13
BUITENLAND.
BINNENLAND.
3e Jaargang1,
No. 891.
Sfe Scictactie Sou/tcmt
Bureau OUDE SINGEL 54. LEIDEN.
Interc. Telefooo 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
t 1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, f 1-30 per kwartaal. Franco
per post /1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2l/> cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent
Vrijdag
September
1912.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 cent
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiën: gevraagde betrekkingen, huur en verhuur koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, tedere regel meer 10 cent.
V Zedelijke schoonheid.
I De haat van de Fransche kerkvervol-
jgers schijnt niet uitgevierd te komen! Op
last van den prefect is, ondanks het
protest van den burgemeester en het
(burgerlijk armbestuur, den zusters van
|het weeshuis te Calais aangezegd, vóór
[15 September de stad te verlaten en zich
ïn het moederhuis te Chartes terug te
trekken. Om geen manifestaties uit te
lokken, zullen de religieuzen in stilte
(vertrekken, teneinde op een andere plaats
[het werk der naastenliefde te gaan uit
oefenen om misschien ook weer daar
vandaan te worden verjaagd!
't Is een beeld van zedelijke schoon
heid. die zelf-getrapte en anderen-op<-
jbeurende liefde! Wie nog open oog
(heeft voor wat is waarlijk groot en edel,
voor wat uitbeeldt in zijn majestueuse
schoonheid den Christenadel, moet ge
troffen worden door het gedrag der
'Fransche liefdezusters. Men weet wat
pemeneeau en Combes gedaan hebben
voor de berooving en verjaging der
(religieuzen. En nog maar enkele maan
den geleden klopte Clemeneeau en de
(zoon van Combes bij de ziekenzusters
[aan om verpleging en zij werden opgeno-
jmen en verzorgd met de grootste liefde
jdoor dezelfde personen, die zij -getroffen
hadden in 'hun dierbaarsten werkkring en
(tegen wie zij na hun vertrek uit het
(ziekenhuis den strijd zouden voortzetten.
[Als men de zusters uit een ziekenhuis
iheeft verjaagd en men roept later weer
(de hulp van eenige in, omdat de leeken-
yerpleegsters niet aan de eischen vol
doen, niet die zorg en dat geduld aan
Iden dag leggen, welke de patiënten van
hen verlangen, dan verschijnen zij, en....
gaan weer heen, als hun arbeid is ge
daan. Een Fransch geneesheer, dr. Le
(Bec, herinnerde de vorige week nog in
de „Liberté" aan dergelijke feiten.
Naast het treurige, diep-bedroevende,
[dat er gelegen is in den strijd tegen de
religieuzen, zijn zulke voorbeelden van
zedelijke schoonheid van 'een verheffende
en bezielende kracht, een heerlijke apo
logie! 'Aan de kracht van die schoon
heid zal men ,toch op den duur geen
^veerstand kunnen bieden, men zal zijn
oogen openen en erkennen de W a a r
beid, die alleen de bron kan zijn
van zulk een buiten de Kerk onbekende
zedelijke schoonheid, waarachtigen adel.
ALGEMEEN overzicht.
Wij hebben er eenigen tijd geleden
melding van gemaakt, dat de drie kardi
naals-aartsbisschoppen van de Vereenig-
de Staten van New-York', Boston en Bal-
timore, een schrijven van deelneming en
sympathie hadden gericht aan biet zoo
[zwaar beproefde
Portugeesche Episcopaat
Namens dit Episcopaat hebben de pa
triarch van Lissabon en de aartsbisschop
pen van Braga en Evora geantwoord met
seen schrijven, waarin zij de Amerikaan-;
sche kardinalen hun diepgevoelden dank
betuigen voor hun blijk van genegenheid.
Daarna geven de doorluchtige kerk
voogden deze schets van de bittere ver
volging, waaraan de Kerk in Portugal
blootstaat: De hevige en afschuwelijke
vervolging tegen de Kerk en haar be
dienaren neemt dagelijks een nieuw en:
noodlottiger karakter aan
Verwoest, geplunderd heiligschen
nend ontheiligd zijn anze kerken, ver
beurd verklaard alle bisschoppelijke pa
leizen en niet weinig pastorieën, verdre
ven en verbannen een groot aantal gees
telijken en anderen in de gevangenis
gezet om binnenkort aan de berechting
door militaire rechtbanken te worden on
derworpen de geheele geestelijkheid,
vooral die der groote steden, vervolgd,
gekweld, blootgesteld aan de vernede
rendste en schandelijkste plagerijen en
de ergerlijkste lichaamsmishandelingen
,de meeste seminaries gesloten en opge
heven en die nog bestaan tot de grootste
ellende gedoemd en binnenkort mis
schien ontvolkt, hetzij door het vooruit
zicht der droeve toekomst voor de be
dienaren der Katholieke Kerk wegge
legd, hetzéij als gevolg der wet die de
ze bedienaren tot den krijgsdienst ver
plicht; de eeredienst geketend, ver
stoord of verboden, onze parochieën zon
der herders en bijna verstoken van gees
telijke hulp aan de geloovigen de broe
derschappen opzettelijk te kort gedaan
ni haar inkomsten en het haar onmoge
lijk gemaakt vrome schenkingen te aan
vaarden verboden en gestraft, of het
een misdaad ware, het dragen van een
geestelijk gewaad; verboden als een uit
daging of misdaad het onderricht in de
christelijke leerhet grootste en beste
deel onzer geestelijkheid strijdende met
de grootste moeite, om zich eèn fatsoen
lijk bestaan te verschaffen, sommigen
reeds kampende met groote ontberin
gen en met den honger
Dit alles zien wij weenende, en con-
stateeren wij met droefheid in het hart
en wat het meest ons herderlijk gemoed
doorvlijmt is de droevige toestand, waar
in wij genoodzaakt zijn al die euvelen
te zien en al die beklagenswaardige
rampen bij te wonen, zonder er iets aan
te kunnen doen.
Betreffende hef aannemen van staats
pensioenen door de
Portugeesche geestelijkheid
verklaart de officieuse „Osservatore Ro
mano", dat de jongste instructies van
kardinaal Merry del Val aan de Portu
geesche bisschoppen betreffende het aan-
men van de staatspensioenen door de
geestelijken, niet in strijd zijn met die
van Juli 1911. waardoor aan de bis
schoppen werd aangeraden geen straf
fen op te leggen aan de priesters, die de
pensioenen aannamen, maar waarbij de
priesters in alle geval werden vermaand
geen staatspensioenen aan te hemen.
We hebben dus goed gedaan door
achter het beridht, waarin er sprake van
was, dat verscheidene geestelijken de
staatspensionen zouden aannemen en
tevens deze handelwijze reeds bestcVn-
peld werd als een daad van ongehoor
zame, een schisma voorbereidende pries
ters, een vraagtedken te plaatsen, voor
zooverre het betrof de laatste kwalifi-
FEUILLETON.
De Erfgenaam van hertog Jean,
NAAR HET FRANSCH.
43)
I Broeder Claudius zweeg.
Noch een onderbreking,, noch zelfs een
overweging was in mij opgekomen,
(zoozeer was ik geheel en al in zijn' ver
haal opgegaan. Die slaperigheid, die mij
yrdoofde, ontnam niets aan mijne aan
[dacht. Elk der door de kort afgebroken
Stem van broeder Claudius gesproken
iwoorden bereikte mijn ooren en mijn
verstand, grifte zich iii mijn geheugen^
.waar ik ze nu terugvind met een onge
looflijke juistheid van volgorde en tekst.
Langzaam aan werd die historie voor mij
een soort van droom. Een anjgstig gevoel
jgreep mij aan, als ware ik tegenwoordig
'geweest bij een drama, als hadde ik er
tie helden van gekend, hun! smarten had
gedeeld, en het was me, of ilc het reute
llen van Iden 'doodstrijd Van; Louis de! Som-
tnerive en de snikken van! hertog Jeatt
laan mijne zijde Jijoorde. Dat joeg mie!
Vrees aan. Waarom schreide iemand in de
[duisternis, terwijl de verhaler zweeg?
lik wilde dadelijk .een einde maken aan
catie .Het aannemen van staatspensioe
nen wordt door de H. Stoel wel afge
raden, maar niet verboden. De priesters
die deze aannemen, zijn dus niet onge
hoorzaam of de directe voorloopers van
een schisma.
De „Osservatore Romano" heeft een
belangrijk artikel gepubliceerd over de
houding, door de
Fransche Katholieken
aan te nemen met betrekking tot de
politieke partijen.
Het blad verklaart nadrukkelijk, dat
de Fransche Katholieken zonder uitzon
dering zich kunnen en moeten organi-
seeren om den godsdienst te verdedigen,
buiten de politieke partijen, en hun staat
kundige en particuliere overtuiging, welke
niemand zal miskennen. Is de dag van
verkiezingen gekomen, dan kunnen de
Katholieken zich in politieke comité's
organiseeren en hun steun verleenen aan
die candidaten, welke vóór alles bereid
zijn, tie rechten van den godsdienst te
verdedigen.
Het staat den Katholieken vrij, al of
niet verbonden te sluiten om invloed
op de verkiezingen uit te oefenen, maar
dit belet niet, dat zij zich vereenigen
kunnen volgens een program van gods
dienstverdediging, een verweer, dat ge
organiseerd kan worden buiten de par
tijen, ja buiten de parlementaire actie
om. Vinden godsdienstige vraagstukken
in de Kamer bestrijding, dan kunnen
alle Katholieke député's, monarchistische
en republikeinsche, samenwerken om een
goede oplossing te verkrijgen, het beste
door een parlementaire groep te vormen.
Zal er fusschen
Turkije en de Baïkanstaten
oorlog komen? Dat is een vraag, waar
op men bijna iederen dag een ander ant
woord kan geven. Nu zijn de berichten
zoo, dat men zou zeggen: een oorlog is
onvermijdelijk; dan luiden ze weer geheel
anders. Zoo wordt nu weer aan tie „Lokal
Anzeiger" uit Sofia geseind, dat men
in Bulgaarsche diplomatieke kringen, on
danks de sterke oorlogszuchtige stem
ming, niet aan een ernstig gevaar voor
oorlog gelooft. Rusland wil niets weten
van de poging van Bulgarije, om het voor
zijn hervormingsplannen te winnen. Sa
son of (Rusland) staat er op dat de vrede
gehandhaafd wordt. Engeland blijft er bij
om met Kiamil pasja, die na de evrkiezin-
gen en na het sluiten van den vrede met
Italië de regeering op zich nemen zal en
die tie regeling van de Macedonische
kwestie beloofd heeft, een laatste proef te
nemen.
Tegelijkertijd met haar onderhandelin
gen met de groote mogendheden houdt
de .Bulgaarsche regeering besprekngen
met (Servië, Montenegro en Griekenland.
Met ^Montenegro móet reeds een oor-
logstionventie onderteekend zijn. De on
derhandelingen met Griekenland en Ser
vië moeten goed van stapel loopen.
Het gisteren vermelde telegram
waarin medegedeeld werd, dat vier mo
gendheden onder welke de drie, die de
Triple Entente vormen, Turkije hebben
medegedeeld, dat zij aan het voorstel
van Berchtold geen gevolg zouden geven
de ongerustheid, die mij beklemde, en
vroeg:
„En hertog Jean,.... wat is er gewor
den van hertog Jean Is ook' hij ge
storven
Ik meende een gesmoor den zucht te
hooienvervolgens hernam broeder
Claudius met zwakke, schier toonlooze
stem, als een verre echo
„[Hertog Jean is niet meer. Zijn naam1,
zijn fortuin, zijn hoogmoed, zijn moed,
alles wat hem op een dwaalweg had ge
bracht, dat alles is verdwenen. Van hem
zeiven heeft alleen zijn hart hem over
leefd, en dat hart heeft hij geschonken
aan God, hij heeft ihet gegeven aan de
kleinen, de zwakken, de onwetenden. Hjj
heeft voor dezen willen doen wat hij
niet had gedaan voor zijn broeder, al
dus zijn dwaling willen herstellen, en,
door zielen te winnen, te pogen de ziel
van Louis b ehulpzaam te zijn en zijne
eigene ziel te redden."
Mijn droom verwarde .mijn denkbeel
den, en het' .verhaal van den BroedeiJ,f
van de bekende gegevens afgeleid, werd
onbegrijpelijk voor me.
„Wat zegt ge stamelde ik'. Hertog is
doodgevroren in de sneeuw...."
„[Misschien hebt gij gelijk, mohfpeldej
broeder Claudius, „misschien js hertog
Jean doodgevroren, in ,de sneeuw....''
Dat waren de laatste woorden, w.ejke
ik mij herinner. Mijn gedachten werden
door den mij bevangenden slaap meer
en meer verward. De geschiedenis van
hertog Jean, mijn .eigen avontuur, alles
doezelde weg lilt mijn geest. Een zonder
linge zinsbegoocheling maakte zich van
mijn brein móester, en voor mijn oogen,
die zich sloten, gleed een vreemd spie
gelbeeld. Die blankheid ,der sneeuw, wel
ke mij omringde, .herinnerde mij aan de
witte gordijnen en ,de lakens van mijn
bed. ,Ik móende jn mijn kamer te bed te
liggen. In den .vorigen winter had een
lichte .aanval van bronchitis mij een acht
tal dagen het .bed doen houden, en ik
verbeeldde mij, dat moment weer te b
leven, t;e meer .wijl ik, evenals toen, die
loomheid gevóelde, weUce.de koorts geeft
en ,-een beklemdheid, [welke mij belette te
ademen. Het verbaasde jnij alleen, dat
het zoo donker, zoo koud was, en ik
slaakte ë'en klacht. Ik voelde dat men een
deken op mij .wierp, vervolgens legde zich
iets zvyaars op mijn voeten als een kus
sen; ik had Jiet warm'er, ik gevoelde mij
beter en sliep jn.
V XIII.
Van dat oogenblik af houden mijn her
inneringen op zich aaneen te schakelen.
£oe,n jk .wejer ,tot het bewustzijn kwam,
en in de Turksche regeering vertrouwen
stellen, dat deze zelf de noodige hervor
mingen tot istand zal brengen, kan als
een bevestiging worden beschouwd van
de hier vermelde mededeelingen van de
Lokal-Anzeiger."
Betreffende de
vredesonderhandelingen
tusschen Italië en Turkije wordt uit
Weenen aan de „Vossische Zeitung"
geseind, dat in uitstekend ingelichte
kringen daar ter stede berichten zijn ont
vangen, dat de Turksch-Italiaansche vre
desonderhandelingen in Zwitserland in
een buitengewoon gunstig stadium ge
komen zijn. Men is tot eenstemmigheid
gekomen over de souvereiniteitskwestie
in Tripolis en Barka. Men verwacht dat
de onderhandelingen zeer spoedig ten
einde zullen zijn, misschien reeds in het
begin der volgende week.
GEMENGD.
De Olympische spelen heb
ben heel wat vreemdelingen in Zweden
gebracht en zeker ook veel Zweden uit
de provincie naar de hoofdstad gelokt.
De dir.-gen. van de staatsspoorwegen
schat de inkomsten van het jaar
op 21 millioen kronen, de begrooting
was 161/2 millioen. Juli de maand
van de spelen heeft 750.000 kronen
meer opgeleverd dan in het vorige jaar.
Naar het heet, bouwt men voor het
Engelsche leger in alle stilte 'n lucht
schip, dat vier machinekanonnen, bom
menwerpers en zoeklichten zal voeren.
De bemanning zal uit tien koppen be
staan. Een rijk Engelschman betaalt de
helft der kosten. Over 8 maanden zal het
schip gereed zijn.
- Door de Taatste aardbeving in
Turkije heeft het glas en cement, waar
mede .twee jaar geleden de barsten in
het dement van de Aya So f ia te Kon-
stantinopel zijn .gestopt, losgelaten. De
Times hoopt, dat onmiddellijk de noo
dige maatregelen zullen worden geno
men, aangezien de scheuren zeer beden
kelijk zijn
H et nieuwe ministerie in
Servië is aldus samengesteld: Dasits,
minister-president en buitenlandsche za
ken Patsjoe, financiën, Doetnits, oor
log, Frotis, binnenl. zaken, Pollcevits,
justitie, Loeja Jowanovits, onderwijs,
Jean Jowanovits, openbare werken Eto-
janovits, handel.
In de kolenmijn Westende, te Duis
burg Meiderich, is Woensdagavond een
m ijngasontp loff ing geweest. Van
de zes mannen, "die in de buurt werkten,
werden -er vijf gedood en een levensge
vaarlijk' gewond.
Op den electrischen spoorweg tus
schen Menton en Sospei, in het FranL
sche departement der Zee-Alpen, zijn een
motorwagen en een goederenwagen i n
een afgrond van 150 M. gevallen.
De twee bestuurders werden gedood.
Verder was er niemand in.
Tusschen Moskou en Borodino
kwam een automobiel in botsing
met een trein. De inzittenden, de
Kozakken-kapitein Sawserski, en 2 ge
meenteraadsleden die van de feesten te
Borodino terugkeerden, werden op slag
gedood en de chauffeur doodelijk ger
wond. Eigenaardig is het feit, dat op
den kapitein een brief werd gevonden,,
van zijn verloofde, die blijkbaar een
voorgevoel had van het ongeluk en hem
aanmaande op zijn autortochten toch
vooral voorzichtig te zijn.
Russische 'koopleiden die uit het
Mongoolsche vorstendom Tschasatka,
naar Kharbin zijn teruggekeerd, deelen
mede, dat de Chineesche soldaten op ve
le plaatsen een vreeselijk bloedbad
hebben aangericht onder de Mongool
sche vrouwen en kinderen. Geheele dor
pen zijn ontvolkt. De Mpngolen moeten!
over de onverschillige houding van
Rusland zeer verstoord zijn.
In het noordelijk deel van Noorwe
gen heerscht sedert eenigen tijd deren-
dierenpest. Verscheidene duizenden
rendieren zijn reeds aan deze ziekte be
zweken. Met het oog op het groote nut
dat de bewoners van deze dieren hebben
die er voor een groot deel het verkeer
moeten in stand houden, beteekent de
ziekte voor de bevolking een ware ramp.
Ook in Zweden heeft ze reeds groo
te schade onder de rendieren aangericht.
Koninklijke besluiten.
Bij Kon. besluit is aan mr. W. J.
Berger eervol ontslag verleend als secre
taris van het Centraal College voor de
reclasseerïng, en is benoemd tot secretaris
van genoemd college jhr. mr. F. G. W. J.
Backer, commies bij het departement van
Justitie;
is benoemd tot directeur van het post
en telegraafkantoor te Horst O. J. G.
van der 'Sluys, thans oommies-titulair der
posterijen en telegrafie;
zijn benoemd:
le. bij [bet wapen der infanterie tot
2e luitenant: bij het le reg. de sergean
ten D. van El, G. E. JKies, A. J. K.Jacobs
en [W> J. Lambert, onderscheidenlijk van
het 8e, 7e, 5e en 6e reg.; bij het 2ereg.
de sergeanten J. F. Wieijnman, C. ,W.
Duijne, N. H. L. Epkema en ,C. J. Voigt,
onderscheidenlijk van het 3e, 5e en 11e
reg. en van het reg. grenadiers en jagers;
bij het 3e reg. de sergeanten J. J. Harts,
P. J. Fennema en J. 3- J- van Haagen,
onderscheidenlijk van het 5e en ,9e reg.
en van het reg. grenadiers en jagers;
bij het 5e reg. de sergeanten V. E. Nier-
strasz. M- C. van Dijk en J. G. M. van
de Plassche, onderscheidenlijk van het
4e, 8e en 3e reg.; bij het 6e reg. de
sergeanten J. B. E. van Meir en J.G. N.
Moon en, onderscheidenlijk van het 10e
reg. en van het reg. grenadiers en jagers
bij het 9e reg. de sergeanten L. C. van
der Schee, T. M. Houwert, N. Tibo en
H. A. M. E. Janssen, onderscheidenlijk
van het 5e reg., van het reg. grenadiers
en jagers en van het 5e en 6e reg.;
bij het 10e reg. de sergeanten C. Elder-
mans, D. Brouwer en J. H. J. Raat,
onderscheidenlijk van het 4e, 7e en 10e
reg.; bij het 11e reg. de sergeant J.W. L,
Versteegh, van het reg. gren. en jagers;
2e. bij het dienstvak der militaire ad
ministratie, bij het personeel der kwar-
waren uren Verloopen, een nieuwe dag
was aangebroken en reeds gevorderd,
want de middagzon straalde. Ik lag nu
werkelijk in mijn bed te Sommerive. Nog
verbeeldde ik me de speelbal van een
zinsbegoocheling tie zijn, maar de zoete
warmte voelende, die ,tnij doordrong en
nieuw leven in mij wekte, stelde mij ge
rust, en ik keek om mij heen met de
verrukking, die mien gevoelt, als men
weerziet wat men gevreesd heeft nooit
terug.te zullen zien. Alles is dan mooi,
alles goed, 't is bet leven, dat zijn rechten
herneemt.
Ik hoor stemmen, onderscheid gedaan
ten, ze schijnen me nog verre, vaag toe,
van mij gescheiden door een wolk, zoo
zeer zijn mijn gezicht en mijn gehoor
verzwakt, maar toch herken ik ze. Mijn
vader is daar, en hij houdt me bij de
hand. Waarom is hij zoo bleek, zoo
ontdaan, dat men hem tien jaren ver
ouderd zou vinden? Meg heeft rood
geschreide oogen, een bedroefd gezicht,
haar haren zijn in wanorde en haar
japon is verkeerd vastgemaakt. Nooit heb
ik haar in zoo verwaarloosd toilet ge
zien. Mejuffrouw Espérit loopt als een
dolle met een beddepan in haar hand, 't
geen een koddige tegenstelling vormt
met haar majesteitelijke manieren. En
moeder [Crujstaud is haar onafscheidelijke
muts kwijtgeraakt. Er is ook een doctor
aanwezig, de geneesheer van het dorp,
die nu en dan het kasteel was komen
bezoeken, onberispelijk gekleed en met
een vriendelijken glimlach om de lippen.
Nu echter staat hij in zijn overhemd,
geheel en al verbouwereerd. Hij trekt een
afschuwelijk gezicht, en ik geloof zelfSj
dat hij tusschen zijn tanden bromt.
Wat hebben die allen toch? Wat heeft
aldus hun gelaatsuitdrukking totaal ver
anderd, hun gewoonten op non-activiteit
gezet, hen zoo geheel en al verschillend
gemaakt van wie zij eenmaal voor mij
geweest zijn
Ik gaf mij den tijd niet om het te
vragen. Mijn aandacht stond bij geen van
hen stil. De laatste angstige gedachte,
die me had gekweld, kwam weer over
me, en ik vroeg:
„Waar is broeder Claudius?"
Mijn vader antwoordde
„Hij rust uit."
k[Is hij niet ziek? Lijdt hij niet?" vroeg
ik weder.
„Hij lijdt niet."
Dat was mij voldoende. Ik' was nog te
zeer terneergedrukt om langer na te den<
ken. (Men liet mij iets drinken, waarna ik
de oogen sloot en wedeir insliep.
(Wordt .vervolgd.)!
