20 BUITENLAND. BINNENLAND. 3e Jaargang. No. 897. Ste Solcbetid Sou/tomt Bureau OUDE SINGEL 54. LEIDEN. latere. Telefoon 93S. Postbus 6. PIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN. DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week, f 1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, f 1-30 per kwartaal. Franco 'per post 1.50 per kwartaal. Afzonderlijke nummers 2'/< cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent. Vrijdag September 1912. De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 cent Ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte. Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur koop en verkoop (geen handels-advertentiën) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent. KAMEROVERZICHT. TW EEDE KAMER. Regeling van werkzaamheden. Met moet in de Kamer op zijn tellen passen en vooral in het laatste jaar een beetje achterdochtig wezen, want achter talles kan politiek in den minder gunsti- )gen zin des woords schuilen. Gisteren moest de Kamer haar werk zaamheden regelen en deed de Centrale gaeciie het voorstel behalve de begroetin gen ook de Bakkerswet-Aalberse en de herziene Woningwet in de af deelingen te ondetzoeken. Natuutlijk kwamen eenige leden be pleitten andere wetsontwerpen aan de lijst toe te voegen. De heer Ter Laan, Idie een gewijzigd Leerplichtwetje heeft Ingediend, wilde het naar de afdeelingen jzen-den en werd in dit verlangen ge steund door zijn dierbaren vriend Goe- Iman Borgesius, die vond, dat er weinig genoeg van de Talma-wetgeving tot stand kwam. Dr. Nolens had echter een contra- Foorsfei, 'dat in de gegeven omstandig heden zeer rationeel was. Hij wikie de Kamer niet meer werk bezorgen dan strikt noodig, om alle beschikbare krach 'ten en tijd te kunnen besteden voor de groote sociale wetten, welker totstand koming een alles overheerschend be'.ang j^s. Noch de woningwet, noch de bakkers wet wilde de kath. clubleider in de af deelingen behandelen. Op het oogenblik is er toch geen tijd om deze wetten af te (doen. c Mr. Aalberse vond dit standpunt zóó logisch, (dat hij tegen afdeelingsonder- zoek stemde, zelfs van zijn eigen ontwerp- •IBakkerswet, klaarblijkelijk dus met de ibedoeling de verzekeringswetgeving niet in gevaar te brengen. Met 31 tegen 27 stemmen werd onder- tusschen het afdeelingsonderzoek van bo vengenoemde vveiten goedgevonden,doch Im-et 30 tegen 2S stemmen (rechts tegen links besloten de leerplichtwet-Ter Laan ïiiet aan het lijstje toe te voegen. De rechterzijde was gisteren slecht bezet. Van groot gewicht is het genomen besluit niet, maar een betere opkomst „van rechts had een voorzichtiger beslis sing bevorderd. Uit de Leidsche Vroedschap. Niemand, behalve wellicht de weinige ingewijden, kon gisteren voor den aan- jyang der raadsvergadering zeggen, wat Me beslissing zou zijn over „het'- voor stel van den dag. fi Immers de aanhangige quaestie het teervol ontslag aan een onderwijzeres op grond van haar huwelijk heeft wel- iiswaar zijn principieele zijde, maar is tevens een vraagstuk vna bij uit- [Btek practische beteekenis. Alle spre kers, voor- en tegenstanders, putten zich idan ook uit in verzekeringen, dat zij de Zaak beoordeelden naar haar practische ttwaarda en dat zij den principieelen ifcant onbesproken lieten. 1/ Of daarom de beginselen geen invloed fï>p de stemming hebben gehad? Of .Waarom de zaak niet tot een partijzaak is jgemaakt? Wie zal het ontkennen, als jjhij kennis neemt van de stemming, die [Zuiver rechts tegen links uitviel. iWe glimlachen over al die verzeke- nriiigen. We glimlachen over de woorden pvan mr. Fokker, die met vuur betoogde, |dat elk voorkomend geval afzonder- flijk moet worden beoordeeld, die dus Me beginselen geheel uitschakelt, en des- fliiettemin vrijheid kan vinden te stemmen [Voor de handhaving eener gehuwde on- rjderwijzeres, die ongehuwd reeds maan denlange riekte-ver loven heeft genoten. ff1' Dan was het standpunt van prof. Car- fpentier Alting veel loyaler. Hij althans ïiaadde niet den schijn op zich zooge- Itaaamd neutraal te zijn. Hij sprak zich èn fin beginsel èn om practische overweging tegen 'het ontslag uit, evenals mr. Aal berse om 'dezelfde redenen zich vóór Ontslag Verklaarde. j* Veel nieuws is er niet gezegd. Het .Vraagstuk is trouwens uitgeput na het geen daarover elders gesproken en ge schreven is. ,En dat wij gisteren voor [bet eerst in den Leidschen raad discus sieerden over een zaak, die al jaren ge beden in de groote steden de gemoederen |in beroering bracht, pleit voor de Lefid- fsche onderwijzeressen, die over het al gemeen bii huwelijk ontslag nemen. Bij het overgroote jneerendeel van haar is de natuur sterker dan de leer, die het Nederl. Onderwijzers-Genootschap en de roode Bond verkondigt. Zij beseffen, dat zij, het huwelijk intreden de, Voor de keuze staan: het huisgezin ofdeschool. En zij kiezen, wat ieder rede lijk gezond denkend schepsel in nor male omstandigheden kiest: het huis gezin. ,Want het is volkomen juist, wat de heer Pera zeide: èn het onderwijs èn het huisgezin vordert den geheelen mensch, en er is niemand, die beide functies behoorlijk kan vereenigen. 'De groote verdienste van mr. Aal- berse was het deze stelling te illustree- ren door feiten uit de practijik, mede gedeeld door mannen van de praciijk. 'Mr. Aalberse haalde hiervoor aan de en quête der vereeniging van hoofden van scholen, waarbij 362 van de 410 ingeko men antwoorden zich op grond van op gedane ervaringen tegen de gehuwde onderwijzeres uitspraken en de statis tieken, verleden jaar door wethouder de Vries in den Raad der hoofdstad over gelegd. Ook deze laatste bevatten me nig sprekend cijfer. Wat bv. te zeggen vaii de verloftijden der gehuwde onder wijzeres, die tweemaal langer zijn dan van de ongehuwde, ongeacht het extra-verlof, dat toegestaan wordt, als de vreugde van het moederschap wordt verbeid Die vreugde van 'het moederschap schijnen echter de meeste gehuwde on derwijzeressen niet te kennen. Wel ge ven de voorstanders hoog op van het moe der-zijn der onderwijzeres, wel bewe ren zij, {lat een moeder in de kinderziel dieper doordringt en vandaar ,dat fei telijk pas 'n gehuwde onderwijzeres „je ware" is. Hoe treurig is tegenover die schoonklinkende phrasen de nuchtere werkelijkheid. in Amsterdam hadden van 'de 96 ge huwde onderwijzeressen 64, dus meer dan twee derde deel, geen kinderen; 17 één kind; 11 twee kinderen, en slechts 4 drie of meer kinderen! En dat t erwijl de onderwijzeressen, die bij haar trouwen de school vaarwel zeiden, een. normaal kindertal kregen. Moederweelde en inoedergeluk! De gehuwde onderwijzeressen schijnen voor het meerendeel deze begrippen slechts bij naam te kennen. Zij zien tegen het reine heerlijke geluk van het moeder schap als tegen een zwaren last op! Hoe de tegenpartij ook moge rede neeren, dat de gehuwde vrouw 'n be tere onderwijzeres is, kan men met de werkelijkheid kwalijk overeen brengen. Toch zou een deel van den Raad niet terugdeinzen, niet slechts om een gehuw de onderwijzeres te bestendigen, maar veel erger: om er een te benoemen! Toen wethouder van der Lip name lijk betoogde, dat de Raad een getrouw de vrouw nooit bij het onderwijs zou aanstellen, kwamen er van verschillende zijden protesten. Prof. Carpentier Alting had voorts ?n ander bezwaar tegen het ontslag. Er is kans voor ongelijke behandeling nu en in de toekomst. De Raad zal nu een onderwijzeres ontslaan en haar later wellicht handhaven. Eilieve, merkte mr. Aalberse op, bestaat die mogelijkheid niet op allerlei gebied? Op het oogen blik hebben wij een leeftijd bepaald voor de pensionneering van ambtenarenwie verzekert, dat die leeftijdsgrens altijd on gewijzigd zal blijven? Minister de Marez Oyens stelde onder het ministerie-Kuyr per een bestuursmaatregel vast om hu wende ambtenaressen bij post en telegra fie te ontslaan; zijn liberale opvolger, prof. Kraus, trok die weer dn. Is toen gesproken van meien met twee maten? Op de inderdaad schitterende verdedi ging van het voorstel door mr. Aalberse en den heer Vergouwen hebben de hoofd bestrijders, prof. Carpentier Alting en prof. Heer es niet geantwoord, 't Is waar, de debatten hadden al geruimen tijd ge duurd, en ieder had zijn stem in den zak, zooals wethouder van der Lip het teekenend uitdrukte. Maar toch spijt het oris, dat de replieken in den knel raak ten, omdat wij gaarne gehoord hadden, welk feitenmateriaal de bestrijders tegen de gedocumenteerde verdediging konden stellen. Thans hebben wij van de te genstanders niets dan algemeenheden gehooid. Namens het ooilege van B. en |W|. werd het voorstel niet door den wethou der van onderwijs, ma^r door mr, yan der Lip verdedigd. De heer van Hamel motiveerde later zijn stem tegen het ont slag. Maar nu genoeg er over. De verde diging van mr. van der Lip, hoe handig ingekleed, kon het voorstel niet redden. Met 17 tegen 13 stemmen, rechts tegen links, werd het verworpen. De gehuwde onderwijzeres blijft dus in haar betrekking bestendigd en ook als haar aanwezigheid in school die na- deel ge ontwrichtende gevolgen voor het onderwijs zal hebben, die B. en W. ervan vreezen, dat zij gehandhaafd blijven. Want B. en W. nemen het zeer juiste standpunt in, dat zij nu of nooit be hoort te worden ontslagen, 't Zou onze delijk wezen haar de betrekking te ont nemen omdat zij kinderen kreeg. Wij behoeven niet te zeggen, dat wij het votum van den gemeenteraad "be treuren. Het onderwijs zal er op den duur de hinderlijke gevolgen van onder vinden. Doch die moeten de vrijzinnigen allereerst zelf weten, want het geldt hun openbare school, die zij bez'g zijn te ont wrichten. Wij betreuren dezen uitslag vooral, omdat de plaats van tie gehuwde vrouw in haar gezin is en niet op de school, welk beginsel door den gemeen teraad is miskend. De overige discussaën, waarna'ar wij gisteren moeslen luisteren, stonden niet op hoog peil. Niet minder dan 13 spre kers, onder wie de geheele vrijz.-dem. fractie, gevoelden zich geroepen "hun meening te zeggen over een verzoek van den heer jansse om te worden ge plaatst op de kiezerslijst van de Kamer van Koophandel. Mr. Fokker stond voor aan hij ópperde allerlei juridische mogelijkheden en onmogelijkheden, zoo dat de voorzitter hem verzocht op te houden met „spijkers op laag water te zoeken." De heet Jansse zag ten slotte aan zijn verlangen voldaan en zal kiezer van dé Kamer zijn, als Ged. Staten ten minste in hoogsteinstantie geen andere beslissing nemen. Prof. Heeres poogde de reorganisatie van de positie der adjunct-inspecteurs te combineeren met de salarissen der agenten, waarover B. en W. ook praead- vies hebben uit te brengen. De voor zitter 'moest van dit uitstel niets hebben. Het voorstel was urgent en de agenten zullen Wel 'n poosje moeten wachten, want 'er is veel werk aan den winkel. Prof. 'Heeres zag In, d&t uitstel voor de adjunct-inspecteurs, de agenten een spoe diger beslissing op hun salaris-verzoek zou bezorgen, maar de Raad wilde op zijn denkbeeld niet ingaan en keurde na eenige opmerkingen van den heer Al ting, de salarisverbetering goed. De burgemeester hoopt nu de vele mutaties bij de adjunct-inspecteurs te verminderen. Ongetwijfeld zal het voor stel er toe bijdragen, maar of het af doende zal zijn? ALGEMEEN OVERZICHT. De onlusten die Woensdagavond te Boedapest, Hon- garije's hoofdstad, zijn voorgevallen, had den naar de corr. van de „Köln. Zeit." meldt een zeer eigenaardig karakter. De socialisten beproefden wel, om een groo- ten optocht op touw te zetten, maar kon den dit plan niet voltooien, daar de me nigte die uit de voorsteden naar de bin nenstad optrok, door een sterke troepen macht werd tegengehouden. In hun plaats trokken kleine uit het grootste gespuis van de straat samengestelde! groepen zoo stiekem mogelijk door de straten en vernielden, waar zij dit veilig meenden te kunnen doen', alles wat hun in den weg kwam. Het vernielingswerk werd meestal op een tamelijk'en afstand met behulp van slingers verricht, zoodat de politie 1de .eigenl'ijjke daders bijna nooit te pakken kon krijgen. De politie raakte wel vele vreedzame voetgangers met de sabel. De politie was machteloos tegen over de taktiek van het grauw, omdat men niet voor een voldoend aantal pa trouilles gezorgd had. De heele buurt tusschen het hoofdstation en den natio- nalen schouwburg had van de verniel zucht van het gespuis te lijden. Alle lan tarens waren vernield en uitgedoofdy zoodat vooral de zijstraten' van de Ra- koezy-straat in diepe duisternis gedom peld waren1. i De ruiten van de tramrijtuigen werden ook infiewprocn, ,£>d somjge pj a at s ein werden lantarenpalen omvergehaald en stak men het uitstroomende gas aan. De politie was ten slotte zoo verbitterd, dat zij er in den blinde op los hieuw. 21 personen kregen zware "kwetsuren, bijna alle van po?riie-sabels. Het zwaarst gewond werd een student in de rechten Ferderber, die toevallig op straat liep. Drie sabelhouwen, van achteren af toe gebracht, hadden de heele huid van zijn schedel gescheiden. Aan lichte verwon dingen werden er vijfentwintig bekead. In den nationalen schouwburg zjjnf tal van vensters ingeslagen. De schouwburgen gaven aan dë be zoekers na afloop van de voorstellingen; Vergunning om in de zaal te blijven zit ten, daar niemand de straat op durfde! gaan. De politie drong een schouwburg bin- 'iien en hieuw daar bij vergissing dri-e beambten neer. Honderdvijfenzestig menschen werden' opgebracht, maar slechts weinigen wer den in hechtenis gehouden. Een socialistisch blad verlangt, dat men maanden lang dag in, dag uit met het verwekken van onlusten zal voort gaan, niet alleen te Boedapest, maar ook in de van gendarmerie ontbloote pro vincie, daar men h'et bewijs moet toonen, dat Lukacs zich zonder de gewapende macht niet kan handhaven. Het hoofd van de politie heeft giste ren een kennisgeving verspreid waarbij socialistische optochten verboden wor den en hij opnieuw last geeft de huis deuren om 8 uur te sluiten. De politie en de troepen zullen krachtdadig optreden en na een waarschuwend hoornsigiaaly dat de menigte zal aanmanen zich të verspreiden, desnoods van hun schiet wapens gebruik maken. j Het Fransche ministerie van Buiten- landsche Zaken heeft den tekst der ver klaringen te St. Sebastiaan -door den mi nister van staat aan den gezant der Frakij- sche republiëk afgelegd, bekend ge maakt. De Spaansche regeering heeft de regecring der Fransche republiek mede gedeeld, dat de consuls des Konings in Marokko stellige bevelen hebben ontvangen, zich te onthouden van elke politieke inmen ging in de aan Frankrijk toegekende zone en om zich te gedragen naar den eerlijken geest van vriendschap, welke 'de beide regeeringen bezielt. Zonder de aan de Spaansche consuls te Mogador en Mazagan ten laste geleg de feiten te erkennen, en zich het volle recht voorbehoudende de bedoelde fei ten, na een aanvullend omderzoek, tot hun ware afmetingen terug te brengen, stemt de Spaansche regeering er in toe, om een getuigenis van vriendschap aan de Fransche regeering te geven, de con suls Sostoa en Villas y Villarreal terug te roepen. De Fransche regeering heeft van de Spaansche de verzekering ont vangen, dat de genomen maatregelen ia' geen geval weer ter sprake gebracht zou den worden. GEMENGD. Men meldt uit Barcelona, dat de pogingen, in het werk gesteld óm het conflict met de Catalaansche spoor wegbeambten tot een oplossing te brengen, mislukt zijn. Het Syndicaat der Spoorwegbeambten heeft naar alle sta tions bevelen gezonden om de staking af te kondigen, die den 24en of 25en zal beginnen. Volgens een bericjht uit Posen, heeft de Pruisische minister van land bouw, ouder beding dat de vergunning elk oogenblik herroepen kon worden, den regeeringspresident van Posen gemach tigd, den invoer vart slachtvee uit Oosten rijk-Hon garije, dat dade lijk! in het openbare slachthuis gesladht moet worden, toe te staan. Uit naam van de Amerikaansche afgevaardigden ter conferentie van de interparlementaire unie te Genève, heeft William Mac Dowel 1 een van 800 on- derteekeningen voorziene uitnoodigNg overgebracht tot deelneming aan een vredescongres van alle parlemen ten der aarde, dat in 1913 te New-York en in 1915 te San Francisco zal vergade ren. Uit Saloniki wordt aan de Franf. Ztg. gemeld, dat een sterke Bulgaar- sche bende in het dorp Radomir, district Gewgeli, het huis vau een notabel om singeld heeft, waar een bruiloft aan den gang was. De Bulgaren maakten zich .meester van de gasten en sleep ten hen in het gebergte. Toen de gen darmen kwamen, was er van de heele! bende niets meer te bespeuren. j Naar het Petit Journal uit Lissa^ bon verneemt, zijn daar bij een straat- gevecht 9 menschen gedood en 28 gewond. j Een goederentrein in te Marbehan! op een trein met reizigers gestooten. Er zouden een 3 0-tal gekwetsten zijn. 1 machinist en 1 stoker doodelijk. Bij Ursusolo zijn 2 treinen met el kaar in botsing gekomen. Er zijn 22 gewonden. Men is er in geslaagd alle men schen, die bij het spoorwegonge- luk te Ditton zijn omge'kómen, te her kennen. Koninklijke besluiten. Bij kon. besl. js de kapitein ter zee J. .A M. Bron, eervol ontheven van het bevel over Hr. Mis. pantserschip Kor- tenaer; de kapitein ter zee E. Coenen ëervol ontheven van Tiet bevel over Hr. Ms. wachtschap te Willemsoord en hem opgedragen het bevel over Hr. Ms. pant serschip Kortenaer; is het bevel over Hr. Ms. wachtschip te Willemsoord opge dragen aan den kapt.-luit. ter zee A. JL C. Heydeman; is de kapitein ter zee C. C. ,Zegers Rijser, adjudant in buitengew. dienst van H. M. de Koningin, eervol ontheven van de betrekking van chef der afdeeling personeel bij het departement van marine en de vorenbedoelde be trekking opgedragen aan ,den kapitein ter zee J. A. M. Bron, voornoemd; is bevorderd tot ridder-grootkruis in de orde van den Ned. Leeuw, mr. N. P. van den Berg, president van de Neder- landsche Bank te Amsterdam; is aan mr. ,H. C. P. de Bruyn, secre taris-generaal van het departement van oorlog, eervol antslag .verleend en fs voornoemde ambtenaar benoemd tot commandeur in de orde van Oranje- Nassau; is benoemd tot secretaris-generaal van het departement van oorlog, de raad adviseur A. J. Doorman, hoofd der 3de afdeeling (personeel) van dat departe ment is benoemd tot directeur van het post en telegraafkantoor te Dongen, J. C. Fehr, thans in gelijke betrekking teMil- lingen is benoemd tot directeur van het post kantoor te Beek (bij Nijmegen), P. Vis ser, thans directeur van Tiet post- en telegraafkantoor te Montfoort; is benoemd tot ridder in de orde van Oranje-Nassau, C. W. Hissink te Zutphen; is benoemd tot ridder in de orde yan Oranje Nassau, A. C. Bouman, te Dord recht. Katholiek Juvenaat. De algemeene vergadering der plaat selijke patronaatscommissiën en Jonge- lingsvereenigingen in het Bisdom Haar lem zal jttaats hebben op Maandag 23 Sept. te Haarlem, .voormiddags precies ID/2 uur, in het Patronaatsgebouw van O. L. Vr. van den H. Rozenkrans, Ko- ningsrteinstraat 2, tramhalte Kampervest Mededeelingen en besprekingen zullen plaats hebben over een Weekblaadje voor de Patronaten; Onderhandelingen' van Centraal-Comité en Bureau voor de R. K. vakorganisatie over het oprichten van Aspiranien-VakafdeelingenSecreta riaten voor Teekenonderwijs, en R. K. Voetbalclubs. Na de pauze worden behandeld: Tuin- bouwcursus in de patronaten, door den heer J. H. Fleuren; Bevordering der veelvuldige Communiën in de patrona ten, door den weleerw. heer L. H. J, Beijssens. Bankbiljetten van f 10. De Nederlandsche Bank zal dezer da- gem een begin maken met de uitgifte van een verbeterde uitgave van de in omloop zijnde bankbiljetten van f10. De nieuwe biljetten zijn frisscher van tint, ide overdruk aan de voorzijde is duidelijker, terwijl het watermerk lager geplaatst is dan bij de thans in omloop zijnde biljetten. Zij zijn gedateerd 1 Mei .1912 en later. JCentr.J De gemeente als werkgeefster. Gistermiddag is in den Rotterdamschen Raad begonnen de behandeling van de moties betreffende de loonen der ge meentewerklieden.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1912 | | pagina 1