12
BUITENLAND.
3e Jaargang,
No. 890.
3)e Scidóelve Sou^cmt
Bureau OUDE SINGEL 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAO, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 21/, cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Donderdag
September
1912.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 13 regels 0.75, elke regel meer 15 cent
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met grati»
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine AdvertentiÊn: gevraagde betrekkingen, huur en verhuur koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 15 regels 25 cent, iedere regei meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
V Drankmisbruik.
Hoe nog in dezen tijd een gestudeerd
man durft spreken over de Katholieke
leer, kan men weer eens constateeren
uit een rede, die mr. dr. A. b, van de
Laar, de leider der christen-sociale he
rwegingen redacteur van de ^Beukelaar",
te üendringen heeft gehouden.
Hij zeide daar o.a.: 1
„Rome plaatst zich niet tegenover de
Wereld, maar sluit een acooord.- Wanneer
de Katholiek maar van tijd tot tijd biecht
en een mis bijwoont, dan wordt hem
verder veel toegegeven. Als de breede
schare maar wat godsdienst, wat deugd,
.wat zedelijkheid behoudt, als de vorm
maar bewaard wordt, is Rome tevreden.
Zoo staat de Katholieke Kerk ook
tegenover het alcoholisme, dien kanker
van ons volksleven. Wat zou een drank-
vrij Nederland niet een groot en krachtig
Nederland zijn! Maar tegen den alcohol
Jean Rome niet ernstig optreden."
Welk een .verregaande onwetendheid
ligt er in de bewering, dat den Katho
liek veel .toegegeven wordt, als hij „van
tijd tot jijd biecht en een mis bijwoont"
Zoo iets „kan men echter nog wijten
aan een zij het dan niet te veront
schuldigen oppervlakkigheid, waar het
g|elüt zich de kennis van de Katholieke
Xeer eigen te maken.
Maar d|e bewering, daft Rome tegen
den alcohol niet ernstig kan optreden, .is
•todi .al te erg. Men moet toch wel
moedwillig zijn oogen sluiten, om met
te zien hoe Rome tegen den alcohol
reeds „ernstig" opgetreden is. Hoe Ka
tholieke voormannen met daden tegen
het misbruik van den alcohol zijn .opge
komen, hoe de Paus zelf die beweging
heeft gesteund.
Zeker, nog niet diep genoeg zijn vele Ka
tholieken er van doordrongen, dat de
strijd tegen het misbruik van den alcohol
een 11 o o d z a k e 1 ij k e strijd is, dat daar
in een groot deel van onze kracht ligt,
maar die vertegenwoordigen niet de Ka
tholieke kerk Voor deze Katholieken mo
gen dc volgende woorden van mr. v. d.
Laar als een ernstige waarschuwing in
de ooren klinken
„Hoe kan nu ons Protestansche volks
deel Rome overwinnen? Niet door kleine
middelen, als het achteruitzetten bij be
noemingen, enz., maar door met kracht
de volkszonde aan te pakken. Als wij
den drank uitbannen, dan winnen wij."
Overdrijving ligt er natuurlijk in deze
woorden. Maar waar is het toch, dat
he. „Protestantsih volksdeel" sterke.' zal
worden, wanneer dii het misbruik van
den drank uit zijn midden zal hebben
uitgebannen.
Waar is dat ook van het Katholie
ke volksdeel!
Zoo kunnen wij in de rede van mr.
van de Laar, behalve veel onwaars, ook
een prikkel te vinden om verder te gaan
met onzen strijd tegen het drankmisbruik.
Over volledigheid.
Hei H a 11 d e 1 s b 1 a d is uit zijn humeur.
Het orgaan had bifna in extenso over-
FEUILLETON.
De Eifgenaam van hertog Jean.
NAAR HET FRANSCH.
42)
„Aanvankelijk ging alles goed. Een
Jaar lang kon men meenen, dat de jonk
man gered was. Zijn militaire overheden
prezen hem. Weldra werd hij wegens
zijn goed gedrag tot den rang van kor
poraal bevorderd en vervolgens, op het
slagveld, na een schermutseling, tot
dien van sergeant.
„Te gelijker tijd dat hij tot het goede
terugkeerde, kwam Louis ook terug tot
zijn broeder. Woedend, met weerspan-
nigcn geest was -hij heengegaange
durende het eerste jaar had ihij zijn
broeder niet geschreven, maar teg.en het
einde van het tweede, ter gelegenheid
van het nieuwe jaar, zond hij 'n groote
kist met inandarijen. Tezelfder tijd ont
ving hertog Jean een brief van den
kolonel, berichtend, dat Louis sergeant-
majoor was geworden, en dat hij, zoo
voortgaande, zeker officier zou worden.
„De eerzucht is een wel betrekkelijke
paak. Bij die voorspelling gevoelde her
tog Jean, die zoo mooie toelcomstdroo-
men had gedroomd, de grootste vreugde
gijns, levfins. Hij stak dien brief bij zich
genomen, wat ds. Bronsveld schreef over
het Maria-congr.es, en kreeg daarover in
meerdere R. K. bladen aanmlericinigien
te hooren: men zag in dat overnemen
een bewijs te meer hoiezeer het H b 1'.
er op uit is, alles te vermelden, wat de
rechtsche coalitie kan sdhadem.
Zoo is het heelemaal niet, zegt nu
het 'Amsterdamsche blad:
„Er is maar één conclusie uit het
overnemen van dit stuk te trekken.
Wjj wenschen onze lezers volledig in
te lichten. Wjj geven verslagen van
anarchistische en sociaal-democratische
vergaderingen, zonder met de daar ver
kondigde theorieën in te stemmen.
En wanneer een der leidende perso
nen van de Hervormde kerk zich uit
laat over wat hij een nieuwe stroo
ming in de R. K. acht, op een wijze,
als in het bedoelde artikel het geval
was, achten wij dat voor onze lezers
van belang. Wij meenen, dat zij het
recht hebben daaromtrent ingelicht te
worden. Zelfs is ons kwalijk genomen
dat wij herdrukten wat een beroemd
Katholiek geleerde als Erasmus reeds
eeuwen geleden over Mariaverering
schreef.
,JWij kunnen onmogelijk bij de sa
menstelling van ons blad rekening
houden met hen, die over de geschie
denis van den dag niet volledig wen
schen ingelicht te worden."
Wat is dat allemaal aardig gezegd.
We mogen er zeker uit concludeeren,
dat het „H a n d e 1 s b l a d" gaarne be
reid is de meening van „'beroemde Katho
lieke geleerden" te citeeren, als zijïï aan
dacht er maar op gevestigd wordt in
verband met „de geschiedenis van den
dag."
Er zal wel eens gelegenheid zijn, de
ze bereidwilligheid aan de feiten te toet
sen. Voor heden een andere opmerking.
Het H b 1. is in zijn prijzenswaardige
zucht naar volledigheid zóó zuinig met
zijn ruimte, dat het verslagen van rede
voeringen altijd met een kleine letter
druktdan loopen ze niet zoo uit.
Voor belangrijke speeches wordt na
tuurlijk een uitzondering gemaaktdie
krijgen grooter letter.
Zoo werd dezer dagen te Gendringen
een openbare vergadering der afdeeling
N. C. G. O. V. gehouden, waarin optrad
mr. dr. A. R. van de Laar, redacteur van
„Beukelaar" en „Klaroen", met het on
derwerp „Alcohol en Roomsch-Katholi-
cisme". Deze spreker uitte zich zeer
minachtend over de Katholieke drankbe
strijding en beweerde zelfs: „tegen den
alcohol kan Rome niet ernstig optre
den." Dat moet „ons Protestantsch
volksdeel" doen.
Ziet, dat was zóó belangrijk, dat het
in 't H b 1. met de grooter letter werd
afgedrukt. i
't Is dan ook waarlijk geen kleinig
heid, wanneer te Gendringen u kent
die stad toch wel een onderwerp
wordt behandeld, waarvan reeds de aan
kondiging „onder de 'bevolking eenige
beroering deed ontstaan." Niet anti-pa-
pisme, doch een juist begrip omtrent
en bewaarde hem als zijn kostbaarste
schat. Hij las hem wellicht tien maal ach
tereen, en hij werd niet moede hein' op
nieuw telkens weer te bezichtigen, als
de belofte van een herwonnen genegen
heid en een herwonnen geluk.
„Hij was toen te Parijs. Sommerive
scheen hem te ledig en te somber gedu
rende den wintertijd. Hij had de man
darijnen in een grooten korf op de ta
fel van zijn salon geplaatst en bood er
allen bezoekers van aan. Dat was een
zoo goede gelegenheid om met lof over
Louis te spreken. Juist liet hij een oud
vriend den brief van den kolonel zien,
toen een tweede brief aankwam.
„Hoe bezitten wij de kracht zekere sla
gen te dragen, en waarom móeten ze
gns treffen op een oogenblik, dat wij
ze 'i minst verwachten, wanneer wij mee
nen te mogen hopen, en ons te verheu
gen, evenals in de ziekten, waarin een
schijnbaar herstel vaak het einde aankon
digt? Waarom die ironieën van het on
geluk, die verfijningen in de beproevin
gen Alleen God weet het.
Ditmaal berichtte in enkele woorden;
met een brutale bondigheid, de kolonel
dat Louis de Sommerive sinds acht da-
sergeant-majoor, en in die hoedanigheid
belast met de regimentskas, was ver
dwenen, na het aan zijtn hoede toever
trouwde geld te hebben verspeeld, en
de kolonel voegde er bij (Qo>d yjgrgevg
hetgeen als belangrijk valt te beschou
wen, deed de keus op de grooter letter
vallen.
En 't was weer de zuivere zucht naar
volledigheid, welke 't H b 1. gisteravond
bracht tot het overdrukken ditmaal
met de zuiniger kleiner letter van een
gansche kolom, door de befaamde „Ka
tholieke zijde" in de „N. R. Ct." ge
schreven over „geestelijk verval der Kerk
en voetbal." Zoo iets behoort toch tot
„de geschiedenis van den dag", niet
waar?
Van volledigheid gesprokenboven
staand stukje zullen we waarschijnlijk
wel n i e t in 't H b 1. terugvinden. Daar
is 't natuurlijk niet belangrijk genoeg
voor.
algemeen overzicht.
De „Matin" geeft den stand van de
vredesonderhandelingen
als volgt weer: Turkije heeft in .Tripolis
en in Barka 2800 man liggen, .Buitendien
bestrijden talrijke Arabieren de Italia
nen. Italië vraagt nu, of Turkije order
wil geven dat die 2800 man naar huis
gestuurd worden. Wil Turkije dit ver
zoek inwilligen, dan zal Italië van haar
kant ook veel toegeven.
De Turksche gedelegeerden hebben
Vrijdag LI. doen weten, welke voorwiaar-
den de Turksche regeering stelt, alvo
rens tot het naar huis zenden der troe
pen over te gaan.
De Italiaansche afgevaardigden heb
ben Vrijdag deze voorstellen in lange
cijfertelegrammen naar Rome overge
seind.
Ten gevolge van slechte overseining
zijn die telegrammen geheel verminkt te
Rome overgekomen, zoodat de Italiaan
sche regeering opheldering heeft moeten
vragen aan haar vertegenwoordigers in
Zwitserland.
In stede van te seinen, hebben zij
nu geschreven de brief is Maandag te
Rome'aangekomen. De heer Gioletti
heeft gisteren geantwoord.
Dinsdagavond is het antwoord van de
Italiaansche regeering aan de Turksche
gedelegeerden overgelegd. Daar het ant
woord geen aanneming van de voorstel
len van de Porte inhield, is een nieuwe
onderhandeling onvermijdelijk gewor
den. Het telegram is heden Woensdag
naar Konstantinopel overgeseind en zal
vandaag nog door den minister van bui-
tenlandsche zaken in behandeling ge
nomen worden.
Daar het echter heden Baïram-feest is
zal de regeering niet eerder dan Zater
dag de onderhandelingen voortzetten.
Frankrijk en Spanje treden in
Marokko
verre van eensgezind op. Men seint n.l.
uit Casablanca aan de Matin
Naar wij vernemen zal het rapport van
generaal Lauytey aan de Fransche re
geering over het volgende handelen: le.
over de houding van den consul van
Spanje te Mogador, die zich met hand
hem die godslastering, ik zelf kan het
nog niet): „Het is te vreezen, of lie
ver te hopen, dat hij ziöh zel'ven recht
heeft doen wedervaren.'
jWat me verwondert, is, dat men niet
krankzinnig wordt, wanneer dergelijke
dingen gebeuren. Hertog Jean bezat de
kracht om te redeneeren, of beter ge
zegd hij gehoorzaamde aan zijn instinct.
Zonder een oogenblik te aarzelen, ver
trok hij naar Sommerive. De gekwetste
vogels zoeken hun nest op, om er te
sterven. Te Sommerive zou hij zijn
broeder terugvinden, en, zoo hij hem
vond, hem redden.
JMijn God... wat 'n angsten. Wat 'n
martelingen... Bedenk eens, een kind te
hebben opgevoed, hert :'t beste van zich
zelf te hebben gegeven, en er zoo wei
nig door te worden bemind, door te wor
den begrepen, dat het zich liever ont-
eert, liever sterft, dan tot u zijn toevlucht
te nemen, zich aan u toe te vertrouwen,
zich eens te meer door u te laten helpen.
„Toen hertog Jean te Sommerive aan
kwam, zei men hem aan het hek, van
het park, dat zijn broeder er zich sinds
den vorigen avond al bevond.
Dit vernemende, was het hem', alsof
hem het leven werd teruggegeven, dat
hem een ontzaglijk1 geluk was overko
men. Hij had nog slechts één verlangen,
zijn broeder aan zijn hart te drukken, en
in die exacte, .vreugde alles .weer te vee-
en tand verzet tegen de uitroeping van
Moela, Joessef2e. over het optreden
van den consul van Spanje te Mazar
gran, die een grooten invloed op den
pasja dezer stad uitoefent en een heftige
propaganda voert ten gunste van El Hi-
ba. In de derde plaats zal het rapport
van den generaal gelijke feiten betreffen
de de Spaansche consuls te Safoe en te
Fes vermelden. Dezen hebben zich aan
dezelfde handelingen schuldig gemaakt.
Spanje, dit Zal de kojrte inhoud van
het rapport zijn compromitteert zich
dus met de vijanden van Frankrijk. k
Op den
Balkan
blijft het natuurlijk nog spoken. De op
roerige Albaneezen zijn bijna niet meer
in bedwang te houden en de regeering
van Bulgarije wordt ongeduldig, nu de
regeling betreffende Macedonië zoo lang
uitblijft. Het blad Retsj te Sofia dat
tot de regeerende nationale partij in
nauwe betrekking staat, laat zich zeer
ontevreden uit over de houding van de
Triple Entente, en tracht daarin een om
keer te brengen door het dreigement,
dat Bulgarije, indien Frankrijk, Rusland
en Engeland niet willen meewerken, de
volgende oplossing zal voorstellen: In
de eerste plaats overeenstemming met
Oostenrijk, waarna dit Saloniki en wes
telijk Macedonië zal inlijven, Bulgarije
krijgt oostelijk Macedonië tot aan de ri
vier de War dar met het wilajet Adriar
nopelAlbanië wordt verdeeld tusschen
Oostenrijk en Montenegro, het konink
rijk Servië houdt pp te bestaan, weste
lijk Servic komt aan Oostenrijk, ooste
lijk Servië aan Bulgarije, als vergoe
ding voor de bezetting van westelijk Ma
cedonië door Oostenrijk.
De indrukwekkende betooging die op
den jongsten Katholiekendag te Aken
tegen de
Jezuïetenwet
werd gehouden onder een begeestering
zooals, gelijk de voorz. opmerkte, nog op
geen enkele Katholiekendag geheerscht
heeft, zal ook in Keulen haar weerklank
vinden. Het bestuur van het Katholie
ken-comité heeft n.l. besloten op Zon
dag 29 September een openbare Katho
liekenvergadering bijeen te roepen, waar
in stelling zal genomen worden tegen de
Jezuietenwet.
gemengd.
In vele dorpen van het Zwarte
Woud is de bevolking door aard
schokken hevig aan het schrikken ge
bracht. 's Nachts herhaalde de aardbe
ving zich.
In den oorlogshaven van Jokohama
lcwam een sloep van het Japansche li
nieschip „Katori" met een motorboot in
botsing, waarbij 27 matrozen verdron-
k e n.
Er komen berichten van nieuwe
overstroomingen tengevolge van
de aanhoudende regens. Bij Munster heb
ben de Eems, de Werse en de Aa de
uiterwaarden blank gezet. Uit Diez is
gemeld dat de Lahn in een dag tijdu 1
meter gewassen is.
geven, en te vergeten. Hij was uit zijn
rijtuig gestapt, opdat Louis niet het ge
rucht van raderen op het plein zou hoo
ren en niet geschokt zo uworden door
nadering. Hij liep tot aan het huis. Louis
had zijn kamer jiog niet verlaten. Hij
sliep, vermoeid van de reis. Hertog Jean
beklom de trap, zijn stappen dempend,
en eerst toen hij de deur der kamer van
zijn broeder was genaderd, sprak hij
zacht
jMijn beste jongen, ik ben het; vrees
niets, alles is vergeten.
„Zoodoende zou Louis te gelijker tijd
met de tegenwoordigheid van zijn broe
der diens vergiffenis vernemen, en zoo
hij het gehoord had, dan zou hij geen
schaamte of vrees hebben gekend, niet
waar? Dan zou hij zich hebben gewor
pen in de armen, die zich voor helm
openden. Maar hij hoorde het niet, hij
antwoordde niet en hertog Jean riep;
smeekte zonder antwoord te krijgen,
voor de steeds gesloten deur.
„Toen toenik weet niet goed wat
hertog Jean deed, maar hij heeft zich als
een krankzinnige tegen de deur moeten
werpen ,het slot er van hebben doen
springen, de scharnieren hebben afgerukt
want de deur viel. En in de kamer, op
de canapé, zag hij het kind, zijn broe
der, uitgestrekt, overdekt met bloed, mót
een gapende wonde in den hals, zijn kind
dat dood .was. dat zich gedood had.
Te Fahr bij Koblentz is door de re
gens een groot rotsblok losgemaakt eq
op den heirweg gevallen. Het verkee®
was eenige uren lang gestremd. Men i$
bang voor nieuwe afstortingen. Het
spoorwegbestuur heeft last gegeven om
vooral op de spoorwegen in het Rijindat
een waakzaam oog te houden.
Op den Broeken is gisteren de eerste;
sneeuw gevallen.
Het Portugeesche blad „Novida*»
des" meldt, dat de f asm' i 1 i e s i e r a-
de n van koningin Maria Pia, die bij
een bankinstelling te Lissabon voor
144.000 gulden waren verpand, thans
door 't Italiaansche koningshuis zijn in
gelost. De juweelen zijn nu aan den kon
ning van Italië gezonden, die ze aan deri|
hertog van Oporto, den zoon der over
leden koningin zal doen toekomen. Ko
ning Victor Emmanuel heeft ook aan
den ex-koning Manuel een maandelijksch'
pensioen van 1440 gulden beschikbaar
gesteld, daar dom Affoiiso over geeq
particuliere middelen beschikt.
Volgens de „Annuaire Statistique
had Rusland op 14 Januari 1911 eeq
bevolking van ruim 167 millioen.
Sedert de vorige volkstelling, van 1897,
is de bevolking met ruim 38 millioen!
toegenomen. Het Russische rijk meet
19,155,588 kilometer in het vierkajit.
Gemiddeld wonen er 8.7 menschen op.
den vierkanten kilometer. Noorwegen,
heeft er nog minder, 8.1. België is in,
Europa het dichtst bevolkt met 273.1,
De eigenlijke Russen maken ongeveer
twee derden van de bevolking uit. In
Polen 6.7 en in Finland 0.2 pet.
Bij het plaatsje Reguengo, ten
Noorden van Lissabon, heeft gisteren
een hevige boschbrand gewoed^
waarbij vele hectaren "bosch zijn afge
brand. Ook groote graanvelden zijn to
taal verwoest en veel vee kwam in de
vlammen om. In de puinen van de plat
gebrande boerenhofsteden zijn de lijken
van vier landbouwers gevonden. Zes
zwaar gewonden heeft men nog kunnqi}
redden, maar men vreest, dat het aantal
slachtoffers veel grooter is.
Te Erfurt heeft een amokmakec
in een café op een verschrikkelijke .wij
ze huisgehouden. De onbekende zocht
eerst twist met de kellners, die hem met
de hulp der gasten aan de deur zetten.
Plotseling stormde hij ais een razende
binnen en viel met getrokken dolk de gas
ten aan, in het wilde om zich heenstoo-
tend. Vijf personen werden door steken
in hoofd en borst zwaar gewond, zes an
dere lichter.
Een ernstig auto-on gel uk, waar
bij twee personen om het leven kwamen
en twee andere zwaar gewond werdent
wordt uit Dortmund gemeld. Een vracht
auto kwam nl. bij een overweg met een
trein in 'botsing. Twee mannen, diie toe
vallig passeerden, werden verpletterd, ter
wijl de Chauffeur en zijn helpers zware
verwondingen bekwamen.
Bij het jongste juristencongres te
Weenen, heeft zich een onaangenaam in
cident voorgedaan. Na een banket, waar
aan alle congressisten aanzaten, en waar-
welks gelaat nog verwrongen was door
de smart en de wanhoop. De dood was
niet aanstonds gekomen Louis had daar
verscheidene lange en bange minuten
moeten liggen zieltogen, in afschuwelijk!
lijden en hij had zijn arm gebogen on
der zijn hoofd, om te sterven, zooals
hij dat als een kleine jongen had gedaan
om in te slapen.
„,Wat heeft hij gedacht, mijn God;
gedurende dezen verschrikkelijk en dood
strijd Zou die niet voldoende zijn ge
weest, om zijn misdaad uit te wis-
schen Hij was nog een kind; hij wist
niet wat hij deed.... En dan, een ander
was er verantwoordelijk voor, de schul
dige oorzaak van. Ook hij heeft genoeg
geleden, heel wat zelfverwijt moeten ver*
duren, heel wat moeten uitboeten. gij
weet nog niet allesmen heeft hem zelfs
niet de laatste eer kunnen bewijzen in
den nacht, zonder priester en zonder
kruis, heeft men hem gedragen naar het
graf van zijn voorouders, schandelijker,
dan een ter dood veroordeelde. Op dat
graf, dat alles bevatte wat hij had liefgehad;
in de wereld, heeft hertog Jean geenj
gebed kunnen verkrijgen, geen belofte
van vergeving, geen enkel van die woor
den van hoop, stellende als eenigen
troost tegenover ons leed het geluk vart
hen, die wij beweenen."
(Wordt vervolgd.)