io
3e Jaargang,
No. 888.
Bureau OUDE SINGEL, 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
fjpiT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
'i'f 1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
'per post 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 21/. cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Dinsdag
September
1912.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 cent
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Qroote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere regelmeer 10 cent.
V Dr. A. Kuyper.
Zooals op een andere plaats in jdit
«ronunjer uitvoeriger is medegedeeld
Eheeft Dr. Kuyper zijn ontslag genomen'
'Vis Kamerlid.
't Is zondert wijffel' waar, dat met dr.
iJCuyper uit de .Tweede Kamer een der
grootste figuren verdwijint, die geduren
de de laatste vijftig jaren het Nederland-
'sche Volk hebben vertegenwoordigd.
Een der grootste fjguren dat niet
slechts door de eminentie zijner groote
[geestesgaven, door de schittering zijner
pnoeilijik te overtreffen welsprekendheid,
[jpiaar ook en .vooral' door de zelfbe-
Avustheid zijner krachtige overtuiging!
In Dr. Kuyper bezat ons Parlement
jjpen lid, dat zich niet door politieke harts
tocht liet leiden, maar in wiens optreden,
ikltijd duidelijk viel aan te wijlzen, <Je)
fijn eener krachtige overtuiging.
j[ Die krachtige overtuiging gaf hem dat
zelfbewustzijn, hetwelk schenkt een vast
heid 'en een consequentie in zijn daden,
"die 'respect afdwingen, ook al knunen
ijwij ons niet altijd met die daden zelf
er eenige n. 1
fe Een vastheid en een consequentie, Waajr-
jdoor gevormd worden mannen, die de
geschiedenis maken van een volk.
Dr. Kuyper heeft gemaakt de geschie
denis van het anti-revolutionaire, het
'jgodsdi enstig-protestantsche volk in Ne
derland.
Dr. Kuyper heeft ook gemaakt voor
pen groot deel de geschiedenis van de
(verhoudingen 'in ons Parlement, van de
(Coalitie.
Moge deze krachtige persoonlijkheid
hog 'lang gespaard blijven om, ofschoon
jniet meer in de Kamer, dan toch bui-
ifce n de Kamer ,te arbeiden in de lijn! van
Zijn christelijk' beginsel.
BUITENLAND.
ALGEMEEN OVERZICHT.
De Konstantinopoiitaansche correspon
dent van de „Times- heeft het in een
!telegram van Zondag over de bezorgd
heid in
Turkije
[Hij zegt: De indruk, die hier begint te
^verheerschen, is, dat, wanneer een of
'andere mogendheid of groep van mo
gendheden weigert graaf Berchtold's
voorstellen te steunen, onder zekere om
standigheden Oostenrijk wel op eigen
ïhand kon gaan handelen. De toenemende
'opwinding in Bulgarije verhoogt de be
zorgdheid van Turksche politici. Het
IBulgaarsche ministerie heeft moeite de
verontwaardiging van het volk over den
'moord te Kotsjana te beteugelen, vooral
'inu de Turken talmen met het bestraffen
yan de schuldigen. Het Turksche ambte
lijke verslag van het onderzoek naar den
^imoord erkent, dat Turksche soldaten met
Jden aanval op de Bulgaren zijn begonnen,
■maar betreurt, dat de commissie van
pnd'erzoek niet kan te weten komen wie
'1de schuldigen zijn. Dat verbittert de Bul-
'jgaren en geeft niet veel vertrouwen in
fTurkije's Verzekering, dat dergelijke din
gen voortaan zullen voorkomen worden.
FEUILLETON.
De Erfgenaam van hertog Jean.
NAAR HET FRANSCH.
40)
Altijd zal ik hem mij herinneren, zoo-
(jals ik 'hem toen zag in h,et helle licht
der maan.
Hij had zich naast mij neergezet, met
'Zijn rug leunend tegen een boomstam,
'moede, uitgeput door de bovenmensche-
$)k e pogingen, welke hij had aangewend,
'met zijn 'hoofd een weinig achterover
geworpen, keek hij met zijn rustigen,
^onderworpen, zonderling klaren blik strak
[naar den onverzoenlijken hemel, die koude
;|en den dood over ons afzond, en zijn
[doodsbleek gelaat weerspiegelde 'n nooit
'terneergeslagen moreele kracht, een nooit
.verstoorde bedaardheid, de rustige stout
moedigheid, de majestueuze kalmte van
iüeen onsterfelijke ziel, de smart onder
drukkend en den dood trotseerend, triom-
jjfeerend over de gebroken kracht van het
(lichaam. En die verheven uitdrukldng her
schiep zijn wezen zoozeer, dat ik hem
[(nauwelijks herkende, dat ik mij van hem
verwijderde met een eerbiedige schuch
terheid, spijt gevoelend dat ik hem h*d
Aan den anderen kant zoo vervolgt de
correspondent verslapt de roerigheid
van de agenten der Macedonisch-Bul-
gaarsahe binnenlandsche organisatie niet.
Er worden telkens bommen gevonden;
benden, waarvan de leden 'soms als
Turksche soldaten zijn verkleed, zetten
hun duistere bedrijven voort. Het zou
goed zijn, meent de correspondent, als
Turkije zich haastte de Bulgaren 'te be
vredigen door in de zaak Kotsjana wat
sneller recht te doen en in Macedonië
de agrarische kwestie, die, volgens be
voegde beoordeelaars, de bron is van
veel kwaad, met ernst ter hand te nemen.
De toestand, waarin .Turkije verkeert,
wordt nog hachelijker, als het waar is,
fiat er een geheilmeovereenkomst tusschen
Bulgarije en Servië
bestaat. 'De dorrespondent van de „Köln.
Ztg.' ^seiint uit Belgrado, dat de ernstige
stemming daar in den loop van Zaterdag
toegenomen is. In vele kringen denkt
men, 'dat er groote gebeurtenissen qp
ha,nden zijn en dat de regeering niet
ongenegen is, het op een oorlog te laten
aankomen. De menschen, die nog aan een
niet bloedige regeling van de moeielijk-
heden gelooven, hebben al hun hoop op
de vr edeslief de van Petersburg gesteld.
Van de houding van Bulgarije zal die
van Servië afhankelijk zijn.
Men gelooft hoe langer hoe meer, dat
er een geheime overeenkomst tusschen
Bulgarije en Servië bestaat. Anders kan
men de voorzorgsmaatregelen, die Servië
neemt, niet verklaren.
Zeer verontrustend is ook de toe
stand ïn
Mexico
Het gevaar voor een oorlog tusschen
de Vereenigde Staten en Mexico is veel
grooter dan 11/2 jaar geleden, toen Ame
rika zich genoodzaakt zag troepen aan
de Mexicaansche grens samen te trekken.
Gelijk men weet, heeft president Taft be-
vel gegeven, dat twee regimenten cava
lerie u'Lt Texas de Mexicaansche grens
moeten bewaken, om te verhinderen, dat
opstandelingen de grens .overschrijden.
Intusschen heeft de gezant der Ver
eenigde Staten 'in Mexico een schrijven
van generaal "Zapata ontvangen, waarin
deze meedeelt, dat .de opstandelingen
begonnen zijn naar ,de Mexicaansche
hoofdstad op te rukken. Het schrijven
was vergezeld van een proclamatie, waar
in gezegd wordt, dat de aanhangers van
Zapata va,n plan zijn alle staatsmannen
van de regeering, behalve Madero en zijn
aa,nhang, af te zetten. De onderteekenaars
van de proclamatie verklaren, dat ze
de orde zullen handhaven en de vreem
delingen en hun eigendommen zullen
eerbiedigen.
Te Maagdenburg is gehouden een ver
gadering van den Monistenbond, Mo-
misten loochenen het bestaan van een
persoonlijken God en op die ver
gadering is besloten een
fonds voor geneesheeren
te stichten. Dat is al erg vreemd, en het
geval dient dan ook verklaard te worden.
Men had nl. aan 5000 geneesheeren ge-
wat zij dachten over de gene-
ondervraagd, en met een plotseling
vreemd gevoel, schier vreezend wat hij
mij openbaren zou.
Hij-zelf verbrak liet eerst het zwijgen.
XII.
„Gij wilt weten, wat hertog Jean was?"
begon hij. „Mijn hemel, vooral is hij een
verdoold, een ongelukkig mensch ge
weest. Ziedaar al wat hem belangwek
kend kan maken. De Voorzienigheid had
hem overladen met hare gaven; Zij had
hem geschonken de hooge geboorte en
het fortuin, de kracht van de ziel en
van het lichaam, de wetenschap, die den
geest ontwikkelt, de kunst, die ideali
seert, en zelfs een goed haft, want dat
is geen verdienstelijke deugd, maar een
natuurlijke zaak. Hij heeft nooit een van
zijn natuurgenooten kunnen zien lijden,
zonder te trachten hun leed te verzachten.
En toch, ondanks dat alles, heeft hij geen
goed verricht, hij heeft kwaad ge
daan."
„O!" riep ik uit, mij niet kunnende
weerhouden te protesteeren.
„Ja", hernam broeder Claudius be
slist, „hij heeft kwaad gedaan, niet met
bewustheid, vrijwillig, uit boosheid, maar
zonder het te begrijpen, door dwaling,
o;nwete,ndheid. Hjj wist niet, dat de edel-
ziingen te Lourdes. 't Spreekt van zelf,
dat men bij die menschen, welker geloof
in de wonderen te Lourdes bekend was,
wel niet zal hebben aangeklopt. En toch
bekende nog 5 pCt. van de geneesheeren,
wier meening gevraagd is, dat zij ge
loofden aan wonderbare genezingen te
Lourdes. Dat was te erg! En daarom
besloot de bond om middelen bijeen te
brengen om een groot aantal artsen in
staat te stellen naar Lourdes te reizen,
teneinde een onderzoek in te stellen naar
hetgeen daar gebeurt. Nu wordt het aan
tal van degenen, die in de wonderdadige
genezingen te Lourdes gelooven, waar
schijnlijk nog grooter.
De „Times" meldt, dat de afdeeling
van de
Katholieke zending
die tot het instellen van een onderzoek
naar de onmenscheljjke rubbergruwelen
in Peru begin November ,ui't Engeland
zal vertrekken, uit tien man bestaat, van
wie de helft priesters zijn. Zij kunnen
half December te Lachonera aankomen,
dat hun hoofdkwartier zal zijn. De voor
bereiding van de uitzending van een
groep protestantsche zendelingen van ge
lijke sterkte is nog riiet opgeschoten. Er
ontbreken nog 7000 aan de 10.000 pond
sterling, die noodig zijn.
GEMENGD.
In de groote zaal van het coinr
sistorie heeft Z. H. de Paus dezer da
gen een groot 'aantal Fransche pelgrims
hoofdzakelijk werklieden ontvan
gen. Kardinaal Ferrata stelde de pel
grims voor en wees er op, hoe het den
Paus moest verheugen, zooveel Fransche
pelgrims uit den werkenden stand te ont
vangen, die nun aanhankelijkheid en
volgzaamheid kwamen betuigen. Daar
na sprak Z. H. zelf de pelgrims toe en
herinnerde er aan, dat hand- en veldar
beid beroepen waren, door God aange
wezen. Christus was ook zelf door Zijn
voorbeeld den werkman voorgegaan.
De gezondheidstoestand van de
eenig.e dochter van den Duitschen keizer
Prinses Victoria Louisa, moet te wen-
schen overlaten. Zij lijdt aan chronische
ooraandoeningen. Ook de gezondheid van
de keizerin moet niet gunstig zijn. De
keizerin heeft zich tien jaar geleden aan
een strenge vermageringskuur onderwor
pen, die haar hart org heeft aangepakt.
De klachten zouden in den laatsten tijd
ernstiger geworden zijn. Zoodat de
Duitsche Keizerlijke familie met
droefheid zal moeten getuigen, dat ge
zondheid de grootste schat is.
De Shanghai Daily News maakt
een brief uit Wou-tsjou openbaar^ waar
in staat, dat een taifoen, gepaard met
stortregens, op 29 Aug., over stro p-
m i n g e n, zoo ernstig als men zich niet
herinnert, heeft veroorzaakt. Er werd
groote schade door aangericht; de stad
Tsing-tien en een groot aantal kleine
steden zijjn verwoest. Het is zeker dat
er vele personen zijn omgekomen. Van
Chineesche zijde schat men, dat er 40
tot 50000 dooden zijn. In China is het
dus heel wat erger dan hier.
Voor de kiesrechtvrouwen
is nu waarlijk niets heilig. Zij zijn
ste hoedanigheden, de schoonste daden
nutteloos en soms zelfs gevaarlijk zijn,
als zij niet steunen op een hechten grond
slag, niet tot drijfveer en doel hebben de
eeuwige waarheid, dat souvereine goed;
zoo zij niet gaan uit het hart van den
mensch naar het hart van God. Hier be
neden kunnen wij niets uat ons zeiven.
De grootste onder ons is nauwelijks een
handvol stof, de volmaaktste een nietig
mengsel, waarin het kwade .altijd zich
doet gelden. Hoe meer wij vertrouwen op
ons zeiven, des te zekerder is onze val;
onze ijdelheiid is een maatstaf voor onze
zwakheid. 3Vij loopen jn de duisternis
voort iWjj gaan naar het onbekende,
wankelend bij .eiken tred, vallende in
e'lken afgrond, zoo on Ze pogen zich een
oogenblik afwenden van het ware licht.
„H'ertog Jean stortte zich jn het ver
derf, wijl hij niet geloofde in God... Maar
dat was niet geheél en al zijn schuld. Op
twintigjarigen leeftijd werd hij wees, ab
soluut meester over zich zeiven, zonder
gids, zond'er raad, bestookt door allerlei
bekoringen. Alle ihad hij teruggewezen,
alle, behalve ééne, de gevaarlijkste voor
trotsch'e zielen: de hoogmoed. Hij kon
zich h'et getuigenis geven noodt te heb-
b'en getransigeerd imet de teerste angst
valligheden der eer, noodt jn het minste
te zijn te hort geschoten in zijn pljqhten
nu zelfs doorgedrongen tot het golfveld
van het koninklijk paleis te Balmoral irt
Schotland, waar op het oogenblik; de
koning en de koningin vertoeven. En'
op dat veld hebben zij de roode en! wit
te vaantjes bij de gaten vervangen door
purperen, waarop o.a. de woordenHou
op met gedwongen voeding van vrou
wen", en „Het stemrecht voor de vrouw
is de rust voor de ministers". Op een.
fontein waren de woorden geschilderd:
„De Ministers zijn verantwoordelijk voor
deze daden." De Schotten van de streek
zijn verontwaardigd.
I11 den nacht van Zaterdag op Zon
dag kwam er te .Wattrelos een automo
biel, opzettelijk gebouwd voor smok
kelarij, in volle snelheid aangereden,
om het douanekantoor voorbij te vliegen.
Er stond echter pp straat een vrachtwa
gen, die het de auto onmogelijk maakte
voorbij te komen. Twee smokkelaars die
in het rijtuig zaten, ziende dat zij deini
tijd niet meer hadden, om' in België te
rug te keeren, namen de vlucht en lieten
de auto achter, die 1200 kilo tabak be
vatte. 1
De Milaneesche correspondent van
de „Daily Chronicle" seint, dat er Zon
dag in de Italiaansche bladen een
reeks ongelukken vermeld stojn-
den.
Te Tavola, bij Florence, is een ge
heime fabriek van vuurwerk in de lucht
gevlogen. Twee belendende huizen stor
ten in, waardoor vier menschen omkwa
men en vier anderen werden gewond.
Te Sassari, op Sardinië, is de stelling
om een groote villa, die er voor een
Amerikaan wordt gebouwd, ingestort:
vier werklieden werden gedood en elf
anderen zwaar gewond. Acht Italianen,
werkzaam in een tunnel bij de Zwitser-
sche grens, werden door een aardstorting
bedolven. In een wervelstorm in de
Adriatische Zee zijn op de kust bij Ra
venna een aantal visschersvaartuigen ver
gaan. Bij Rimini zijn vier matrozen ver
dronken bij het omslaan van een bark.
Ten slotte een aantal spoorwegongeluk
ken.
Een Engelsch Zondagsblad ge
waagt van „de algemeens verbete
ring van het weer" in Engeland.
En wat meer zegt: die verbetering „zal
waarschijnlijk aanhouden, ofschoon"
let welvoor heden eenige regen
buien zijn voorspeld en de week storm
achtig belooft te zijn." Stormvlagen met
buien is al een verbetering na aanhou
denden storm met voortdurenden regen.
De temperatuur was Zaterdagmiddag
klokke twaalf te Londen 59 graden F.,
d. i. juist 30 graden kouder dan den'
7den September van 1911. Men koester
de zich toen in een warmte van 89 gra
den.
BINNENLAND.
Koninklijke besluiten.
Bij Kon. besluit zijn de kapitein mr.
J. Eijsten en de le luitenant,W> J. Rijkens,
resp. van 'het korps pontonniers en van
het 3e reg. veld-artillerie, terzake van
jegens de menschheid. En dat alleen
uit eerbied voor zichzélven, uit liefde
voor zijn evenmensch. Hijverbeeldde
zich, dat op dre wijze ieder mensch voor
zich zlelf voldoende kon wezen, door
sTechts te steunen op het getuigenis van
zijn eigen geweten, in zijn hart te vinden
d'e eeuwige regelen der moraal, en in zijn
rede de kracht, om ze te volbrengen,
in een woord: door liet te stellen zonder
God! Deze valscbe stelling, die gevaar
lijke wijsbegeerte strekte hij uit tot allen,
paste hij toe op de anderen."
'Brdeder Claudius zweeg een oogenblik'
stil. Ik' zag zjjn figuur ni'et meer; de
maan was achter een wolk geschoven
en tegelijkertijd idat .wij weder in het
duister werden gehuld, drong de daling
van temperatuur, die 't aanbreken van
den dag voorafgaat, ,nog dieper in ons
gbbeenie door en verlamde onze lede
maten. Broeder Claudius ,deed geen po
ging meer om ,op te staan of te roepen,
'en zijn stem beefde een weinig toen hij
h'ernamv 1
„H'ertog Jiean had een broeder, een
broeder, twintig jaren na hem ter wereld
gekomen, en nauwelijks eenige maanden
oud, to'en de twee broeders weezen wer
den. Hij had liem opgevoed, hij had
hem lief ais 'een zoon, en meer zelfs nog.
jWLant hjj zag Jn Jiem de overleden ouders,
tijdelijke ongesteldheid pp non-aativiteat
gesteld; i
is bij het Ned.-Indische leger benoemd
tot luitenant-generaal de generaal-maojojc
van dat leger H. N, A. Swart j
Cholera te Batavia.
'Naar geseind wordt, is Batavia dope
cholera besmet verklaard.
Dr. A. Kuyper.
Naar de „Standaard" meldt, heeft dr«
A. Kuyper lid van de Tweede Kam er
voor het district Ommen, gisteren zijn;
ontslag als zoodanig genomen, wegen*
toenemende verzwakking van zijn gehoor.
Aan den voorzitter van de centralej
anti-revolutionaire kiesvereeniging in 't
district heeft hij hiervan mededeeling ge*
daan in een schrijven, waaraan wij het:
volgende ontleenen:
„jToen ik in April j.l. te Utrecht mijn;
jubileum als „Standaard"-redacteur viern
de, was mijn gehoor ,dank zij de goedö
hulp mij door Dr. Ekker verleend, in-
die mate weer bijgekomen, dat ik den
moed herkreeg, om althans tot de eerst-*
volgende stembus in dienst te blijven, en,
misschien zelfs mij nog voor de komendei
behandeling van de Grondwetsherzie
ning beschikbaar te stellen. Sinds echter!
week die ingetreden beterschap bijna gen
heel en uit dien hoofde mag ik niet lan--
ger een post blijven bezetten, dien ik
niet meer naar behooren waarnemen kam
Vooral nu beide artsen mij verzekerd
hebben, dat de inspanning die het luin
steren met een gebrekkig gehoor kost;
dit gehoor gaandeweg kan verslechteren^
voel ik mij physiek onbekwaam om mijn
mandaat ook maar eenrgermate naar
•eisch te blijven waarnemenen dit te
meer bij het terugdenken, aan het lot
dat mijn vader trof, die op rn'ijn leeftijd
ten slotte stokdoof werd en zich van al-»
len omgang en verkeer zag uitgesloten.
Van achteren bezien, gevoel ik zelfs, dat
ik beter had gedaan in 1909 het manr
daat niet aan te nemen, daar ik van alle'
Afdeelings- en Commissorialen arbeid
door mijn gehoor uitgesloten, slechts
op zeer gebrekkige wijze aan den arbeid,
der Kamer kón deelnemen, en bij de(
openbare beraadslaging zoodra de de^
batten een eenigszins acuut karakter
aannamen, mij geheel buiten staat ge-i
voelde, ze te volgen, of er aan deel tó
nemen. Ik bied aan de kiezers van Om'*
men hiervoor mijn verontschuldiging aan'
en gevoel juist daarom te meer behoefte
om bij het scheiden en de kiesvereenigiit-
gen en de kiezers te hartelijker dank te
zeggen voor het vertrouwen tot twee-*
malen toe bij de stembus in mij gesteld/-4
De twee medische adviezen, waarvan
in den hierboven geciteerden brief van
dr. Kuyper sprake is, zijn verstrekt door.
dr. Felix Panse, te Dresden, en dopr.
Prof. Dr. Kraft, chef-geneesheer van dr.
Lahmann's sanatorium Weisser Hirsch'
bij Dresden.
Nachtarbeid in het bakkersbedrijf.
Gisteravond is te Utrecht aangevangen
het derde congres van het Nationaal
Comité voor afschaffing van nachtarbeid
in het bakkersbedrijf.
In 'deze eerste zitting heeft het naties
geheel het verleden der familie, geheel
haar töekomst ook. Hij had hem lief om,
zijn ongeluk, om zijn zwakheid, om zijn
volstrekte afhankelijkheid, om de hoop,
w'eïke hij op hem stelde. Niemand had
zich ooit tusschen hen gesteld. Hij had
alleen dit kind, het kind had slechts
hèm, en gij kunt nog niet begrijpen de
bezorgdheden, de verlegenheden, de ang-
sfen, de dwaze tcederbeden, ,alles wat
'een man gevoelt bij eene wieg, als er
geene moeder meer js om hem te helpen
waken, geen vrouw om rijn moed tel
schragen en zijne taak te vergemakke
lijken."
O ja, dat begreep .ik wèl. Ik her
innerde mij de zorgen, moeiten en onge
rustheden van onzen armen vader ge
durende onze eerste kinderjaren, ;en zijn
naïeve onhandigheden, en zijn onverstan
dige 'toegeeflijkheden, en ,diie treffende!
linkschheid, waarmede hij zijn vaderlijke
en tevens moederlijke taak vervulde.
Tranen van verteedering, van medelijden,
van wroeging schoten mij in de oogen bij
de gedachte aan de geringe erkentelijk
heid, die ik voor zooveel liefde had ge
toond, en aan ,de ontzettende smart,-
waarvan ik' de oorzaak ging worden.
(Wordt vervolgd.^
