„Leidsche Beelden".
BUITENLAND.
3e Jaargang.
No. 886.
Bureau OUDE SINGEL, 34, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
PIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
len liet GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
'f 1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
,'per post L50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 21/. cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 15 regels 0.75, elke regel meer 15 cent
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiën: gevraagde betrekkingen, huur en verhuur koop en verkoop
(geenhandels-advertentiën) 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere regelmeer 10 cent.
(pït nummer bestaat uit TWEE
BLADEN en een GEÏLLUS
TREERD ZONDAGSBLAD.
De linker verwarring.
Terwijl we nog kort geleden mr. S.
tvan Houten in een „Staatkundigen
IBrief" hoorden jammeren over den kies-
■rechtoptocht, wijl deze de sociaal-demo
craten de bondgenooteii van, straks
l>— alweer in voor velen ,afsc!hrikwek
ken den opspraak bracht, thans komt dr.
^Bronsveld in zijn „Stemmen voor .Waar
heid en Vrede" de vrijzinnigheid waar
schuwen voor de socialisten. „Willen de
liberalen hun eigen graf deinen", zjop
Schrijft hijs „laat hen dan optredén in
herbond met de sociaal-democraten,"
Gulden woorden, welke den liberalen
;lwel even liefelijk in de ooren zullen
'klinken ais de waarschuwing aan iemand,
i'die bepaald over een sloot moet, dat de
[(eenige plank, welke daartoe te zijner
■Jbeschikkïng ligt gevaarlijk rot is. Wat
-izal toch de vrijzinnigheid per slot van
Rekening zonder haar roode bondgenop-
jten beginnen 1
„O, zegt dr. Bronsveld geruststellend
;tot hen, komt maar hier, „bij de velen,
Üie het gezag der coalitie gaarne zagen
[•eindigen, doch niet er toe mee willen
Werken, om ons land over te leveren
Saan den h.h. Troelstra, Schaper en geest
verwanten." En dan ontwikkelt de do
minee een program voor de door hem
Beoogde „middenpartij".
R Maar ziet, dan treedt de verwarring
Onmiddellijk weer aan 't licht. De heer
([Bronsveld zou toch eenerzijids willen
jeischen, „dat de openbare school als
•Voorwerp van staatszorg eerlijk bleef ge
handhaafd, met erkenning van het rechf
;}eener relatieve neutraliteit", terwijl hij
^anderzijds in Zijn program schrijft:
„Onnoodig is het hieraan toe te voe
gen, dat' in onze Koloniën en het moe
derland niet mag vergeten worden, dat
wij een christen-natie zijn, met ejCn,
^verleden, dat ons hooge en heilige
'verplichtingen oplegt en waaraan wij
de achting te danken hebben, welke
tot heden de geheele wereld ons toer
draagt."
Eerw. heer, dit laatste is uitstekend,!
Waar hoe rijmt u die „heilige verplichtin
gen" met uw teedere zorg voor „relatie-
Ce neutraliteit" En hoe rijmt u verder
tnet de verplichtingen een er „Christen-
Inatie" een onverschilligheid omtrent de
godsdienstige denkwijze uwer evéntueele
Jjcandidaten? U schrijft toch:
,yNu hebben wij in enkele trekken,
naar wij meen en niet onduidelijk, het
beeld geteekend van „liberalen", zoo-
als wij hen kennen en tot onze vertö-
genwoordigers begeeren. Gelooven zij
Jbij dat alles in den Heiland, dan zijn
zij ons lief meer dan wij zeggen kun-
uenmaar indien hun politiek gelijk is
XXI.
<ff „Van de markt
JUVan de markt....
[Want wat marktwezen betreft behoeft
ponze dierbare veste nu niet bepaald te
plagen.
'Behalv.e speciale mark'tlui dan, is er
|ook' voor den .eerzamen meest gewonen
pburger die van marktdrujkte en handel
[houdt, binnen de muren zoo'n heele
pwe.ek door genoieg van gading.
immers, het marktleven hebben we
Én Leiden in meerdere variaties,
v ;Markten in onderscheidene soorten.
f- 'Markten, afwisselend op bepaalde da
ggen ,en tijden weerkeerend, op 't rijtje af.
'k Heb 'n kennis direct zij er bij
figevoegd dat de mail zoo'n beetje rente-
piert, jn ,alle geval op z'n slofjes de we
pel d doors char relt die 'r een speciaal
genoegen in vindt de tijd hééft-ie er
rfmniers voor bijna 'al de onderscheide
ne markten met een bezoek te vereeren.
j. 'En -'r zijn er méér zoo, naar die me ver
geelt ert.
Méér geregelde bezoekers, bij 'elke
^gelegenheid ziet-,ie dezelfde luidjes weer.
1 Die man nu heeft 'r een lijstje van
j&angelegd.
Daar staan ze alle 'o.p 'n rijtje. De vette
/varkensmarkt de Vrijdagsche Vee-
|tnarkt Bloem markt Boter- en Kaas-
onze Zaterdagmiddag- en avond
ami die welke wij van een geloovig
christen verlangen dan zullen wij
hen stemmen ,en bidden dat God hen
zegenen moge."
M. a. w.'als zij niet gelooven in
den Heiland zijn ze den heer Bronsveld
pok welkom, indien 'ze zijnl projgram maar
onderschrijven. Nog éénshoe rijmt men
dat te zaam I i 1
Men ziet: verwarring zonder eind, wat
voor ons een aansporing is, vast te hou
den aan de Christelijke coalitie, die pre
cies weet wat zij wil en niet ini politiek
doolhof wandelt. j
V Gevaarlijke lectuur.
,,'tls ongelooflijk', welke resultaten wij
meermalen waarnemen bij degenen, die
maar alles lezen. Als wij hen niet in hun
goede trouw lieten, zouden zij niet langer
Katholiek zijn."
Zoo ongeveer hoorden wij eenige
maanden geleden een onzer priesters
klagen, toen hij vanaf den preekstoel den
gelooviigen het gevaar van de slechte lec
tuur voor ocgen hield.
Treurig is het, maar te verwonderen
is het eigenlijk niet, dat verschillende
Katholieken zich, zonder dat zij het be
merken beislist on-Katholieke ideeën
eigen maken, als wij eens nagaan, wat
er al in de pers, de groote en de kleine,
de liberale en neutrale, dagelijks ter
markt wordt gebracht, en door zulke
Katholieken wordt geslikt. En wie zal
durven beweren, dat hun magen stevig
genoeg zijn om dat alles te kunnen ver
teren? Hij zou wijzer zijn dan onze
Moeder de H. Kerk, die er heel anders
over denkt en heusch niet alleen den
zeer eenvoudig en, weinig onderlegden
Katholieken dergelijke lectuur verbiedt.
Wij hebben hier voor ons eenige op
eenvolgende nummers van de Meer
bode, een tweemaal per week te Aals
meer verschijnend nieuws- en advertentie
blad. Reeds meer dan eens hebben wij
gewezen op de gevaarlijke strekking van
dit blaadje, maar achten ons verplicht
dat nog eens te herhalen, Zoo heeft
het nu weer een tweetal artikelen ge
schreven naar aanleiding van het con
gres voor zedelijke opvoeding, waarin
beweringen voorkomen als deze: „nie
mand mag er op bogen de waarheid ge
vonden te hebben" wij doen maar een
greep, daar we ons niet ten doel stellen
het geheele geschrijf te gaan ontleden.
Als men nu in aanmerking neemt, dat
zulke uitspraken neergeschreven worden
in een samenhang van mooie woorden,
waardoor men zoo gemakkelijk den lezer
voor zich inneemt, dan lijdt het geen
twijfel, otf iedereen moet tot de overtui
ging klom en, dat zulke lectuur uiterst
g ev a a r 1 ijk is.
Wij durven ronduit verklaren, dat de
Meerbode in geen Katholiek' huisgezin
thuisbelioort, uit elk Katholiek huisgezin
moet geweerd worden, omdat het blad
gevaarlijke lectuur bevat.
Op dat gevaar nog eens te wijzen,
hebben wij onzen plicht geacht.
markt Groenten- en 'Fruitveilingen
„kleine"- en „groote" Vischmarkt, enz.
enz. En de jaarlijksche groote „Lamme-
renmarkien" en zelfs 't nieuwe, de „Vrije
Paardenmarkt" jis niet vergeten.
'Aiwisseling genoeg dus.
Geen wonder, dat de man het op zijn
manier nog druk heeft, 'en op alle tijden
van den dag en week' afwezig js, op
z'n markttochtjes uit.
Intusschen gelooven we wel 't genoeg
lijke van die liefhebberij 'te begrijpen.
Vooral voor hen die 'r den tijd voor heb
ben.
Elke markt heeft toch z'n speciaal
eigen karakter.
Elke marlet biedt, èn wat handel, èn
wat verloop, èn wat 'bezoek' en bezoe
kers betreft, andere bijzonderheden. En
voor wie nu es niet zoo in z'n eiigen
kringetje blijft, maar met wat zin voor
humor en ernst onder de menschen gaat,
worden die markttochtejs tot 'n bizon
der soort genoegen.
Daar heb je eerst 't afwisselende al.
Zoio'n varkensmarkt b.v., met zijn
knorrende, grommende en gillende koop
waar, in houten omheiningen pf in lage
kjap-manden onder de ijzeren overvvul-
ving; met boerenwagens vol jong gebij
te, met elkaar bedingende boeren en
kooplui or omhenen
De Veemarkt, als Vrijdagsochtends,
heel jn de vroegte 'beginnend, met rug
aan rug 't mooie hoornvee tusschen de
palen ;e,n ,de jongere dieren, pjn >§n kajh
ALGEMEEN OVERZICHT.
De oud-minister van Binnenlandsche
Zaken van Portugal, d'Almeida, die nu
in Limoeiro-Bagno behandeld wordt als
een gewonen misdadiger, heeft in zijn
blad „Republica", welks titel reeds ge
tuigenis aflegt van republikeinsche ge
zindheid, den sluier afgetrokken van de
onmenschelïjkheden
die zich achter de muren van de Por-
tugeesche gevangenissen, afspelen. Reeds
vroeger hebben geestelijken, die daar
hadden geleden, en Engelsché corres
pondenten, die daarvan getuigen waren
geweest, iets over die toestanden mede
gedeeld, maar nu hebben we voor ons de
getuigenis van een man, die de straf-
methoden van zijn land kent, en die nu
in krachtige woorden den overgang tot
geciviliseerde toestanden eischt. In geen
land van Europa, zelfs niet in Rusland
wordt een politieke misdaad of misstap
zoo onmenschelijk gewroken als in de
Libertijnsche republiek, welke onder de
leuze Vrijheid èn Vooruitgang aan de
Portugeezen zou geschonken worden,
maar waarin met de tegenstanders van
de republikeinsche uitwassen ;erger wordt
omgesprongen dan in eenige monarchis
tische staat ter wereld. Zelfs voor ge
wone misdadigers is het gevangenis-sys
teem, zooals dat volgens de bepalingen
van de Portugeesche republiek, is vast
gesteld, iets onmenschelijks, waartegen
in naam van het menschel ijk recht mo:et
worden geprotesteerd.
In deze.holen zonder licht en lucht
waarin dot-i een kleine- opening spaar
zaam zuurstof binnendringt, huizen in
een kleediiig, welke in deze benauwde
kerkerkrotten een bijna moorddadigen
invloed op het gestel moet uitoefenen, de
politieke gevangenen, die als samen
zweerders tegen de jongt' republiek go-
straft worden. Nemen wij eens aan, dat
zij dat ook werkelijk geweest zijnWat
hebben zij dan gedaan? Het jonge repu-
bliikeinsahe regiemwaarop zelfs de
vrienden genoeg kritiek hebben uit te
oefenen, werd door hen bestreden, zij
wilden weder de vroegere' regeerings-
vorin herstellen of wilden dat niet eens,
maar verlangden een verdraagzamer, vrij
heidslievender republiek. Slechts van een
heel klein gedeelte' dezer samenzweer
ders kan gezegd worden, dat zij gewa
penderhand hunne eischen wilden door
zetten. Dat zijn de „gevaarlijke" samen-
zlweerders. Maar verdienen zij, die de
overrompeling der monarchie door de re
publikeinen op omgekeerde wijze wilden
navolgen een behandeling, gelijk aan
die van moordenaars en brandstichters?
En vooral verdienen zulk een behande
ling die samenzweerders wien men
slechts een passieve medewerking aan
een samenzweering kan ten laste leg
gen, die gevangen zijn genomen, voordat
zij hunne plannen verwezenlijkten'. Maar
het is nog erger. Het verklikkerssysteem
veren apart en soms óók wel 'n enkel
paard aan de lijn; 'de drukte dan al in
omgeving, café's, koffiehuizen, brood- èn
melkaffaires vol bezoek, en de speciale
markttypen daartusschenmet boeren,
verkoopers en slagers en al wat zoo'n
markt meebrengt
De ,Bloemmarkt, des Zaterdags, weer
'n héél ander tooneeltje, met héél andere
bezoekers; rijkdom van allerhande Flo-
ralia in standjes en schuiten, met „pot
jes" „planten" „bouquet jes" en
gebloemfce .naar ieders beurs en gading'.
De .Boter- èn Kaasmarkt, waar je als
„ingewijde" alleen maar de geheimen van
kent, maar als leek al de file van wagens
met kaaspartijèn die 'wicht en keuring
afwachten, je aantrekt, en de drukte
van het Waaggebouw
De gewone wekelijksche Zaterdag-
markt is alles en nog wat, met menschen-
dromme'n en gewiekste „reclamespee-
ehe'n" afstekende kooplui.,., en 's
avonds in de bekende volksbuurt bij het
schemer-fatitasme van pplaaiende walm-
lampe'n, drukke nering van koek-, fruit
en sigarenstandjes.
De op verschillende tijden gehouden
Groenten- en Fruitveilingen bij de mooie
loods op de Boommarkt, óók vaak in
het vroege ochtenduur .al, 't bij opbod
verhandelen van schuiten vol sappigs en
frisèh naar gelang van het seizoen, om
zwermd van talrijke neringdoenden uit
stad jen omgeving tusschen manden, ba-
tea .sa teren.
heeft daar complotten laten ontstaan,
waar er in het geheel geen zijn, waar
Portugeezen zich eenvoudig als monar
chisten verklaren. Ook zulke tegénstan-
ders van de republiek, aangebracht door
Carbonarios, hebben twee of zelfs vier
ajrige gevangenisstraf te ondergaan in de
oiimenschelijke kerkers, om er niet meer
levend uit te komen. De Republiéca zelf
zegt het onomwonden, dat de gevange
nisstraf een langzaam sterven is.
In deze onmenschelijke moorddadige
holen heeft men echter ook nog andere
tegenstanders ondergebracht, welker be
vrijding, tegelijk met die der andere}
offers van de Loge-republiek, heel de
Katholieke wereld eischen moet. In deze
kerkerkrotten zijn minstens
400 Katholieke geestelijken
gevangen, onder wie ook eenige prae-
laten, die wel als „samenzweerders'' ge
straft worden, maar die in het all en-
ergste geval niets meer gedaan hébben,
dan dat zij 'de anti-Katholieke wetten
van de Loge-republiek in de kerk' heb
ben gelaakt. Men moet het blad „Mun-
do" gelezen hebben om te zien, hoé
weinig er van den kant van; een geeste
lijke voor noodig is om als „'samenzweer
der" gevangen genomen te worden. Als
vier Carbonarios op een plaats een gees
telijke aanklagen als samenzweerder, dan
is het ook zoo. Het is duidelijk', dat al
leen godsdiensthaat, haat tegen de Ka
tholieke keric, de oorzaak1 is van de ge^
vangenneming van honderdeu! priesters
en niet liefde voor de republiek. Endaar-
om moet de geheele katholieke wereld
zoo besluit d' Almeida zijn schrijven
protesteeren tegen dit gruwzaam
Loge-vverk.
Ook tegen de
Derde Orde
begint de Portugeesche regeering nu
haar hatelijke vervolgings-campagne te
richten. Ze heeft n.l. in de gemeenten!
door de vrederechters doen bekend ma
ken, dat de Derde Orde onder de op
geheven congregaties wordt gerekend en
dat aan de personen, die er toe behooren
een termijn van 14 dagen wordt toege
staan om een verklaring te doen, dat ze
uit de congregatie treden.
Een schitterend bewijs van de kracht
dadige werking der Derde Orde in Por
tugal
De „Köln. Volksz." signaleert een
verregaande onbeschaamdheid, die de
Duitsche „Post" zich durft veroorloven
tegen de
Jezuïeten
In een zijner laatste nummers verstout
dit blad zich 'deze zoo verdienstelijke,
geleerde en hoogstaande geestelijken op
één lijn te stellen met dieven on moorde
naars. Aanleiding daartoe geeft haar het
bericht van een correspondentiebureau
volgens hetwelk de rijkskanselier tegen
elke uitzonderingswet, dus dok tegen de
Jezuïetenwet is. Het blad schrijft:
Is dan alleen de Jezuïetenwet een uit-
De Vrijdagochtend-handel aan de stee-
nen banken op de Vischmarkt van „moot
jes"- „staarten" en „levendige waart*
en de dito „kleine vischmarkt" op de
Voldersgracht, waar 't dén nog wel het
tierigste en levendigste toegaat, vol volks
vrouwtjes om 'n mooi „bak-zoo-tje"- èn
uitdagende, d'r klantjes kennende Kat-
wijkschen
Dan de jaarlijksche zoo heel aparte
drukte der groote lammeren-markten, 'n
week na ,de Texelsche, als heel de om
geving, dagen te voren al, vervuld is
van 'n klagend blér-geluid op .allerlei
toonhoogten uit duizenden lammeren-
keeltjes, en 's avonds tevoren reeds, en
's nachts, de groote veebooten met d'r
luidruchtige Jading aanvarende bi-
zondere levendigheid op de markt zelf,
waar boven de in houten omheining el
kaar overstemmende en bekopstootende
dieren de borden 'met soort-naam uit prij
ken. De drukte met op- en aflading, of
verhuizing van 't eene naar het andere
m.arktdeel soms, van heele 'kudden van
't jonge dartele goedje onder 't ge-poe-
haU der drijvers
Ot, zooals we er nu tweej met goed
verloop, gehad hebbén, de „paarden
markten". Valkenburg, Voorschoten,
Rijnsburg, .alles in den omtrek had z'n
paardén-markt. Meerdere steden, als Alk
maar én Gouda zelfs heel bekende. En
Utrecht z'n „Palm-paardenmarkt."- jWaar-
Om Leiden niet?
"Die eerste, i.n den voorzomer, slaagde
zonderingswet? Js ook' niet «de wet, die
dieven, moordenaars en "bedriegers straf
fen oplegt, eveneens èen uitzonderings
wet, die alleen 'op diegenen betrekking
heeft, welke schadelijk blijken voor de
maatschappij.
De staat is verplicht tegen alle elemen
ten te waken, die de maatschappij of het
staatsleven benadeel en of 'onmogelijk mé-
ken. Even goed als hij wetten tegen die
ven, moordenaars en landverraders .uit
vaardigt, even goed kan hij wetten uit
vaardigen tegen Meden, die hét rijk ten
gronde richten icxf den godsdienstvrede
willen verstoren.
Het bovenstaande werpt wel een hel
der en tevens een droevig licht op den
haat, die sommige anti-clericale bladen
tegen de J ezuïeten 'koesteren in wie ze in
hun schuldige verblindheid niets anders
zien dan gevaarlijke vijanden van den
staat. i
Betreffende de 'j
mijnramp
wordt medegedeeld, dat de moèdigé
redders nog verschillende pogingen inj
het werk hebben gesteld om tot de diep
ste gangen door te dringen, in de hoop
enkele ongelukkigen te kunnen reddönL
Deze pogingen zijn helaas mislukt, eens
deels door de ontploffingen, welke
steeds nog plaats hébben en door de
vergiftige gassen, die fle meeste mijin
gangen vullen. Behalve den dapperen in
genieur Dupont, die Woensdag het
slachtoffer is geworden van zijn zelf
opoffering, heeft de moed waarschijn
lijk nog meer slachtoffers jreëischt. En
kele redders, uit Liévin naar Clarence
gekomen, drongen niettegenstaande het
dreigend gevaar, de mijn binnen. Doch
zij moesten hun poging spoedig staken.
De vergiftige gassen dreigden hen te
verstikken en, boven gebracht, was hun
toestand van dien aard, dat zij naar het
ziekenhuis moesten vervoerd worden.
Daar verergerde hun toestand, zij had
den te veel van het vergiftige gas ingfö-
ademd en een hunner was gister reeds,
stervende. t
De lijst van slachtoffers luidt, voor,
zoover tot nu toe bekend, als volgt 58
mijnwerkers gedood (29 lijken zijn reeds,
opgehaald) 1 redder, ingenieur DuponL
omgekomen 22 personen gekwetst
daaronder zijn 3 redders. Van de ge
wonden zijn er reeds 5 overleden. t
Gisteren heeft in alle getroffen dor
pen een plechtige lijkdienst plaats ge
had. Mgr. Lobbedey, bisschop van Ar
ras, heeft aan de betrokken families en
de maatschappij zijn deelneming gezon
den. Hij zal in de kerk van Divion een
plechtige lijkdienst opgedragen en heeft
last gegeven dat in alle kerken en kapel
len van zijn bisdom pp Zondag 8 Sep
tember de „De Profundis" zal gezongen
worden.
Van alle kanten wordt geldelijke hulp
gezonden aan de getroffen families.
Te Bern heeft de Duitsche Keizer tot
den President van de Zwitsersche repu-
naar wensch.
De laatst gehoudene was alreeds be
ter.
En kijk die paardenmarkt was voor
m'n rentenierende „bekende" nu weer
eens heel iets anders.
Zooi-ets had-ie, bij al z'n marktbezoek,,
hier nu nog weer niet meegemaakt.y
Eb hij deed 'n omslachtig relaas van
al z'n bevindingen, vol klinkende „vak
termen", hooren.
'En de rest kraste-ie bij z'n „aanteeke-
ïiingen."-
W.ant van al die marktbezoeken, van al
z'n malrktgeslenter, en van wat-ie hoort,
h.oudt-ie kofrte losse „aanteekeningetjes"
'Bij gelegenheid, wannéér we één of
andére markt, z'ooals m'n tijddoodende
„bekende" die bezoekt eens nader be
handelen willen, heeft-ie me inzage be
loofd. i
"En dan zal 't wèl de moeite waalrd zijn
ze in „Leidsche Beelden"-, uit te wérken
'n Kleine film „markt-beelden" rolden
we snel even af. Intusschen, voor wie 'c
tijd en gelegenheid voor heeft, is 'n markt
bezloek wèl interessant. Daar is altijd
wel wat te leeren, zéker !op het gebied)
van menschenkennis
En Leiden biedt wisselend marktleven^
zooals we zagen. Later gaan we daaji
wel eens nader op in.
KEES.
