BUITENLAND.
BINNENLAND.
3e Jaargang,
No. 895.
3)e &McbeHe Sou/tornt
Bureau OUDE! SINGEL 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIINT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 21/, cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Woensdag
18
September
1912.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 15 regels 0.75, elke regel meer 15 een
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiën: gevraagde betrekkingen, huur en verhuur koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit
TWEE bladen.
V Waarom wrevelig?
Er spreekt een niet te onderdrukken
wrevel uit de beschouwingen der liberale
bladen over de troonrede, als zij er gewag
van maken, dat de regeering de grond
wetsherziening op haar program heeft
geplaatst.
Wel zegt b.v. de „Nieuwe Rott. Crt
dat de indiening van ontwerpen betref
fende de grondwetsherziening winst zal
zijn „voor wie tegenover de regeering
gezeten zijn", maar het blad voegt er
dan ook in één adem bij „doch ook
voor de anderen." in dat staartje zit het
vergif, het vergif, dat heel de liberale
pers een oogenblikje bedwelmt. Door de
indiening van ontwerpen betreffende de
grondwetsherziening zal toch aan dat ge
deelte van het Nederlandsche volk, het
welk prijs stelt op het behoud en op de
gelijke berechtiging van de bijzondere
school, duidelijk gemaakt worden, dat
de christelijke regeering met zijn gerech
tigde wenschen zal rekening houden. En
dat gedeelte van het Nederlandsche volk
is gelukkig nog zóó groot, dat het in
staat is de liberale pers te imponeeren.
En daarom vreest zij reeds in het voor
uitzicht van de indiening van de ont
werpen en maakt zij er de regeering een
verwijt van dat deze, ofschoon het nog
zoo kort voor 1913 is, de grondwets
herziening aankondigt.
Maar wie, die onpartijdig oordeelt, zal
betwijfelen, dat het een recht van de
regeering is, om, als de verkiezing nadert,
aan de kiezers, die te beslissen hebben,
in duidelijke woorden aan te geven, wat
men van haar te verwachten heeft.
V De groote trom.
Boem 1 De groote trom is gisteren ge
slagen.
';ls de laatste keer zoo ongeveer
decreteerde mr. Pieter Jelles Troelstra
dat wij op v r e e d z a m e wijze propa
ganda maken -voor algemeen kiesrecht.
L>e regeeringspartijen weten dus nu
waar zij zich aan te houden hebben!Zij
mogen nog zoo hard werken voor de
totstandkoming van de sociale wetten,
voor de grondwetsherziening, waarbij dan
ook vanzelf de kiesrechtkwestie ter sprake
komt, dat alles kan haar geen genade
schenken in de oogen van mr. Pieter
Jelles Troelstra en zijn volgelingen.
Eerst en voor alles moeten zij hun
zin hebben 1
De vraag van de menigten um sociale
weigeving, om leniging in de oogen-
blikkelijken nood' wordt overstemd door
op de groote trom te slaan voor algemeen
kiesrecht: Boem! Boem! En de „zelf
bewuste" sociaal-democratische arbeiders
trillen van begeestering voor algemeen
kiesrecht en voor de obstructie, die
hun vertegenwoordigers in hun belang
in de Tweede Kamer drijven.
T Fraaiste is nog dat ook in de partij
zelf de obstructie aan de orde van de
dag is. Zoo werd gisterenavond een ver
gadering gehouden van de S. D. P. waar
aan de S. D. A. P. ontzegd werd hetrechL
waarvoor zij nota bene den geheelen dag
in de weer waren geweest, om voor alge
meen kiesrecht te ijveren! Dat moest het
monopolie zijn van de S. D. P. 1
ALGEMEEN OVERZICHT.
1 't Is in ons land heel wat rustiger ge<-
igaan bij de opening der Staten-Generaal
dan in
Hongarije
jwaar gisteren dezelfde „plechtigheid"
rwe mogen dat woord hier wel tusschen
aanhalingsteekens plaatsen aan
schouwd werd.
Over de opening van het Hongaarsche
parlement bevatten nl. de Berlijnsche
bladen nog schilderachtige bijzonderhe
den. Schoft, schurk, ellendige schooier
behoorden tot de zachtste namen, die
de president, graaf Tisza, van de oppo
sitie te hooien kreeg. Ook1 de minister
president Lukacs kreeg zijn deel. Hond,
{laffe schurk, riepen ze hem toe. Tisza
durft tenminste nog voor den dag te ko
men, maar jij verschuilt je achter je
'bank, kom cr uit schoft. Al wat voor
projectiel gebruikt kon worden, werd
tevoren uit de za,al verwijderd, zelfs boe
ken papier en inktkokers. Dat kon ech
ter niet verhinderen, dat men elkaar toch
iOp andere wijze wist te treffen. Maurits
Esterhazy kreeg een beet in de rech
terhand. In de korte pauze, die om kwart
voor twaalven gehouden werd, haalde de
oppositie allerlei levenmakende instru
menten in de zaal, automobiejhorens,
wekkers en groote bellen, zooals de
koeien om den hals dragen. Zoodra on
der de middagvergadering de president
zijn bel zwaaide, kWamen ook alle bel
len van de oppositie in beweging. Hier
hield een lid een solo-voor dracht, elders
weer zong men in koor cabaretliederen.
Zoo ging het lieve leven den ganschen
middag door.
De commissaris van politie heeft de
afgevaardigden der oppositie gesoim-
meerd de zaal te verlaten en toen allei
sommaties zonder uitwerking bleven,
wierpen de politieagenten zich op de
bedoelde afgevaardigden, die hevigen
tegenstand boden. Er moesten afgevaar
digden van den grond opgenomen en
naar buiten gedragen worden. Een af
gevaardigde kreeg een ontwrichten arm,
een andere, die uit de handen der agen
ten ontsnapt was, kwam in de banken
der afgevaardigden ferug, waar hij in
zwijm viel. Een derde viel bewusteloos
in de wandelgangen na een wanliQpigen'
tegenstand geboden te hebben.
Apponyi werd ook gesommeerd te ver
trekken. De afgevaardigden der oppositie
smeekten hem vrijwillig heen te gaan.
Ten slotte zag de commissaris ervan af
om tegen hem op te treden.
De afgevaardigden hadden in het ihe-
micycle een barricade opgeworpen, die
agenten moesten opruimen, alvorens hen
te Kunnen oereiKen.
Toen de politie de zaal binnendrong,
begonnen de afgevaardigden der oppo
sitie te schreeuwenCommissaris, waag
het niet ons aan te raken. Wij zullen
ons verzetten, als men ons de zaal uit
wil zetten.
Dikwijls waren 6 agenten niet vol
doende om één afgevaardigde, die zich
als een waanzinnige verdedigde, meester
te blijven.
De afgevaardigden der regerings
partij hielden zich tijdens het tumult op
een afstand.
Er waren meer dan twee uur noodig
om de uitzetting te bewerkstelligen.
De gewezen minster van justitie Polo-
nyi veroorzaakte groote moeitedei
agenten konden hem eerst 11a heftigen
tegenstand wegbrengen.
Om in de lijn te bl,ijlven van boven
staande mededeelingen laten wij hier
een en ander volgen over den opstand
Nicaragua
De toestand wordt daar met den dag
ernstiger en de weinige berichten
de rebellen hebben de meeste telegraaf
lijnen doorgesneden die uit verschil
lende plaatsen komen, rechtvaardigen
ten volle de zending der Noord-Ameri-
k'aansche marine-soldaten. De grootste
afdeeling dezer troepen .bewapend met
geschut en machine-geweren, is op
marsch naar Granada, waar de toestand
van dien aard is, dat hulp dringend noo
dig is. Hier worden talrijke onderdanen
van de Vereenigde Staten en een onder-
wijs-inrichting met een 60-tal dames
studenten, een inrichting welke onder
Fransch bestuur staat, sinds 2 maanden
belegerd, en zullen van honger moeten
omkomen, zoo de Noord-Amerikaansche
soldaten haar niet spoedig zullen ont
zetten. Het grootste gedeelte van het
land schijnt overigens in handen van de
rebellen ook de hoofdstad Managua is
van de buitenwereld afgesneden en er
heerscht groot gebrek aan levensinid
delen. Ook hier ziet men de aankomst
der Amerikaansche troepen .met verlan
gen tegemoetde rebellen zullen daar
wel geen hardnek'kigen tegenstand bie
den, want reeds op het bericht dat de
Amerikaansche Jantjes naderden, heb
ben zij zich van de stad teruggetrokken.
In
Mexico
is het niet veel beter gesteld.
De Mexicaansche rebellen hebben we-
iderom een Noord-Amerikaan, een mijn-
directeur te Ét Trgre (Sonora) gevangen
genomen. De troep, onder bevel van.
generaal Salazna, deed een verwoeden
aanval op de gebouwen der mijn, maak
ten zich van alles meester en voerden:
den directeur met 5 van zijn ondergje-
schikten, als krijgsgevangenen, met zicji
mede;
Generaal Salazna eischt van de stad
Douglas (Arizona) voor de vrijlating
der gevangenen, een losprijs van 100.000
dollar.
Dit schijnt echter wel ihet eenig succes,
dat de rebellen in de laatste dagen be
haald hebben. Te Ojinaga, een stajd,
die zij nog geen week in hun bezit
hadden, werden zij door de regeerings-
troepen verslagen en op de vlucht gedre
ven. In Oaxaca gebeurde hetzelfde.
De reb.ellen bezetten daarop San Fe
lipe en Etla, maar ook hier werden zij
door de regeeringstroepen niet met rust
gelaten. Een hevig gevecht ontstond,/
waarbij de opstandelingen moesten wij
ken en 150 dooden en verscheidene
honderden gewonden op het slagveld
moesten achterlaten. De bondstroepen
hadden 41 dooden.
Verder zouden, volgens berichten uit
El Paso (Texas) de twee voornaamste
leiders der revolutie nl. de Orozco's
gevangen zijn genomen. Vader en zoon,
zouden na het laatste gevecht met del
regeeringstroepen op Amerikaansch
grondgebied gevlucht zijn, waar zij door
kapitein Mitcehll, den bevelhebber van
de grenswacht der Vereenigde Staten te
El Paso, werden gevangen genomen.
En nu is, na al deze berichten over
vechtpartijen en oproeren, een mededt'e-
!ing betreffende den
vrede
rtusschen Italië en Turkije wel op haar
plaats. Uit Constantinopel wordt aan
de „Maiin" gemeld, dat de Oltomaansche
minister van buitenlandsche zaken de
volgende verklaringen heeft gedaan aan
den bijzonderen correspondent van de
Laat Europa gerust blijven en geen
igeloof hechten aan bevestigingen, die
een zekere strekking hebben. De oorlog
tusschen Turkije en Bulgarije zal niet
uitbreken.
Wat betreft de voorloqpige vredes
onderhandelingen, verklaarde de minis
ter: Van beide zijden hebben wij op
ions eerewoord beloofd, dat wij geen
jmededeelingen zouden doen aangaande
de vredesonderhandelingen.
Alles wat ik u mag zeggen, kan ik in
de volgende woorden samenvattenDe
algeineene stand van zaken der onder
handelingen is op den goeden weg.
GEMENGD.
Aan het „Beriiner Tagebiiatt"
wordt geseind, dat de onrust onder de
bevolking van het eiland Sa mos van
dag tot dag toeneemt. Politieke moor
den volgen elkander zeer snel op. Een
bende roovers heeft de staatskas van
Samos geplunderd en zich daarna in het
gebergte verschanst. Gendarmes enTurk-
sche troepen achtervolgden hen. Daarbij
moet het tot een strijd gekomen zijn,
waarvan de uitslag echter onbekend ge
bleven is. De revolutionnaire beweging
neemt hand over hand toe. De bevolking
verlangt steeds uitdrukkelijker de terug
trekking van 't Turksche garnizoen.
Uit Kanton wordt gemeld, dat on
der de voor de bewaking van de vreem-
delingenwijk bestemde Indische troepen
muiter ij is uitgebroken. Zij schoten
ee,n Indisch officier neer en bedreigden
de andere officieren. De troepen werden
naar Hongkong teruggezonden en door
nieuwe vervangen.
Naar uit Petersburg aan de „Lokal
Anzeiger" gemeld wordt, zijn te Sebas-
topol opnieuw 16 matrozen van een
der kruisers van de Russische Zwarte
Zee-vloot wegens muiterij gevangen
genomen.
De „Lokal Anzeiger" verneemt uit
Petersburg, dat te Blagoweschensk (Si
berië), de directeur van de stedelijke
bank, aldaar, Semeron, gevangen geno
men is. Hij behoort tot een internationale
bende van valsche munsters, die
reeds een paar millioen valsche honderd-
roebel-banknoten in omloop hebben ge
bracht. De bende moet vertakkingen heb
ben over geheel Siberië, Polen, Finland,
en den Kaukasus.
Achteraf verluidt dat in de laatste
dagen dikwijls op militaire trei-
11 e n, die de soldaten van de manoeuvres
in Baden naar hun garpizoen terug
brachten, aanslagen gepleegd zijn.
Naar den, militairen trein van het 114de
regiment infanterie werd bij Lörrach met
Steen en geworpen, teil gevolge waarvan
de machinist zwaar gewond werd. Bij het
station Schopfheim is öok met steenen
naar een militairen trein gegooid, waar
bij een cogpé getmfjjga werd.» waarin Of
ficieren zaten. Een officier werd door
glasscherven ernstig gewond. Ondanks
een ijverig onderzoek is men er totnutoe
niet in geslaagd, den dader te pakken te
krijgen.
In het dorp Grussen bij Pyrmont
hebben spelende kinderen in dicht struik
gewas een pot vol oude munten ge
vonden, in het geheel niet minder dan
1800 stuks. Zij dagteekenen uit de 15e
16e en 17e eeuw.
Het Engelsche stoomschip Barnes
more te Saloniki zonder loods de haven
willende binnenvaren, is op eein torpedo
gestooten. Het schip is zwaar be
schadigd. Verscheidene van de be
manning zijn gewond.
Te Ditton (Lancashire) heeft een
spoorwegongeluk plaats gehad.
De berichten spreken van 12 dooden en
50 gekwetsten
In de buurt van Plock, in Polen,
bevindt zich het oude kasteel Wladimirs-
ki, eens het eigendom van de baronnen
van Liwecki-Pruss, De laatste van het
geslacht, een barones Helene, stierf in
1855. Na haren dood verkochten de erf
genamen het kasteel en de nieuwe eige
naar maakte er een jeneverstokerij van.
De meubels waaronder ook een oude
schrijftafel was, wérden aan kooplie
den verkocht. Een van hen ontdekte on
langs in de schrijftafel een geheime berg
plaats, waarin zich een vergeeld papier
bevond met een plattegrond van 'tkas
teel, bij een kamer was op een plaats
aangeteekend dat zich daar „mijn groot
ste en eenige schat" bevond. De koop
man kocht den bouwval voor 5000 roe
bels. Nu ging hij aan het zoeken naar
den schat. Hij vond de aangegeven
plaats, oraic aen muur open en stuine
op een met zilver beslagen kistje. On
der het geraamte van een klein hondje
lagen een met briljanten, bezette hals
band en een gelijksoortige ketting. Ken
ners schatten hun waarde op 50.000 roe
bels.
Koninklijke besluiten.
Bij kon. besluit is aan den adelborst
le klasse bij de kon. marine-reserve 'C.
Kromwijk eervol ontslag verleend;
is aan den adelborst le kl. G. F. N.
van Doorn eervol ontslag verleend;
zijn benoemd tot ontvanger der directe
belastingen te Rotterdam, le kantoor, C.
R. J. Bentfort van Valkenburg, ontvan-
ger-enireposeur der invoerrechten en ac
cijnzen te Rotterdam;
tot ontvanger der directe belastingen
■en accijnzen te Hoorn (buitengemeenten)
C. A. de Vassy, ontvanger derzelfde mid
delen te Hattem; te IJzendijke P. N. van
Remortel, ontvanger der invoerr. te St.
Pieter; te Domburg, K. N. Houtman,
ontvanger derzelfde middelen te Hedel;
te Blokzijl, F. C. B. F. Alpherfs, ontvan
ger der directe belastingen invoerrechten
en accijnzen te Ittervoort;
is aan H. Smits, te Amsterdam, eervol
ontslag verleend als bur eel ambten aar van
den rijkswaterstaat 3e kl.
is benoemd tot schoolopziener in "het
district Deventer A. Rienks, thans school
opziener in 'het district Ti el, met toeken
ning van gelijktijdig eervol ontslag uit
laatstgenoemde betrekking.
Hofbericht.
Te 2 uur 47 min:, eenige minuten vroe
ger dan was aangekondigd, hebben gis
teren de Koningin en de Prins de resi
dentie weer verlaten en zich begeven
naar Soestdijk, uitgeleid door den burge
meester jhr. mr. van Karnebeek en den
gouverneur der residentie, generaal De
Meester.
Een talrijke menigte juichte het vor
stelijke echtpaar in de Rijnstraat en bij
het station toe.
Ook bij de aankomst aan de halte
Soestdijk, te 4 uur 10 min., heeft een
talrijk publiek de Koningin en den Prins
hartelijk toegejuicht.
Unie R. K. Studenten-Vereenigingen.
Na afloop der jaarlijksche retraite, die
dit jaar wederom te Noordwijkeirhout
werd gehouden, vergaderde de Unie der
R. K. Studenten-Vereeniging in Neder-
land in het Warmor.derhek te Warmond.
Bij ontstentenis van het overig Unie-
ibestuur opende de heer Jos. Spooren-
berg de vergadering en hield een rede
over: „Maria en de jonge man", welke
door spr. ooj; op. het Maria-Congres te
Maastricht was gehouden. De heer Aug<
Ides, onderwijl, evenals Mr. P. A.
Hal, aangekomen, dankte den spr. en,
deed voorlezing var. het Jaarverslag.
De voornaamst: p'riten waren: het'
nieuwe contract vopr het „R. Stud.-blad,'*
dat zich in stevigen bloei mag verheugenj
de internationale studentenmeeting te
Maastricht, zoo schitterend geslaagd ei^
de Wageningsche quaestie, welke dej
Unie-praeses getracht had op eenvoudige!
wijze te vereffenen.
De heer H. P. J. Koenen uitte den
wensch, dat het volgend jaar de retraitej
ook eens meer in het bereik van del
zuidelijke studenten zou zijn. 1
Verder werd besloten, dat het Unie-
bestuur aan het retraitehuis St. Clemens
een dankbetuiging zou zenden. Zoowel'
de leiding Van den Z.E. Pater Jansen,
prof. theol. te iWittam, als de verdere
zorgen waren boven allen lof.
Aan de orde was nu de behandeling!
van het, concept der statuten. Na een,
ingewikkeld en heftig debat, waarin aan
houdend te vergeefs op stemmen werd
aangedrongen, kwam een motie van den,
heer C. Prinzen in stemming. Deze be
oogde, de behandeling van dit concept
van de agenda af te voeren en eerst te!
bespreken in de verschillende veret'ni-
gingen. Amendementen vóór half Decern-,
ber ingediend, zouden na schriftelijk^
gedachtenwisseling op een algemeene
vergadering vóór half Februari behan
deld worden. Per vereeniglng werd ge
stemd Amsterdam, Delft en Leiden vóór,
Utrecht blanco.
Verder werd besloten, het R. S. B.
bij wijze van proef voor den tijd van één
ancfernvoonfteI"orrT'naa'r meeraêreJ1m
werking der Vlaamsche studenten ta
streven b.v. door een redactie te Leuven
aan te zoeken, vond weinig bijval.
De heer Aug. Ides hield nu als LJnie-
praeses een afscheidsrede, constateerde?
met genoegen, dat de Unie-idée veld
won en bedankte zijn m ede-best uur sle-
leden.
Hierna werd de vergadering met ge*
bed gesloten.
Uitbreiding Staatsmijnveld.
De Kamer van Koophandel en Fabrie
ken te Heerlen heeft zich tot de Eerste
Kamer gewend met het verzoek haar
goedkeuring te onthouden aan de wets
ontwerpen betreffende de uitbreiding van
het Staatsmijnveld.
Het wil adressant voorkomen, dat du
door die omwerpen beoogde toevoeging
van de zoogenaamde Maasveiden aan
het Staatsmijnveld, niet alleen niet nood
zakelijk, doch in menig opzicht zelfs
hoogst onraadzaam te achten is, en dat
door de aanneming van deze wetsontwer
pen een verdere stap gezet wordt op den
weg, ,die leidt tot Staatsmonopolie in
dien zin, dat afgezien van de thans door
particulieren geëxploiteerde weinig om
vangrijke velden, de mijnbouw in Neder
land overigens uitsluitend bij den Staat
zal gebracht worden; door het vestigen
van een Staatsmonopolie zal, volgens
haar, het ontstaan van andere takken
van nijverheid, met name van ijzer-
industrie, worden tegengehouden.
Interparlementaire Conferentie.
De Algemeene Raad van de Interparle
mentaire Unie, welke thans te Geneve!
vergadert, besloot, dat de volgende alge
meene vergadering in 1913 te 'sGraven-
hage zal bijeenkomen.
R. K. Militairen.
Op de Staatsbegrooting voor 1913
Hoofdstuk VIII (Oorlog) is uitgetrokken
een post van f5000 voor den bond van
Ned. R. K. Militairenvereenigingen in
Nederland.
Eveneens vinden we in genoemd bo «d
stuk vermeld, dat in een der parochies te
Arnhem een geestelijke zal worden ge
plaatst, speciaal belast me't de geestelijke
verzorging van de Roomsch-Katholieke
militairen en hunne gezinnen te Ede. Ter
bestrijding van de u .vaan verbonden
uitgaven, met inbegrip an reis- en ver
blijfkosten, is thans op een bedrag van
f2000 gerekend.
Landweeroefeningen.
In jiet jaar 1913 zuilen geen landweer-
oefeningen gehouden worden. Wel zullen
groote manoeuvres plaats hebben.
Geheime Oorlogsuitgaven.
Blijkens de Oorlogsbegrooiing voof
1913 vraagt de Minister een bedrag vaif
f 2500 „geheime uitgaven" .aan» van weljj
