No. 845.
Zaterdag
20
Juli
1912.
BUITENLAND.
BINNENLAND.
3e Jaargang,
Bureau OUDE SINGEL, 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
t 1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 21/i cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels f 0.75, elke regel meer 15 een
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiën: gevraagde betrekkingen, huur en verhuur koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit TWEE
BLADEN en een GEÏLLUS
TREERD ZONDAGSBLAD.
Politieke sluimering.
Men kan op een andere plaats in oins
blad een berichtje lezen onder het op
schrift „Slapend Den Haag". Daarin
[wordt de verzuchting geslaaktZoo sluir
imert den Haag dan rustig voort. „Wel
te rusten"' is het Haagsche wacht-
iwoord. Straks slapen ze zoo vast, dat
•jh-eel 1913 wordt vergeten.
Zooi vast slapen, dat heel 1913 wordt
vergeten
Maakt men zich bevreesd, dat men zoo
tets in den Haag zal moeten aanschou
wen, minstens evenveel reden, zoo niet
Imeer, hebben wij om diezelfde vrees te
koesteren voor een ander kiesdistrict. Wij
vernemen, [dat het geheele kiesdistrict
(Haarlemmermeer thans reeds in
voorbereidende actie is voor den liberalen
kandidatuur, den heer Korthals Altes, en
op verscheidene plaatsen sprekers zullen
Optreden en propaganda-vergaderingen
[worden belegd. Reeds meerdere malen
Ihebben wij gewezen op de actie, die
Sdoor de linkerzijde in-dat district ont
plooid wordt, en tevens herinnerd aan den
ip 1 i c h t van de rechterzijde om daartegen
over spoedig en zeer spoedig een
tegenactie te stellen. Maar niets, letterlijk
biets hebben we tot nu toe van zulk een
tegen-actie gehoord. Sluimert men in
(Haarlemmermeer? Dat dan toch 'n ieder,
;die het noodlottige van "die sluimering
'jnziet, onverwijld opsta en ook de an
deren wakker schudde.
Verspreidde Katholieke pers, verspreid
Katholieke politieke geschriften, belegt
prepagandavergaderingen, doet, zooals
morgen op de centrale vergadering van
den Ned. R. K. Volksbond te Leiden
gedaan wordt, laat nl. een spreker een
belangrijk politiek onderwerp behande
len, gaat na en hierop dringen wij
.wel het allermeest aan wie voor (1913
toog op de kiezerslijst kunnen geplaatst
worden.
Dat "is een heerlijk werk! Daar vlamt
toch nog wel Roomsche geestdrift in
onze jonge mannen, in de bestuurderen
onzer Roomsche kiesvereenigingen en po
litieke propagandaclubs
Onverwijld dan aan den arbeid, 't Is
een waarheid, die wij, naar wij hopen,
niet aan den lijve zullen voelen. Als wij
niet tijdig aan het werk gaan, za! al ons
.werketi tevergeefsch zijn.
Ten strijde dus voor de eer en |die
victorie van de Christelijke beginselen!
"V Of \t ook erg is.
De beroemde Fransche abdij „La
Grande Chartreuse" beroemd niet om
haar naam, doch om- hiaar kunstwaarde
schijnt in een staat van treurig ver
val te verkeeren. Léon Poncet, directeur
Van de „Républiqé de l'Isère", heeft er
tegen geprotesteerd, dat de regeering het
oude gebouw zoo verwaarloost en de
heer Barthe, socialistisch! afgevaardigde
heeft een brief gericht tot den minister
van binnenlandsche zaken, waarin hij een,
interpellatie over de verwaarloozing van
de abdij aankondigt.
Naar aanleiding van het protest van
Léon Poncet heeft de bekende Fran
sche letterkundige Maurice Barrès een
brief aan Poncet geschreven, aldus aan
vangend
„Ik vëreenig mij met uw verontwaar
diging over de „Qrande Chartreuse",
die totee?i ruïne wordt. Mijn socia
listische collega, de heer Barthie, heeft
wel gelijk door dit vandalisme „een mis
daad tegen de natie" te noemen. En
ieder zal met hem als achterlijk en dom
een bestuur qualificeeren, dat aldus ver
waarloost het kunstjuweel van een Dau
phin e."
Dat zijn waarlijk geen clericalen die
daar partij trekken voor het monumen
tale monument. Of 't ook erg is!
Maar als het er met die abdij zoo uit
ziet, dan behoeft men niet te vragen,
hoe het met de minder beroemde maar
niet minder noodige kerken en andere
godsdienst-gebouwen gaat, waarover de
regeering haar beschermende liiand heeft
uitgestrekt.
't Is alles verval in Frankrijk be
halve wat de schouwburgen betreft. En
daar lacht men schaamteloos om wie
zijn heil .erbuiten zoekt
ALGEMEEN OVERZICHT.
De verschillende berichten doen nog
geen helder licht schjijnen over de
kwestie der Dardanellen
die zoo plotseling weer op het tapijt
gebracht is. Al Ier eigenaardigst doet de
Ttaliaansche regeering officieus bekend
maken dat zij nog niets vernomen heeft
omtrent een actie van Italiaansche tor
pedobooten tegen de Dardanellen. Even
min heeft zij een bevestiging ontvanglen
dat 2 Italiaansche torpedobooten in den
grond zouden zijn geboord.
Alsof de Italiaansche vlootvoogd dat
maar zoo op zijn eigen houtje zou ge
daan hebben.
Over de sluiting der Dardanellen zijn
de berichten tegenstrijdig. Said Pasja
heeft verklaard dat er nog geen beslis
sing genomen is, een ander bericht zegt
echter beslist dat de Porte er voorloo-
pig van af ziet. Men zegt dat de Sultan
een proclamatie zal uitvaardigen, waarin
een beroep op het volk wordt gedaan om
zich tegenover den vijand aaneen te slui
ten. In een proclamatie tot het leger zegt
de sultan, dat gisteren door eenige of
ficieren zekere eischen zijn voorgelegd
welke een inbreuk maken op de grond
wet en op de rechten des Sultans. Hij
vertrouwt dat die eischen slechts van een
zeer kleine minderheid uitgaan. Het is
de plicht van den soldaat, zoo gaat hij
voort, om de tucht in acht te nemen,
en zich buiten de politiek te houden.
Wie anders handelt, pleegt verraad.
Aangemoedigd^ door zulke voorvallen,
is de vijand gisteren tot aan de hoogten
van de hoofdstad genaderd. Dit moet
men als een waarschuwing beschouwen.
De eischen van de officieren, waarover
in bovengenoemde proclamatie wordt ge
sproken, waren geformuleerd in een ver
gadering van officieren op het ministerie
van oorlog.
De ontbinding van de Kamer en de
benoeming van Kiamil pasja tot groot
vizier waren twee van die eische.n
Hoewel in het huidige stadium van
den oorlog wel niet veel gedacht zal
worden akn vrede is het niet onaardig
eens te laten zien, wat de
Italiaansche vredesvoorstellen
zijn die de Italiaansche afgevaardigde
Cirmeni in de „Wiener Neue Blatt" pu
bliceert.
Italië eischt, zoo schrijft Cirmeni, de
erkenning van de volle souvereiniteit
over Tripolis en Cyrenaica, wil echter
wel toestaan, dat de vrede gesloten
wordt zonder dat in het verdrag uit
drukkelijk gezegd wordt dat Turkije af
ziet van deze souvereiniteit.
Het gezag van deii kalief zal gehand
haafd blijven, de vrijheid van den Mo-
hamedaanschen godisdienst verzekerd en
de moslims zullen met de overige bewo
ners politiek en burgerlijk gelijk ge
steld worden. De naam van den sultan
als kalief zal in de openbare gebeden
van de moslims, die zijn gezag erkennen,
behouden blijven, de f echten der gods
dienstige stichtingen geëerbiedigd wor
den, evenals de godsdienstvrijheid der
Senoessi.
Italië zal voor het Afrikaansch'e kroon
domein een schadeloosstelling betalen
en verklaart zich bereid de Turksche
schuld, die op Tripolis en Cyrenaica rust,
over te nemen. In de opheffing der ca
pitulaties zal het eerst dan toesilemmen,
als andere mogendheden hiare goedkeu
ring geven. Italië is verder bereid zoo
besluit Cirmini nog a ndere concessies
van minder belang te doen, indien Tur
kije onmiddellijk de vijandelijkheden
staakt.
Hierop bestaat echter voorshands nog
geen uitzicht.
Dezer dagen is van de hand van den
Engelschen Consul-generaal te Rio de
Janeiro, Sir Roger Casement een blauw
boek in het licht gekomen, waarin vreese-
lijke aanklachten voorkomen tegen een
Engelsche maatschappij en haar beamb
ten over door hen gepleegde gruwelen
in de
gummiwoudenvan Peru
Bedoelde maatschappij de „Peruvian
Amazon Company" is een Londensche
stichting. Reeds voor twee jaar diende
een zekere Hardenburg e ernstigen be
schuldiging in tegen de manier van op
treden der maatschappij in het Peruaan-
sche district Putumayo. Toen zond de
Engelsche regeering Sir Roger Casement
met een expeditie naar Putumayo om te
onderzoeken, in hoe verre de aanklacht
gegrond was. De Engelsche regeering
heeft reeds voor geruim en tijd zijn rap
port ontvangen, maar den Peruaanschen
autoriteiten zou eerst gelegenheid wor
den gegeven, de schuldigen zelf ter ver
antwoording te roepen en het euvel uit
te roeien. Dit nu is niet geschied en
Engeland en Amerika zullen nu waar
schijnlijk gemeenschappelijk zeer krach
tige maatregelen nemen, ora de regee
ring tot vervulling van haar plicht te no
pen.
Sir Roger zégt o.a., dat in de laatste
twaalf jaren 4000 ton gummi uit Palu-
mayo naar Engeland is uitgevoerd, die
30.000 Indianen het leven gekost
hebben. Men heeft deze arme slaven of
door honger laten sterven, onthoofd en
doodgeschoten, of zelfs levend verbrand,
nadat men hen éérst vreeselijk had ge
pijnigd
Dat Indianen, mannen, vrouwen en,
kinderen, die niet genoeg gummi inlever
den, tot bloedens toe werden geranseld,
is nauwelijks noemenswaard in vergelij
king met ai de andere gruwzaamheden,
die door de beulen van die Engelsche
maatschappij aan hen werden gepleegd.
Jonge vrouwen werden zóó .gestagen,
dat de wonden niet meer konden gene
zen. Meestal liet men Jhaar dan dood
schieten of dreef haar maar hiaar geboor
tedorp. Zij stierven dan meestal onder
weg of spoedig na jiaar aankomst. Na
de tuchtiging met de zweep werd den
ongelukkigen dikwijls nog. een ,oor, de
neus, arm of been, Ja zelfs de tong af
gesneden. Mannen en vrouwen werden,
biJcTe haren gégfdpèhmeFhet gezicT
den grond geslingerd en dan geschopt en
geslagen, totdat gezicht en lichaam één
bloederige massa waren. Moeders, wier
kinderen niet de verlangde gummi inge
leverd hadden, werden tot bloedens toe
gegeeseld. Anderen werden met petro
leum begoten en aangestoken. Als de
ambtenaren van de maatschappij feest
vierden, namen zij somtijds een man, die
de een of andere straf moest ondei-gaan,
uit de gevangenis, bonden hem aan een
boom en schoten op hem als op een
schijf. In het berichft worden de plaatsen
aangegeven, waar deze wreedheden heb
ben plaats gehad. Armando Normand,
een in Engeland opgevoede Boliviaan,
wordt de Beëlzebub in dit rijk der dui-
veien genoemd.
Ware liet niet dat men hier met een
officieel rapport te doen had, we zouden
aarzelen aan het hierboven vernielde ge
loof te hechten en het hier weer te geven.
Gistermiddag is dit rapport ter sprake
gekomen in het Engelsche Lagerhuis,
aan interpellanten o.a. mededeelde, dat
de regeering niet de macht had recht
streeks in het betreffende Peruaansch ge
bied in te grijpen. Zij hoopte echter,
zoo zeide hij, dat de publicatie van de
gruweldaden door de bladen goede ge
volgen zouden hebben en dat de invloed
er van op de publieke meening het volk
zou aanzetten het noodige te doen tot
oprichting een er Katholieke missie.
De regeering was in verbinding ge
treden met de regeering der Vereenigde
Staten en, zoo haar steun en huip kans
op succes bood, zou deze zeker niet uit
blijven.
In zake de missiekwestie wordt nog
een belangrijk stuk gepubliceerd 'in een
der jongste nummers van de „Times",
uitgaande van verschillende hooggeplaat
ste Katholieken en andere personen, zoo
als de hertog van Norfolk, Hamilton,
Seymour-Bell enz., waarin steun wordt
gevraagd tot het bijeenbrengen van een
fonds van 15.000 pond om in het be
wuste district een Katholieke missie op
te richten, waardoor de bevolking ge
steund en opgeheven kan worden. De
oproep, die zich tot de heele bevolking
richt, zal waarschijnlijk wel groot en weer
klank vinden. Want de verstoordheid in
Engeland over het gebeurde is zeer groot.
Opgemerkt dietu nog, dat de Peruaan-
sche grondwet alleen een Katholieke mis
sie en geen andere zendelingen toelaat.
GEMENGD.
In de „Mouvement hygiénique" doet
dr. Bienfait eenige verrassende mededee
lingen betreffende het drankgebruik
i n B e 1 g i De doctor rekent voor, dat
er in België 210.000 „cabarets" zijn. Dit
is alzoo, zegt hij, 1 gelegenheid per 34
inwoners, 1 per 15 volwassenen, 1 per
7 mannen.
Yoqr de .instandhouding van één drank
huis, merkt dr. Bienfait op, zijn dus 17
mannen voldoende.
Terecht dringt hij er dan ook op aan,
dat het aantal drankhuizen beperkt worde,
tevens in herinnering brengende, wat de
gouverneur van Luik voorstelde, nl.
lo. Dat de Belgische wetgevers zoo
spoedig mogelijk de beperking van het
aantal drankhuizen in België doorvoeren.
2o. Dat de gemeente-autoriteiten onver
wijld maatregelen vaststellen, waardoor
de drankverkoop aan hygiënische en jno-
reele bepalingen wordt gebonden.
De Londensche bladen bevatten een
brief van lord Devonport. Daarin beant
woordt hij de mededeeling in het m a-
nifest der stakers, dat dezen ge
negen zijn het werk te hervatten op voor
waarden als er bestonden voor de staking.
Uit naam der patroons, zegt Devonport,
dat dit ondoenlijk geworden is, omdat de
stakers verschillende voorwaarden, be
klonken in de overeenkomsten van ver
leden jaar Augustus, herhaaldelijk ge
schonden -hebben. De patroons zijm thans
niet genegen dezelfde voorwaarden on
veranderd weer in te willigen. Zij staan
er bovendien op, dat zij bij het aanwerven
van arbeiders voortaan vrij zullen zijn
werkzoekenden aan te nemen, zonder te
vragen of dezen aangesloten of niet aan
gesloten zijn.
De Duitsche torpedoboot G 112
verscheen Donderdagavond bij een nach
telijken schijnaanval voor den boeg van
het linieschip Hessen en is door dat
linieschip ter hoogte van den achtertoren
aangevaren. Drie leden van de beman
ningvan de torpedoboot zijn omgekomen.
Bii het in storten van een huis
te Gërga m Dagfie'sfan (bij de Kaspische
Zee) werden J30 menschen onder het puin
bedolven. Men heeft 23 lijken gevonden,
voor het meerendeel van vrouwen.
Koninklijke besluiten.
Bij Kon. besluit is benoemd tot 1 eer-
aar aan de R. H. B. S. te Goes, I.Veen
thans tijdelijk leeraar aan die school;
is benoemd tot directeur van het post
en telegraafkantoor te Loosdiunen A.
Knaap, thans commies der telegrafie le
klasse.
Pest op Java.
Regeeringstelegram betreffende pest-
gevallen op Java gedurende 't tijdvak
van drie tot en met 16 Juli. Afdeeling
Malang: 59 pes-tgevallen, 58 dooden.
Journalistiek.
Aan het „Centrum" wordt gemeld, dat
de plannen tot oprichting van een
provinciën een vasten vorm beginnen
aan te nemen. Op de vergadering door
het voorloopig comité te Leeuwarden
gehouden, bleek, dat van verschillende
zijden toezeggingen gedaan waren tot
het nemen van aandeeien en wel tot «en
bedrag van ruim dertig duizend gulden.
Er werd dan ook definitief besloten het
dagblad op te richten.
De Hollandsche haringvloot.
Het seizoen voor de Hollandsche ha-
ringvisscherij is weder daar reeds zijn
tal van schepen ter visscherij vertrok
ken. De vloot die dit jaar aan het be
drijf zal deelnemen, is, voor zoover be
treft Katwijk aan Zee en Npordwijk aan
Zee volgenderwijze samengesteld:,
Katwijk aan Zee: 98 zei Loggers, 50
bommen tegen 95 zeil loggers, 64 bom
men en 2'motorschepen in het vorig jaar.
Noordvvijk aan Zee: 2 zeilloggers, 4
bommen, een boot van gelijke sterkte
als het vorig jaar.
Het aantal reederijen steeg" te Katwijk
•aan Zee van 37 op 38, en bleef te
Noordvvijk aan Zee 3.
De Maas-kwestie.
Ons werd toegezonden d in brochure:
vorm verschenen „Rede over de KanaÜ
satie der Limburgsche Maas," gehou
den in de jongste vergadering oiizer af
deeling door den heer M. C. E. Bon -
gaerts, ingenieur van 's Rijks Waterstaat.
In deze brochure wordt betoogd en
aangetoond, dat door Kanalisatie der
Maas tot Roermond-Maasbracht de Lim
burgsche Kolenmijnen voor het vervoer
der kolen naar de Nederlandsche Haven
steden in even gunstige conditie komen
als de mijnen van het Duitsch Ruhr-
fa ek ken 'thans zijn.
En verder
Dat, als de - eenmaal zóó ver
gekanaliseerd zal zijn, de NederlandseLe-
mijnen zulk een grooten voorsprong zuL
len krijgen op de mijnen der Belgisch-
Limburgsche Kenipen, en op die van het
bekken van Luik, dat deze Belgische
mijndistricten dan vanzelf drang genoeg
zullen oefenen op de Belgische Regee
ring, om te bewerken, dat de Kanalisatie
der Maas van Maasbracth tot Visé maar
een kwesfie van korten tijd meer zal zijm
De brochure is ten zeerste lezens
waard voor hen, die belangstellen in de
belangrijke kwestie van de kanalisatie
der Limburgsche Maas.
Bestrijding der onzedelijkheid.
Burg. en Weth. van Schiedam Web
ben, teneinde het politietoezicht, dat
waakt tegen het bekende misbruik dat
van de glooiingen van dijken wordt ge
maakt „te ondersteunen, op voorstel
van den Commissaris van Politie, daar
omtrent de volgende strafbepalingen ont
worpen
Het is verboden in gezelschap met
iemand van andere kunne, te zitten of
te liggen op openbare wegen of dijken;
of op hun bermen, glooiingen of onder
kant.
Deze bepaling is niet van toepassing!
indien de bedoelde personen met elkan
der gehuwd zijn of elkander in den eer
sten graad van bloed- of aanverwant
schap bestaan.
Nationaal Comité van Actie voor de
Kath. Pers en Lectuur.
De strooming, in den laatst en tijd in
het geheele land ontstaan voor actie vo-or
de Kath. Pers, gaf eenigen "heeren aan
leiding pogingen aan te wenden om tot
geraken.
Gisteravond kwamen deze heeren in
vergadering bijeen te 's Gravenhage, on
der leiding van den heer G. H. J. Pelster,
Na eene korte en zakelijke uiteenzet
ting door den- leider dezer bijeenkomst
beslóten de aanwezige heeren tot het
constitueeren van dit comité, behoudens
goedkeuring van het Doorl. Episcopaat
Uitdrukkelijk werd vastgesteld, dat de
actie zal zijn voor de geheele Kath. Pers.
In het comité namen zitting de heeren:
F. Bak (Alkmaar), Willem Diepenbrock
(Haarlem), W. C. F. van Hest (Rotter
dam), Joh. H. Koot (Rotterdam), J.Wi.
Lantman (Deventer), G. H. J. Pelster
(den Haag), Ed. Pelster (den Haag), W. P,
Thijsen (den Haag), Jules Pillot (Zundert)
J. Verbeek (Zundert).
Als voorloopig bestuur werden geko
zen de heeren: G. H. J. Pelster, als voor
zitter, Jules Pillot, als secretaris, en W.
P. Thijsen, als penningmeester.
De R. K. vakvereeniging van tuinders
Wij lezen in de „Haarlemsche .Hanze"
orgaan van den R. K. Middenstandsbond
in het bisdom Haarlem:
De jonge afdeeling Leidschendam doet
goed werk!
Z. D. H. onze Bisschop zeide te'Jriaar-
lem„Sticht vakafdeelingen en vakver-
eenigingen -,f
Welnu, het kleine Leidschendam heeft
al een vakgilde van bakkers, dat prach
tig werkt, een vakgilde van aannemers
patroons, waarin het bijzonder voor den
wind gaat, en, zooals een verslag in dit
nummer meldt, is er nu ook een vak
gilde van R. K. Tuinderspatroons op
gericht.
Bravo!
Vooral dit gilde van vaderlandsohe
niiveren is zoo moeilijk warm te krijgen,
en de „neutralen" zitten er op verschil
lende plaatsen in ons Haarlemsche Dio
cees diep en vast in.
Leidschendam is de baanbreekster, en
nu mogen de anderen spoedig volgen f
Wie komt er nu?
Invaliditeits- en ouderdoms»
verzekering.
Men verwacht, dus wordt gemeld,
dat de Comm. van Voorbereiding voor
de Invaliditeits- en Ouderdomsverzeke>-
ring, die a.s. Maandag in het gebouw
van de Tweede Kamer bijeenkomt, met
minister Talma, de geheele volgende
week aan haar werkzaamheden zal wij
den.
Onwillekeurig wordt, schrijft het Cen
trum, men bij het lezen van dit bericht
weer getroffen door de werkkracht die
van de.n Minister van Landbouw gevor
derd wordt, en welke hij in staat blijkt
te ontwikkelen.
Ontzaglijk is de omvang van hetgeen
de heer alma tot dusver reeds pres
teerde, vooral in het laatste jaar.
