrekkingen maken uit hetgeen wij hebben waargenomen. Men kan ,niet met zekerheid te weten komen of dè konrng op het oogeriblik hier is, dan wel of hij zich bij de -troepen bevidt. Gister avond was hij nog er. Hij sliep in voörTs~flëerr dë corres: dat Dinsdagmiddag om 2 uur officieel \V-erd medegedeeld, dat het gebied tus schen de rivieren Bregalmira, Struma en Merta door de Bulgaarsche troepen is bezet en d*at de steden Mehomiah, Dioriem en Kirdsclïali door hen werden ingenomen. De Bulgaren maakten zich mieester Van 266 kisten met munitie, 4 kistten grrfnaten, 80 mausergeweren en Vele uniformen. Verder werden er 45 Turken krijgsgevangen gemaakt. In Kird- sch'ali gaf zich teen overste met een detachement over; in Mehomiah gaven zich t\Vee comp'agnieën met wapenen en bagage over. Hierdoor vielen drie snel vuur kan nonen in handen der Bulgaren. Met allen nadruk wordt er op gewezen, dat de Bulgaren bij het voortrukken alle gruwelen vermijden. Kinderen, die de Turken bij het verlaten hunner ^dorpen achterlaten, worden door de Bulgaarsche troiepen opgenomen en verzorgd. Een in vloedrijk persoon van "het hoofdkwartier z.eide: „Wij willen toonen, dat Bulgarije den helaas nood zak el ijk en oorlog voert als een beschaafde mogendheid." Den Servischen troepen is het na hevigen strijd gelukt Sjenitsa en de stad Novi-bazar in het Sandsjak te veroveren, hoewel ten koste van groote offers. Ofschoon de Turken van Koemanova gekend, een verrader kunnen vermoeden? Hij legde het nu toe op hun verderf en dat werd hem maar al te gemakke lijk gemaakt. Een minachtend lachje plooide de lip pen van den dokter, toen hij aan de on- noozelheid van den graaf de Trémazan dacht, en de anderen zouden niet veel slimmer zijn. In dergelijke gedachten verdiept, had hij al nagenoeg een uur gereden en hij bereikte juist den zoom van het groote bosch van Kilian, toen hij eensklaps zijn paard deed stilstaan. Een geluid drong tot hem door, dat van korten afstand scheen te komen. Het werd voortgebracht door een paardenhoef, die tegen een stuk graniet sloeg. Tegelijkertijd onderscheidde hij in de nachtelijke stilte de stemmen van twee mannen. Een dier stemmen was klaaglijk, als die van een gewonde. De sprekers waren nog op eenigen afstand van hem verwijderd. Hij stapte van zijn paard, geleidde het in het kreupelhout, bond daar de teugels vast aan een tak en keerde te voet terug naar den weg, waar die twee mannen langs moesten komen. Het gras aan den kant van den weg maakte zijn voetstappen onhoorbaar. Deze ontmoeting kon dienstig zijn terugtrekken, is het nog in hun handen* De Serviërs hebben de stad omsingeld, doch de Turken houden de beheersclien- d'e stelling bezet. Terstond na de capitulatie van PrisJ- tina hebben Servische beambten ziohmet h'et gemeentebestuur en de post belast: De telegrafische gemeenschap met Bel grado is hersteld. Men beschouwt da Verovering van Prisjtina als een feit, dat veel invloed zal hebben op het vervola van de krijgsbedrijven. De Servische re geering heeft haar voldoening uitgespro ken m et den uitslag, dien de oorlog tot nog toe heeft gehad. Een strenge censuur maakt het onmogelijk om bijzonderheden over de krijgsbedrijven te vernemen. Ab gemeen geeft men toe,- dat de verliezen aan Servischen kant aanzienlijk zijn. Dfl Turken, vooral de Albaneezen, moeten zware verliezen hebben geleden. Oeen nieuws komt er van de gren zen van Griekenland en Montenegro Toch moeten de Grieken geregeld voort trekken en ook de Montenegrijnen hun actie tegen Skoetari weer hervat hebben. De stelling Tarabosj, die nog steeds met in hun handen is,- wordt wederom heftig beschoten. Men schijnt er te meenen, dat de val van Skoetari aan staande is, wat zou blijken uit het be richt, dat zelfs de vrouwelijke leden van bet Montenegrijnsche vorstenhuis naar de troepen zijn vertrokken, om dat feit brj te wonen. Het lijkt wel een comedie- voorstelling. Tie Konstantinopel vertelt men, dat de Turksche bevelhebbers zich (en doel krachten tegen de Bulgaren en Serviërs in het krijt willen treden om hen in een vernietigenden slag te overwinnen. Over de toepassing van vliegmachines hebben we reeds iets gemeld vanGriok- scbe zijde. Nu vertelt de correspondent van het „Petit Journal", dat Dinsdag morgen aan Bulgaarsche zijde voor het •eerst in dezen oorlog gebruik gemaakt is van 'n vliegmachine. De vlieger steeg te Mustapha-pasja op en vloog op een hoogte van 300 M. over de Turksche stellingen. Vervolgens vloog hij naar Adrianopel om de Turksche verdedigings werken te verkennen. Tevergeefs open den de Turken een hevig geweervuur op de aeroplaan. Na een vlucht van 40 minuien d,aalde de vlieger onder luid gejuich van de troepen. Hij schijnt be langrijke berichten aan het Bulgaarsche hoofdkwartier te hebben medegedeeld. De vooral uit de Duitsche rondvlucht bekende Diuitsche vlieger B'runo Büchner is door de Bulgaarsche regeering, die ook 3 Albatros-vliegtuigen gekocht heeft, als militairen vlieger bij het hoofdkwar tier aangesteld. Vijf Russische en tien Italiaansche vliegers hebben hun diensten aan Bul garije aangeboden en zouden reeds daar heen op weg zijn. Zes luitenants van het Turksche leger, voor zijn plannen. Maine, Vendée en Bretagne waren broeinesten van samenzwering. Ieder wist dat. Door haar talrijke spionnen gewaar schuwd, wist de Nationale Conventie, dat de tijd nabij was, waarin deze pro vinciën openlijk tegen haar in opstand zouden komen. De verrader bedacht dat hij hier, wel licht een nieuw spoor zou vinden, dat gemakkelijk was te volgen. Wat konden deze twee ruiters, die zich op dit uur op deze eenzame plaats bevonden, anders zijn dan samenzweer ders en waarschijnlijk leiders van de be weging die ontdekt waren en genood zaakt de vlucht te nemen, te trachten zich te onttrekken aan de vervolging van de aanhangers der regeering. Mogelijk was de baron de Guern er bij, die overal gezocht werd. Waarom niet. Verscholen achter den stam van een dikken boom, die hem geheel bedekte, zag Hubert Nollan zeer duidelijk twee paarden, die bijna tegen elkaar aange drukt liepen en twee ruiters, waarvan de een, die gewond scheen, door den an der werd ondersteund. (W;ordt vervolgd)

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1912 | | pagina 1