17
De Troonrede.
BUITENLAND.
BINNENLAND.
3e Jaargang,
No. 894.
Bureau OUDE SINGEL, 54. LEIDEN.
latere. Telefoon 935. Postbus 6.
JJ1T BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAO, U1T0EZ0NDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
ftn het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
(|>er post 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2'/« cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
g
Dinsdag
September
1912.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 15 regels t 0.75, elke regel meer 15 cent
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere regelmeer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit
TWEE bladen.
De rede, waarmede H,. M. de Konin
gin 'heden de zitting der Staten-Qeneraal
JteetT geopend, is op de allereerste plaats
[belangrijk door de aansporing tot arbeid,
JSie de H.ooge Vrouwe tot de Volksiver-
(|fcegienwQordiging riiöht.
„Deze zitting zal Uwe toewijding en
^krachtsinspanning op zware proef stel
len."
Met dit woord teekqnde H. M.
tfiert karakter, dat het parlementaire jaar
(191213 van de andere moet onder
scheiden.
Toewijding en krachtsinspanning
wordt van de leden gevraagd en wel om
Vie invaliditeitsverzorging, de tariefwet en
Vie ziekteverzekering af te doen.
Het begonnen jaar is een oogstjaar.
Kijpe goudgele korenhalmen buigen on-
ïler het gewicht- der graankorrels en
Vvachten op.de maaiers, die ze in garven
"zullen binden en in de voorraadschuren
opstapelen. De oogst moet in korten
'tijd worden binnengehaald en vandaar
Öat er "hard, zeer hard gearbeid moet
hyorden.
ft Moge het beroep, dat de Regeering
ithans door H. M. de Koningin op de
^Kamers laat doen, gehoor vinden bjj die
f^ar Óen. welke t^t dusver alles in het
Werk stelden om de afdoening der so-
'cialc wetten tegen te houden.
r Wij hopen het van harte. Zou echter
ld,e linkerzijde bij haar houding blijven
•Volharden en haar geheime en openlijke
obstructie voortzetten, dan rust op de
ijgroepen der meerderheid de zware ver
plichting door trouwe opkomst en zelf
beperking in de debatten de verzeke-
Tingswetgeving tot stand te brengen.
l De 'Regeering houdt aan het geheele
•complex wetten vast, en schijnt de ver
wachting te koesteren, dat èn invalidl-
teits- èn ziekteverzekering èn tarief voor
de junimaand van 1913 kunnen zijn af
gedaan. Toch heeft zij thans officieel den
voorrang aan de invaliditeitswet boven
jjd-e ziektewet toegekend en schuift zij
'bet laatste wetsontwerp, achter het ta-
'tief vam invoerrechten.
In haar financieele politiek brengt de
'Regcering geen wijziging. Zij handhaaft
'alle ingediende wetsontwerpen, ook het
klebietrecht op tabak, al verkeeren 's
fiands financiën ©ogenblikkelijk in een
'gunsiigen toestand. Van een weifelende
'jtKHiding kan hier kwalijk worden ge
sproken.
Van de in vooruitzicht gestelde wets-
jonnverpen is de grondwetsherziening 't
Voornaamste. Bedriegen de voorieeke-
|jien niet, dan zal de financieele gelijkstel
ling van bijzonder en openbaar onderwijs
'inzet worden van den komenden poli-
jitieken strijd. Door grondwetsherziening
jjïnoet de bevoorrechte plaats der open
bare school worden weggenomen en de
Vechten der bijzondere erkend.
Ij .Vandaar dat 'het van het grootste be
hang is, dat de grondwet onder een
Christelijk ministerie door een rechtsche
Kamermeerderheid wordt herzien,
k ;Wat de verdere wetsvoorstellen aan-
ligaac, 't stillen wel voorstellen blij
den. 'n !Enkele 'ov. de instelling van
flèén departement voor landsverdediging
jen wellicht ook de reeds lang hangende
fflVlaasquaestie heeft kans het tot open
bare behandeling te brengen, maar de
'jmeeste zijn getuigen van den goeden wil
'Her Regeering, 'die aan alle actueele
(vraagstukken haar aandacht schenkt.
S Met ingenomenheid zullen b.v. de
plattelanders een regeling betreffende de
(Woonwagens en dito schepen en tot
beteugeling der landlooperij en bede
larij begroeten, evenals de gemeente
ambtenaren reikhalzend naar hun pen
sion eer ing zullen uitzien, terwijl de on
derwijsmannen het uitvlioeisel van den
iarbeid der Ineenschakelingsdommissde
tnet belangstelling verwachten.
Moge met het nieuwe parlementaire
ïïaar een a era zijn aangevangen van wél
fs waar 'zwaren maar voor den lande
ïi'eiizainen arbeid. Het volk in al zijn gele
pingen zal er de vruchten van plu,kken.
De rede van prof. F. Pijper.
In de rede, die prof. F. Pijper gisteren
bij de overdracht van het rectoraat heeft
gehouden, heeft hij waarheden gezegd,
die, ofschoon niet nieuw, onze aandacht
verdienen en ook onze sympathie.
Zoo leidt het verschijnsel, dat steeds
meer vrouwen de universitaire studiën
gaan volgen, er gemaldèelijk toe om het
idee ingang te doen vinden, dat zij on
der het opzicht van student-zijn en van
het beroep, dat zij later zullen uitoefe
nen, in alles de gelijken zijn van den
man. En niets is minder waar. De vrouw
is niet minderwaardig dan ide man, doch
is en blijft ander-soortig. En zoo
wel in de vorming voor haar toekomstig
beroep als in de uitoefening daarvan
moet bij haar een streven bestaan om
haar specifiek-vrouwelijke eigenschappen
tot haar recht te laten komen. Dan, en
dan alleen kunnen wij vrede nemen met
het verschijnsel, dat er steeds meer
vrouwen de hoogere studies gaan vólgen,
en dat 'zelfs tot op zekere hoogte toe
juichen. En daarom verblijdde het ons,
dat prof. F. Pijper in zijn rede uitdrukke
lijk constateerde, dat de aanleg van de
vrouw, hoe voortreffelijk ook', anders is
dan die van den man en daarom ook
op de universiteit" een andere leiding
eischt.
Een andere, ons sympathieke uiting,
in de rede van den hcnogleeraar was, dat
hij er bij de studenten op aandrong, zich
minder af te zonderen, geen eigen
kaste in de maatschappij te vormen
met verouderde opvattingen en gebruiken.
Als de studenten dezen raad van den
hoogleeraar opvolgen, kunnen zij wor
den, wat men van hen verwacht, man
nen, üie Kennen üe nooaen van de maat
schappij en de enkelingen, en die zich
bewust zijn van hun plicht om de maat
schappij en de enkelingen te steunen en
op te heffen.
Een derde gedachte, (die wij uit de reide
van den hoogleeraar naar voren willen
brengen, is zijn meening, dat er bij de
universitaire studiën te weinig rekening
wordt gehouden met de g o d s d i e n-
s t i g - z e d e 1 ij k e vorming van de stu
denten. Deze gedachte juichen wij na
tuurlijk toe, doch in verband daarmede
komt het ons vreemd voor, dat de hoog
leeraar slechts „vrede neemt" met de op
richting eener Katholieke universiteit. De
godsdienstig-zedelijk'e vorming van een
groot aantal studenten, de Katholieken,
komt toch in een Katholieke universiteit
tot haar volle recht!
Ten laatste willen we nog opmerken,
dat de hoogleeraar, toen hij sprak over
de oprichting eener Kath. universiteit,
als zijn meening te kennen gaf, dat het
nationale gevoel onzer R. K. land-
genooten er door zal versterkt worden.
Wat zal die uitdrukking een ontevre
denheid verwekken bij de mannen van
de „hetze" tegen kde Borromeus-ency-
cliek, den anti-moderniisteneed, de ency
cliek over het dagvaarden van geestelij
ken voor den wereldlijken rechter.
Een R. K. Universiteit zal bevorderen
het nationaal gevoelenDe Profes
sor krijgt er zeker een open brief over,
van ds. Bronsveld of van tnr. van Houten
of wie weet? wellicht van zijn
collega prof. Eerdmans, aan wien hij het
rectoraat overdroeg, daar deze nog altijd
verbolgen is op de Katholieken vanwege
de Tilburgsche moordzaak.
V Hij rilt,
,Wie?
Mr. Samuel van .Houten
Reeds bij de aankondiging van den
Rood en Dinsdag zuchtte hij in een Staat
kundigen Brief zoo ongeveer: Hoe kunt
gij, waarde roode strijdgenooten tegen
de rechterzijde, hoe kunt ge bij de na
dering van '13 toch zoo onvoorzichtig op-
hitserig doen
Zijn waarschuwing heeft evenwel al
lerminst geholpen.
Niet alleen dat de socialisten na de
bekende burgemeesterlijke weigering het
karakter hunner manifestatie nog heb
ben verscherpt, maar gisteravond gaf mr.
Troelstra in het Concertgebouw te Am
sterdam voor een stampvolle kiesrecht-
meeting bovendien deze uitlating te hoo-
ren
„De tweede Roode Dinsdag rhoest
in Den Haag plaats hebben op den dag
van de opening der Staten-Generaal.
Niet om een relletje te maken tegen de
Koningin die ons de moeite van het
relletjes maken niet waard is (Aan
houdend a ooi a us) maar om
een ernstige demonstratie te richten
tot het wetgevend lichaam dat wel
wai in de melk te brokkelen heeft
op den dag dat dit lichaam ^plechtig
geopend wordt en zijn werk'weer
gaat beginnen."
,Mr. Samuel rilt
Met oratorisch gebaar „de kroon een
ornament" te noemen, kan er nog mee
door, niet waar heer Van Houten, maar
zoo brutaal de persoon der Koningin
openlijk te kleineerenO, roode
strijdgenooten tegen de rechterzijde, hoe
kunt ge bij de nadering van '13 toch zoo
onvoorzichtig doen.
.Wij, coalitiemannen, kunnen dat ge
doe rustig aanzien. Het is al koren op
onzen molen. Wij behoeven niet samen
rte werken met lieden, die ons telkens
compromitteeren, dat genoegen is lou
ter voor de vrijzinnigheid, dierilt
van pleizier.
ALGEMEEN OVERZICHT.
De H. Vader heeft dezer dagen aan
graaf Zara, den voorzitter van de St.
Paulusvereeniging voor de verspreiding
der goede
pers
in Italië, een schrijven gezonden, waar
in Z. H. met nadruk wijst op den plicht
der Katholieken om hun eigen dagbladen
te steunen.
Ofschoon de woorden van den Paus
in het bijzonder gericht zijn tot de Ka
tholieken van Italië waar bijna alle groo-
tere organen in handen zijn van liberalen
en radicalen.^-.>ch mag het misschien
gen nog eens het licht te doen vallen
op de- inzichten des H. Vaders nopens
de pers.
Na de vereeuiging te hebben gelukge-
wënscht met haren arbeid, gericht op de
bestrijding van het groote euvel, dat
is gelegen in het overwicht van de anti
godsdienstige pers, voegt Kardinaal Mer
ry del Val, schrijvend uit naam van Z.
H. daaraan het volgende toe:
„liet feit, dat de slechte pers in
Italië een groot overwicht heeft op de
goede dagbladen moet bitter betreurd
worden door alle edeldenkenden. De
nalatigheid en traagheid der menschen
van geloof tegenover de groote activi
teit welke de vrijdenkers op dit gebied
ontplooien, doen met droefheid oonsta-
teeren, die op dit punt „de kinderen
der duisternis siimmer zijn dan de kin
deren des lichts."
O, als gij eens wist hoezeer dit den
H. Vader bedroeft, en wat bange zorgen
het hem veroorzaakt! De verheven Op
perherder wenschte dat ik deze gele
genheid, nu ik u Zijn dank breng voor
hetgeen gij doet, zou te baat nemen, om
om 'n beroep te doen op het geweten
der Katholieken ten aanzien van dezen
lioogen plicht, die op he,n rust.
Het is noodig, dat aan allen het be
sef worde bijgebracht, dat de oogen
sluiten voor den ondergang van zoo
vele zielen eiken dag door de actiie,
der slechte pers en daarbij werkeloos
blijven toezien, voor degenen die in God
gelooven niet kan samengaan met een
onbezwaard geweten
Zaterdag is te Belfast op een
voetbalveld
hevig gevochten. Wij ihaasten ons er bij
te voegen, dat het voetbalspel er weinig
of geen schuld aan had, maar alleen de
aanleiding werd, dat unionisten en na
tionalisten hun haat aan elkaar koel
den.
De wedstrijd had plaats op het veld
waar Churchill in Februari zijn beken
de rede heeft gehouden. De twee elftal
len waren Linfield (unionisten) en Cel
tic Park (nationalisten). Er waren on
geveer 6000 toeschouwers.
In de rust, toen het 1—0 voor Lin
field stond, ontplooiden de voorstanders
van Celtic Park een groene vlag, de
vlag van Ierland, en droegen haar onder
de toeschouwers rond. De voorstanders
van Linfield ontplooiden de Union Jack
Onmiddellijk ontstond er nu een vecht
partij. Er werd met steenen en allerlei
gegooid. Spoedig was een menigte van
duizenden menschen slaags in een hevig
gevecht op het veld. Menschen vielen
bloeden'd in alle richtingen neer. De
politie was machteloos. Gedurende het
gevecht zijn er revolverschoten gelost.
Nadat de politie versterkt was, scheidde
zii de menigte. AmbulMcewagens yer-
voerden de gewonden tezamen 58, naar,
het hospitaal. Vijf menschen kregen
schotwonden. Van de gewonden zijn er
naar men zegt, een paar, voor wier leven
men vreest. De wedstrijd, werd niet uit
gespeeld, maar 's avonds was het in de
stad weer rustig. De politie heeft geep
menschen in hechtenis genomen.
Betreffende de
V redesonderhandelingen
verneemt de „Daily Mail" uit Konstaïi-
tinopel,dat de onderhandsche samenspre-
kingen tusschen Italië en Turkije afgestuit
zijn op heit feit, dat Italië verlangde, dat
Turkije Tripoli en Barka onafhankelijk zou
verklaren, waarna Italië zou verklaren
dat het de onafhankelijke staten Tripoli
en Barka inlijfde. Turkjije heeft de tus-
schenkomst van de groote mogendheden
vroeger geweigerd. Deze tusschen komst
lijkt echter de eenige uitweg.
De Arabieren in Tripoli en Barka heb
ben telegrammen naar Kopstantipopel
gezonden, om verzet aan te teekenen
tegen de vredesonderhandelingen. Zij
verklaren, dat vrede alleen mogelijk is,
als de souvereine rechten van Turkije
ongeschonden bewaard worden. Zij voe
gen er bij, dat zij tot den laatsten drop
pel bloeds zullen strijden.
GEMENGD.
.Te Pensacola, in den staat Florida,
heeft Zaterdag een felle wervelstorm
gewoed. Er zijn tal van schepen vergaan
en de schade, door den storm teweegge
bracht, loopt in de honderdduizenden
•dollars.
Het luchtschip Hansa is gister
ochtend om half acht onder leiding van
graai Zeppelin, met 16 reizigers te Ham-
Heigoland te doen en aan de vlootoefe-
ningen .deel te nemen.
Het legerluchtschip Zeppelin lil iis
te ;Gotha aangekomen om daar proeven
te nemen met het werpen van bommen
op een model van een dreadno ught
De hommen zullen geworpen worden
door een soort van lanceerbuis, overeen
komende met die van de torpedobooten.
De bommen wegen intusschen 11 en
16 Kilogrammen.
Aan een banket van bierbrouwers
en (Spuiiwaterfabrikanten, Zondag te Ant
werpen gehouden, hield ook de soci a-
list de Negry, uit Courcelles, een rede.
Hij ^eide, dat hij voor een oogenblik af
stand .wilde doen van zjjn socialistische
denkbeelden, „om een warme hulde
te brengen aan den jongen Koning,
wiens streven het is om .België groot
en rijk te maken, en aan de beminne
lijke Koningin, die zoo goed voor de ar
men is en zoo minzaam met het werkvolk
omgaat."
De Luiksche correspondent van het
„H. v. Antw.'" meldt:
Zondagavond te 8 uur ontplofte te Se-
raing een helse he machine, welke
in den tuin van notaris HamaldTom ge
worpen was. Het huis van den notaris
is gelegen op geringen afstand van het
raadhuis. De ontploffing heeft slechts
on be teek-en en de stoffelijke schade aange
richt.
Op het deksel van de bom had de
dader van den aanslag het woord Bon-
not geschreven. De aanslag heeft groo
te ontroering te Seraing gewekt.
John Howard, iemand die lang te
Brighton gewoond heeft, heeft 4 0,0 00
pd. sterling aan die gemeente geschon
ken, om er een herstellingshuis van te
bouwen voor arme patiënten en voor pa-
tinëten, die een matige vergoeding kun
nen betalen. Het nieuwe herstellings
huis zal 8000 pd. st. kosten, zoodat er
32000 pd. sterling als fonds overblijft.
Ambtelijk wordt nu bekend ge
maakt, dat het Engelsche ministerie van
oorlog besloten heeft, om bij de leger-
manoeuvres geen een dek kers meer
te gebruiken.
Op Turksch gebied heeft een hevige
aardbeving plaats gehad, die alle
plaatsen, welke van de voorlaatste aard
beving hadden geleden, door de nieuwe
aardschokken geheel verwoest heeft. Er
zijn drie dooden en twaalf gekwetsten.
Bij Ganos is veel water uit den grond op
gespoten en weer verdwenen. Bij Ande-
mion was de zee met een zwarte slijklaag
bedekt. Bij Myriofito is de grond een
halven meter verzakt.
Ook in Frankrijk zijn aardschok-
k e n gevoeld, niet alleen in de streek van
de Pyreneeën, maar ook te Pau, Bayonne
en te Bordeaux. Nergens is echter scha
de van beteekenis .aangericht.
Koninklijke besluiten.
Bij kon. besluit is benoemd tot kan-«
selier bij Hr. Ms. gezantschap te Bern!
J. H. Groeneweg, thans eerste klerk' aan
het Departement van Buitenlandsclie Za-<
ken
is O. F. J. Douw es, onderwijzer aani
de St Vincentiusschool C. te Amsterdam
benoemd tot ridder in de orde van'
Oranje-Nassau
is benoemd tot directeur van het Rijks-i
opvoedingsgesticht te Doetinchem J.
Klootsema, thans directeur van het Rijks-*
opvoedingsgesticht te Alkmaar.
is de Oost-Indische ambtenaar L. ft,
Cocheret de Ia Morimère, tweede stuur-i
man bij de gouvernementsmarine in Ned.
Indië, eervol ontslagen.
is aan den directeur van het post- en
telegraafkantoor te Winschoten R. van
der Meulen, eervol ontslag verleend;
is de Oost-Indische ambtenaar met
verlof H. A. de Groot, laatstelijk assis
tent-resident van Tegal, eervol ontslai
gen.
Alg. Nederl. Zouavenbond.
Zondag werd in het gebouw van den
R. K. Volksbond „St. Bavo" te Haar
lem, de 20ste jaarlijlk'sche vergadering
gehouden, tevens ter herdenking van den
52sten verjaardag der oprichting van het
regiment Pauselijke Zouaven, met goed
keuring van Z. D. H. Mgr. Callier, bis
schop van Haarlem, onder voorzitter
schap van den heer Aug. Wils, luitenant
der Pauselijke zouaven en den hoogeerw.
heer Mgr. L. E. Jansen deken van Ara
's Morgens om zeven uur Werd eene
H. Mis opgedragen met generale H*
Communie vcor de leden van de afdee-*
ling Haarlem in de Kerk van den H,
Antonius van Padua. Daarna had de
ontvangst plaats der broederschappen
door leden van de afdeeling Haarlem.
Te half elf vereenigden zich alle broe
derschappen in de zaal van Sint Bavo
waar de heer A. J. Visser, voorzitter
van de afdeeling Haarlem ,een kort wel-
k'omswoord sprak.
Te kwart voor twaalf was er een H,
Mis met gewapend eerbetoon in de
kerk van O. L. Vrouw van den H. Ro
zenkrans en den H. Dominicus aan het
Spaarne. De H. Mis werd opgedragen,
door Mgr. Jansen, deken van Amster
dam. Na afloop der H. Mis werd een
predikatie' gehouden door den zeèreerw.
heer L. van den Berg, rector in het St,
Joseph-gesticht te Haarlem. Met de
woorden van den H. Paulus„Labora
sicut bonus miles Christi", „Werk als
een goed soldaat van Jesus Christus"^
begon de gewijde redenaar zijn predika
tie
Te half twee werd vervolgens de
plechtige vergadering gehouden in het
gebouw „St. Bavo".
De president van het hoofdbestuur, de
heer Aug. Wils, verwelkomde Mgr. Jan
sen, de wapenmakkers en verdere aan
wezigen en opende deze vergadering met
een: „leve onze Paus-Koning".
Het Dubbel Mannenkwartet „Cante-
mus Domino" gaf onder de vergadering
eenige zangnummers ten beste, terwijl'
de Hatmonie van Heemstede ,„St. Mi
chael"- zich eveneens op verdienstelijke
wijze deed hooren.
De weleerw. heer fgnace M. P. A.
Wils, kapelaan te Amsterdam, hield op
deze vergadering een schitterende pro
test-rede, die meermalen door applaus
werd onderbroken en groot enthousias
me verwekte.
Te half vijf vereenigden zich de zona*
ven aan een gemeen schap pel ijken maal
tijd.
V olksbond-propaganda-Unie.
Wij geven hieronder eenige rectifies*
tie's van het gisteren geplaatst verslag.
De vergadering werd niet geopend
door den lieer Schaaper, maar. door deni
Unie-voorzitter, den heer P. J. S. Serra-
rens.
Het door Leiden gewijzigde voorstel
betreffende de bioscopen luidt aldusDe
algemeene vergadering draagt het Unie-
bestuur op, stappen te doen om doot\
een krachtige actie een censuur op de
bioscopen in Nederland te verkrijgen.
Bij de rondvraag vraagt de afd. Leided
waarom de voorzitter geen melding gen
maakt heeft van de door de Leidsoho
propagandaclub tijdens de bakkeriiteaw
toonstelling behaalde bekroning.