9e Sdldóclve SoiMomt
3
BUITENLAND.
BINNENLAND.
Uit Stad en Omgeving.
4e Jaargang,
No. 987.
Bureau OUDE SINGEL 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIINT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
110*per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post 11-50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 21/, cent met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Woensdag
October
1912.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels t 0.75, elke regei meer 15cenl
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine AdvertentiSngevraagde betrekkingen, huur en verhuur koop en verkoop
(geenhandels-advertentiën) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit
TWEE bladen.
V De Wethouderskeuze.
Het heengaan van den heer Korevaar
als wethouder dezer gemeente brengt
de linkerzijde in een moeilijk' parket
Bij de tegenwoordige raadsconstella-
tie ligt het voor de Ihand, dat een can^
didaat van rechts geen kans van slagen
heeft.
Links moet dus keuze doen.
Bij deze keuze geeft echter de be
kwaamheid voor het ambt niet den door
slag.
Reeds meermalen toch is ver
kondigd, dat het college van B, en Wj
jgeen aispiegeling is van de stroomin-*
gen in den Raad.
De vooruitstrevende elementen be
schouwen B. en W. als te reactionair
Cn de openvallende plaats behoort dus
te worden bezet door een man met
meer verlichte denkbeelden.
Een vrijzinnig-democraat zou b.v. in
den gedachtengang van de klagers de
meest aangewezen persoon zijn;
Doch hiertegen zullen de Unie-libera
len zich verzetten, wier hoofdman in
jden Raad zitting heeft. Ook. zi] zullen
hun stem in het kapittel laten meespre
ken.
Alleen den oud-liberalen is een zwijgen
de rol toegedacht.
De wethouderskeuze blijft dientenge
volge niet op zakelijk'terrein, maar ver
andert bij de partijen der linkerzijde in
een strijd om den voorrang.
Het zuivere partijbelang weegt hier
bij het zwaarst.
Natuurlijk wordt het toeschouwend
publiek van dit alles niet veel gewaar,
.De strijd wordt achter de coulissen af
gespeeld en met slechts één candidaat
komt links voor het voetlicht.
Wij zijn benieuwd of de invloed-win
nende vrijzinnig-democraten de liberalen
weer tot concessies zullen dwingen
V Links wordt bang.
Waarvoor?
Voor zijn hooggeroemde openbare on
derwijzers.
U moet weten, dat de vergadering
der afdeeling' Amsterdam van ,den Bond
van Ned. Onderwijzers een voorstel heeft
aangenomen van het hoofdbestuur pui
f500 beschikbaar te stellen voor de sta
kende glasblazers.
De Ni e u w e Courant is daarover
niet te spreken en zegt o. m.
Onderwijzers die in de politiek zoo
ver gaan, dat zij de belangen van stu
kadoors en glasblazers, totaal vreemci
aan het onderwijs, tot de hunne ma
ken, .staan bloot aan de verdenking
dat geven van onzijdig onderwijs
hun slecht is toevertrouwd.
't Is wèl merkwaardig: ongodsdiensti
ge n, ja anti-god'sdiienstigen onderwijs -
krachten wordt nog altijd het geven van
onzijdig onderwijs zonder linksch be
zwaar toevertrouwd, maar nu die krach
ten geld gaan geven aan stakers, nu rilt
ID e Nieuwe Courant, nu wordt zelfs
gesproken over „moedwillig afbreken van
de openbare school."
Enfin, zoo komen we dan toch lang
zamerhand in één schuitje en kunnen we
ide oprichting verwachten van vrij-libe-
rale bijzondere scholen.
Wie lacht daar?
ALGEMEEN OVERZICHT.
Ofschoon de laatste berichten steeds
alarineerender luidden, is het toch nog
slechts bij
mobilisatie op den Balkan
gebleven, en kan, hoewel de lont reeds
"dicht bij het kruit zit, het afgaan van hief
schot nog voorkomen worden. Het
schijnt dat men zulks in Bulgarije niet
ongaarne zou zien, mag men althans de
„New York Herald" gelooven. Deze zegt
|dat de bevelen tot gedeeltelijke mobili
satie zonder haast worden uitgevoerd!
iHet is onwaarschijnlijk, meent het blad
verder, dat de zaken een ongunstigen
keer zullen nemen voor het veertien da
gen verder is, tenzij Turkije den loop
der gebeurtenissen mocht verhaasten.
Eenigszins anders spreekt tot ons een
bericht uit .Belgradio in de „Lok. Anz."
gedateerd van 1 Oct. Den heel en nacht
zijn militaire treinen naa,r de grenzen
vertrokken. Gisterenavond en vanochtend
vonden groote betoogingen van studen
ten en de burgerij plaats, waarbij vader-
landsche liederen gezongen werden. Alle
spoorlijnen zijn voor het vervoer van'
soldaten in beslag genomenl Het tram
verkeer te Belgrado is gestaakt, omdat
liet personeel onder de wapenen geroe
pen is. De paarden van de huurkoetsen
zijn door het ministerie van oorlog gere-
quireerd. Gisterenavond ontstond een le
vensgevaarlijk gedrang voor de handels
bank, daar de spaarders hun inleg te-
rugeischten, de politie moest ingrijpen.
Veel meer lijkt dit op koortsachtigen
haast dan op kalmte. Wat de andere
landen aangaat wordt nu ook vermeld
dat Montenegro zijn troepen, die reeds
lang mobiel gemaakt waren, naar de
grenzen zendt. Griekenland, zooals men
weet, mobiliseert ook, en het lijkt alsof
van dien kant het eerst de bom zal los
barsten tenminste wanneer men mag ge
looven het wel eenigzins onwaarschijn
lijke bericht dat de Turk'sdie regeering
besloten heeft alle Grieksdhe schepen
in de Turksche wateren aan te houden!
Wat de
houding der mogendheden
betreft, wordt gemeld dat vertoogen zijn
gericht tot Turkije en de verschillende
Balkanstaten om de mobilisaties te sta
ken. Toch vreest men in Duitschland
dat deze pogingen niet met goeden uit
slag bekroond zullen worden.
Von Kiderlen-Wiichter beoordeelt den
toestand, die hem Vrijdag nog zeer goed
voor een ontwarring vatbaar leek, thans
als zeer ernstig, daar alles erop aan
komt of dePorte zich onderwerpt aan de
eischen van de Balkanstaten of niet.
De actie van de mogendheden tot het
behoud van den vrede zal door Duitsöh
land gesteund worden.
Alle buitenlandsche gezanten in Ber
lijn of Duitsölie gezanten in het bui
tenland, die met verlof zijn, keeren naar
hun standplaatsen terug. Alle weerph'ch-
tige Bulgaren, Serven en Turken, die
in Berlijn verblijf houden, zijn reeds
naar hun vaderland vertrokken.
Het ergst is dat de groote mogendhe
den zelf niet geheel een lijn trekkeni
Althans is men in Duitschland en
Oostenrijk zeer wantrouwend tegen Rus
land. In Oostenrijk gelooft men nu ook
militaire voorzorgsmaatregelen te moe
ten nemen.
Gisteren heeft keizer Frans Jozef den
minister van buitenlandsche zaken, graaf
Berchtold, in langdurig gelhoor ontvan
gen. Na Berchtold werd de chef van den
Oostenrijksch-Hongaarschen generalen
staf, von Schemua, tot den Keizer toege
laten. Natuurlijk wordt verband gezocht
tusschen deze beide audiënties en de ver
wikkelingen op het Balkansohiereiland.
Een later bericht uit Weenen behelst
het volgende.
De Grossösterreichisdhe Korrespon-
denz", een orgaan van de militaire par
tij in Oostenrijk, beweert, dat de Oosten-
rijksch-Hongaarsdhc regeering reeds haar
toebereidselen heeft getroffen, met het
oog op het eventueel uitbreken van een
oorfog op het Balkansohiereiland. De
offieren, die met verlof waren, werden
aangeschreven om naar hun garnizoenen
terug te keeren en er werd onmiddellijk
een begin gemaakt met de pensionnee-
ring van bejaarde generaals. Mocht het
komen tot een oorlogsverklaring van!
Servië en Montenegro aan Turkije, dan
zal Oostenrijk-Hongarije niet toelaten
dat Servische of Montenegrifnsohe troe
pen het Sandsjak binnenrukken, doch er
zelf een leger heen zenden. Alles is
daartoe reeds in gereedheid.
De Jesuitenvvet.
blijft nog altijd de gemoederen in
Duitschland bezig houden.
J.l. Zondag hebben de Keulsche Ka
tholieken een groote vergadering gehou
den om te protesteereu tegen de Jezui-
tenwet en om de afschaffing van die
wet te eischen. Duizenden namen aan
de vergadering deel en cjuizenden kon
den geen plaats meer vinden en moesten
worden afgewezen, wel een bewijs hoe
levendig het verzet onder de Katholie
ken tegen de hatelijke uitzonderingswet
voortleeft.
Als spreker traden op Justizrat Custo-
dis, dr. Trimborn uit Bonn en aartbis
schop Jürgens uit Bombay. Deze laatste
wees o.m. op de werkzaamheid der Duit-
sche Jezuieten in Indië, waar zij door
de Engelsch,e autoriteiten niet alleen er
kend maar zooveel mogelijk zelf ge
steund worden
Een lange resolutie werd aangenomen,
waarin allereerst krachtig geprotesteerd
wordt tegen het handhaven van Be wet
en voorts wordt aangedrongen op een
algeheele opheffing ervan, waarbij aan
den Bondsraad tevens het verzoek ge
daan wordt, om zich niet te storen aan
de herrie van hen, die zelfs een objec
tieve uitlegging van de nog bestaande
bepalingen willen onmogelijk maken.
De resolutie wordt naar den Rijksdag
en den Bondsraad verzonden.
GEMENGD.
Po in ca ré is te Parijs terugge
keerd, en heeft daar de leiding van het
departement van buitenlandsche zaken
weer aanvaard.
"Uit Marseille wordt aan do Echo
de Paris geseind, dat generaal Bru-
1 a r d vandaag per stoomschip Marseille
heeft verlaten, met bestemming naar
T a n d z j e r en Casablanca. Behalve ge
neraal Brulard bevinden zich aan boord
5 hoofdofficieren, 15 kapiteins en luite-
nants, 10 zee-officieren, 150 vrijwilligers
230 paarden en muilezels.
Gisteren hebben een groot aantal
dokters in Engeland aan de fondsen,
waaraan zij verbonden zijn, den dienst
tegen 1 Januari opgezegd, omdat zij on
der de verzekeringswet, schoon
meer dan nu, niet genoeg verdienen naar
hun zin en de onderhandelingen over
deze za^k tot geen bevredigende uit
komst hebben geleid.
Op Samos zal de wapenstil
stand, dien de beschermende mogend
heden den vorst en den opstandelingen
hebben opgelegd, vandaag eindigen.
Waarschijnlijk zal men het over een ver
lenging ervan eens worden. De Fransche
en Engelsche landingsdivisies houden de
hoofdstad Wathi, de Turken de verdedi
gingswerken en schansen van de stad
bezet, terwijl de opstandelingen in het
binnenland baas zijn. De Turken trach
ten nog altijd met oogluikende toestem
ming van de beschermende mogendhe
den met zeilschepen troepen naar het
eiland te brengen. Toen een Italiaansch
oorlogsschip die landing wilde bemoei
lijken, liet de Fransche commandant den
Italiaan weten, dat Italië niet het recht
had, zich in de aangelegenheden van
Sa,mos 'te mengen.
Bjj het Bretonrif (Rhode Island) is
de stoomketel van een torpedoja
ger, toen deze zich tot een proeftocht ge
reed maakte, ontploft. Een luitenant
werd gedood en acht matrozen gewond.
Op den Donau bij Hirsowa is een
van Braila komende sloep aangeva
ren door een 'Hongaarsch stoomschip.
Een kolonel, een majoor, drie kapiteins
een militair geneesheer en drie luitenants
zijn verdronken.
Bij de algemeene stemming onder
de Spaanse lie spoo r w egman-
n e n hebben er zich 65,409 vóór en
slechts 1418 tegen de algemeene sta
king uitgesproken. De commissie uit den
bond van spoorwegpersoneel heeft aan
de overheid van de afkondiging van de
algemeene staking kennis gegeven.
Koninklijke besluiten.
Bij kan. besluit is de schout bij nacht
G. F. Tydeman, directeur en comman
dant der marine te Amsterdam, bevor
derd tot vice-admiraal;
is de directeur van het post- en te-
legraiHcautoor te Barneveld H. Lijbaart
eervol van gemeld beheer ontheven en
benoemd tot oommies der telegrafie ,1e
klasse
is benoemd tot leeraar aan de R. H.
B. S. te Meppel P. Roeske, aldaar;
zijn gedetacheerd bij het leger in Ned.-
Indiëbij het wapen der art. de le-luit.
P. A. Brouwer van het korps pantser-
fort-artilleriebij het wapen der genie,
de Te luit. J. J. Roeloffs Valk van dén
staf der genie;
zijn benoemd tot notaris te Arnhem
Chr. J. Engelberts, candidaat-notaris al
daar; te Bergh, G. Knot, candidaat-no
taris te Drunen; te Driel mr. N. C. M.
W. Kooh, advocaat en candidaat-notaris
te Kericdriel;
is benoemd tot leerares aan de R.
H. B. S. te Heerenveen mej. S. J. J.
Jonkers, aldaar.
Dr. Kuyper's vacature.
Mr. D. Lock .heeft de hem door de cen
trale liberale kiesvereeniging in het dis
trict Ommen aangeboden candidatuur
voor het lidmaatschap van de Tweede
Kamer la/angenomen.
friet centraal comité der Christelijik-
Historische Unie in het district Ommen
heeft, naar aan „De Ned." wordt oe
nen*, ae volgende motie aangenomen:
kief Centraal Comité der Christ. Hist.
Unie in het district Ommen, voltallig ver
gaderd te Almelo, op Maandag 30 Sep
tember,
overwegende, dat het centraal bestuur
van .aangesloten kiesvereenigingen ge
heel buiten alle besprekingen is gelaten
betreffende de candidaatstelling in het
district Ommen, besluit:
met een eigen candidaat uit te komen
bij de a.s. verkiezingen, voor welke ver
kiezing met algemeene stemmen candi
daat werd gesteld mr. /E. baron Mac-
kay T.Pz. te 's Gravenhage.
Uit het district wordt aan „De Ned."
gemeld, dat deze loop van zaken een ge
volg is van een door de anti-revolutionairen
gepleegd verzuim, waarvan de plaatse
lijke C. H. kiesvereeniging te Nijverdal,
die van den aanvang af voor een eigen
candidaat ijverde, gebruik heeft gemaakt
om de Maandag saaingekomen leden van
de Districts-centrale tot het bovenge
melde besluit te bewegen. Nijverdal er
kende niet de autoriteit van het prov.
bestuur inzake een Kamerverkiezing.
Nu hadden twee leden van dat prov.
bestuur officieus met de antirevolutionai
ren geconfereerd, met de conclusie den
zetel te laten aan de anti-rev. partij.
Aan de disrtricts-centrale van de Chris-
telijk-historischen werd echter door de
anti-revolutionairen geen enkele mede-
deeling gedaan, misschien in de veron
derstelling, dat de zaak in orde was. Hoe
't zij, verzuim of misverstand, deze loop
van zaken is er het gevolg van.
Tot zoover de „Ned.".
't Behoeft, dunkt ons, geen betoog, dat
de Chr.-Hist. hier een daad stellen, welke
niet kan worden goedgekeurd, 'tls een
zoeken naar verdeeldheid, waar niets
meer gewenscht is dan eenheid!.'
Grondbelasting van molens.
Blijkens een brief van den minister van
financiën zullen de voorschriften, waar
bij is bepaald, dat voor de wind- en
stoomwatermolens van particulieren, uit
sluitend 'bestemd tot uitmaling van het
water 'in polders of droogmakerijen, geen
Belastbare opbrengst in de kadastrale
leggers behoort te worden opgenomen,
als vervallen moeten worden aange
merkt. In het vervolg zal dus van der
gelijke molens grondbelasting betaald
moeten worden. De thans vervallen vrij
stelling berustte op een ministerieele re
solutie van 29 April 1874.
Bakkerswetgeviag.
In de Zondag gehouden vergadering
van de R. K. Bakkersgezellen vereeniging
St. Clemens, onderaf deeling van den N.
R. K. Volksbond afdeeling Schiedam, is
het besluit genomen, haar hoofdbestuur
in overweging te geven, zich van het
Nationaal Comité - tot afschaffing van
nachtarbeid af te scheiden, teneinde daar
door meer uit te doen komen, dat de
R. K. vakbeweging zich niet met het
standpunt: „alles of niets" ingenomen
op het Utrechtsch congres, kan veree
nigen.
Zuid-Hollandsche Vereeniging
„Het Groene Kruis".
De Zuid-Hollandsche Vereeniging „Het
Groene Kruis" zal op Donderdag 31 dezer
te Rotterdam haar zestiende algemeene
vergadering houden.
KORTE KRONIEK.
Het net der Westlandsche tram is
voltooid. De tram ïs er thans, die alle
Wiéstlandsche dorpen met Den Haag,
Maassluis, Hoek van Holland en Delft
verbindt.
LEIDEN. 2 October.
Schuiten verhuurders.
Gisterenavond vergaderde in „Den
Gouden Leeuw" de Algemeene Schui-
tenverhuurdersbond. De vergadering
werd aanvankelijk wegens ontstentenis
van den voorzitter door den oudsten
commissaris geleid.
De noiulen werden na lezing door
den secre,aris goedgekeurd.
Med gedeeld werd dat één lid te Was
senaar was toegetreden, terwijl aan het
slof der vergadering npg twee leden zidh
opgaven.
Hoofdschotel van de vergadering was
een bespreking over het verhuren van
schutien door leden der vereeniging aan
personen, die nalatig zijn hun verplich
tingen tegenover andere leden te vod-
doen en op naam van aannemers een'
schuit plegen te huren.
Er gingen stemmen op, oui aan bo
venbedoelde personen geen schuiten meer
te verhuren. Anderen wenschten een
hopger tarief in rekening te brengen, en
van dat surplus de sohuld af te doen.
Wat het eerste betreft, werd door enkele
leden het bezwaar geopperd dat de aan
nemers de bonnetjes afgaven en zij de
huur betalen. De afhalers zijn dus slechts
tussohenpersonen.
Een zeer uitgebreid en langdurig de
bat ontspon zich over deze kwestie.
Ten laatste werd besloten aan wan
betalers, voorkomende op de zwarte lijst
vanwege den Bond vastgesteld, geen
schuiten te verhuren, zelfs niet als zij
bewijzen toonen van aannemers, die in
staan voor huur en sohuit, alvorens de
achterstallige huur is voldaan.
Ten opzichte van een anderen wan
betaler zal de B|ond zich met de afdoe-»
ning van deze zaak bemoeien.
Ten slotte wordt aangedrongen, dat
de huurders van schuiten event, schade
aan materieel zooveel mogelijk zullen
vergoeden.
Hierna werd de vergadering gesloten.
Het Dagblad.
Gisteren verscheen „Het Dagblad".
In het „eerste woord" wordt de weg
afgepaald, dien het nieuwe blad denkt te
volgen. Het wil zijn een Christelijk nieuws
blad en staat als zoodanig tegenover da
z.g. neutrale pers, waaraan altijd een
kleur zit, hoe bleek die ook schijnt.
„Het verheugt ons" zoo lezen wjj
„dat velen onzer geestverwanten den
ken als wij en niet tevreden zijn met
een zoogenaamd kleurloos blad, dat tel
kens gelegenheid heeft onder den mom
van neutraliteit de vrijzinnige ideeën zij
ner redacteuren te propageeren."
Een program van beginselen van de
eene of andere partij neemt het blad
niet tot richtsnoer. Het staat op algemeen
Christelijken grondslag.
Ofschoon geen specifiek A. R. of C. H.
orgaan, zal „Het Dagblad", blijkens reeds
vroeger gedane mededeeling in het proef
nummer, de coalitie steunen en bevor
deren. In dien zin begroeten wij dus het
nieuwe orgaan als een medestrijder, die
voorts nuttig werkzaam zal kunnen zijn
ter behartiging van de algemeene Chris
telijke belangen.
Moge het blad in de kringen, waar
voor het bestemd is, een welkome ont
vangst vinden.
Dr, J. H. P. van Kerckhoff, nieuw
benoemd lector bij de faaulteit der ge
neeskunde aan de Universiteit alhier,
stelt zich voor zijn colleges te openen
op Woensdag den 9 October a.s., 's na
middags 3i/i ure, met het houden eener
openbare los in het klein-auditorium van
het Academiegebouw.
De Maatschappij van Ned. Letter
kunde zal hare maandvergaderingen her
openen, onder voorzitterschap van prof,
dr. G. .Kaiff, op Vrijdag 4 October a.s.,
's avonds 8 uur, in het Nutsgebouw.
Als spreker zal alsdan optreden de
heer dr. A. J. Barnouw van 's Graven
hage met ,het onderwerp„Olivier Gold
smith van Justus van Effen".
In de publieke zaal van ons post
kantoor wordt een nieuw loket aange
bracht, waardoor de werkzaamheden der
ambtenaren meer zullen kunnen worden
verdeeld.
Voor het loket is de scheidingsmuur
doorgebroken aan de straatzijde, zoo
dat de schrijftafel voor het publiek wel
wat in het gedrang komt te staan.
Een goede gelegenheid om in het mid
den der zaal een meer moderne lesse
naar te plaatsen, zooals men ook in aii-
dere postkantoren vindt.
ROOMSCHE AGENDA.
Dinsdag 8 uur 's avonds, St. Lode-
wijkskerk, Steensch'uur. Apologetische
Cursus. Spreker ,de Weleerw. heer Th.
M. P. .Bekkers. OnderwerpDe Genade
Gods.
Wateronttrekking.
De Katw. corr. van het „Vad." schrijft:
Dit jaar kunnen we niet rangschikken
onder de droge jaren, toch is in 't begin
