DE TWEE VRIENDEN.
Uit de Leidsche Vroedschap.
11
BUITENLAND.
4e Jaargang, No. 915
3)e Soicbclte SouAo/nt
Bureau OUDE SINGEL 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN-
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
ƒ1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post ƒ1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2l/> cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 cent
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiën: gevraagde betrekkingen, huur en verhuur koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Verplichte winkelsluiting.
Aan ihet slot van hun praeadvies, waar
in zij de verplichte winkelsluiting voor
Leiden prijsgeven aan de ongewisse
baren van het particulier initiatief, zeg-
ig en B. en W.
„Zonder dwang van overheidswege
sluiten nu reeds tal van winkeliers,
uitgezonderd op Zaterdag, om 9 uur
des avonds, o.w. de varkenslachters,
de runderslachters, de kappers en bar
biers, de goudsmeden, de schoenwin
kel iers, de houders van confectiema
gazijnen en de manufacturers. Door het
particulier initiatief is al zeer veel be
reikt. Welnu, waar dit het geval is,
daar komt het B. en W. voor, dat op
den ingeslagen weg moet worden,
voortgegaan."
Dit zijn we roerend met B. en W»
eens, doch we zouden er aan willen toe
voegen, dat de overheid dien weg dan
toch wel minstens een beetje mag pla
veien, door b.v. te beginnen met voor
genoemde bedrijven de sluiting nu met-
leen maar verplichtend te stellen. Zulks
iware geheel in de lijn van het par
ticulier initiatief dat daardoor tevens
steviger basis kreeg en daardoor gele
genheid kreeg zich breeder 'te ontplooien.
„Op den ingeslagen weg moet wor
gden voortgegaan." Zeer zekerDoch wat
'[B .en W. voorstellen, n.l. ee|n gemeen
telijk nietsdoen, dit zal het verder betre
den van dien weg vergemakkelijken. En
'Idaarom bezit het praeadvies onze sym
pathie niet.
Voos.
In een meeting te 's-Gravenlhage een
.Christelijke debater beantwoordend, zei-
de de heer Roodhuyzen o. m.
„Dwaasheid acht ik het te zeggen,
dat de voorstander van het bijzonder
onderwijs ten onrechte betaalt voor de
openbare school in zijn belastingpen
ningen. Zoo zou iemand* die geen
schepen heeft, kunnen klagen, dat zijn
belasting ook wordt gebruikt voor de
verbetering van den Rotterdams Chen
Waterweg
We zijn te beleefd om dien bal der
dwaasheid terug te kaatsen en zullen
idaarom maar zeggen, dat deze redenee
ring verbazend voos is.
Om bij het beeld van den Waterweg
even te blijvener wordt niet geklaagd
door mensohen, die geen schepen heb
ben, maar door lieden, die wel degelijk
vaartuigen bezitten doch van het vaar
water geen gebruik kunnen maken, om
dat het h. i! onveilig is.
Zoo achten Christelijke ouders de
jbpenbar-o school onveilig voor huil kin
deren en eischen zij van de overheid,
dat deze hun van het belastinggeld scho
len sch-enke, waaraan zij hun kroost
zonder gevaar kunnen toevertrouwen.
De heer Roodhuyzen moet wel au
bout 'dl e son Latin wezen, dat hij
met zoo'n voos argument komt aandra
gen.
FEUILLETON.
12)
Hubért!
De dokter lachte spottend.
Welnu, wat is er? Zijt gij misschien
voornemens hen te gaan waarschuwen
jen u zelf in het verderf te storten om
|U\v schuldeischers te redden? Zijt gij dan
zóó blind, dat gij uw eigen belangen niet
•ziet? Verondersteld dat zij beschuldigd
ten veroordeeld worden, dan verdwijnen
Zij en daarmee zijt gij van hen ont
slagen. Hun rust in het graf is uw rust
Sn het leven.
Op deze afschuwelijke woorden volgde
'teen lange stilte.
Buiten gierde de wind langs de daken;
(binnen was het alsof men het sissen van
geen slang hoorde, die schuifelend door
Mde kamer kroop, gereed haar doodend
gif te 'spuwen.
Nu en d3.11 drong een rukwind door
•!de schouw en deed de asch in den haard
Opdwarrelen.
De oude Noljan z.a,t als vernietigd in
Op een der jeugdigsfe raadsleden, den
heer H. W. Fischer, is de keuze dei-
linkerzijde gevallen voor de benoeming
van een wethouder. Spoediger dan ge
dacht, zal dus de nieuwbenoemde de
plaats van den heer Korevaar innemen,
welke hem reeds bij zijn verkiezing in
vooruitzicht werd gesteld.
Zal hij het verlies vergoeden, dat de
gemeente door het aftreden van de|nj
heer Korevaar lijdt? Zonder twijfel
wacht den heer Fischer een zware taak.
Want verzekert zijn vroegere werkking,
als Indisch genie-officier hem de noodi-
ge technische bekwaamheid, de korte
duur van zijn ingezetenschap en zijn ge
ringe plaatselijke bekendheid maken hem
het overnemen der portefeuille moeilijk
en hij zal zich veel. inspanning moeten
getroosten om den afgetredene te even
aren.
Immers, de heer Korevaar was een
bij uitstek geknipt man voor de veel
omvattende fabricage-afdeeling. Van al
de daaronder ressorteerende onderwer
pen was ihjji bijzonder goed op de hoog
te, steunend op een 15-jarige ervaring
als wethouder. Humaan en welwillend
chef, rechtschapen en kundig collega,
op wiens compas B. en V/. veilig konden
afgaan, welwillend manziedaar in
't kort zijn verdiensten geschetst, door
den burgemeester in een waardeer U.idej
toespraak uitgewerkt, welke den Raad
met een hartelijk applaus onderstreepte.
Wat den uitslag der stemming betreft,
viel het ons bij het nagaan der cijfers
op, dat drie leden van rechts hun stem
aan een candidaat van eigen kleur ont
trokken. Hebben de Christ. Hislorïschen
den liberaal gestemd omdat zij zich nog
altijd aan de vrijzinnigen verplicht ge
voelen voor de benoeming van een hun
ner tot wethouder? Tegenover de een
dracht, welke links op het stuk van be
noemingen steeds in den Raad toonde,
en die gisteren opnieuw bleek, do-et het
telkens afscheiden van eenige rechtsche
leden niet aangenaam aan. Of zien deze
leden niet in, dat homogeniteit in de te
genwoordige 'omstandigheden voor do
rechterzijde minstens even noodzakelijk
is als voor links
Was de wethoudersbeiioeming de
hoofdschotel van het menu, de andere
gerechten kunnen eveneens aan.spraak op
eenige vermelding maken. We beginnen
ditmaal eens met de ingekomen stukken.
Behalve twee adressen van den Geref.
Kerkeraad en Patrimonium tegen het
voorgesteld schouwburgsubsidie mr.
Fokker maakte hierbij de giftige opmer
king of d eze colleges wel bevoegd
waren over deze quaestie te request*
reeren werd een lang adres van Gebr.
Stork 6c Co. te Hengelo voorgelezen,'
waarin deze zich beklaagde over de
achterstelling der Holl. nijverheid in
het algemeen en van hun firma in het bij
zonder. De levering van een turbo-gene
rator voor de Electrisdie centrale was
onderhands aan een Duitsche fabriek ge
gund, zonder dat de firma Stork in de
gelegenheid was gesteld mede te dingen.
zijn stoel en scheen niet bij machte om
zich te verzetten tegen de slang, die
hem in haar do.odelijke ringen omklem
de.
Hij had het gelaat in zijn beide been-
derige handen verborgen.
Het afschuwelijkste van zijn toestand
had nog nooit zoo duidelijk voor de
oogen gestaan. 1
Hij had zijn cliënten bedrogen, die
tevens zijn vrienden waren.
Hun onbeperkt vertrouwen hadden zij
in ihem gesteld.
Voor de meestem hunner koesterde
hij een oprechte vriendschap en nu zag
hij dat deze familieën, die zoo gelukkig
geweest zouden zijn, wanneer de troe
belen niet ontstaan waren, die het ge-
Iheele land hadden beroerd, uiteenge
rukt zouden worden, dat de hoofden
dier jonge mannen bedreigd werden, dat
een vrees el ijk onweer zich boven hen
samenpakte, omdat zijn sohuld, zijn mis
bruik van vertrouwen, zijii oneerlijkheid
hun een'doodsvijand op den hals ge
haald had, die, in zijn streven om een
verloren fortuin terug te winnen, be
reid was tot elk verraad, tot elke laag
heid.
Die vijand was zijn zoon.
Toen hij hem meedeelde hoe de stand
van zaken was, (ljad hij het onhjeil ge-
Vrijdag
October
1912.
Deze quaestie, waarover B. en W. in
een praeadvies meer licht zullen doen
schijnen, lijkt ons van te meer belang,
omdat enkele jaren geleden bij de leve
ring van een aanzienlijk ijzeren brug-
bouwtwerk wel niet de vaderlandsche,
doch de locale nijverheid werd gepas
seerd. Nog het een, noch het ander mag,
o. i. voorkomen.
De vergunning voor waterleverantie
aan een gedeelte van Leiderdorp stuitte
op zwak verzet van de heeren Fokker
en Botermans. Had de eerste formeel e
bezwaren van ondergeschikt belang, de
heer Botermans vreesde voor aanbouw
van een groot aantal woningen vlak aan,
Leidens grenzen. Hij wist, dat Nationaal
grondbezit zoodanige plannen in voorbe
reiding had. De uittocht van i ngeze-
tenen wordt daardoor in de hand ge
werkt. Dit standpunt vond de heer Kore
vaar bekrompen. Voor Leiden is het een
hygiënisch belang, dat de aangrenzende
gemeenten goed drinkwater verkrijgen
weigert Leiden hieraan mede te werken
dan zullen de dorpen de handen in elkaar
slaan en toch een waterleiding oprich
ten. Ten slotte wordt het winstaandeel
voor Leiden door de afname der buiten
gemeenten vergroot.
Ook ons komen 'sheeren Botermans
opwerpingen onjuist voor. Tot welke
consequenties moeten zij voeren Leiden
zou dan evenmin gas en electriciteit aan
Oegstgeest, Leiderdorp en Zoeterwoude
moeten verschaffen, noch deze gemeenten
bij haar keuringsdienst betrekken. Latere
annexatie-plannen worden slechts be
moeilijkt, als de naburige gemeenten
deze bedrijven zelf exploiteeren.
Het verzoek van den Bond van Nederl.
Onderwijzers rnzake het doktersbriefje is
een storm in eeri glas water geweest.
Veel zullen wij er niet over zeggen het
is oen weinig belangrijke zaak waarbij
reöhthebberij de hoofdrol speelde. Toch
hield zij den Raad nog een heele poos
bezig dank de pleitbezorgers, die de
Roode Bond onder de raadsleden telt.De
heer Sijtsma trachtte door zijn speech
dr. Kruimel uit diens tent te lokken,,
doch deze «-deelt zwijgen nog altijd
beter dan spreken. Met 22 tegen 8 st.
werd het verzoek afgewezen.
Een der volgende agendapunten bracht
ons de maidenspeech van den heer Bots
als wethouder. Hij stond voor geen dank
baar werk; een belastingaanslag ver
dedigen tegenover het gevoelen van een
Raadscommissie is nu juist niet een aan
lokkelijke bezigheid. Wethouder Bots
deed het echter op een uitvoerige en
duidelijke wijze, in een vlot uitgespro
ken redevoering. Todh slaagde hij er niet
in de meerderheid van den Raad te
overtuigen. Met 19 tegen 10 st. werd
de Raads-commissie in het gelijk gesteld
en kreeg de heer Hilarius vermindering
van het verschuldigde vergunningsrecht
met f 12.50.
De slachthuis-voorstellen gingen ei-
zonder debat door evenals de belasting
kohieren. Toen konden wij weer huis
waarts gaan met een belangrijk debat
over de winkelsluiting voor 'n volgende
keer in vooruitzicht.
bradht over de hoofden, die hem dier
baar waren.
Nu kon hij dat onheil niet meer af
wenden want daartoe had hij de booze
plannen moeten verraden van zijn zoon„
dien hij maar al te lief had.
Wat te doen
Hij zag wel in dat alle woorden, die
h'ij spreken zou om zijn zoon tot andere
gedachten te brengen, ijdelè woordem
zouden zijn, maar toch beproefde hij het
nog.
Met bleek gelaat en starende oogën
stond hij op, deed een paar passen naai'
voren, en, niet bij machte zich langer
te bedwingen, bleef hij voor den dokter
staan en, het gelaat naar hem toegebo
gen, riep hij uit:
Gij wilt mij aanklagen!
Hubert haalde de schouders op.
Met nog luider stem ging de Vjtder
voort
Wie weet, misschien hebt gij het
reeds gedaan, maar weet gij wel dat
dat, een misdaad zou zijn erger dan de
mijne, «erger dan een diefstal, erger dan
een moord? Weet gij wel dat, wanneer
gij mensohen verried, die u nooit anders
dan goedheid e- iendschap hebben be
wezen, gij v ..jen zoudt, dat ik, uw
vader, u in het gelaat spuwde en u van
mii afstiet gis een lyda§? W> gig wel*
ALGEMEEN OVERZICHT.
De telegrammen, die men gisteren
heeft kunnen lezen over de redevoeringen
van den koning van Griekenland en VenL-
zelos, zouden doen vermoeden, dat de
Balkaostaten niet eensgezind
zouden zijn wat betreft het gemeenschap
pelijk optreden tegen Turkije. Zelfs wordt
er beweerd, dat Griekenland stappen doet
om alsnog uit het Balkan-verbond te tre
den. Wat er van aan is, kan men zoo
direct niet beoordeelen. Zou er echter
niet de vrees achter kunnen schuilen
voor de pas gekochte oorlogsschepen, die
naar Griekenland onderweg zijn? Was de
oorlog toch verklaard, dan zouden deze
nog opgehouden kunnen worden of mis
schien zelfs ingepikt door de Turken.
Wellicht dat Griekenland zich daarvoor
hoeden wil en wachten met zijn oorlogs
verklaring tot de schepen gearriveerd zijn.
Toch wordt in een telegram uit Sofia
gemeld: Hier verzekert men, dat Grie
kenland en Servië het met het Bulgaar-
sche antwoord, dat in zeer vastberaden
toon gesteld zal zijn, eens zullen zijn.
De minister-president verklaarde, dat bij
allen goeden wil het Balkan-verbond de
gedane voorstellen iiet ernstig kan over
wegen, daar zij onvoldoende zijn en een
omwenteling zouden verwekken. Europa
is te laat gekomen en is te slecht voor
bereid dan dat men er naar zou kunnen
luisteren. Men zal Montenegro niet aan
zijn lot overlaten.
In Turkije
wil men evenmin iets van toegeven weten.
De correspondent van de „Daily Tele
graph" te Konstantinopel seint, dat - de
Turken over het algemeen niets meer
willen toegeven. Zelfs toepassing van de
wet van 1880 vindt bij de bevolking alge
meen afkeuring. Een Turkscli staatsman
zei den correspondent, dat het bespotte
lijk was te verwachten, dat Turkije het
toezicht van de mogendheden in Mace
donië zou toelaten. Een oud afgevaar
digde voegde erbij: Zouden de mogend
heden thans durven voorstellen wat zij
in 1878 niet waagden voor te stellen na
den ongelukkigen oorlog met Rusland?
De Porte heeft nu aan de mogend
heden een rondschrijven gezonden, waar
in zij verklaart, in weerwil van haar
vredelievende houding tegenover de oor
logsverklaring van Montenegro, de rech
ten van Turkije met alle middelen te
zullen verdedigen en alle raoreele en ma-
terieele verantwoordelijkheid aan den
aanvaller te moeten laten.
Het ministerie van oorlog heeft be
sloten, aan de correspondenten der bla
den, buitenlandsche en Turksche, het
oorlogsterrein te ontzeggen.
Zeer strenge lastgevingen zijn aan de
pers verstrekt, teneinde het bekendmaken
van niet-ambtelijke berichten te voor
komen. Die telegrammen zullen alleen
in het verkeer worden toegelaten, welke
gecontroleerd en openbaar gemaakt zijn
door het persbureau.
Uit Sofia verneemt men, dat de mo-
dat gij dan dieper zoudt zinken dan de
struikroover, die, na den reiziger zijn
beurs te hebben afgenomen, hem den
hals afsnijdt om zich van zijn stilzwif
gen te verzekeren Gij hebt er niet
aan gedacht zulk een misdaad te
plegen en gij zult er ook niet
aan denken, zeg het, of ik open het
venster en verbrijzel mij het hoofd op
de steenen van de binnenplaat in te
ontkomen aan de wroeging over zulk
een verfoeilijke daad, waaraan ik me
deplichtig zou zijn.
Hij hield op.
De stem verstikte in zijn keel.
Hij meende een snik te hooien en te
gelijk joeg weer een windvlaag door
de schouw, die de vlammen van h,et
houtvuur deed knetteren.
De dokter zat met ,de becnen over
elkaar geslagen, kalm achterover ge
leund in zijn stoel en, even onverschillig
voor de hartstochtelijke uitbarsting van
zijn vader als voor den wind, die door
de schouw loeide, speelde zijn eenehand
met de zilveren ketting die aan zijn vest
hing, terwijl de andere op de arm
leuning van zijn zetel rustte.
Let daar maar niet op, zegde hij,
het is de wind, die door de schouw loeit.
En op denzelfdeii ïjskouib;; l ging
hij voort
bilisatie en de samentrekking van troepen
in Turkije krachtig voortschrijden. De
Turksche viool is uit de Dardanellen
voor Konstantinopel aangekomen. Men
schat het aantal Turksche troepen, dat
zich op het oogenblik in Macedonië be
vindt, op 280.000 man.
De eerste oorlogsberichten
die gisteren ontvangen zijn, bleken niet
ongunstig voor het aanvallende volk der
zwarte bergen; nadere berichten doen
reeds zoo iets als een overwinning ver
moeden. Gisterochtend in de vroegte
toch hebben de Montenegrijnen de be
schieting van de krachtig versterkteTurk-
sche bergstelling van Detsits hervat. Het
artilleriegevecht hield aan tot elf uur,
toen de Turksche batterij op den berg
tot stilzwijgen werd gebracht. Intusschen
duurde een hevig gevecht voor de Turk
sche stad Toezi voort. Van dit gevecht
is de uitslag nog onbekend.
Je vier uur ongeveer is de stelling van
Detsits gevallen. De bevelhebber van het
fort met zijn officieren en het meeren-
deel zijner soldaten is gevangen genomen.
De Montenegrijnen hebben 4 kanonnen
veroverd en hun vlag op het veroverde
fort geheschen. Aan beide kanten zijn
groote verliezen geleden. Onder de Mon
tenegrijnen heerscht uitbundige vreugde
over deze eerste overwinning.
Te 5.20 gistermiddag seinde Reuters
correspondent in het Montenegrijnsche
hoofdkwartier te Podgoritsa nog het vol
gende over het gevecht van gisteren.
Onder geestdriftig gejuich van de in
woners reed koning Ni colaas met prins
Mirko en den generalen staf vanochtend!
vroeg naar den naasten berg bij Podgo
ritsa om de stelling te bezien.
Klokke acht uur loste prins Peter, da
jongste zoon van den koning en kapitein
bij de artillerie, het eerste schot op de
Turksche stelling o«p de tegenover ge
legen bergen. In het Montenegrijnsche
hoofdkwartier speelde de muziek het
volkslied.
Er volgde aanstonds een artillerie-strijd
langs de geheeie linie. In 21 minuten
werd het vuur van het Turksche geschut
tot zwijgen gebracht. De Turken trokken
vervolgens uit hun eerste stelling op den
berg Plariinitsaterug. Om 12 uur hadden
zij de geheeie bergstelling ontruimd.
Daarop werd bevel gegeven tot een
algemeen oprukken van de Montene
grijnen. Onder beschutting van kanon
vuur rukte het voetvolk langzaam tegen
de sterk verschanste Turksche stellingen
op den berg Detsits, die den weg naar
Skoetari bestrijkt, op.
Oin twee uur in den namiddag land
den de Turksche troepen aan den oever
van het meer Skoetari, niet ver van de
Monienegrijnsche grens. Er volgde een
algemeen gevecht. Het duurt nog fangs
ae geneeie uitgestrekte' linie.
Kroonprins Danilo, de opperbevelheb
ber van het Montenegrijnsche leger, en
prins Peter zijn juist van liet slagveld
het hoofdkwartier van den koning binnen
gereden oin met hun vader te overleggen
en nieuwe bevelen te krijgen.
Van de gevechten bij Berana zijn nog
geen bijzonderheden ingekomen.
Waarom windt gij u zoo op, vader?.
Wij bezien den toestand niet uit het
zelfde oogpunt. Gij zijt nog vastgeroest
in de denkbeelden van het verleden, di<?
hebben afgedaan ik heb mij bij de nieu-i
were denkbeelden aangepast, die de we
reld zullen beheerschcn. Een macht is
gevallen, die van het koningschap; een
andere is in haar plaats getreden, die
van de Natie, nu meesteres geworden en,
die over alles beschikt. Zij, die tegen
haar samenspannen, zijn misdadigers en
zij verplettert hen. Heeft zij daar onge
lijk in? Gij spreekt van verraad en zoudt
het een misdaad noemen wanneer ik dei
niet saam tegen het gezag, dat door het
volk als wettig wordt erkend? Ik zou heu
saen tegen het gezag dat door liet volk*
als wettig wordt erkend Ik zou hen
moeten offeren op het altaar van het
vaderland
De grijsaard maakte een gebaar van
verontwaardiging, maar Hubert wenkte!
afwerend met de hand en stelde hem ge
rust door te zeggen
Heb geen vrees, ik zal het nielj
doen uit eerbied voor u, die hen ven
dedigt
Eensklaps veranderde hij van toon, zijp
stem werd zacht, bijna streelendj
(Wprdt vervolgd)»
